ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ


Реферат
Тақыбыры: Электр энергетикалық жүйелерде және құрылғыларда қолданылатын электр оқшауламалық сұйықтар


Орындаған: Қанағат А.

Тобы: ЭИ 21-05к

Қабылдаған: Дюсенбаев Т.

Алматы 2023

Жоспар
Кіріспе

Негізгі бөлім
1. Энергия жүйесіндегі технологиялық процесс

2. Біртұтас электр энергетикалық жүйе

3. Электр энергиясын оқшаулау материалдары.

4. Электр энергиясын оқшаулауға арналған майлар.

5. Электр оқшаулағыш полимерлер.
Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Энергетикалық жүйе, энергожүйе – өзара және энергия тұтынушылармен электр энергиясын жеткізу желісі арқылы жалғасқан электр ст-ларының жиынтығы. Энергиялық жүйенің құрамына: жылу электр стансасы, атом электр стансасы, су электр стансасы, электр энергиясын жеткізу желісі; қосалқы электр ст-лары, жылу және электр желісі, жылу және электр энергиясының қабылдағыштары енеді. Тұтынушыларды электр энергиясымен Энергиялық жүйе арқылы қамтамасыз етудің жеке электр ст. арқылы қамтамасыз етуге қарағанда төмендегідей артықшылықтар бар: энергиямен қамтамасыз етудің сенімділігі артады; жергілікті энергет. қор (отын және су энергиясы) тиімді пайдаланылады; электр ст-ларының жүктемесін өзара тиімді етіп бөлу нәтижесінде электр энергиясының өзіндік құны кемиді, қуатты қондырғыларды пайдалану мүмкіндігі жасалады, резервтік қуат азаяды. Энергиялық жүйе әдетте бір орт-тан басқарылады. Бір жалпы оперативтік диспетчерлік пункттен басқарылатын бірнеше Энергиялық жүйе біріккен энергетикалық жүйе құрайды.
Энергия көздері 2-ге бөлінеді:
Жаңартылатын және жаңартылмайтын энергия көздері болып.

Энергияны әртүрлі технологиялық процестерге қажетті түрде дайындауға арналған табиғи (табиғи) көздер энергия ресурстары деп аталады.
Негізгі энергетикалық ресурстардың келесі түрлері бөлінеді:

• 
  Отынның химиялық энергиясы;
  
• 
  Атом энергиясы;
  
• 
  Су энергиясы (яғни гидравликалық);
  

• 
  Күн радиациясының энергиясы;
  
• 
  Жел энергиясы.
  
• 
  Толқындардың энергиясы;
  
• 
  Геотермалдық энергия.
  

• 
  Негізгі бөлім
  

1. Энергия жүйесіндегі технологиялық процесс
Технологиялық процесс - бұл бастапқы энергия ресурстарын (қазбалы отын, гидроэнергетика, ядролық отын) соңғы өнімге (электр энергиясы, жылу энергиясы) айналдыру процесі. Технологиялық процестің параметрлері мен көрсеткіштері өндірістің тиімділігін анықтайды.

---

Процесс сызбалық түрде суретте көрсетілген, одан энергияны түрлендірудің бірнеше кезеңдері бар екенін көруге болады.



Энергия жүйесіндегі технологиялық сұлбалар:
К – қазандық

Т – турбина

G – генератор

Т - трансформатор, электр желілері
К қазандығында отынның жану энергиясы жылуға айналады. Қазандық - бу генераторы. Турбинада жылу энергиясы механикалық энергияға айналады. Генераторда механикалық энергия электр энергиясына айналады. Станциядан тұтынушыға электр желілері арқылы беру процесінде электр энергиясының кернеуі өзгереді, бұл берудің тиімділігін қамтамасыз етеді.
Процесс тиімділігі осы сілтемелердің барлығына байланысты. Демек, қазандықтарды, жылу электр станцияларының турбиналарын, гидроэлектростанцияларының турбиналарын, ядролық реакторларды, электр жабдықтарын (генераторлар, трансформаторлар, электр беру желілері және т.б.) пайдалануға байланысты жедел тапсырмалар жиынтығы бар. Барлық шектеулерді сақтау үшін жұмыс жасайтын жабдықтың құрамын, оны жүктеу және пайдалану режимін таңдау қажет.
Электр қондырғысы - электр энергиясын өндіретін, өндіретін немесе тұтынатын, таратылатын қондырғы. Ол болуы мүмкін: ашық немесе жабық (жабық).

