2. Қодир бўлиш, эплаш (фаолият-коммуникатив компоненти): чидамлиликни, чаққонликни, кучни, тезликни, гипоксияга чидамлиликни ривожлантириш учун жисмоний машқларни бажариш кўникмаларига эга бўлиш.

3. Қўллаш (муҳумлик-ориентация компоненти): олинган билим ва кўникмалардан кундалик ҳаётда фойдаланиш.

F Соғлом турмуш тарзи асослари йўналиши бўйича тақдим этилган синф соатлари мавзуларининг мазмунидан келиб чиқиб, ўқитувчи ўқувчилар томонидан дастурнинг ўзлаштириши учун турли шакл ва усулларидан фойдаланиши мумкин.

Шуни таъкидлаш керакки, мактаб ўқувчилари дарснинг дастлабки 20 дақиқасида фаол ишлайдилар ва кейин чалғишни бошлайдилар (стол устига ётиши, расм чизиши, партадаги қўшниси билан суҳбатлашиши ва шу каби бошқа ҳаракатлар). Бу ўқитувчи ўқувчиларнинг диққатини ушлаб турмаса ёки дарс давомида юкламани (нагрузкани) мантиқсиз тақсимласа ва ўқувчилар дарснинг (суҳбатнинг) иккинчи ярмига қизиқишни йўқотса содир бўлади. Шунинг учун соғлом турмуш тарзи бўлимининг синф соатини ўқувчиларнинг ёш хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, ўқитишнинг турли усуллари ва шаклларидан фойдаланган ҳолда ўйлаш ва ривожлантириш жуда муҳимдир.
Соғлом турмуш тарзи асослари бўлимини ўрганишда ўқувчиларнинг билимлари сифатини ошириш учун биз ишлаб чиқишда фойдаланган ўқувчиларнинг ўқув-билишга оид фаолияти шаклларини кўриб чиқамиз.
F «Тенгга-тенг» тамойили бўйича таълим бериш ёшларнинг репродуктив саломатлигини асрашда муҳим аҳамиятга эга.

Соғлом турмуш тарзи асосларини шакллантириш бўйича лойиҳа тадбирларини ташкил этиш, саломатликни шакллантирадиган, сақлайдиган ва мустаҳкамлайдиган шароитларни яратиш мотивациясини оширади.
F 15-17 ёшида ўқувчилар фаол ҳаракатларни афзал кўришади. Ўқитувчи ушбу тоифадаги ўқувчилар билан амалий машғулотларни режалаштириши ва муаммоларни қидириш хусусиятига асосланиб, объектив қонуниятларга асосланганлик ва сабаб-оқибат муносабатларини аниқлаши яхшироқдир.

Амалий машғулотлар давомида ахборотни идрок этишнинг барча турлари амалга оширилади, улар ўқув натижаларини яхшилашга, ўқув материалларини тез ўзлаштиришга ва ўқувчилар билимларини мустаҳкамлашга ёрдам беради. Шунингдек, синф соатларида соғлом турмуш тарзини шакллантириш бўйича ишларнинг самарали шакли ўқувчиларнинг лойиҳавий фаолиятидир.

Соғлом турмуш тарзи асосларини шакллантириш бўйича лойиҳа тадбирларини ташкил этиш, саломатликни шакллантирадиган, сақлайдиган ва мустаҳкамлайдиган шароитларни яратиш учун мотивациясини оширади.

---

F Соғлом турмуш тарзини шакллантириш бўйича амалга ошириладиган ишларни фақат синф соати доирасида чеклаш мумкин эмас. Дарсларда (суҳбатларда) олинган билимларни ўқувчилар турли хил тадбирларда: «Саломатлик кунлари», «Соғлом турмуш тарзи» мавзуларидаги плакатларнинг ва газеталарнинг тақдимотини тайёрлайди, тарғибот гуруҳларининг нутқлари (чиқишлари), қизиқарли одамлар билан учрашувлар, ота-оналар билан биргаликда ишлашда мустахкамлайди, қўлланади ва такомиллаштиради.
F Соғлом турмуш тарзи ҳақидаги билим қандай даражада эканлигини кузатиб бориш мақсадида таълим муассасаларида турли хил билимларнинг ривожланишининг муайян парчаси, яъни: соғлом турмуш тарзи мавзуларидаги тест синовлари, сўровномалар, синф соатларидаги суҳбатлар ташкил этилади.
║ «Лойиҳалар усули – бу ўқув тизими бўлиб, унда ўқувчилар босқичма-босқич мураккаб амалий вазифаларни-лойиҳаларни режалаштириш ва амалга ошириш жараёнида билим ва кўникмаларни эгаллайдилар».

