Файл: Сафи тебаев атындаы аунг кеа 6В07101ндірісті автоматтандыру жне басару.docx

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ "АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ" КЕАҚ

САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ" АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ФАКУЛЬТЕТІ


КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
«AutoCAD-та инженерлік жобалау» пән бойынша

Тақырып бойынша: «Автоматтандырылған жобалау мәселесін қоюдағы құрылымдық тәсіл»


«6В071-Инженерия және инженерлік іс» даярлау бағыты,

«6В07101-Өндірісті автоматтандыру және басқару» білім беру бағдарламасы бойынша


Орындалды (а): ______________ білім алушы Төреғалиев Әлихан Досқалиұлы__________________(Т. А. Ә.)

Басшы: ______________ Кубашева А. А., аға оқытушысы, жарал..ғыл. магистрі

Атырау, 2023 ж

Мазмұны

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ

Ақпараттық жүйелерді жобалау – логикалық тұрғыдан күрделі, көп уақытты қажет ететін және онымен айналысатын жоғары білікті мамандарды қажет ететін жұмыс. Бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу процесін бақылау, әзірлеу құнын болжау және кепілдік беру, нәтижелердің мерзімі мен сапасы 70-ші жылдардың аяғында туындады. бағдарламалық қамтамасыз етуді жасаудың қолөнер әдістерінен өнеркәсіптік әдістеріне көшу қажеттілігіне және жалпы «бағдарламалық қамтамасыз ету инженериясы» деген жалпы атаумен біріктірілген бағдарламалық қамтамасыз етуді құрудың инженерлік әдістері мен құралдарының жиынтығының пайда болуы.Программалық инженерияға айналу процесі жүйелеу мен стандарттауды да қамтиды. құрылымдық тәсілге негізделген бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу процестерінің.

Курстық жобаның объектісі АЖ жобалаудың құрылымдық әдістемесі болып табылады. Курстық жобаның тақырыбы желілік және SADT модельдері болып табылады.

Бүгінгі күні АЖ жобалаудың құрылымдық тәсілін және осы тәсілдің әдістерін сипаттайтын әдебиеттердің үлкен көлемі бар. Курстық жобаның мақсаты – осы дереккөздерді талдау және олардың негізінде құрылымдық әдістеменің негізгі сипаттамаларын сипаттау, сондай-ақ оны басқа қолданылатын тәсілдермен салыстыру. Курстық жобада сонымен қатар SADT құрылымдық талдау және жобалау әдісі толығырақ қарастырылады. Қазіргі уақытта тиімді АЖ құру жобаларды басқарусыз мүмкін емес. Сондықтан бұл курстық жоба бағдарламалық қамтамасыз етуді құру кезінде желілік модельдерді құрастыру негіздерін береді. Курстық жобада мақсатқа жету үшін қолда бар әдебиеттерге талдау жүргізіліп, осы мәселенің маңызды аспектілері анықталды.

---

Курстық жобаның теориялық бөлімінің міндеттері:

1) АЖ жобалаудың құрылымдық тәсілі туралы түсінік алу;

2) Қолданылатын тәсілдерге салыстырмалы талдау жүргізу;

3) SADT функционалдық модельдеу әдісінің сипаттамасы;

4) Желілік модельді құру әдістері мен тәсілдерін зерттеу;

Бұл жұмыс өзекті, өйткені функционалды жобалау әдістері күрделі ИК-ті жасауда кеңінен қолданылады. Бұл әдістемелерді талдау, сондай-ақ олардың күшті және әлсіз жақтарын анықтау әдістемені таңдауды айтарлықтай жеңілдетеді.

Курстық жобаның практикалық бөлігінің мақсаты – үшінші тұлғалардың жауапкершілігін сақтандыру бизнес-процестерін модельдеу. Пәндік аймақтың бизнес-процестерін сипаттау үшін біз BPwin және ERwin қолданамыз.

Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

1) Пәндік аймақтың ерекшеліктерін зерттеу;

2) осы пәндік салаға кіретін бизнес-процестерді анықтау;

3) BPwin және ERwin визуалды бизнес-процестерін модельдеу құралдарын пайдалана отырып, клиенттің өз көлігін сақтандыру процесін имитациялаңыз;

4) Жасалған үлгіні талдау, кемшіліктерді анықтау және оларды жою жолдарын ұсыну.

1. Автоматтандырылған жобалаудағы құрылымдық көзқарас және деректер модельдерін құру

1.1 Құрылымдық талдау құралдары

Негізгі құрылымдық талдау құралдарының әрқайсысын егжей-тегжейлі қарастырмас бұрын, оларды жалпы түрде талқылап, олардың өзара байланысын көрсету қажет.

Жалпы жүйені модельдеу, атап айтқанда, құрылымдық талдау мақсаттары үшін құралдардың үш тобы пайдаланылады, оларды суреттейді:

• 
  жүйе орындауға тиісті функциялар;
  
• 
  Деректер арасындағы байланыстар
  
• 
  жүйенің уақытқа тәуелді әрекеті (нақты уақыт аспектілері).
  

Құрылымдық талдау әдістемелерінде осы мәселелерді шешудің әртүрлі құралдарының ішінде ең жиі және тиімді қолданылатындары мыналар:

· SADT (Structured Analysis and Design Technique) үлгілері және сәйкес функционалдық диаграммалар;

· DFD (Data Flow Diagrams) деректер ағындарының диаграммалары;

· ERD (Entity-Relationship Diagrams) диаграммалары «субъекті-байланыс».

АЖ жобалау кезеңінде модельдер кеңейтіледі, нақтыланады және бағдарламалық қамтамасыз етудің құрылымын көрсететін диаграммалармен толықтырылады: бағдарламалық жасақтаманың архитектурасы, бағдарламалардың блок-схемалары және экрандық пішін диаграммалары.

Көрсетілген үлгілер бірге АЖ-ның бар немесе жаңадан әзірленгеніне қарамастан толық сипаттамасын береді. Әрбір нақты жағдайда диаграммалардың құрамы жүйені сипаттаудың қажетті толықтығына байланысты.

---

SADT (Structured Analysis and Design Technique) – 1973 жылы Росс енгізген ең танымал жүйелік талдау және жобалау әдістемелерінің бірі. SADT әскери, өнеркәсіптік және коммерциялық ұйымдарда телефон желісін бағдарламалық қамтамасыз ету, жүйені қолдау және диагностикалау, ұзақ мерзімді және стратегиялық жоспарлау, компьютерлік өндіріс пен дизайн, компьютерлік жүйені конфигурациялау, персоналды оқыту, қорғаныс жүйелеріне арналған ендірілген бағдарламалық қамтамасыз ету. , қаржылық және логистикалық басқару және т.б. Бұл әдістемені SADT ішкі жиынтығы ретінде IDEF0 стандартын әзірлеудің бастамашысы болған АҚШ Қорғаныс министрлігі кеңінен қолдайды. Бұл өсіп келе жатқан автоматтандырылған қолдаумен бірге оны қол жетімді және пайдалануды жеңілдетті.

SADT тұрғысынан модель не жүйенің функцияларына, не оның субъектілеріне (жоспарлар, деректер, жабдықтар, ақпарат және т.б.) негізделуі мүмкін. Сәйкес модельдер әрекет модельдері және деректер үлгілері деп аталады. Әрекет моделі қажетті егжей-тегжейлі дәрежеде әрекеттер жүйесін көрсетеді, бұл өз кезегінде жүйенің объектілері арқылы олардың қарым-қатынасын көрсетеді. Деректер үлгілері әрекет үлгілеріне қосарланған және жүйе әрекеттерімен байланысты жүйе элементтерінің толық сипаттамасын білдіреді. SADT толық әдістемесі күрделі жүйені дәлірек сипаттау үшін екі түрдің де үлгілерін құру болып табылады. Дегенмен, қазіргі уақытта тек белсенділік үлгілері кең қолданыс тапты және бұл бөлім оларды қарастыруға арналған.