Электр станциясы - табиғи көздің энергиясы электр тогының немесе жылу энергиясына айналатын күрделі технологиялық кешен.

Айта кету керек, электр станциялары (әсіресе жылу, көмірмен жұмыс істейтін) қоршаған ортаны энергиямен ластаудың негізгі көздері болып табылады.


Электр қосалқы станция - электр энергиясын бір жиіліктен екінші кернеуге түрлендіруге арналған электр қондырғысы.
Электр қуатын беру - құрылыс электр берілісінің қосалқы станциялары мен төмен түсіретін қосалқы станциялардан тұрады (сымдар, кабельдер, тіректер жүйесі), электр энергиясын тұтынушыға беру үшін арналған.

Электр желілері - электр желілері мен қосалқы станциялардың үйлесімі, б.а. қуат көзін қосатын құрылғылар.

2. Біртұтас электр энергетикалық жүйе
Біртұтас электр энергетикалық жүйе (БЭЭЖ) — жоғары және аса жоғары кернеулі (500, 750 және 1150 кВ) электр жеткізу желілерімен біріктірілген және бір не бірнеше елдің аумағын электр энергиясымен қамтамасыз ететін электр энергетикалық жүйелердің жиынтығы. БЭЭЖ біріккен электр энергетикалық жүйеге қарағанда тұтынушыларды электр энергиясымен жабдықтаудың сенімділігі мен тиімділігін жоғары деңгейде атқарады; бір-бірінен алшақ орналасқан аудандарда электр энергиясын тұтыну максимумдарының сәйкес келмеуі себебінен болатын қосынды жүктеме максимумды азайтады; электр энергиясының арзан түрлерін пайдалану мүмкіндігін арттырады, т.б.

---

КСРО БЭЭЖ-сі Еуропа бөлігіндегі, Оралдағы, Сібірдегі, Орталық Азиядағы, т.б. аймақтардағы біріккен электр энергет. жүйелердің негізінде құрылды. Оған жалпы қуаты шамамен 250 ГВт болатын 900-ден астам электр ст-лары біріктірілді (1988). Ал Қазақстанның БЭЭЖ-сі сол КСРО БЭЭЖ-сінің құрамдас бөлігі ретінде қалыптасты. Соның нәтижесінде республикада Солтүстік Қазақстан біріккен энергетикалық жүйесі (құрамына Алтай, Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Ақмола және Екібастұз энергетикалық жүйелері кіреді және олар Ресейдің энергетикалық жүйелерімен байланысқан), Орталық Азия біріккен энергет. жүйесі (құрамына Орта Азия республикалары, Алматы және Оңтүстік Қазақстан энергетикалық жүйелері кіреді), Батыс Қазақстан және Атырау энергетикалық жүйелері құрылды (1962 — 92).
Кеңестер Одағы ыдырағаннан кейін КСРО БЭЭЖ-сі тәуелсіз жаңа мемлекеттердің ұлттық энергетикалық жүйелеріне бөлініп кетті. Осыған орай ұлттық энергетикалық жүйелер құрылымдық, т.б. өзгерістерге ұшырады. 1993 ж. “Қазақстан Республикасы электр энергетикалық бағдарламасының тұжырымдамасы” жасалып, соған сәйкес республиканың электр энергетикасы қазіргі кезде (1999) мынадай үш тәуелсіз құрылымнан тұрады:

• 
  Ұлттық электр энергетикалық жүйе. Ол кернеуі 220 - 500 - 1150 кВ-тық жүйеаралық және мемлекетаралық (Қазақстан — Ресей, Қазақстан - Өзбекстан - Қырғызстан) жүйе құраушы электр тораптарынан, ірі тұтынушыларды қоректендіруші электр тораптарынан, конденсациялық және су электр ст-ларының қуат беру желілерінен құралады;
  
• 
  Электр тарату компаниялары. Олардың құрамына аймақтық қызмет көрсететін кернеуі 110 кВ және одан төмен электр тарату тораптары енеді;
  
• 
  Электр энергиясын тәуелсіз өндірушілер. Оған электр ст-ларының акцион. қоғамдары жатады. Ұлттық электр энергет. жүйе қуатты электр энергиясын өндірушілердің, электр тарату тораптары компанияларының және электр энергиясын мол тұтынушылардың (қуаты 50 МВт және одан жоғары) байланыстырушы буыны бола отырып, республиканың әр түрлі меншіктегі энергетикалық кәсіпорындарын БЭЭЖ-ге біріктіреді.
  

