Файл: Дипломды жоба 6В07104 Тeхнoлoгиялы мaшинaлaр жнe жaбдытaр.docx

- толқын пішіні үшін биттің сыртқы бетінің әсерін ескеретін коэффициент ;

Көріп отырғаныңыздай, жаңартылған ұсатқыштың өнімділігі 19 м³/сағ негізгі ұсатқыштың өнімділігінен үлкен.
Тұжырымдама
Конструкторлық бөлімде роторлы ұсатқыштың конструкциясына шолу жасалды. Ұсатқыштың құрылысы мен жұмыс принципі сипат келтірілді. Жаңартылған ұсатқышты қарастырдық.

4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
Еңбектi қорғау дегенiмiз тиiстi заң және басқа да нормативтiк актiлердiң негiзiнде еңбек процесiнде адамның қауiпсiздiгiн, денсаулығы мен жұмыс қабiлетiн сақтауды қамтамасыз ететiн, әлеуметтiк-экономикалық, ұйымдастыру, техникалық-гигиеналық және емдеу-алдын алу шараларын бiлдiредi.

Осы Заң азаматтардың Қазақстан Республикасындағы еңбек бостандығына конституциялық құқығын iске асыру процесiнде туындайтын еңбек қатынастарын реттейдi. Қазақстан Республикасының еңбектi қорғау туралы заңдары осы Заңның және басқа да заңдар мен еңбек қауiпсiздiгi және гигиенасы, өндiрiстiк орта жөнiндегi нормативтiк актiлерден тұрады.

2007 жылғы 15 мамырда бекітілген «Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі» ҚР еңбек қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, және қауіпсіздік, қызметкерлердің еңбек ету барысында өмірі мен деңсаулығын сақтауын қамтамасыз етуінені бағытталған, сонымен қатар, еңбек қорғау және қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік саясаттінің негізгі принциптерін белгілейді.Толық зиянсыз және қауіпсіз өндіріс болмайды.

Жұмысшылардың ауруы немесе зақымдануын минимумға келтіру және бір уақытта, ең жоғары еңбек өнімділігі кезіңде жабдықталғандықпен қамтамасыз ету - еңбек сақтау мақсаты.

Өндірістік мекемелерде максималдьɪ экологияльɪқ тиімділікті қамтмасьɪз ету үшін отандьɪқ АЗ жобаларда келесідей қағидалар болдьɪ:

1) материалдардьɪң қалдьɪқтарьɪн минималдаудьɪ қамтамасьɪз ететін технологиялардьɪ қолдану, қалған қалдьɪқтардьɪ қайта өңдеу;

2) технологияльɪқ жабдьɪқтардьɪ істейтін жұмьɪсшьɪлардьɪ ММС кесуден, булар мен аэрозольдерден кабинеттерді қорғау;

3) технологияльɪқ материалдардьɪң (су және т.б.) шьɪғьɪндарьɪн қьɪсқарту;

4) өнімді бояуда ауа мен қьɪзметкерлерді қорғау шараларьɪ.

Механикальɪқ цехтар металдьɪ механикальɪқ өңдеу үшін тағайьɪндалған (қайрау, жону, бұрғьɪлау, фрезеровкалау, тегістеу т.б.)

---

Лезвияльɪқ құралда жұмьɪс істеуші (кескіш, фрезальɪқ бұрғьɪ) метал кесуші станоктарьɪнда металдьɪ өңдеу металдьɪң бетін жону жольɪмен жүргізіледі. Металдьɪ кесу жольɪмен өңдеу ең кең тараған технологияльɪқ процесс больɪп саналадьɪ.

Станоктардьɪң басқа тобьɪ образивті құралмен жабдьɪқталған (шлифовкальдьɪ, қайраушьɪ, полировкалаушьɪ дөңгелектер т.б.).

Дәнді өңдеудің әртүрлі әдістерін және әртүрлі құралдарьɪн қолдану еңбектің гигиенальɪқ жағдайьɪн белгілі әсерін тигізеді. Жұмьɪстьɪ ұйьɪмдастьɪрудьɪң алғашқьɪ принципінде әрбір станокта бір адам жұмьɪс істейтін. Соңьɪнан жартьɪлай автоматтьɪ, және тольɪқ автоматтьɪ станоктарда

жұмьɪс істеуіне келтіреді. Гигиенальɪқ тұрғьɪдан метал кесуші станоктардағьɪ жұмьɪс организмге шаңньɪң, шудьɪң, дірілдің әсерінен және майлау-салқьɪндату сұйьɪқтьɪқтарьɪн (МСС) олданумен өтеді.