Модельдеудегі негізгі жұмыс элементі диаграмма болып табылады. SADT моделі диаграммаларды иерархиялық ағаш құрылымдарына біріктіреді және ұйымдастырады, диаграмма деңгейі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым ол егжей-тегжейлі емес. Диаграмма үлгіленетін жүйенің әрекеттерін бейнелейтін қораптардан және қораптарды бір-бірімен байланыстыратын және қораптар арасындағы өзара әрекеттесу мен қатынастарды бейнелейтін доғалардан тұрады. SADT диаграмманың 3-6 блоктан тұруын талап етеді: осы шектерде диаграммалар мен үлгілерді оқу, түсіну және пайдалану оңай. Бір ыңғайсыз модельдің орнына мәндері бір-бірін толықтырып, күрделі объектінің құрылымын айқын ететін бірнеше өзара байланысты шағын модельдер қолданылады. Дегенмен, диаграммадағы блоктар санына қойылатын мұндай қатаң талап бірқатар пәндік аймақтар үшін SADT пайдалануды шектейді. Мысалы, банктік құрылымдарда 15-20 бірдей әрекет бар, оларды бір диаграммада қарастырған жөн. Олардың SADT моделінің әртүрлі деңгейлеріне жасанды түрде бөлінуі оның түсініктілігін жақсартпайтыны анық.

---

Жүйені дамытудың құрылымдық тәсілінің мәні оның автоматтандырылған функцияларға ыдырауында (бөлуінде) жатыр: жүйе функционалдық ішкі жүйелерге бөлінеді, олар өз кезегінде ішкі функцияларға және т.б.

Жүйені зерттеудің құрылымдық тәсілі жүйенің әрбір деталь деңгейінде жүйе элементтерін, олардың ішкі байланыстарын, құрылымын анықтауға мүмкіндік береді. Жүйенің құрылымдық сипаттамасы элементтердің өзара тәуелділігін ашады, олардың әрқайсысы құрылымдық деңгейіне қарамастан, көптеген элементтерден тұратын жүйе ретінде қарастырылады. Сондықтан құрылымдық көзқараста негізгі назар құрылымның элементтерін зерттеуге аударылады, мұнда әрбір элемент жүйе болып табылады, оның функциялары оның басқа элементтермен өзара байланыстары арқылы жүзеге асырылады.

Жүйеде құрылым орасан зор рөл атқарады: құрамдас бөліктерді байланыстырады, түрлендіреді, белгілі бір жалпылық, тұтастық береді, олардың ешқайсысына да тән емес жаңа қасиеттердің пайда болуына себепші болады. Жүйені сақтау үшін құрылымның салыстырмалы тәуелсіздігі мен тұрақтылығы ерекше маңызға ие. Құрылымның болуы жүйе ішіндегі сандық өзгерістердің жинақталуының шарты болып табылады, бұл оның кейінгі дамуы мен түрленуінің қажетті алғышарты болып табылады.

Құрылымдар, әсіресе иерархиялық, күрделі жүйелердің белгісіздігін ашуға көмектеседі. Басқаша айтқанда, жүйелердің құрылымдық бейнелері оларды зерттеудің пайдалы құралы болып табылады.

Құрылымдардың әртүрлі түрлері мен түрлері бар. Жүйенің белгілі бір функцияны орындауға байланысты элементтерін жеке ішкі жүйеге бөліп, олардың арасындағы байланыстарды анықтайтын болсақ, онда пайда болған құрылым функционалдық, яғни жүйенің функционалдық белсенділігіне байланысты құрылым деп аталады. Функционалдық құрылым мақсатты жүйелер құрылымының негізгі түрі болып табылады және жүйенің мақсаттарымен тікелей байланысты.

