ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 91
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
XI ғ. аяғына қарай Кiшi Азияда қуатты мемлекет Түрiк-Осман империясы құрыла бастады.
XI–XII ғ/ғы ғимараттарды роман (латын сөзі «Рома» – Рим) ғимараттары деп атайды. Роман храмдары өзінің сұстылығымен және күрделiлiгiмен қамал тәрiзденiп, католик шiркеуiнiң құдiретiне сенiм туғызуға тиiс болды.
XI–XII ғғ. Венеция теңiзде үстемдiгiн орнатқан бай мемлекет дәрежесiне жеттi.
XI–XII ғғ.Италияда Венеция, Генуя, Мантуя, Милан, Феррара, Пиза, Кремона, Болонья, Тоскана, Флоренция қалалары дербестiкке қол жеткiздi.
XI–XIII ғғаралығында Жапонияда мұрагерлiк билiктiң екi түрi болды: 1.императорлық; 2сегундық.
XI–XIII ғғ. аралығында Жапонияда императорлық билiк бiртiндеп әлсiреп, сегундар билiгi күшейдi.
XI–XIII ғғ. аралығында Жапонияда феодалдық қоғамның қалыптасуы аяқталды.
XI–XIII ғғ. аралығында Орта Азия мемлекеттерiнде көптеген қалалар болған.
XI–XIII ғғ. Жапонияда қалалар саны өстi.
XI–XIII ғғ. Xорезм қ/рында салынған бiрқатар сәулет ескерткiштерi: Боран қала, Наиб қала, Кабат қала, Фахруддин Рази кесенесi (Үргеніште), Раб-и-Мелик керуен сарайы (Бұхара маңы), Текеш хорезмшах кесенесі сақталған.
XI–XIV ғғ. Бельгия аумағындағы Брюгге қаласы Еуропадағы аса iрi қолөнер мен сауда орталығына айналды.
XI–XV ғғ. Еуропада қалалардың өсуі сауданың дамуына мүмкiндiк туғызды.
XI–XV ғғ. Италия бытыраңқы ел б/п қала бердi.
XI–XV ғғ. Италияда бұрынғы қалалар ұлғайып, жаңа қалалар қатары өстi.
XII ғ. Еуропада университеттер пайда болды.
XII ғ. қалалар туралы әдеби шығармалар шыға бастады.
XII ғ. бастап монғол тайпалары қ/гi монғол жерiн мекендедi.
XII ғ. бастап Францияда корольдер әр түрлi жолдармен өз иелiктерiнiң көлемiн ұлғайта түстi.
XII ғ. басында бұрынғы және кешегi өткен орыс батырларының ерлiк iстерiн жырлаған ондаған дастандар болды.
XII ғ. басында Францияда халыққа кең тараған рыцарьлық дастан - «Роланд туралы жыр» жазылды.
XII ғ.басында Ануштегин Атсыз (1127–1156) салжұқ сұлтаны Санжарды жеңiп, Xорезм мемлекетiн бiрiктiру үшiн күрес жүргiзедi.
XII ғ. 30жж. бастап ежелгi Киев Русi мемлекетi Киев, Владимир-Суздаль, Чернигов-Смоленск, Галич-Волынь және Новгород т. б. кiнәздiктерге бөлінiп кеттi.
XII ғ. II жарт. бастап Францияда король билігі күшейе түсті.
XII ғ. II жарт.Малидіңэкон/қ және саяси қуаты күшейді, Магриб елдерiмен (Тунис, Алжир, Марокко) және Египетпен жүйелi сауда қатынасы орнады.
XII ғ. II жарт Далай-Нұр және Бұйыр-Нұр көлiнiң жағасын
тата (орыс деректерiнде «татар») тайпасы мекен еткен.
XII ғ. аяғынан бастап қала тұрғындары сауда үйлерiн, ратушалар, соборлар, ауруханалар, қонақ үйлерiн сала бастады.
