Файл: 13. Глаукома. Диагностикасы. Глаукома стамасы кезіндегі алашы кмек.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 83
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
13. Глаукома. Диагностикасы. Глаукома ұстамасы кезіндегі алғашқы көмек.
Глаукома – көзден ылғалдың ағып кетуінің бұзылуына байланысты көзішілік қысымның (КІҚ) тұрақты көтерілуімен немесе , соның салдарынан көру алаңдарының арнайы дефекттерінің жəне көру жүйкесінің атрофиясының (экскавациясына) дамуымен сипатталатын аурулар тобы
Глаукоманы 2 түрге бөлуге болады:
ашық бұрышты глаукома
жабық бұрышты глаукома.
Глаукоманың диагностикасы мыналарды қамтиды:
Көру өткірлігін анықтау
Тонометрия(көщ ішілік қысымды тексеру)
Периметрия (көру өрістерін зерттеу)
Көздің анатомиясының ерекшеліктерін және көру жүйкесінің күйін бағалай отырып, көздің алдыңғы және артқы бөліктерінің биомикроскопиясы
Гониоскопия (көздің дренаждық жүйесінің күйін бағалау) және ультрадыбыстық биомикроскопия. Дегенмен, бұл зерттеу әдістері контакт болып табылады және науқасқа ыңғайсыздық тудырады. Олар келесілермен ауыстырылды:
Pentacam (алдыңғы сегменттің анатомиясын бағалауға мүмкіндік беретін контактсыз зерттеу әдісі)
Көздің алдыңғы және артқы сегменттерінің оптикалық когерентті томографиясы . Бүгінгі күні глаукоманың дамуын диагностикалау мен бағалаудың ең жоғары спецификалық әдісі.
Глаукома ұстамасы кезінде көрсетілетін алғашқы көмек:
Көзге 1% пилокарпин ерітіндісі.
Көк тамырға 2-4 мл лазикс егу. Тері астына 2%-1 мл промедол немесе басқа анальгетик егеді.
Көзге әр 10 минут сайын пилокарпиннің 1% ерітіндісін тамызады. Аяққа жылы ванна жасау тиімді. Науқасты тез арада офтальмологиялық стационарға жеткізу керек
14. Көру ағзаларының жарақаттануы. Клиникалық белгілері. Алғашқы көмек.
15.Лор -мүшелерін зерттеу әдістері
Мұрын зерттеу әдістері:
Тыныс алу функциясының жағдайын анықтағанда ең бірінші сол қол саусағымен мұрынның оң қанатын кеңсірік пердесіне басып, оң қолымен кішкене мақтаны сол жақтағы танауға тақайды да, науқастан ішке және сыртқа тыныс алуын өтінеді. Мақтаның қозғалысынан мұрынның өткізгіштігін анықтайды. Мұрынның келесі жартысының өткізгіштігін де осы әдіспен анықтайды. Бұл тексерісте мұрын арқылы тыныс алу еркін, қиын немесе тіптен болмауы мүмкін. Мұрынның тыныс алу функциясын ринопневмометр аппараты бұдан да дәлірек анықтайды.
Иіс сезуді өлшеу мұрынның әр жартысына иісі бар заттарды кезек иіскету немесе ольфактометрді пайдалану арқылы анықталады. Иіс сезу дұрыс (нормосмия), нашар (гипосмия), бұзылған (кокосмия) немесе жоқ болуы мүмкін (аносмия). Мұрын қуысын қарауды риноскопия дейді. Инструмент арқылы алдыңғы, ортаңғы және артқы риноскопия түрлері жасалады. Алдыңғы және ортаңғы – мұрын кеңейткішпен, артқы риноскопия мұрын-жұтқыншақ айнасымен жасалады. Сонымен қатар, рентген сәулелерін қолдану арқылы мұрын мен оның қосалқы қуыстарының сүйекті бөліктерін зерттейді, олардың тік және бүйір проекцияда рентгенографиясы жасалады. Алдымен бастың тік қалпында мұрынның оң жартысын тексереді: шырышты қабық көп жағдайда қызғылт түсті, тегіс, кеңсірік пердесі дәл ортасында , мұрын кеуілжірлері үлкеймеген, жалпы мұрын жолы ашық болады. Келесі кезекте мұрынның сол жағын қарайды.
Мұрын кеңейткіші, түктерді қысып қалмас үшін, браншиді (ұшы) толық қабыстырылмаған жағдайда шығарып алу керек.