БЭЭЖ-ді іс жүзінде құрудың таяуда тұрған міндеттерінің бірінші кезеңі - Оңтүстік аймақ пен Солтүстік аймақты байланыстыру мәселесі. Ол үшін Солтүстік - Оңтүстік электр жеткізу желісін 1998 - 2003 ж. салып бітіру жоспарланып отыр. Оның құрамына қуаты 500 кВт-тық ұзындығы 515 км болатын Екібастұз - Ағадыр (2001 ж. іске қосылуға тиіс) және ұзындығы 385 км-лік Ағадыр - Оңтүстік Қазақстан ауданаралық электр станцияларының (2003 ж.) электр жеткізу желілері кіреді. Солтүстік және Оңтүстік Қазақстанды энергетикалық біріктіру процесі аяқталған жағдайда Оңтүстік аймақтың Орта Азия мемлекеттерінен энергетикалық тәуелсіздігі қамтамасыз етіледі.

---

3. Электр энергиясын оқшаулау материалдары.
Электр оқшаулау материалдары (диэлектрлік материалдар, диэлектриктер, оқшаулағыштар) - өткізгіштерді оқшаулау, яғни оларды электрлік ажырату және сыртқы әсерлерден қорғау үшін қызмет ететін Конструкциялық материалдар мен орта. Бұл материалдардың негізгі қасиеті-өткізгіштіктің (тұрақты және айнымалы) электр тогының ағуына кедергі жасау.
Электр оқшаулау материалдары электр, радиотехникалық және электрондық аспаптар мен құрылғыларда қолданылады.

Электр оқшаулағыш материалдар үлкен көлемдік қарсылықты, жоғары ену кернеуін, диэлектрлік шығындардың кіші тангенсін және төмен диэлектрлік тұрақты қажет етеді . Жоғарыда аталған параметрлердің уақыт пен температурада, кейде электр өрісінің жиілігінде тұрақты болуы маңызды.

Электрлік оқшаулау материалдарын төмендегідей бөлуге болады:
Агрегаттық жағдайы бойынша:

• 
  Газ тәрізді
  
• 
  Сұйық
  
• 
  Қатты
  

Шығу тегі:

• 
  Табиғи Бейорганикалық
  
• 
  Жасанды Бейорганикалық
  
• 
  Табиғи органикалық
  
• 
  Синтетикалық органикалық
  

Газ тәрізді. Барлық газ тәрізді электр оқшаулағыш материалдарда диэлектрлік тұрақты 1-ге жақын, ал диэлектрлік шығындардың тангенсі де аз, бірақ бұзылу кернеуі де аз. Көбінесе ауа газ тәрізді оқшаулағыш ретінде қолданылады, бірақ жақында элегаз (күкірт гексафториді, SF6) көбірек қолданылады, ол үш есе үлкен бұзылу кернеуіне және едәуір жоғары доға сөндіру қабілетіне ие. Кейде электр оқшаулағыш материалдарды өндіру үшін газ тәрізді және органикалық материалдардың комбинациясы қолданылады.
Сұйық-көбінесе трансформаторларда, ажыратқыштарда, кабельдерде, электр оқшаулауына арналған кірістерде және конденсаторларда қолданылады. Сонымен қатар, трансформаторларда бұл диэлектриктер бір уақытта салқындатқыштар, ал ажыратқыштарда − доға сөндіргіш ретінде (май қосқышын қараңыз. Сұйық диэлектрлік материалдар ретінде ең алдымен трансформатор майы (майды қараңыз), конденсатор майы, кастор майы, синтетикалық сұйықтықтар (sovtol) қолданылады.
Табиғи Бейорганикалық-слюда ең көп таралған материал, ол беріктігін сақтай отырып икемділікке ие, жақсы бөлінеді, бұл жұқа тақтайшаларды алуға мүмкіндік береді. Химиялық төзімді және ыстыққа төзімді. Электр оқшаулағыш материалдар ретінде мусковит пен флогопит қолданылады, бірақ мусковит әлі де жақсы.
Жасанды Бейорганикалық: төмен сілтілі әйнектер, Шыны талшықтар, ситалл жақсы оқшаулау кедергісіне ие, бірақ негізгі электр оқшаулағыш материал әлі де фарфор (дала шпаты керамикасы) болып табылады. Бұл керамика жоғары кернеулі ток өткізгіш сым оқшаулағыштары, өткізгіш оқшаулағыштар, бушингтер және т.б. үшін кеңінен қолданылады, алайда диэлектрлік шығындардың жоғары тангенсі жоғары жиілікті оқшаулағыштарға жарамайды. Басқа тар тапсырмалар үшін керамика қолданылады-форстерит, глинозем, Кордиерит және т. б.

