ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 68
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Білім беру бағдарламасы: 6В10104 – Фармация
Кафедра: Фармацевтикалық және токсикологиялық химия, фармакогнозия және ботаника
Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік ұсыныстар
Тақырып №9: Туберкулез аурулары үшін қолданылатын фитотерапия.
Курс: 2
Пән: Фитотерапия
Алматы 2023
I. Тақырып №9: Туберкулез аурулары үшін қолданылатын фитотерапия.
II. Мақсаты дәрілік өсімдік шикізатын және туберкулез ауруларында қолданылатын препараттарды зерттеу.
III. Оқыту міндеттері
- туберкулез ауруының негіздерін, осы аурудың пайда болу формалары мен себептерін білу.
- туберкулез ауруы кезінде қолданылатын дәрілік өсімдік құралдарының номенклатурасы;
- туберкулез ауруы кезінде қолданылатын фитотерапия.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1. Туберкулез - жалпы түсінік, туберкулездің қазіргі түрлері;
2. Туберкулездің пайда болу себептері;
3. Қазақстанда туберкулез дамуының негізгі факторлары;
4. Туберкулезді емдеуде қолданылатын фитотерапия;
5. Туберкулез ауруы кезінде қолданылатын дәрілік өсімдік құралдарының негізгі номенклатурасы.
Ақпараттық-дидактикалық блок:
Туберкулез - адам ағзасына Кох таяқшаларының түсуіне байланысты пайда болатын жұқпалы ауру. Ауру қауіпті, себебі ол тыныс алу жүйесінің мүшелеріне әсер етеді. Туберкулезге сүйектер, тері, лимфа, несеп-жыныс, жүйке, лимфа жүйесі, сондай-ақ басқа органдар мен жүйелер сирек ұшырайды.
Көптеген сау адамдардың иммундық жүйесі (ағзаның инфекциялар мен аурулардан табиғи қорғанысы) бактерияларды өлтіреді және симптомдар пайда болмайды.Кейде иммундық жүйе бактерияларды өлтіре алмайды, бірақ олардың ағзаға таралуын тежеуге қабілетті.Бұл жағдайда симптомдардың дамуы байқалмайды, бірақ бактериялар денеде сақталады. Кейде иммундық жүйе бактерияларды өлтіре алмайды, бірақ олардың ағзаға таралуын тежеуге қабілетті. Бұл жағдайда симптомдардың дамуы байқалмайды, бірақ бактериялар денеде сақталады. Бұл туберкулездің жасырын (жасырын) түрі деп аталады.
Инфекцияның берілу жолдары
-
Ауа тамшылары-түшкіру, аурудың ашық түрімен ауыратын науқастың жөтелуі, тіпті кебу, таяқша өзінің патогенділігін сақтайды. -
Алиментарлы - ас қорыту жолдары арқылы. Инфекция ағзаға қол гигиенасының нашарлығынан немесе нашар жуылған және өңделмеген тағамдардан енеді. -
Контакт арқылы – инфекция адамның ішіне көздің конъюнктивасы арқылы, сүйісу, жыныстық қатынас арқылы, ластанған заттардың адам қанымен жанасуы, басқа адамдардың гигиеналық заттарын қолдану арқылы енеді.
Туберкулездің түрлері
Ашық форма-ауру айқын көрінеді, бактериялар қақырықта, нәжісте оңай кездеседі. Науқастың өзі басқаларға қауіп төндіреді, өйткені инфекция ауа тамшылары арқылы беріледі. Микобактерияларды қақырықта, зәрде, нәжісте анықтауға болады.
Жабық форма – басқаларға қауіпті емес. Қақырықтағы инфекцияны анықтаудың қиындығымен сипатталады. Өкпе туберкулезі жиі кездеседі, бірақ бұл инфекция сүйектерге, буындарға, несеп-жыныс жүйесіне, ішекке, перитонеумға, ми қабығына, ОЖЖ, перифериялық лимфа түйіндеріне, теріге де әсер етуі мүмкін.
Туберкулездің алғашқы белгілері
Ерте кезеңдерде ауру іс жүзінде асимптоматикалық болып табылады. Ол дамыған сайын науқастың жағдайы нашарлайды, бірақ нақты белгілер байқалмайды. Шаршаудың жоғарылауы, әлсіздік, себепсіз салмақтың күрт төмендеуі, температура 37-38 °C, ұзақ уақыт бойы төмендемейді, түнгі терлеу пайда болады. Балаларда ауру ересектерге қарағанда тезірек дамиды.