Мактабда соғлом турмуш тарзини шакллантириш бўйича лойиҳалар ўқитишнинг илмий-тадқиқот усулларига асосланган. Лойиҳалар усули ўқувчиларнинг мустақил фаолият олиб боришига қаратилган (ва бу таълим стандартига мос келади). Лойиҳадаги фаолият индивидуал, жуфтлашган ёки гуруҳлик бўлиши мумкин. Лойиҳалар орқали ўқувчиларнинг билими, ижодий, коммуникатив кўникмалари, ўқув материалларини мустақил равишда умумлаштириш ва тизимлаштириш, ахборот маконида ҳаракатланиш қобилияти шаклланади ва ривожланади.
 Асосий НАМУНАЛАР (ЎРНАК) – ёши катталар бўлиши керак: ота-оналар, мактабдаги ўқитувчи, машғулотлардаги инструктор.

 Замонавий синф соатини ташкил этишда меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлардан фойдаланиш ЗАРУР.
Соғлом турмуш тарзи асосларини ўрганишда синф соатига тайёргарлик кўришда қўлланиладиган меъёрий ҳужжатлар.

FУсулларни мавзуни ривожлантириш ва ўрганишни фаоллаштиришга йўналтирилиши керак. Синфда интерфаол ўқитиш усулларидан фойдаланилиши керак. Интенсив, тезкор машғулотларда (ўқитишда) ҳар бир ўқувчини ўзига жалб қиладиган, уни ўқув жараёнига жалб қиладиган интерфаол таълим усуллари қўлланилади. Ўқитишнинг интерфаол усуллари оддий маърузага қараганда жозибали, қизиқарли бўлиб, улар ақл-идрокни ривожлантиради, мустақил ишлашни талаб қилади. Ўқитиш жараёнида олинган маълумотлар амалда қўлланилиши керак, шу билан бирга ўқитувчиларнинг билим даражаси ҳам муҳимдир.

---

Ҳамкорликда ўқитиш – бу кичик гуруҳларда ўрганиш, натижаларни муҳокама қилиш ва гуруҳнинг ҳар бир аъзосига ёрдам бериш.
Ўқитишнинг намунали

усуллари ва шакллари

• 
  Ўқитиш бўйича ҳамкорлар
  
• 
  Мияга хужум
  
• 
  Гуруҳларда ишлаш
  
• 
  Муҳокамалар
  
• 
  Роллик ўйинлар
  
• 
  Лойиҳалар
  
• 
  Муаммоли вазиятлар
  
• 
  Ҳикоя
  
• 
  Тушунтириш
  
• 
  Суҳбат
  
• 
  Пинборд
  
• 
  Кўрсатмаларни тақдим этиш
  
• 
  Видео усули
  
• 
  Интервьюлар, диалоглар
  
• 
  Графика органайзерлари
  

• 
  Ўқувчиларнинг зарарли одатларини енгиш бўйича қоидалари ва иш шакллари
  

Ушбу йўналишдаги синфдан ташқари тадбирларнинг самарадорлиги учун қуйидаги иш шаклларидан фойдаланиш мумкин ва керак:

• 
  видеоларни томоша қилиш ва кейинчалик уларни муҳокама қилиш, одамларнинг ўз иллатлари, ёмон одатлари билан курашиш ҳолатларини ва уларни енгиш усулларини акс эттирувчи фильмларни томоша қилиш;
  
• 
  ўзининг ёмон одатларини енгишга муваффақ бўлган, қийин ҳаётий вазиятлардан омон қолган одамлар билан учрашувлар;
  
• 
  ёши катталарнинг ўқувчиларнинг муаммоларига муносабатини ўрганиш, мутахассислар билан учрашувларини ташкил этиш;
  
• 
  энг қийин ҳаётий вазиятларда инсон руҳининг кучи ва мустаҳкамлиги ҳақидаги журналдаги мақолаларни ўқиш ва муҳокама қилиш;
  
• 
  мавзулаштирилган викториналар, оғзаки журналлар, муаммо бўйича антиреклама видеофильмларини яратиш, инсоннинг зарарли одатларига қарши қаратилган ва инсон руҳининг кучини намойиш этадиган энг яхши санъат асарлари учун танловлар, ушбу муаммо бўйича билборд танловлари, расмлар кўргазмалари, одамларни зарарли одатлар таъсиридан ҳимоя қилиш бўйича ҳаракатлар;
  
• 
  маънавий-ахлоқий синф соатлари; интерфаол ўйинлар;
  
• 
  ушбу мавзу бўйича матбуот анжуманлари, брифинглар.
  

 Ёмон (зарарли) одатларнинг олдини олиш чораларини тайёрлашда риоя қилиш керак бўлган қоидалар:

1. 
   Тадбирларнинг вақтига ва жойига риоя этилиши керак. Агар тадбир белгиланган вақтдан кеч бошланса, бу ўқувчиларнинг кесатиши, кинояси ва истеҳзосига олиб келиши мумкин.
   
2. 
   Тадбирни тайёрлаш жуда батафсил ва ишончли бўлиши керак. Ушбу мавзу бўйича суҳбатлар ёлғон ва расмиятчиликка тоқат қилмайди.
   
