Файл: Материал, собранный из разных публикаций, для уроков аварской литературы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.01.2024
Просмотров: 117
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Г!адалав инсуца къавулъе ц!араб,
Балагьалъ квегъана балугълъизег!ан.
Гьороца рагъиде х!ур бач!аниги,
Х!адур батулаан тушманалъул ц!ал,
Х!елун раг!и бицун, дун к!алъаниги,
К!алдиб батулаан туйзе жо диде.
Инсуй г!оларого йик!инч!о эбел,
Рокьумахх йихьидал хьул лъун батила,
Г!анаби к!ут!ай, к!ут!би релъарай
Г!адан данде ч!вайдал, ч!алг!ун ятила.
Эбел ячарасги бече к!варич!ин,
К!алт!его виччач!о, инсулъго ч!аян.
Инсул бах!аралъги х!ажат гьеч!илан,
Эмен тохлъаравго лъолаан нухт!а
Берзул канлъи хварай херай к!одоца
Хвахида балаан сардаца рукъи.
Гурх!арас бач!араб бух!араб риди
Бащдаб батулаан тун дий пакъиралъ.
Черх бацараб партал, х!ат!ида хьитал,
Эмен вук!аниги, рихьич!о дида.
Кино-театралъ толаан рагьда,
Белтихъ кьезе шагьи щолароан дий.
Нахъа малъи гьеч!еб лъимадул г!умру,
Гьороца нак!к! г!адин бук!ана инеб.
Эбел-эмен ч!аго бесдал хут!арав,
Гъаримасул г!умру хвана г!адада.
Муг!рул ч!ужуг!адан, дие гьаб къисмат
Гьукъизе к!олаан дурр къадруялда.
Маг!арул намусги ясалъул ничги,
Дуца нухда лъуна херав дир инсухъ.
Эбелалде
Мух!амад Гъазиев.
Дир г!агарай эбел, г!азизай эбел,
Анищ т!убалелде т!упарай эбел!...
Мух!амад Раджабов
Гьале гъоб гъансито…
Гъаримай эбел!
Чанги къулана мун
Гьалде сардида!
Къулана хасало,
Къулана ихдал,
Ургъелал, анищал
Рикьана гьалде.
Гьеч!о гьаниб дуца
Ц!а бакун гьанже,
Ц!орорал хабалалъ
Кьижун йиго мун.
Гlиц!го дунго вуго
Дур хиялазда,
Хирияб дурр гъасде
Тlадеги къулун.
Гьалъул пикрабазда
Къваридаб рак!алъ
Къо-лъик! эбелилан
Абулеб мехалъ,
Мадугьал яч!ана
Рохел бицине
Жакъа цо ясалда
Лъунин дурр ц!аран…
…Лъаларо, кинай гьей
Йик!инеяли,
Йик!ине бокьила
Мун г!адай, эбел:
Аваданай, лъик!ай,
Г!алам урхъарай,
Г!адамал рокьулей,
Гьалбал хирияй…..
Эбел
Хадижат Мух!амадова.
Эбел, гьаб дуниял бихьаралдаса
Бич!ч!ана дида мун къварикъарай куц,
Къого сон базег!ан бит!араб нухда
Дуца т!ами дие хиралъараб куц.
Нижер къисматалъул лъигабгин квешаб
Лъала, эбел, дуда бицинч!ониги.
Аман, эбел-эмен, нуж гьеч!ел къоял
Нижеда рихьизе хъван батугеги.
Дур щуго лъимадул каранзул рек!аз
Кидаго эбелан ах!улеб буго,
Амма нижер рохел ц!ураб бук!ине
Дадаеги сахлъи гьарулеб буго.
«Эбел-инсул г!акълу г!арцул гъансито»,-
Умумуз г!адада абун бук!инчlо. Гьелъул маг!на босун хьвадарай дие
Гьаб дунялалда щибго камич!о
Нужее баркала г!умру кьуралъухъ!
Нужее баркала г!акълу кьуралъухъ!
Нужее баркала гьаб дунялалда,
Гьадиг!ан берцинго г!езаруралъухъ!
Эбелалде
Жавгьарат Х!асанх!усенова.
Дица дирго эбел бакъилан тола,
Гьелъул хинал ч!ораз ч!аголъи кьола.
Зодихъ доб шагьримоц!, гьейги дир эбел,
Сверун ругел ц!ваби, гьал ниж, дур лъимал.
Муг!рул т!ок!к!араб ицц, дир эбелалъул
Лъималазухъ т!олеб бух!араб маг!у.