Туберкулездің өкпе формасы жөтелмен бірге жүреді. Алдымен жеңіл, уақыт өте келе дами бастайды. Егер жөтел үш аптадан астам уақытқа созылса, дереу медициналық көмекке жүгіну керек. Жөтел басында құрғақ, пароксизмальды, әсіресе түнде және таңертең. Кейінірек сары-жасыл қақырық шығарыла бастайды, ал каверн сатысында гемоптиз байқалады.
Миға және оның қабықтарына әсер ететін туберкулез түрінде жалпы интоксикация белгілерінен басқа, ұйқының бұзылуы, бас ауруы байқалады, олардың қарқындылығы біртіндеп артады.
Туберкулездің даму мүмкіндігі бойынша тәуекел тобына кім кіреді?
-
АИТВ сияқты аурулары бар адамдар. -
Иммунитеті төмен адамдар, қант диабетінің болуы. -
Балалық шақ немесе егде жас – иммундық жүйесі әлсіз. -
Қолайсыз жағдайларда тұратын адамдар. -
Туберкулезбен ауыру деңгейі орташадан жоғары аймақтарда тұратын адамдар.
Туберкулез кезінде қабынуға қарсы, қақырық түсіретін және жөтелге қарсы әсері бар бактерицидтік әсері бар өсімдіктер пайдалы — қарағайдың бүршіктері, гүлшоғыры мен жасыл түйіндері, дәрілік жалбызтікен, өгейшөп, андыз, наурызгүл, асатаяқ тәрізді аюқұлақ. Мәзірде сүт өнімдері, жұмыртқа, құс еті, бұзау балығы болуы керек. Диетада С, В, А дәрумендеріне бай жемістер мен көкөністер болуы керек: киви, лимон, апельсин, қырыққабат, болгар бұрышы. Құрамында майлар бар өнімдер де қажет: май, өсімдік майлары (күнбағыс, зәйтүн), балық майы.
V. Оқыту және сабақ беру әдістері.
- тақырып бойынша ауызша сұрақ
-диаграмманы толтыру
- кестені толтыру
- тесттермен жұмыс
VI.Тақырып бойынша тапсырмалар:
ҮЛЕСТІРМЕ МАТЕРИАЛ
ТАПСЫРМА 1. Кестені толтыру
| № | Туберкулез аурулары | негізгі симптомдар | ауру себептері | дәрілік өсімдіктер және препараттар |
| 1 | Ашық форма | ауру айқын көрінеді, бактериялар қақырықта, нәжісте оңай кездеседі. Науқастың өзі басқаларға қауіп төндіреді, өйткені инфекция ауа тамшылары арқылы беріледі. Микобактерияларды қақырықта, зәрде, нәжісте анықтауға болады.
|
| қарағайдың бүршіктері, гүлшоғыры мен жасыл түйіндері, дәрілік жалбызтікен, өгейшөп, андыз, наурызгүл, асатаяқ тәрізді аюқұлақ |
| 2 | | Жабық форма – басқаларға қауіпті емес. Қақырықтағы инфекцияны анықтаудың қиындығымен сипатталады. Өкпе туберкулезі жиі кездеседі, бірақ бұл инфекция сүйектерге, буындарға, несеп-жыныс жүйесіне, ішекке, перитонеумға, ми қабығына, ОЖЖ, перифериялық лимфа түйіндеріне, теріге де әсер етуі мүмкін.