Көмей зерттеу әдістері
Көмейді сырттай зерттеу әдісі, жаңа өскіндер пайда болған кезде, шеміршек ткані қабынған жағдайда, оның ассиметриясын анықтауға мүмкіндік береді. Көмейді сипалап басып қарау ең маңызды диагностикалық тәсіл болып табылады, әсіресе оның горизонтальды түрде жақсы жылжуы – шеміршектердің орын ауытыру кезіндегі сытырдың бар жоған анықтауға мүкіндік береді.Көмей қуысын қарау үшін тікелей және жанама ларингоскопия әдісін қолдануға тура келеді.
Жанама ларингоскопия – сабы бар көмей айнасы арқылы жүргізіледі, ал тікелей өзінен жарық сәуле беретін арнайы ларингоскопиялық құралдар арқылы жүргізіледі.
Жанама ларингоскопияда ауруды отырған жағдайда қарайды, ал жарық көзі – оның оң құлағы деңгейінде болады. Алдымен жарық сәулесін ұстап сонан кейін көмей айнасын сәл жылытып алу керек, ауруға тілін сыртқашығару керектігін өтініп, тілді орамалмен орап, сол қалпында өзгертпей ұстап тұру қажет. Ауру аузымен терең тыныс алуы керек, осы мезгілде төмен қаратылған айна ауыз қуысына жұмсақ таңдайға тигенше енгізеді. Ауруға «Э» және «И» дыбыстарын айтқызады. Бұл көмейді тыныс алу және фонация кезінде қарап, тексетуге мүмкіндік береді. Көмейдің шырышты қабығының реңіне, дауыс қатпарларының түріне, олардың фонация кезіндегі қозғалтқыштығы мен жабылғыштығына көңіл бөлінеді, қатпарлар қимылының симметриялығын анықтайды.
Рефлекс өте жоғары болған жағдайда жергілікті сезімсіздендіру үшін таңдайдың шырышты қабығына, жұтқыншақтың артқы қабырғасына, тіл түбіне дәрі бүркеді. Ол үшін мақталы зондты пайдалануға болады.
Ауру түріне диагноз қоюда жанама ларингоскопия толық мәлімет бере алмайды. Мұндай жағдайларда наркоз беру рқылы арнайы микроскоптың көмегімен тікелей микроларингологоскопия жасау қажет.
Диагнозды дәлелдей түсу үшін көмейді рентгенографиялық жолмен зерттеудің маңызы үлкен, әсіресе фронтальды жазықтықта жасалатын томографиялық зерттеудің орны ерекше. Бұл көмейдің барлық бөлімдерінің қал-күйін анықтауға мүмкіндік береді.
Сыртқы және ортаңғы құлақты зерттеу аурудың сипатын, қай жерді қамтитынын білуге арналған арнайы сұрақтардан басталады. Сыртқы құлақ пен ортаңғы құлақты зерттеудің басты әдісі – отоскопия – сыртқы есту тесігі мен дабыл жарғағын зерттеу. Құлақ воронкасы мен Зигленнің пневматикалық воронкасы арқылы қарап көрумен қатар, кейде дабыл жарғағының құрамдарын (бөлшектерін) 5-тен 32 есеге дейін ұлғайтып көрсететін микроскопты да пайдалануға тура келеді.
16. Көз жарақаттары. Механикалық, химиялық, термиялық, жарақаттар кезінде алғашқы көмек.
Көз ұясының жарақаттануы және контузиясы Көбіне бас миының зақымдануымен қатар жүреді. Сондықтан жарақатқа залалсыздандырылған таңғыш Байлап, науқасты зембілге жатқызып, Жедел жәрдем көлігімен аурухананың нейрохирургия Немесе көз бөліміне жеткізеді. Жарақаттанған Адамды ауруханаға жаяу жіберуге үзілді-кесілді тыйым Салынады.
Қабақ жарақаттанғанда жарақат Айналасындағы теріге жасыл бриллианттың 1Пайыздық ерітіндісін жағады. Жараға Залалсыздандырылған таңғыш байлап, тез арада Дәрігерге жеткізеді. Жарақатты жууға, жыртылған Жерлерін жұлуға болмайды. Егер қабақ бүтіндей Жұлынып қалса, оны тастамай дәрігерге апару керек. Оны өз орнына тігуге боладыҚабаққа түскен бөгде зат ауыртып қана қоймай, көз Жасын ағызады. Егер зат қабақтың астыңғы жағында Тұрса,көзді жыпылықтатқанда және жас аққанда ол Сыртқа шығып кетеді. Егер шықпаса, астыңғы қабақты Сыртқа аудару керек. Бөгде затты сіріңкеге оралған, Қайнаған суға малынған мақтамен, беторамал ұшымен Немесе дәкемен алып тастайды. Егер бөгде зат қабақтын Үстіңгі жағына түссе, оны дәрігерге барып алдыртқан Дұрыс.Қабақ термиялық күйік алған жағдайда оған Залалсыздандырылған таңғыш таңып, тез арада дәрігерге Жеткізеді.