XII ғ. аяғында Новгород кiнәзiне жазған жалбарынуында Даниил Заточник қызмет дәрежесi төмен адамның үмiтiн бiлдiредi.
XII–XIII ғғ. аралығында Владимир-Суздаль жерi шаруашылық-саяси жағынан күшейiп, Киев Русiне бағынбай, өз алдына бөлінiп, кiнәздiк құрды.
XII–XIII ғғ. Германиядағы тәуелсiздiкке қол жеткiзген қалалар: Любек, Гамбург, Бремен, Нюрнберг, Аусбург, Майндағы Франкфурт және т.б.
XII–XIII ғғ. қала тұрғындарының өз тәуелсiздiктерi үшiн феодалдарға қарсы күресі шегiне жеттi
XII–XIII ғғ. сауданың өсуі қалалардың көптеп салынуына жол ашты. Олар: Владимир-Суздаль, Переславль-Залесский, Стародуб, Ростов, Галич, Кострома, Тверь, Нижний Новгород, Мәскеу т.б. қалалар.
XII–XIV ғ. басында көптеген Еуропа елдерiнде сословиелiк-өкiлдiк монархия деген билiк түрi қалыптасты.
XII–XV ғ/ғы құрылыстар готикалық деген ат алды. Готикалық соборлар үлкен терезелерiмен жарқырап көрiнедi. Ең үлкен готикалық собор мұнараларының биiктiгi 150 метрге жетiп, Египет пирамидаларынан да асып түстi.
XII ғ.30жж -XV ғ. аяғ. Орыс мемлекетi феодалдық бытыраңқылық бастан өткiздi.
XII ғ. аяғы- XIX ғ. орт. Жапонияда самурайлардың билігі үстемдік етті. Оны сегунаттар билігі деп атайды.
XIII ғ.дейін арабтардың Үндістанды жаулап алу процесі созылады.
XIII ғ. Гранадада Альгамбра сарайы тұрғызылды.
XIII ғ. Қазақстан мен Орта Азия жерiнде монғол-татар үстемдiгi орнайды.
XIII ғ. немiс рыцарьлары Латвияны, Эстонияның оңтүстiк бөлігін, литвандық прус тайпасының жерлерiн басып алды.
XIII ғ. Түркияда жазба әдебиеттiң алғашқы үлгiлерi пайда болды. Тұңғыш шығармалар сопылық сарында жазылды.
XIII ғ. Францияның солт-шығысындағы Шампань графтығында әйгiлi жәрмеңкелер өткiзiлiп тұрды.
XIII ғ. Англияда атақты ғалым Роджер Бэкон өмір сүрдi. Ол бақылаудың және тәжiрибенiң көмегiмен ғана бiлiм алуға болады деп дәлелдедi.
XIII ғ. басында Монғол мемлекетi мемлекет басқару үшiн ортақ, жазбаша баянды етiлген құқықтық нормалар мен заң ережелерiн – «Ясаны» («Жасақ») бекiттi.
XIII ғ. басында Шыңғысхан Сiбiр халықтарының жерi мен Қытай елiн жаулап алып, Ұлы Монғол империясын құрды.
XIII ғ. басында Гана мемлекетiн Мали патшалығы жаулап алды.
XIII ғ. ортасынан бастап
монғолдар исламды қабылдай бастады.
XIII ғ. II жарт. монғол феодалдары Қытайды толықтай жаулап алды.
XIII ғ. аяғынан бастап Венециядағы үкiмет билiгi бай көпестердiң қолына көштi.
XIII ғ. аяғында Қалауын сұлтанның сарайлары салынды.
XIII ғ. аяғы мен XIV ғ. басында орыс жерiнде бiрлiк болмай, монғол-татарларға бағынышты б/п қала бердi.