Муг!рузул т!огьода т!ад ккараб саву,
Гьеб дир эбелалъул хъах!лъараб бет!ер.
Сверун байдабазда раккарал т!угьдул,-
Гьеб т!егьалеб г!умру эбел-лъимадул.
Г!одоре рортулел г!урччинал т!анхал,-
Гьебги къулараб гьод дир эбелалъул.
Дир хирияй эбел, х!еренай баба,
Г!арцул рук!к!алаби дур гьеб гьурмада.
Савуялъ хъах!лъарал ч!ег!ерал гъалал,-
Лъимаде рикьарал ургъалил къоял.
Гьит!инаб мехалъго дие бабаца
Кинидеги къулун ах!ана сарин,
Ва недегьлъи х!алал х!еренал квераз,
Карандеги ячун, еэдан дун.
Т!оцебе мац!алда гьоц!олъун хъвараб,
Бабаян ах!улеб лъимадул х!ухьел;
Эбелалъул адаб, гьабураб х!урмат,
Лъималазе буго щварабго алжан.
Лъоба борхалъуда хъах!илаб зодихъ,
Дур сурат бахъила гьаб дирго квералъ.
Гьаваялде йоржун, эбелалъул ц!ар,
Ц!вабзазда гъорлъ хъвала абадиялъе.
Дуца еэдилал к!очана дида,
Т!олабго къварилъи ва зах!малъаби.
Мун дий гьимулелъул, гьайбатай баба,
Бач!ун цебе ч!ола берцинаб г!умру.
Чвахун маг!ил ц!урал бералги рахчун,
Базе биччай эбел, цоги нухалъ къвал.
Къваридаб гьурмада т!ад кверги бахъун,
Каранде яче дун дурго рокьигун.
Ч!арада район
Эбел
Хадижат Мух!амадова
Эбел, гьаб дуниял бихьаралдаса
Бич!ч!ана дида мун къвариг!арай куц
Къого сон базег!ан бит!араб нухда
Дуца т!ами дие хиралъараб куц.
Нижер къисматалъул лъик!абгин квешаб
Лъала, эбел, дуда бицинч!ониги.
Аман, эбел-эмен, нуж гьеч!ел къоял
Нижеда рихьизе хъван батугеги.
Дур щуго лъимадул каразул рак!аз
Кидаго эбелан ах!улеб буго,
Амма нижер рохел ц!ураб бук!ине
Дадаеги сахлъи гьарулеб буго.
«Эбел – инсул г!акълу г!арцул гъансито,»-
Умумуз г!адада абун бук!инч!о.
Гьелъул маг!на босун хьвадарай дие,
Гьаб дуниялалда щибго камич!о.
Нужее баркала г!умру кьуралъухъ,
Нужее баркала г!акълу кьуралъухъ,
Нужее баркала гьаб дунялалда,
Гьадиг!ан берцинго г!езаруралъухъ.
Эбел
Мух!амад Пейзудинов
Дуда эбелалъул лъалеб жо щиб,
Щай жакъа гьей пакъир къварид йик!арай?
Бук!араб бак!алъан хъач! к!алъарай?
Гьеч!еб г!айиб босун щай гьей гьимарай?
Циндаго ццидахун щай гьей ягъарай?
Явлухъ т!ад ч!валаго ч!ун щай хут!арай?
Дур суалалъе гьелъ щай жаваб кьеч!еб?
Кьерхараб гьурмада гьими хурхич!еб?
Гьелъул яшавалъул щиб дуда лъалеб?
Лъик!аб квешаб чучун, чан г!одов къарав?
Гьеч!ищ къвариг!елан, г!олареб жоян,
Жеги ургъун – пикру кида бикьараб?
Дуца гьелъул мурад т!убан бук!анищ?
Рак! боххизе раг!и г!инда щуранищ?
Щвараб рес бук!аго, аск!ой йигелъул,
Гьелъ малъараб гьабун, гьуин хьвадулищ?
Гьелъул араб г!умру роц!ун бук!анищ?
Щад – бакъ гьелъий жакъа рекъон бугебищ?
Щиб гьелъул ракlалда бук!араб анищ?
Гьанже гьелъул къасда щвалде щун ругищ?
Кидаго лъималин лъалхъи-ч!ей гьеч!ей,
Гьезул ургъалил гьир даим баччарай,
Жиндирго къварилъи къан зарукьги лъун,
Лъималахъ рак!унтун рах!ат лъаларей.
