Отбасы тәрбиесінің қоғамдық және мемлекеттік тәрбиеге қарағанда артықшылығы басым. Алайда, қазіргі қоғамдық өмірде болып жатқан әлеуметтік, экономикалық және демографиялық өзгерістер отбасына белгілі бір қиыншылықтар туғызады.

Ата-аналардың білім деңгейіне байланысты да отбасында ерекшеліктер орын алады. Мысалы:ата-аналардың білімі жоғары болған сайын олардың балалары мектепте жақсы оқиды. Қазіргі ата-аналар жұмыс басты болғандықтан бала тәрбиесі көбінесе білімі төмен ата мен әжелерге жүктеледі.
  Қоғамда жүріп жатқан тұрғындардың материалдық жағдайға байланысты жіктелуі отбасы тәрбиесіне материалдық жағдайы әртүрлі ата-аналардың қарым - қатынасына әсер етеді.Отбасында балаларға отбасылық бюджеттің 25-50%жұмсалады. Материалдық кірісі мол отбасыларда педагогикалық көзсоқырлық , тойынғандық жағдайға алып барады. Тойынғандық дегеніміз - өмірге,өмірдегі материалдық және рухани құндылықтарға деген жеккөрінішті, келекетті қатынас.

Жастайынан осындай ортада өскен балалардың арасына торығушылар, қаңғыбастар ,”қызықты”әсерді іздеушілер өсіп шығады.

Қазіргі кезде отбасының “уақталу”процесі жүруде. Ол дегеніміз - жас ата-аналардан тұратын әжесіз, атасыз отбасылар. Бұл отбасының беріктігін нығайтып, дербес ұжымды қатынастырады. Қиындықтар достық пен ынтымақтастықты нығайтып, қуаныш пен қайғыны бөлісуге тәрбиелейді. Дегенмен, жас отбасында алғашқы кезде тұрмыстың түзелмеуі,бала тәрбиесі сияқты қиындықтар кездескенімен, оларды шешу қоғамның құзырында. 
  Отбасы мүшелерінің келуі, туылған бала санының азаюы да отбасы дамуының ерекшелігін құрайды. Қалалық отбасында бір-екі бала ғана тәрбиеленеді. Бала туудың азаюының себептері сан алуан және өте күрделі; олар ата-аналардың жұмысбастылығын; мектепке дейінгі мекемелермен қамтамасыз етілмеуі;бала тәрбиесіне шығынның көп жұмсалуы; әйел ананың шамадан тыс жұмысбастылығы; отбасының қолайсыз тұрғын үйі; тұрмыстық жағдайы; ата-аналардың “өзі үшін өмір сүруге”ұмтылған тоғышарлық ұмтылысы және т.б.Бала туудың азаюы - шағын отбасындағы тәрбие әдістерін жасау деген және педагогикалық проблеманы алуға тосады.
  Қазіргі отбасы ажырасу санының едәуір артуымен сипатталады. Ажырасудың 90% тұрмыс қолайсыздығы мен дайындықсыздық салдары. Дегенмен барлық ажырасуларға жағымсыз баға беруге болмайды, өйткені кей жағдайда ажырасу баланың психикасына теріс әсер ететін ұрыс - жанжал, отбасылық кикілжіңді алдын алады. 

Бір балалы отбасы көпшілікпен араласу, ұжымдық қызмет тәжірибесін игеру жағынан баланы қиын жағдайға қалдырады.Бұндай отбасыларда аға,әпке сияқты тәлімгер іні, қарындас сияқты қамқорлығына алатын бауырдың болмауы ұжымдық туыстық қатынастар аясын мүлдем тарылта түседі. Осындай жағдайда баланың қызығушылығы мен қажеттілігін қамтамасыз етуде ата-аналардың педагогикалық нормаларды сақтамауынан бастауыш сынып кезінен оның бойында тоғышарлық, ұжымды жатырқаушылық қасиеттердің қалыптасқандығын аңғарамыз.