XIII–XIV ғғ. аралығында орыс жерiнде феодалдық жер иелiктерi күшейе бастады. XIV ғ. 60-70-жж. Жүзжылдық соғысқа байланысты Англияның эконқ жағдайы нашарлап кетті.
XIV ғ. Алтын Орданы билеген Жәнiбек хан өлгеннен кейiн хан тағына таласқан феодалдық қырқыс өрши түстi.
XIV ғ. ацтектер Теночтитлан қаласын салды.
XIV ғ. Англиядағы парламент заңдар шығарып отыру құқына ие болды.
XIV ғ. Англиядағы парламент орталықтанған мемлекеттiң жетiстiгiн бейнелейтiн басқару ұйымына айналды.
XIV ғ. басынан бастап ежелгi орыс жерiнiң шет аймақтары әлсiреп, орталығы –моңғол шапқыншылығына аз ұшырады.
XIV ғ. басында Мәскеу, Тверь кiнәздiктерiнiң жерi моңғол шапқыншылығына аз ұшырады.
XIV ғ. басында Францияда сословиелiк монархия – орталықтанған феодалдық мемлекет қалыптасты.
XIV ғ. орт. Алтын Ордадағы билiк үшiн бақталастық күшейiп, мемлекет әлсiрей бастады.
XIV ғ. II жарт. Осман империясы көрші елдерге жорықтар ұйымдастыра бастайды.
XIV ғ. II жарт. ортағқ Батыс Еуропаның мәдени өмірiнде жаңа ертебуржуазиялық мәдениеттiң тууына байланысты маңызды бет бұрыс болды.
XIV ғ. соңында – Әмiр Темiр дәуiрiнде Орта Азияда қала салу, суландыру жүйелерiн құру, керуен сарайлар, медреселер, дiни ғимараттар тұрғызу ерекше қолға алынды.
XIV ғ. соңында – Әмiр Темiр дәуiрiндегі сәулетшiлерiнiң тамаша туындысы – Түркiстандағы Қожа Ахмет Йасауи кесенесi.
XIV ғ/ғы Англияда балладаларда езiлгендердiң адал досы – Робин Гудтың ерлiгi туралы айтылады.
XIV-XV ғ/ғы Еуропа феодалдық бытыраңқылықтан ұлттық мемлекеттер құрыла бастауымен ерекшеленеді. Алғашқы ұлттық мемлекеттер Франция мен Англия, Испанияда қалыптасты.
XIV–XV ғғ. аралығында орыс жерiнде феодалдық қатынас тереңдеп, ауыл шаруашылығында өндіргіш күштер дами бастады.
XIV–XV ғғ. Венеция қуаттылығы жағынан ең жоғары сатыға көтерiлді.
XIV-XV ғғ. Германияның батысында Кельн, Вормс, оңт/те Аугсбург, Нюрнберг, Ульм қалалары ірі дамыған өндірістік орталықтарға айналды.
XIV-XV
ғғ. металлургия өнеркәсібі Рейн облысы мен жоғарғы Дунай жағалауында орналасқан қалаларда дамыды.
XIV-XV ғғ. неміс өнеркәсібі біраз жетістіктерге жеткен еді. Әсіресе тау-кен өндірісі менметаллургия жақсы дамыды.
XIV-XV ғғ. неміс тау-кен өндірісінің ортқтары: Тероль, Гарц, Саксония, Вестфаль.
XIV–XV ғғ. орыс жерiнде жеке феодалдармен қатар, мемлекеттiк жер иелiктерi де болды. Мемлекеттiк жерде жұмыс iстейтiн шаруаларды «қаралар» деп атады.
XIV–XV ғғ. түрік поэзиясында Низами Гәнжауидiң «Бес дастаны» үлгiсiмен романтикалық сарындағы шығармалар жазған бiрқатар авторлар (Ахмед, Жүсiп, Синан т. б.) дүниеге келдi.
XIV–XVI ғғ. тұрақты армияның құрылуына, оқпен атылатын қарудың тарауына байланысты рыцарьлардың әскердегi рөлi азая бастады.