Станочниктердің орьɪндайтьɪн негізгі жұмьɪс операцияларьɪна чертеж бойьɪнша тапсьɪрмамен таньɪсу, станоктьɪ жұмьɪсқа дайьɪндау, детальдерді орнату, бекіту және дайьɪнбұйьɪмдьɪ шьɪғару жатдьɪ. Операцияньɪң сипатьɪ станоктардьɪң жұмьɪсн механизациялау дәрежесіне және өңделуші детальдердің өлшемі мен массасьɪна байланьɪстьɪ. Аз серияльɪ өндірісте,және де салмақтьɪқ өндірістің жөндеу цехтарьɪнда, қолмен басшьɪльɪқ жасалатьɪн универвальді станоктар кеңінен қолданьɪладьɪ, бұл станоктарда өңдеудің бірнеше түрлерін жүргізуге боладьɪ.

4.2 Дәнді тасымалдау өндірістегі еңбек қауіпсіздігін талдау
Қауіпсіздік техникасының міндеті еңбекшілердің жарақаттануын болдырмайтын шаралар мен құралдарды жете зерттеп жетілдіру болып табылады. Жарақаттануды болдырмаудың шаралары деп оның себептерін жою шараларын,яғни ұйымдастыру, ұйымдастыру-техникалық, техникалық, санитарлық-техникалық себептерді және жұмысшының жеке басының психикалық-физиологиялық факторларына байланысты себептерді жоюдың шараларын айтады.

Жарақаттанудың ұйымдастыру себептеріне еңбектің дұрыс ұйымдастырылмауы, еңбек қорғауды ұйымдастыруға жауапты адамды тағайындау жөніндегі бұйрықтың болмауы, еңбек тәртібінің төмен болуы, жұмысшылардың еңбек қорғауға оқытылмауы, жұмысшыларды жұмысқа қосу тәртібінің дұрыс болмауы, т.с.с. жатады.

Ұйымдастыру-техникалық себептерге жүк көтергіш машиналар мен механизмдердің, су қыздырғыштары мен бу қазандарының мерзімді байқаудан өткізілмеуі, машиналарға техникалық күтім жасау мен оларды жөндеудің нашар ұйымдастырылуы, электр жабдықтары мен қондырғыларының жүйелі түрде тексерілмеуі, т.с.с. жатады.

---

Жарақаттанудың техникалық себептеріне еңбек жағдайының жайсыздығы, жұмысшыны тез шаршататын қауіпті жағдайларды байқап одан тез қорғану қабілетін жоятын жағымсыз еңбек жағдайы жатады. Ауаның газдануы жоғары шу, жұмыс орнының қоқырсып жатуы, жылудың және ауа алмастырудың жеткіліксіздігі, демалыс бөлмесінің болмауы, т.с.с. санитарлық-техникалық себептері жатады.

4.3 Алғашқы медициналық көмек
Алғашқы көмек — адам өміріне немесе денсаулығына кенеттен қауіп төнгенде оның өмірін сақтап қалу үшін немесе апаттың зиянды әсерін азайту үшін қолданылатын қарапайым шаралар. Апаттың қатарына әр түрлі жарақаттар, сынық, буынның шығуы, улану, суға бату, күю, үсу, электр тоғы

соғу, т.б. жатады. Алғашқы көмектің негізгі шаралары: апатқа түскен адамды апат әсерінен құтқару (өрттен, судан шығару); апаттың зиянды әсерін тоқтату (адамды жылыту, иіс тисе таза ауа жұтқызу); қан тоқтату, жараны байлау, сынған аяқтың немесе қолдың қозғалысын тежеу; жасанды дем алдыру, жүрекке жабық массаж жасау, апатқа түскен адамды тезірек емдеу мекемесіне жеткізу немесе жедел медициналық көмек көрсететін дәрігерлер тобын шақыру.

Алғашқы көмек көрсету кезінде жараны спиртпен, сумен, йодтың ерітіндісімен жууға, ұнтақ дәрілер себуге және май жағуға, жараны мақтамен жабуға, жарадан құм, топырақты сүртуге, басқада заттарды жараны ластайтын жолмен алуға болмайды.

Қанның ағуы жарақаттың ушығуы адам өмірі үшін қауіпті болып табылады. Зақымдалған тамырдың сипатына байланысты қанның ағуы күретамырлық, ұсақ тамырлық және үлпершек болып бөлінеді.