---

Нарық қатынастарының дамуы нәтижесінде отбасында айтарлықтай адамгершілік тұрғыдан ересектердің де, балалардың да жаңа құндылық бағыттарын қалыптастырып, отбасы өміріне елеулі өзгерістер әкелді. Ата-ана мен мұғалімдердің міндеті – қоғамдық қатынастардың жаңа жүйесі ұсынып отырған әлеуметтік мүмкіншілікті дұрыс пайдалану. Мектеп пен отбасы балаларды тауар мен ақша қатынастарының мәдениетіне үйрету жұмыстарын ойластыру қажет, сондай-ақ алып-сату пайда табу немесе пайдақорлық емес, ол жалпы игілік үшін және өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін құқықтық екі жақты қызмет көрсету екенін түсіндіру. Ата-ананың маңызды міндеті балаларымен біріккен коммерциялық қызмет - әрекетке қатысып, оны бақылау, оларды баланың адалдығын, адамгершілігін, ұқыптылығын дамытатын қызмет көрсетудің әр түрін орындауға үйрету. Нарық отбасы мүшелерінің алатын орнына жанама әсер етеді, олардың өміріне жаңа әлеуметтік бағдарлар енгізеді. Қоғамдық және мемлекеттік тәрбие беделінің төмендеуі отбасы өмірінің тәрбиесіне «өзінше» қиындық әкеледі.

Жиналыстының тақырыбы: «Отбасылық тәрбиенің ерекшеліктері»

Міндеті:

1.  Ата-аналарды  бала психикасының  дамуына  кері әсер ететін  тәрбие түрлерімен  таныстыру;

2.  Ата-аналардың  өз отбасындағы   берілетін тәрбиенің ерекшелігі туралы  ойландыру.

3. Ата-аналардың өздерін  сыртынан  байқай алуларын дамыту. 

В.А.Сухомлинский: «Өз балаларыңызды  сүйе отырып,  оларды сізді де сүюге үйретіңіз, үйретпесеңіз – қартайған шағыңызда көз жасыңызды  төгесіз»  

«Отбасы тәрбиесінің  ерекшеліктері»

Мақсаты: ата-аналарды  бала тұлғасының  қалыптасуындағы  психологиялық - педагогикалық  құзыреттіліктерді  дамыту бойынша  мәліметтендіру.

Міндеті:

1.   Ата-аналарды  бала психикасының  дамуына  кері әсер ететін  тәрбие түрлерімен  таныстыру;

2.   Ата-аналардың  өз отбасындағы   берілетін тәрбиенің ерекшелігі туралы  ойландыру.

3. Ата-аналардың өздерін  сыртынан  байқай алуларын дамыту.

Бала – ол мәңгілік жол. Адамзат тұқымының  құтқарылуы  дәл

балаға байланысты. Неліктен?

Себебі  бала  келешекте өмір сүру қажет.

Бала  жаны – сарқылмас мол қазына.

Сіз өз балаңызды  болашақта қалай көресіз? (мінез-құлықтың 

қандай ерекшеліктерді меңгеруі керек? Сіз қандай  сапаларды қалайсыз?). (Желімқағазының   көмегімен  ата-аналар  жүректерді  үлкен ыдысқа салады).

---

- мейірімді,  ақылды,  күшті,  әділ, салауатты, қамқоршыл.....

- байқап қараңыздаршы,  бала жаны қандай  әдемі,  ашық!

- Біздің  үлкен ыдысымыз  сынып, жарылып қалмай,  одан әрі қарай  дамыту үшін  сіздің балаңыз  өмір сүретін  отбасыңызда бала өзін тұлға  ретінде  сезіне алатын,  өзінің  маңыздылығын  растай алатын орны болу керек. Отбасы  алғашқы сүйіспеншілік,  түсінушілік,  сенім сабақтарын  қалыптастырады.

  Отбасы мәселесі  барлық уақытта да адамзатты толғандырған.  Әрбір отбасы өз баласын  қалай тәрбиелеуді өзі шешеді.  Бұл мәселе бойынша  бірыңғай  ой жоқ.   Әрбір ересек адам бала өмірінде  маңызды рөл атқарады.  Балалық шақ -  педагогикалық әсер етулерге  бағынатын  кезең. Балалық шақта  тұлға гармониясының  бағыттары, негіздері қалыптасады.

Ата-аналар  үшін міндеттердің  бірі олардың   бала тәрбиесі бойынша міндеттері.  Дәл осы ата-аналарға  баланың  болашақта  қандай     болатыны тәуелді;  мейірімді  немесе жауыз,  бейімделгіш немесе төзімді, шыдамды. Отбасында   осы айтылған  қасиеттер қалыптасады,  бұл қасиеттер  балаға  өмір бойы  Тұлға  болуына ықпал етеді 

-  Сіздер ата-аналар  балаға  махаббат,  жылулық,  қолдау,  түсінушілік,  қамқорлық,  мақтау, мейірім мен  күлкі сыйлай аласыздар.