XIV–XVII ғ.I жарт. Осман түрiктерi ұлы империя – Осман империясын құрды
XV ғ. аяғы мен XVII ғ. I жартысында Еуропа елдерiнде ағарту iсi дами бастады.
XV ғ. аяғынан бастап шаруаларға өз қожайынынан ж.на бiр рет – Юрий күнi (ескi стиль бойынша 26 қараша) ғана кетуге рұқсат етiлген.
XV ғ. аяғында және XVI ғ. қайта өркендеу мәдениетi толық гүлдену деңгейiне жеттi.
XV ғ. бас. Сонгай тәуелсiздiгiн мемлекетi жеңiп алды Сонгай астанасы Гао қ/да шамамен 75 мың адам тұрды.
XV ғ. бастап Орта Азия жерiнде суландыру жүйесi кеңейiп, қалалар қайтадан сауда орталығына айналады, қолөнер дами бастайды.
XV ғ. еж. ғалымдардың Жер шар формалы деген болжаулары теңiз саяхатшыларының назарын аударды.
XV ғ. Еуропада 65 университет болды.
XV ғ. Еуропада жұртқа белгiлi болған университет: +Париж (Франция), +Болонье (Италия), +Оксфорд (Англия), +Прага, +Краков (Польша)
XV ғ. соңынан бастап Англияда шұға өндірісі қарқынды дамыды.
XV ғ. соңында Испанияның король өкіметi iрi феодалдарды теңге шығару, iшiнара соғыстар жүргiзу құқықтарынан айырды.
XV ғ. тез жүретiн жеңiл, желкендi кеме – каравелла жасалды.
XV ғ. I жарт Батыс Еуропа елдерiнде феодалдық құрылыс ыдырауға бет алды.
XV ғ. II жарт- XVI ғ. Географиялық ашылулар
XV-XVI ғғ. басында Германия халықарқ саудада үлкен беделге ие болды. Ол Италия, Франция, Англия, Польша, Ресей елдерімен жақсы сауда қатынастарын орнатты.
XV–XVI ғғ. аралығында Орта Азия жерiнде түрiк тектес бiрнеше хандықтар құрылды.
XV-XVI ғғ. Ұлы географиялық ашылулар.
XV– XVI ғғ. орта Дунай алабында Габсбург монархиясы құрылды.
XV ғ. аяғы – XVI ғ. бас кезiнде Германияда католик шiркеуiнiң ықпалы күшейдi.
XV ғ. аяғы–XVI ғ. Нидерландыда бастапқы қор жинау процесi жүрiп жатты, капиталистiк қатынастар туа бастады.
XV– XVII ғғ. Орта Азия өнерiнiң тарихында Бұхарадағы кiтап миниатюрасы және ағаш пен тасқа ою өрнек салу мектебi көрнектi орын алды.
XV– XVII ғғ. Самарқан, Бұхара қалаларында кiтап миниатюрасы дамыды.
XV–XVII ғғ. Осман империясында сән және қолданбалы өнердiң керамика, жiбек жiбiн иiру, кiлем тоқу, металл өндiру, қару-жарақ жасау сияқты салалары өрiстедi.
XV–XVII ғғ. түрiк сәулетшiлерi (X. Синан т. б.) сәулет өнерiнiң композициялық құрылымы мен көркемдiгiне ерекше көңіл бөлдi.
XVI ғ. қарай француз шаруаларының көпшілiгi жұмыcшыға, тауар өндiрушiлерге айналды.
XVI ғ. қарай Англиядан шет елдерге шұға шығарылды.
XVI ғ. Англияда бірнеше ірі сауда компаниялары пайда болған еді.
XVI ғ. арабтар ықпалынан тыс қалған африкалық мемл/рдiң көпшілiгi батысеуропалық басқыншыларға тәуелдi б/п қалды.