Химиялық күйік кезінде алғашқы көмек аса маңызды: Алдымен күйген қабақты мол ағын сумен жуады, күюге Алып келген химиялық затты да тез арада жуып тастау Маңызды. 5-10 минут жуған соң дәрігерге көріну керек. Егер күйік химиялық зат ұнтағынан немесе ұсақ
Бөліктерден болса, жумас бұрын оларды кұрғақ мақтамен Немесе пинцетпен алып тастау керек. Бұл жағдайда Қабақты жуу химиялық заттың еріп, одан әрі күйдіруіне Алып келеді.
Көз алмасының жарақаттары ішке енген және енбеген Болып бөлінеді. Бұны тек дәрігер анықтайды. Сілеймелі Қабық пен қасаң қабыктағы бөгде затты өз бетінше алуға Болмайды, бұның салдарынан адам көзінен айырылуы Мүмкін. Тек теріні жасыл брилианттың 1 пайыз спирттік Ерітіндісімен өңдеп, көзге 30 пайыздық натрий сульфацилы Ерітіндісін немесе 0,25 пайыздық левомицитин ерітіндісін Тамызып, шұғыл түрде ауруханаға жеткізу керекКөзді соғып алғанда зақымның ауырлығын өз бетінше бағалау қиын.Сондықтан зардап Шегушіні тез арада маман дәрігерлерге жеткізу керек. Көз термиялың күйік алған Жағдайда қабақ пен көз айналасынжасыл брилианттың 1 пайыз спирттік ерітіндісімен Өңдеп, көзге 30 пайыздық натрий сульфацилы ерітіндісін немесе 0,25 пайыздық Левомицитин ерітіндісін тамызып, сондай-ак 1 пайыздық тетрациклин жақпамайын Салып, көзді залалсыздандырылған таңғышпен таңып, шұғыл түрде ауруханаға жеткізу Керек. Қабаққа қышқыл не сілті түскенде, химиялық күйік орын алады. Бұл заттар Әбден жуылғанша әсерін тоқтатпайды. Сондықтан алғашқы көмекті дұрыс көрсету Және дәрігерге тез арада жеткізу аса маңызды. Әсіресе сілтіден күю қауіпті. Ол Тіндердің кұрамындағы бірқатар заттарды ерітіп жібереді де терең енеді. Бұнда да Химиялық зат ұнтақтарын алып тастаған соң көзді жуу керек. Наукасты тез арада Ауруханага жеткізу ләзім. Алайда мамандандырылған көмек тез және сапалы көрсетілсе Де, химиялық күйіктер ауыр зардаптарға соқтырады. Сондықтан өндірісте және Тұрмыста қышқылдармен, сілтілермен жұмыс жасағанда, міндетті түрде қорғаныш
Көзілдірік немесе бетперде кию керек
17.Көз анализаторының зерттеу әдістері.
Көру анализаторы 4 невроннан тұрады.
Бірінші неврон көздің торлы қабықшасындағы таяқшалар мен сауытшалар.
Екінші неврон көздің торлы қабықшасындағы биполярлы клеткалар.
Үшінші неврон көздің торлы қабықшасындағы ганглиозды яғни түйірлі клеткалары, олардың аксондары бірігіп өзара көру нервін құрастырады.
Төртінші неврон клеткалары сыртқы иінді денеде орналасқан. Олардың аксондары көру жолын құрастырады.
Көру анализаторының зақымдалуы мен тексеру әдістері.
Көздің көргіштігін анықтау – санмен белгіленген көздің бір біріне жақын орналасқан екі жалтыраған нүктесін айыра білу қабілетін анықтау. Көздің көргіштігі – объектінің құрылымын қарастыру қабілеті. Шынында, бұл зерттеу әдісі пациенттің көру деңгейін анықтауға мүмкіндік береді, бірақ, өкінішке орай, бұл әдіс 3-4 жасқа толмаған балаларға қолданылмайды.
Көру бұрышының схемалық бейнесі.
Көру өткірлігін анықтау үшін Сивцев (орыс әліппесі) пен Головин (Ландольт дөңгелегі) кестесі және балаларға – Орлова (суреттері бар) кестесі қолданылады. науқас пен Головин-Сивцев кестесі аралығындағы қашықтық 5мға тең.
18.Жедел ринит. Этилогиясы. Клиникалық белгілері.Емі
Жедел ринит-мұрынның шырышты қабатының қабынуы. Этиологиясы: вирустар, микроорганизмдер, аллергиялық, механикалық, химиялық, гипертермиялық тітіркендіргіштер. Осы этиологиялық факторлардың әсерінен мұрынның шырышты қабатының ісінуі және гиперсекрециясы дамиды.