Бізден бала күтетінді қалай дұрыс беру керек?  Теріс тәрбиені   дұрыс  тәрбиеден қалай ажырату  керек?  Біз тәрбиелейміз,  балаға  пайдалы  іс жасаймыз.  Дегенмен ............. 

Бала тәрбиесінде   біз сіздермен жиі қолданатын  тәрбие стильдерін еске түсіріп  өтейін:  

1. Авторитарлық

2. Демократиялық.

3. Бетімен кетушілік.

4. Қамқоршылық.

5. Хаотикалық. Тәрбие стилінен  басқа да  тәрбие   типтері  мол, осы жерде мен  бала психикасына    кері жағымсыз  әсер ететін    типтерге тоқталғым келеді: Бас тартуға  қажет тәрбие  типтері: 1. « Отбасы кумирі»; 2. «Гиперопека», 3. «Гипоопёка» 4) «Ежовые рукавицы», 5) «Адамгершілік  жауаптылықтың  мөлшерден тыс  болуы», 6) «В культе болезни.».

1. «Отбасы кумирі».

Ø Баланы сүйеміз.

Ø Баланың  кез-келген  тілегі – заң.

Ø Балаға  таң қалады,  әрбір минут сайын   бала бойынан  талант көреді.

Ø Барлық міндеттерден  босатылған.

2. «Гиперопека».

Ø Бала өз ойын  білдіре алмайды,  ересектердің  кеңесіне құлақ асады.

Ø Ата-аналар  балалардың  әрбір қадамын   айтып отырады  және барлық жерде  бақылау жасайды.

Ø Баланың төбесін көкке шығарып,  вундеркинд дайындайды.

Ø Бала  шектен тыс жұмыс басты,  ата-аналарының  үмітін ақтағысы келеді.

---

Ø Еркінсіз өседі,  қарым-қатынас  жасауда қиыншылықтар пайда болады.

3. «Гипоопека».

Ø Бала өз бетімен.

Ø Өзін керексіз,  артық сезінеді.

Ø Уақыт өте  келе баланың  бар екенін естеріне түсіріп,  көңіл аудара бастайды.

Ø Өзі туралы  өз ойлауға мәжбүр болады,  қызғаншақ болады.

4. «Ежовые рукавицы».

Ø Балаға  бұйрықпен   сөйлейді.

Ø тек қана   бағынушылық  болады

Ø Бала  мейірімділік пен жылулықты  білмейді.

Ø Эмоциональды  тұрғыда    ашушаң,   қарсы  шығады.

5. «Адамгершілік жауаптылық  жоғары»

Ø Баланың  мойнына  көп жүк артылады, оның жасына  сай келмейтін.

Ø Балаға  отбасындағы   кіші балалар мен  қарт адамдарға қамқорлық  көрсету тапсырылады.

- Сіздер ойланып көріңіздер,  осы  тәрбие әдістерінің  қайсысын іздеп қолданасыздар?  Ойланып   тез уақыт ішінде  баламен қарым-қатынас жасау стиліңізге  түзетулер  енгізуге тырысыңыз.  Қазір бала  ылғалдылық пен  жылуды қажет ететін  кішкентай ғана  тұқым болса, ертең ол Сізге оларды құртатын  құрттары бар  жемістер  әкелуі мүмкін.

Құрметті ата-аналар!    Балаңыз сізден нені қалайды?

Ø  Орындалмайтын  уәде бермеңіздер.

Ø Ол үшін оған дос таңдамаңыздар.

Ø Нотация  оқымаңыздар.

Ø Көп ұрыспаңыздар.

Ø Сіздерден тек мені жақсы көрулеріңізді  қалаймын!

  Осы бала жаны  өмір сүретін  ересектер ортасы қандай болу керек?

Осы кезде  Л.Н.Толстойдың « Ата-аналардың  басты қателігі -   олардың  ең алдымен өздерін тәрбиелеп алмай, балаларын тәрбиелеуге  тырысатындығына» деген қанатты сөздері  еске түседі.

-   Дегенмен  біз барлығымыз  қателесіп жатамыз. Әрбір жанның бойында  бізге  жақсы болу үшін  кедергі жасайтын  жағымсыз  қасиеттер  бар.

- Сондықтан  өзімізді сыртымыздан байқап көрелік.

Қорыта келгенде, «ҰРПАҚ ТӘРБИЕСІ – ҰЛТ БОЛАШАҒЫ». « Адамның адамшылғы – ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады»,  «Баланың жақсысы – қызық, жаманы – күйік».