Гьелъул х!ат!ида гъоркь Алжан х!акъабин
Хlадисги батидал тохлъун рук!унге.
Г!умру лъималазе назру гьабурай,
Гьелъул адаб тоге, къунебин!
Эбелалде
Дун к!удай г!униги г!агарай эбел
Дур кинидахъ куч!дуз кодой ккун йиго,
Сонал свераниги, заман аниги,
Дур рагьдухъ ц!а свине дий чара гьеч!о.
Мух!амад Дадилов
Эбелалде
Эбел, дур бот1роде суй ккунищ бугеб?
Сонги дур расазулъ хъахIлъи букIинчIин.
Яги дур гъалазулъ, нижер балагьал,
Г1азулъун решт1унищ хасел щвелалде
Эбел, дур ракьалде т1инкIараб магIу,
МугIрул хIайранлъулеб тIегьлъун бижула.
Эбел, дуца угьун биччараб хIухьел,
ХIули меседилаб хIинчIлъун боржуна.
Эбел, дуца цохIо каранде къани
Къваридал пикраби рахъ-рахъалъ уна.
Эбел, дуца цохIо рагIи абуни
Унтаби сахлъулеб сабаблъун ккола.
Лъимал кIудиял гIун гIумрудулъ уна,
ГIазизго гIагарай эбел хутIула...
Халатал нухазда тIанчIи рукIуна,
Ч1обогаб кинидахъ эбел хут1ула ...
ЭБЕЛАЛДА
ТАЖУДИН ТАЙМАСХАНОВ
Эбел,дур ботIрода рас хъахIлъун буго,
Кидаго чIегIераб букIинчIеб гIадин.
Эбел дур беразул нур дагьлъун буго.
Кидаго цIодорал рукIинчIел гIадин.
ГьечIо,цебе гIадин черхалда къват,
Бакъ тIерхьунеб гIужалъ къо гIадин йиго.
Эхеде гьурщараб щулияб гъотIол
ГIаркьел гъурун буго,тIамах гъун буго.
ГIодичIого чIезе,гьитIинав дие
Дуца ахIараб кечI кинан кIочонеб?
ХIеренал квераца карандаги къан,
КъватIиб бакI бихьизе хьвадизавуна.
Бакъанил гIужалда гIурул сасалъухъ,
Кьурда гIодорги чIун,гIенеккана нилъ,
ХIалтIудаса вуссун вачIунев инсул
Накабалъ речIчIизе векарана дун.
Анлъго сон тIубачIев гьитIинав дида
Дуца малъун лъана хъвазе-цIализе,
Жеги школалде иналда дица
Дуда МугIалимилан цIар тун букIана.
Эбел, мун гIадинай ахихъан гьечIо,
Дун хъулухъги гьабун гIезе гьавурай;
Бицуна дуе дун гьитIинаб мехалъ
Хирияв вукIана дагьавги цIикIун.
Дуца дир кIалдиб ца батараб мехалъ,
Мадугьал,сайгъат кьун йохизаюнилан.
ТIоцере галаби дица рахъидал,
Рокъой чагIи ахIун,вечер гьабунин.
ГIаздаца дур расулъ бусен лъуниги,
Бакъ гIадин хинаб ракI буго каранда.
Гьелъул щвараб хинлъи дир чорхол гьаналъ
Чирахъалъул канлъилъун буго кидаго.
Дир хирияй эбел,мун херлъун йигин,
Хиял гьабизе ракI разилъуларо.
РукIкалабаз цIураб дур гьурмал сурат
ЦебечIезабизе бажаруларо.
Эбел ……
Заира Алиева
Эбел мун ракьалда бокьулеб канлъи.
Каранда цlунила цlорон инегlан
Эбел-мун гlумрудул гlедераб ралъад,
Гlодой чlун гьекъела къеч буссинегlан.
Эбел гlадаб жавгьар дида бихьичlо,
Жиндир нуралъ зобал гвангъизарулеб,
Гьелъул гlадаб хинлъи тlадвугес кьечlо,
Жиндир цlаялъ дунял биинабулеб
ЭбелlЭбелl Эбелl Ракьалда дие
Дудаса хирияб щибниги гьечlо
ЭбелlЭбелl Эбелl Гlазизай эбелl
Тlанчlазул гlузрабаз херлъулей эбел…
Эбел – берзул канлъи, каранзул бухlи,
Лъукъараб рекlелъа беролеб магlу,
Эбел, дир хирияй,эбел хlасратай,
Къаникье инегlан дун дуй налъулай