|
| |
| 3 | | | | |
| 4 | | | | |
| 5 | | | | |
| 6 | | | | |
Туберкулез аурулары кезіндегі ДӨ жалпы сипаттамасы
ТАПСЫРМА 2. Кестені толтыру
| № | Дәрілік өсімдіктер, тұқымдасының және ДӨШ атауы, (орыс., қаз. және лат. атау). | Химиялық құрамы | Фармакологиялық белсенділігі | Препараттар |
| 1 | Малина обыкновенная (Rubus idaeus L.). Лучше ответственно. использовать ветви малины, | Малины листья содержат дубильные вещества (не менее 3%), флавоноиды (производные кверцетина и кемпферола - гиперозид, изокверцитрин, кемпферол-3-рамнозид, астрагалин и др.), аскорбиновую кислоту, каротиноиды, витамин Е, фенолкарбоновые кислоты (n-кумаровую, ванилиновую, кофейную и др. | Отвар малины листьев обладает вяжущим и противовоспалительным действием | Малины листья Доктор мом пастилы |
| 2 | Яснотковые (Lamiaceae) – семейство растений, включающее около 210 родов и около 3500 видов, большинство яснотковых – однолетние и многолетние травы, реже полукустарники и кустарники и лишь немного древовидных форм, среди которых присутствуют растения, широко используемые как в официнальной, так и народной медицин черноголовка обыкновенная Prunella vulgaris L., душица обыкновенная Origanum vulgare L.,). Тимьян ползучий Thymus serpyllum L., мята перечная Mentha piperita L. и мелисса лекарственная Melissa officinalis | Используется как отхаркивающее и антимикробное средство. Вследствие высокого содержания кремния можно прогнозировать выраженную способность тимьяна положительно влиять на восстановление соединительной ткани легких. Следующими, наиболее интересными объектами являются мелисса лекарственная и душица обыкновенная (содержание Si 0,08 %). Основным действующим веществом мелиссы является эфирное масло, наиболее характерными компонентами которого являются монотерпены. Растение обладает иммуномодулирующими, противовирусными, седативными свойствами. Душица обыкновенная содержит эфирное масло, главными компонентами которого являются ароматические соединения. Применяется в качестве отхаркивающего средства [6]. Все перечисленные растения разрешены к применению в медицине и являются официнальными. Менее богаты кремнием мята перечная (0,06 %), пикульник двунадрезанный (0,06 %) и черноголовка обыкновенная (0,04 %) | Мята перечная также разрешена к применению в медицине в качестве спазмолитического средства. Пикульник двунадрезанный широко используется в народной медицине, настоем травы лечат заболевания верхних дыхательных путей, бронхиальные катары и бронхиальную астму, поскольку препарат разжижает мокроту и облегчает отхаркивание. Черноголовка обыкновенная обладает антисептическим и антибактериальным действием, в народной медицине используется для лечения ангины других дыхательных путей Ментол, бета-пинен, лимонен, цинеол, дубильные вещества и урсоловая кислота обеспечивают противомикробный, противогрибковый эффекты и способствуют восстановлению функций мерцательного эпителия верхних дыхательных путе | ибетской медицине мяту применяют притуберкулезе легких и желудочных заболеваниях Вечернее Форте Драже 450 м Мяты перечной листья (Menthae piperitae folia) |
| 3 | | | | |
| 4 | | | | |
| 5 | | | | |
| 6 | | | | |
| 7 | | | | |
ТАПСЫРМА 3. Туберкулез аурулары үшін фитотерапия негізгі ережелері мен принциптерін жазу қажет.
1 Большую угрозу закрытый туберкулез представляет для людей, страдающих иммунодефицитом. Также в группу риска входят дети. Это обусловлено тем, что у ребенка иммунитет сформирован не полностью. Люди, страдающие сахарным диабетом или почечной недостаточностью, также должны проявить максимум внимания к своему здоровью, поскольку такие хронические болезни существенно снижают защитную функцию организма.___________________________________________________________________________
2 При первых подозрениях на заболевание или после контакта с инфицированным человеком следует немедленно обратиться к специалисту. Он должен провести обследование, в результате которого подтвердит или опровергнет наличие туберкулеза. В первую очередь нужно записаться на прием к терапевту.___________________________________________________________________________
3.___________________________________________________________________________
ТАПСЫРМА 4. Кестені толтыру
| № | Туберкулез аурулары үшін фитотерапия артықшылықтары. | Туберкулез аурулары кезіндегі фитотерапия кемшіліктері. |
| 1 | | |
| 2 | | |
| 3 | | |
| 4 | | |
ТАПСЫРМА 5. 3 тілде 5 сөзден тұратын глоссарий әзірлеу (орыс тілі, қазақ тілі және ағылшын тілі) туберкулез аурулары кезінде фитотерапия қолданылатын негізгі терминдер бойынша.
ТАПСЫРМА 6. "Туберкулез ауруларында қолданылатын Фитотерапия"тақырыбы бойынша 10 тест сұрағын әзірлеу.
VII Әдебиет, оның ішінде электрондық ресурстар:
1. Муравьева, Д. А. Фармакогнозия : учеб. / Д. А. Муравьева, И. А. Самылина, Г. П. Яковлев. 4-е изд., перераб. и доп. М. : Медицина, 2014 -. 656 с.
2. https://openfito.ru/fitoterapiya/314-fitoterapiya-vs-med
3. https://zagerclinic.ru/articles/sovremennaya-fitoterapiya/
4. https://infourok.ru/kurs-lekciy-po-fitoterapii-567795.html
5. Саякова Г.М., Датхаев У.М., Кисличенко В.С. «Фармакогнозия» /Учебник, Москва, Издательство «Литтера», 2019 г.- 350 с.
6..Яковлев Г.П. «Фармакогнозия - лекарственное сырье растительного и животного происхождения»/ Учебное пособие, Санкт-Петербург, издательство «СпецЛит», 2015 года, 846 с.