Тыныс алу жиілігі жасты, дене шынықтыру деңгейін, жаттығу қарқындылығын ескере отырып анықталады.

Кердоның бастамасы бойынша сол атаумен (КИ) формула пайда болды. Ол бойынша ең төменгі қысымның пульске қатынасын есептеп, норманы табады. ИК=Д/П, мұндағы:

D-ең төменгі қысым;

П-пульс.

47. ДҰРЫС ТАМАҚТАНУ (ДТ) АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНЫҢ КЕПІЛІ РЕТІНДЕ.

Адамзат денсаулығын сақтаудың басты шарты – дұрыс тамақтану. Сондықтан тамақтануға ерекше көңіл бөлген жөн. Тамақ құрамының құндылығы басты назарда болғаны дұрыс. Тиімді, дұрыс тамақтану денсаулықты сақтауға, ағзаның қалыпты өсуі мен дамуына, жұмыс қабілетінің жоғарылауына және ағзаның қоршаған ортаның әртүрлі жағымсыз әсеріне қарсылығын күшейтуге ықпалын тигізеді.

Дұрыс тамақтану ережелері:

• Тамақты үстелдің басында отырып қабылдау керек. Егер тамаққа зейін салмаған жағдайда, адам тойғанын білмей қалып, артығымен тамақтанады;

• Тамақты асықпай, мұқият шайнап, тамақтану режимін сақтап жеу керек. Тамақты жиі және аз мөлшерде, күніне 5 рет қабылдаған жөн;

• Таңертеңгі асты мұқият ішу қажет. Егер организм 10-12 сағат тамақ қабылдамаса, онда ағзадағы қант азайып кетеді.

Дұрыс тамақтанудың негізгі шарттары:

1. Тағамның құрамында негізгі қоректік заттар (белок, көмірсу, май) болуы тиіс.

2. Тамақ рационында (дәрумендер, тағамдық талшықтар) болуы тиіс.

4. Тәулік бойы тамақтану тәртібін, мөлшерін сақтау.

5. Тағамдар санитарлық-гигиена талаптарына сәйкес болуы керек.

48. ВИТАМИНДЕР. АДАМ ӨМІРІНДЕГІ ДӘРУМЕНДЕРДІҢ МАҢЫЗЫ.

Витаминдер – ерекше органикалық заттар. Адам олардың өте аз мөлшерін ғана пайдаланады. Бірақ витаминсіз біздің

организміміздегі мүшелердің қалыпты жұмыс істеуі мүмкін емес. Витаминдер организмнің тіршілік қабілеті үшін қажетті зат, ол адамның дене және ой еңбегін арттырады, оның өсуі мен дамуын, ауруға қарсы тұруын қамтамасыз етеді. Тағам құрамында витаминдер жеткіліксіз болса, организмнің жұмысы нашарлап, қатты ауруға шалдығады. Витаминдер өсімдік пен жануар өнімдерінен алынатын азық – түліктерде болады. Адам әр түрлі тағам ішу арқылы өзіне қажетті витаминді алып отырады.
49. ДЕРБЕС ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҚТАРЫ КЕЗІНДЕ ДЕНЕНІҢ ЖАҒДАЙЫН БАҚЫЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ.

---

Дене шынықтырумен және спортпен шұғылданушылар үшін өзін-өзі бақылаудың үлкен практикалық маңызы бар. Ол тәртіпті, өзін-өзі бақылау дағдыларын дамытады, дәрігердің, жаттықтырушының және оқытушының жұмысын тиімді етеді, спорттық жетістіктердің өсуіне оң әсер етеді.

Өзін-өзі бақылау дегеніміз – адамның өз денсаулығын, физикалық дамуын, функционалды жағдайын, жаттығу мен бәсекелестік жүктемелерге төзімділігін бақылау. Ол объективті және субъективті әдістер арқылы жүргізілетін дененің күйін бақылау мен талдауды қамтиды.

Объективті әдістерге өлшеуге және сандық түрде білдіруге болатын әдістер жатады:

 антропометриялық көрсеткіштер (дененің ұзындығы және оның массасы, кеуде шеңбері және т.б.)

 спорттық нәтижелер

 жеке бұлшықет топтарының күш көрсеткіштері.
Субъективті әдістер

 көңіл-күй,

 шаршау сезімін,

 жаттығуды қалауды немесе қаламауды,

 тәбет пен ұйқының бұзылуын,

 жарыстан қорқуды және басқа жағдайларды бағалауы мүмкін.

50. СТУДЕНТТІҢ ДЕНСАУЛЫҒЫ ЖӘНЕ ҚОЗҒАЛЫС БЕЛСЕНДІЛІГІ.

Орташа алғанда, студент аптасына 1,5–2 сағат 3 рет айналысуы керек. Өзіндік жаттығулардың негізін: жүру, жүгіру, жүзу, шаңғымен сырғанау, коньки тебу, велосипед тебу және т. б. құрауы тиіс. Олар жүрек-тамыр және тыныс алу жүйелерінің жұмысына оң әсер етеді, Жалпы төзімділікті дамытады.

Студенттердің дене жаттығуларымен тәуелсіз жаттығулары физикалық қасиеттерді ғана емес, сонымен бірге психикалық және әлеуметтік маңызды қасиеттерді қалыптастыруға ықпал етуі керек. Бұл үшін ең тиімді құрал-спорттық ойындар. Олар студенттерде негізгі психикалық процестерді (есте сақтау, ойлау, зейін, қиял), коммуникативтілікті, эмоционалды тұрақтылықты, моральдық қасиеттерді дамытады. Бұл қасиеттер болашақ мамандарға еңбек қызметінде жоғары кәсіпқой болуға мүмкіндік береді.

Студенттердің қозғалыс режимін оңтайландыруда дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға ынталандыру ерекше орын алады. Бұл мотивацияны арттыру үшін университетте бірінші курс студенттеріне денсаулық жағдайына және студенттің мүдделеріне сәйкес спорт бөлімін таңдау құқығын беру қажет. Бұл үшін тиісті инфрақұрылым және спорттың әр түрі бойынша жоғары білікті жаттықтырушылар мен оқытушылардың болуы қажет.

---

Смотрите также файлы

• Дріс таырыбы 1. Бадарламалау тілдері жне алгоритм ымына кіріспе. Дріс жоспары.docx

• Апаратты жйелер (информатика, 10сынып жмб) Педагогті атыжні.docx

• Сабаты таырыбы Ампер кші. Лоренц кші Тогы бар ткiзгiшке магнит рiсi тарапынан сер ететiн кштi Ампер кшi.docx

• Контрольная работа по однкнр в 5 классе по теме Религия и культура.docx

• Давление твердого тела это физическая величина, равная.docx