Функционалдық құрылымның элементтері бір бірлікке жататынына немесе жатпауына қарамастан олар үшін ортақ функцияны орындайтын жеке орындаушылар немесе олардың топтары болуы мүмкін. Функционалдық құрылымдардағы элементтер (ішкі жүйелер) функционалдық байланыстардың көмегімен байланысады, олардың мазмұны материалдар немесе ақпарат беру арқылы анықталады.

Жүйенің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету бойынша адамдардың саналы қызметінің нәтижесі ұйымдық құрылымды көрсетеді. Функционалдық құрылымнан айырмашылығы, ұйымдық құрылымның элементтері жүйеде әртүрлі функцияларды синтездеу міндетін көздейтін бір емес, белгілі бір функциялар жиынтығын орындайды.

---

Басқару функциялары жүзеге асырылатын функционалдық құрылым басқару құрылымы деп аталады.

Деректер ағынын түрлендіру үшін жобалау

1-қадам. Негізгі жүйе үлгісін тексеру. Модельге мыналар кіреді: SDA0 контекстік диаграммасы, деректер сөздігі және процесс спецификациялары. Олардың жүйе спецификациясына сәйкестігі бағаланады.

2-қадам. 1 және 2-деңгейдегі деректер ағынының диаграммаларын тексеру және нақтылау. Диаграммалардың сәйкестігі, түрлендіргіштердің егжей-тегжейлілігінің жеткіліктілігі бағаланады.

Қадам 3. Деректер ағынының диаграммасының негізгі ағынының түрін анықтау. Трансформациялар ағынының негізгі ерекшелігі - әрекеттер жолдары бойынша ауысудың болмауы.

Қадам 4. Кіріс және шығыс ағындардың шекарасын анықтау, түрлендірулер орталығын бөлу. Кіріс ағыны - ақпарат сыртқы форматтан ішкі көрсетілім пішіміне түрленетін сегмент. Шығару ағыны кері түрлендіруді қамтамасыз етеді - ішкі пішімнен сыртқы форматқа. Кіріс және шығыс ағындардың шекаралары өте ерікті. Шекарадағы бір түрлендіргіштің өзгеруі соңғы PS құрылымына аз әсер етеді.

Қадам 5. ПС бастапқы құрылымын анықтау. PS иерархиялық құрылымы басқарудың төмен қарай бөлінуі арқылы қалыптасады. Иерархиялық құрылымда:

жоғарғы деңгейлі модульдер шешім қабылдайды;

төменгі деңгейдегі модульдер енгізу, өңдеу және шығару жұмыстарын орындайды;

орта деңгейлі модульдер басқару және өңдеу функцияларын орындайды.

PS бастапқы құрылымы (түрлендіру ағыны үшін) стандартты болып табылады және негізгі контроллерді (құрылымның жоғарғы жағында орналасқан) және үш тәуелді контроллерді қамтиды:

Кіріс ағынының контроллері (кіріс деректерінің түсуін бақылайды).

Түрлендірілген ағынды контроллер (ішкі пішімдегі деректермен операцияларды басқарады).

Шығу ағынының контроллері (шығыс деректерін қабылдауды басқарады).

Модульдердің бұл минималды жиынтығы барлық басқару функцияларын қамтиды, жақсы қосылуды және құрылымның әлсіз үйлесімділігін қамтамасыз етеді.

Қадам 6. PS құрылымын егжей-тегжейлі көрсету. PS құрылымының модульдеріне SDA түрлендіргіштерін кескіндеу орындалды. Көрсету жол қозғалысы ережелері бойынша трансформация орталығының шекарасынан кіріс және шығыс ағындар бойымен жылжу арқылы орындалады. Кіріс ағыны басынан басына дейін, ал шығыс ағыны басынан аяғына дейін өтеді. Қозғалыс барысында түрлендіргіштер құрылымның бағынышты деңгейлерінің модульдерінде көрсетіледі.

SDA түрлендіру орталығы басқаша көрсетіледі. Әрбір түрлендіргіш орталық контроллерге тікелей бағынатын модульге сәйкес келеді.

---