---

Табиғи органикалық: жақында синтетикалық электр оқшаулағыш материалдар өндірісінің кеңеюіне байланысты оларды қолдану азаяды. Мыналарды бөлуге болады - целлюлоза, парафин, пек, резеңке, кәріптас және басқа да табиғи шайырлар, сұйықтықтан-кастор майы.
Синтетикалық органикалық: бұл материалдың көп бөлігі жоғары молекулалық химиялық қосылыстар - пластмассалар, яғни эластомерлер (эластомерлерді қараңыз). Синтетикалық диэлектрлік сұйықтықтар.

4. Электр энергиясын оқшаулауға арналған майлар.
Трансформатор майы барлық сұйық электр оқшаулау материалдарынан электротехникада ең көп қолданылады, оларға күш трансформаторлары құйылады.
Ол қолданылады:
Біріншіден, талшықты оқшаулаудағы тесіктерді, сондай-ақ орамалардың сымдары мен орамалар мен трансформатор ыдысы арасындағы бос жерлерді толтыру үшін, оқшаулаудың электрлік беріктігін едәуір арттырады;
Екіншіден, ол трансформатордың орамалары мен өзегіндегі шығындарға байланысты бөлінетін жылу ағынын жақсартады. Тек кейбір Күштік және өлшеу трансформаторлары май құйылмай орындалады ("құрғақ трансформаторлар ” );
Үшіншіден, жоғары вольтты май қосқыштарын жасау үшін. Бұл аппараттарда ажыратқыштың бөлінетін түйіспелері арасындағы электр доғасының үзілуі доғаның жоғары температурасының әсерінен май шығаратын майда немесе жоғары қысымды газдарда болады; бұл доғаның каналын салқындатуға және оны тез сөндіруге ықпал етеді.
Төртіншіден, маймен толтырылған кірмелерді, реакторлардың кейбір түрлерін, реостаттарды және басқа да электр аппараттарын құюға арналған.

Трансформатор майы - бұл химиялық құрамы әртүрлі көмірсутектердің қоспасы болып табылатын түссіз түстен қою сарыға дейінгі сұйықтық. Трансформатор майы-жанғыш сұйықтық.
Трансформаторлық майлар мұнайдан әр сатыда белгілі бір ( қайнау температурасы бойынша ) фракцияны бөліп, одан кейін күкірт қышқылымен өңдеу, содан кейін сілтімен өңдеу, сумен шаю және кептіру нәтижесінде химиялық тұрақсыз қоспалардан мұқият тазарту арқылы алынады.
Майдың электрлік беріктігі-оның ылғалына өте сезімтал шама. Майда судың шамалы қоспасы оның электрлік беріктігін күрт төмендетеді. Себебі, су (шамамен 80 ) майларға қарағанда едәуір жоғары (таза май шамамен 2,2 ). Электр өрісінің күштерінің әсерінен майдағы эмульсияланған су тамшылары электр өрісінің күші әсіресе үлкен және іс жүзінде бұзылу басталатын жерлерге тартылады. Егер судың құрамында талшықты қоспалар болса, майдың электрлік беріктігі одан да күрт төмендейді. Өріс күштерінің әсерінен ылғалданған талшықтар өріс күшті жерлерге тартылып қана қоймайды, сонымен қатар қуат сызықтарының бағытында орналасады, бұл майдың сынуын айтарлықтай жеңілдетеді.

---

Смотрите также файлы

• Культура общения учителя и учащихся.ppt

• Астраханское газоконденсатное месторождение Багауов Василий.pptx

• Сценарий "выпускной 2022".docx

• Спецификация суммативного оценивания за четверть по предмету Геометрия.docx

• Практическая работа 3, часть 1 Дорожная карта руководителя. Дорожная карта руководителя Школы Минпросвещения России (горизонт планирования 3 года).docx