Клиникалық көрінісінің 3 кезеңі бар:
1. Құрғақ ринит, ұзақтығы 1 тәулік.
2. Серозды бөліністер кезеңі- 2-3 тәулік.
3. Іріңді бөліністер кезеңі- 3-4 тәулік, кейде бірнеше аптаға созылады.
Емі:
1.Жергілікті ем-вирусқа қарсы майлар (оксалин майы, интерферон, бонафтон).
2. Қан тамырларын тарылтатын препараттар- нафтизин, галазолин.
3. Антисептиктер.
4. Иммуностимуляторлар-тимоген.
5.Күрделі тамшылар-пиносол.
19.Мұрын жарақаттары. Алғашқы көмек көрсету принциптері.
Мұрын зақымдалу және оның қабырғаларының жарақаттары жиі ер адамдарда спортпен айналысушыларда байқалады.
Жіктелуі:
Жабық;
Ашық;
Аралас
Сүйек фрагменттерінің ығысуымен;
Сүйек фрагменттерінің ығысуынсыз ;
Сыртқы мұрынның деформациясымен;
Сыртқы мұрынның деформациясыз.
Жарақаттар кезіндегі шағымдар мұрын пішінінің өзгеруі:
Мұрынмен тыныс алудың қиындауы
Мұрынның бітелуі
Ауырсыну
Мұрыннан қан кету
Иістің бұзылуы.
Алғашқы көмек көрсету принциптері. Зақымдалушыны басын алдыға қарай еңкейтіп қанның ағуына мүмкіндік жасап отырғызу.
Мұрынға суық қою (суланған орамал, мұзды мұйық).
Зардап шегушіге қанды түкіруін айту. (Қанның асқазанға түсуінен құсу болуы мүмкін.)
Егер 15 минуттың аралығында қан кету тоқтамаса, мұрын жолдарына оралған дәкелі томпон енгізу.
Дәкелі томпонды 3% сутегі асқын тотығын қосады
Егер қан кету 15–20 минут аралығында тоқтамаса, науқасты емдеу мекемесіне жолдау керек. Мұрын тампонадасы- мұрыннан қан кетуді тоқтату әдісі. Түрлері: алдыңғы және артқы тампонадасы.
20.Баспа (Ангина). Түрлері. Этилогиясы. Клиникалық белгілері.Емі.
БАСПА (АНГИНА ҚАЗАҚША)
Баспа (ангина) – жұтқыншақ мен таңдай бездері тіндерінің жедел қабынуы. Баспа деп «тонзиллит» жұқпалы ауруын атайды. Алайда «ангина» сөзінің мағынасы кеуде қуысындағы ауру сезімі дегенді білдіреді.
Баспаның бірнеше түрін ажыратады.
Катаральды баспа – баспаның ең жеңіл түрі. Бұл кезде бадамшалар беткей зақымданады. Қарап тексергенде бадамшалардың ұлғайғаны, ашық қызыл түсті екені көрінеді. Әдетте мойын лимфа түйіндері ұлғаяды. Науқас ауру сезіміне, тамақтың қышуы мен құрғақтығына, әлсіздікке, дене қызуының жоғарылауына шағымданады. Катаральды баспа емдеу нәтижесінде 3-5 күнде қайтады. Егер ем жүргізілмесе, баспаның ауыр түріне ауысады.
Фолликулярлық баспа. Бадамшаларда түйреуіштің басындай іріңді ошақтар түзіледі. Уақыт өте келе олар жарылып, бадамшаларда ақ өңездер пайда болады. Науқаста интоксикация белгілері айқын көрініс береді: дене қызуы 39-400С, бас ауруы, әлсіздік, бұлшықеттердің сырқырап ауыруы, тамақтағы қатты ауыру сезімі.
Лакунарлық баспа – баспаның тағы бір ауыр түрі. Бадамшаларда іріңге толы шұңқырлар пайда болады. Қалған белгілердің барлығы фоллликулярлық баспа белгілеріне ұқсайды. Фолликулярлық және лакунарлық баспаны іріңді баспа деп те атайды.
Некротикалық баспа – баспаның өте ауыр түрі. Бұл кезде бадамшаларда терең жаралар пайда болады. Бадамшалардың беті тегіс емес, өңез түсі жасыл-сұр. Науқас тамағында бөгде зат тұрғандай сезімде болады, сілекей бөлінуі күшейеді. Әлсіздік пен дене қызуы ақырғы шегіне жетеді. Жанындағы адамдар науқастың аузынан жағымсыз иісті сезеді. Өңезді тазалағанда бадамшалар қанайды.