Сынып жетекшілерге ұсынылатын тәрбие сағаттар үлгісі

Тақырыбы : «Баланың бас ұстазы - ата-ана»

Түрі: тренинг

Мақсаты:Алдымызда отырған оқушының ата-анасымен жақын танысу.
Ата-ананың отбасындағы рөлін анықтау, өз балаларының болашағы туралы пікірлерін тыңдау. Ата-ананың мектеппен байланысын нығайту. Мұғаліммен дұрыс тіл табыса білу ерекшеліктерін білу, ойларын ашық айтуға баулу.
Көрнекілігі

---

: суреттер, тірек схемалар, слайдтар, кестелер, т. б.
І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылар мен ата-аналардың назарын тренингке аудару.
ІІ. Негізгі кезең.

Мұғалім түсіндірмесі:

Ата-анамен жаңаша жұмыс түрлері.

Жас ұрпақты жан-жақты жетілген, ақыл-парасатты, ой-өрісі биік азамат етіп тәрбиелеу - қоғамымыздың ең өзекті мәселесі. Бала тәрбиесінің алғашқы алтын қазығы - жанұясы. Жанұялық тәрбие ата-ана мен бала арасындағы қарым - қатынастық жүйе. Олай болса, ата-ана осы жүйені ғылым мен өнер ретінде жан-жақты меңгеру қажет.

Сондықтан мұғалім мен ата-аналардың өзара қатынасы міндеттерінің ең негізгісі – психологиялық - педагогикалық білімдерін көтеру болып табылады.
Осы міндетті шешу ата-аналар жиналысы, конференциялар, тренингтер, пікірталастар (дөңгелек үстел), сайыстар, үйлестіру кеңесінің шешімдері т. б. шаралар арқылы жүзеге асады.

Ең алдымен ата-ананың өзін-өзі тануына бағытталған тренингтер, өзіне баласының көзқарасын білдіретін тестілер мен психорефлексиялар жүргізіледі.
Әрине кез-келген ата-ана өзі туралы да, баласы туралы да жоғары пікірде болады. Сондықтан бұл жұмыстар бастапқы кезде түсінік - танымын кеңейту ретінде жүргізілгенімен кейіннен тереңдей бастайды.

Сонымен қатар, жаңа үлгіде өткізілген ата-аналар жиналысының да маңызы айтарлықтай. «Баланың бас ұстазы ата-ана» атты ата-аналар жиналыстарын өткізу жоспары төмендегідей үлгіде ұйымдастырылды.

Жүрісі:
І. Топқа бөліну. (3 топқа).

ІІ. «Ассоциация» жазу.

Әр топтың бір мүшесі қорғайды.

ІІІ. Педагогикалық ойын.

Мақтау мен ұрсу

(2 минут уақытта кестені толтыру, іштей шешімге келу. Кестенің қай жағындағы сөздер көп? Ойлану).

ІҮ. Педагогикалық ойын.

Сіздің балаңыз сізді қатты қуантты (бір ісімен) сіз не айтасыз?Қалай қолдайсыз?
(Балаға мадақтау сөздерін айтып, мәреге бірінші жету).
(Тамаша! Тіпті ертегідей ғой! Сенсіз мен не істер едім? Өте жақсы! Мақтанышым менің! Мен де осындай нәтиже күтіп едім!Қандай қуанышты!)
Ү. Педагогикалық ситуациялардан шығу.

(әр топ мүшелері өз шешімін қорғайды).

ҮІ. Сөйлемді аяқтау.

І топ.

1. 
   Егер баланы үнемі сынап отырса...(оқуға құлқы болмайды).
   
2. 
   Балаға үнемі күлсе...(бұйығы болып өседі).
   
3. 
   Баланы қолдап отырса...(өз қадірі үшін оқиды).
   

ІІ топ.

4. 
   Баланы қолдап отырса...(ол өз бағасы үшін оқиды).
   
5. 
   Бала төзімділікте өссе...(адал болып жетіледі).
   
6. 
   Бала қауіпсіз жағдайда өссе...(ол адамға сеніммен қарайды).
   

---

Смотрите также файлы

• Программа профессиональной переподготовки Консультативная психология эффективные стратегии практической психологической помощи Дисциплина Основы психотерапии Индивидуальное практическое задание.pdf

• Аннотация Изм. Кол уч Лист док. Подпись Дата.pdf

• Впереди новые дороги.docx

• Магистрлік диссертацияныжобаны рсімдеуге ойылатын талаптар.docx

• История развития настольного тенниса.pptx