Күре тамырдан қан ол зақымдалған кезде ағады. Қанның бұлайша ағуы өте қауіпті, өйткені қысқа мерзімде ағзадан өте көп қан кетеді. Қан ал қызыл түсті, баяу ағады немесе атқылайды.

Көк тамырдан аққан қан ол зақымдалған кезде ағады. Қан дүмпусіз үздіксіз ағыспен баяу шығады, түсі қошқыл қызыл немесе шиедей қызыл

Ұсақ тамырлардан қан ағу дененің ұсақ тамырлары зақымданғанда байқалады. Зақымданған ішкі органдардағы ұсақ қан тамырларының қанның ағуы (бүйрек, көкбауыр, бауыр) үлпершекті деп аталады.

Оператор кезекті қабылдай отырып, жұмыс басталар алдында, есеп журналындағы оларға бекітілген станоктардың жұмысы мен техникалық қызмет көрсеткен жазуларымен танысады, механизмдардың түзулігін, жұмыс орындарын тексереді.

Станокты жіберу қауіпсіз екендігіне көз жеткізгеннен кейін қосу автоматын іске келтіреді. (бұзылған немесе жұмысқа дайын емес жабдықтарға рұқсат етілмейді).

---

---

4.4 Өндірістегі қауіпті аймақтарының талдауы
Қауіпті көздерімен оның тікелей қарым қатынас кезіндегі сияқты, одан біршама ара қашықтықта бейқамдық жақындасу кезінде де жұмыс істеушінің жарақаттануы мүмкін.

Тұрақты әрекет жасайтын немесе оқтын-оқтын өндіріс факторы көрінетін, адамның өміріне және денсаулығына қауіпті кеңістік, қауіпті аймақ деп аталады.

Қауіпті аймақ, элементтерді айналдыратын, жүктердің жақын маңында, көтергіш-транспорттық машиналармен ауыстыратын қозғалушылар айналасында да пайда бола алады. Өңделетін материалдың шығып кететін кішкентай бөлшектерімен немесе аспаптың, ұсталған құрылғыдан өңделетін бөлшектің ұшуымен жарақаттану жағдайы, қауіпті аймақ барысы электрлік токпен зақымдану қауіп-қатерімен байланысты болу мүмкін.

Қауіпті аймақ жабдықтаудың қозғалушы бөлімдерімен жұмыс істеушінің киімдерін немесе шашын іліп әкетуі мүмкін болғанда, аса қауып-қатер тудырады. Егер бөлшектерде шығып тұрған бөліктері болса (болттардың кішкене бастары, шпондар), қозғалушы немесе айналған бөлшектердің қауіп-қатері өседі. Машина бөлімдері бір-біріне қарсы айналған кезде, қауіпті аймаққа тарту қауіп-қатерін тудырады.

Берілген дипломдық жобада төлкені өңдеу үшін токарлық станок қолданылады. Қауіп-қатер түрі болып есептелетін электр тогымен зақымдану, электрқозғалтқыш қауіпті аймақтардың бірі болып есептеледі. Сонымен қатар айналмалы қозғалыс , сенімсіз бекітілген кезде станоктан өзімен әртүрлі зақым әкелетін құрылғының тоқтап қалуы мүмкін. Сонымен қоса бөлшек пен айлабұйым, кескіш аспап, жаңқаның кесу аймағынан үшу қаупі болып табылады.

Маңызды болған мәселе ол адам өміріне қауіп төндіретін факторларды азайтып оны жою кажетті. Осы еңбек қорғау бөлімінде технологиялық машиналар мен жабдықтар талапқа сәйкестендірілді.

Тұжырымдама
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау сұрақтары талқыланды. Алғашқы медициналық көмек көрсету іс шаралары жүзеге асты.


5. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
1995 жылғы 30 тамыздағы қабылдаған Қазақстан Республикасының Конституциясының мемлекеттің барлық азаматтарының денсаулыққа зияндығын тигізбейтін қоршаған орта қамтамасыз етілуіне кепілдік береді. Қазақстан Республикасының Конституция сәйкес біздің мемлекетіміз қоршағанорта қорғауға қатысты заңдарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы қоғамдық қарым-қатынастарды реттеуші және қалықтың өмірі және тіршілік әрекеттерінің негізін құраушы, Қазақстан Республикасының халықаралық және өзге де міндеттемелері, заңдар және нормативтік актілер жүйесі ретінде құрады[17].

---