3. 
   Ушбу турдаги тадбирлар катталар томонидан жуда самимий ва иложи борича очиқ бўлиши керак.
   
4. 
   Алоқа қилиш шакли – ўз тажрибаси нуқтаи назаридан ақл бериш эмас, балки ҳақиқатни биргаликда излашдир.
   
5. 
   Ўқувчининг шахсиятининг ички механизмларига таъсир қилиши учун фактлар ва ҳодисалар, статистика жуда таъсирли бўлиши керак.
   
6. 
   Бундай тадбирлар ўқувчидан ҳамма билан фикр бирлигини талаб қилмаслиги керак. Улар ўқувчиларни тафаккур, изланувчанлик ҳолатига қўйишлари керак.
   

---

F Ўқувчиларнинг билимларининг энг яхши натижасини олиш учун соғлом турмуш тарзи асосларига бағишланган синф соати фақат синфдаги парталарда ўтказилиши шарт эмас. Уларни умумтаълим муассасасининг исталган бурчагида ва шаҳарнинг исталган жойида (мактаб ҳовлисида, мактаб спорт залида, мажлислар залида, истироҳат боғида, Маданият саройида, шаҳар стадионида) ташкил этилиши мумкин. Буларнинг барчаси синф соати мавзусига ва ўқитувчининг дарс учун қизиқарли материални танлаш ва тайёрлаш қобилиятига, шунингдек, ўқув материалини ўрганиш учун дарсда фойдаланадиган усул ва услубларга боғлиқ.
F Ўқувчиларнинг соғлом турмуш тарзи асослари бўйича билимларини мустаҳкамлашга қаратилган машғулот ва тадбирлардан сўнг 5-синфдан 9-синфгача бўлган ўқувчилар билан такрорий сўровнома ўтказинг. Сўровномалар синфда информатика дарсида дарс тугагунга қадар 15 дақиқа олдин электрон шаклда (Word дастурларида) тақдим этилиши мумкин
 ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР:
Ўқитувчи соати (синф соати) - бу синф ўқитувчисининг ўқув ишларининг бир шакли бўлиб, унда ўқувчилар ўзларида ташқи дунё билан муносабатлар тизимини шакллантиришга ҳисса қўшадиган махсус ташкил этилган тадбирларда қатнашадилар.

Умумий ва ўрта таълимнинг соғлом турмуш тарзи асослари – бу шахснинг ҳаётдаги хавфсизлиги, уларнинг соғлиғини сақлаш ва мустаҳкамлаш соҳасида ўқувчиларнинг тегишли тайёргарлигини таъминлайдиган ягона узлуксиз педагогик иш тизими.

Турмуш тарзи – бу муайян шароитларда диалектик тушунчаларнинг ҳосиласи, шу жумладан маълум бир жамиятда, муҳитда, унинг ишида, меҳнатида, дам олишида ва ҳоказоларда ифодаланган инсон ҳаёти тушунчаси.

У нафақат инсоннинг ижтимоий-сиёсий ва ишлаб чиқариш фаолиятини, балки унинг ишлаб чиқаришдаги фаоллигини ҳам ўз ичига олади. Ҳаётда инсон турли хил жиддий таъсирларга дуч келиши, ўзи қийин вазиятга тушиб қолиши мумкин.
Соғлом турмуш тарзининг асосий тамойиллари:

1. Кун тартибига (режимга) риоя қилиш;

2. Овқатланиш тартибига риоя қилиш, тўғри овқатланиш;

---

3. Жисмоний меҳнат;

4. Гигиена қоидаларига риоя қилиш;

5. Ёмон (зарарли) одатлардан (чекиш, алкоголь ва гиёҳванд моддалар) воз кечиш;

6. Бўш вақтни ва ишни малакали, самарали тақсимлаш ва ташкил этиш;

7. Атроф-муҳитнинг саломатликка салбий ва ижобий таъсирини англаш;

«Саломатлик – бу нафақат касалликлар ёки жисмоний нуқсонларнинг йўқлиги, балки тўлиқ жисмоний, руҳий ва ижтимоий фаровонлик ҳолати»

Соғлом турмуш тарзининг асосий таркибий қисмлари қуйдагилар ҳисобланади:
1. Мунтазам жисмоний фаолият.

2. Рационал овқатланиш.

3. Шахсий гигиена.

4. Организмни чиниқтириш.

5. Ёмон одатлардан воз кечиш.

6. Психофизиологик регуляция.

7. Саломатлик учун юқори мотивация.

8. Шифокорларнинг мунтазам равишдаги профилактик текшириши.

9. Ўз вақтида эмлаш.

10. Иш ва дам олиш режими (тўлиқ дам олишни ўз ичига олган кун режими).

---

Смотрите также файлы

• Практическое занятие 4 Тема.rtf

• Комплексная безопасность 2014.docx

• Государственное бюджетное профессиональное образовательное учреждение нефтекамский педагогический колледж.docx

• Начальник фку цукс гу мчс россии по ри полковник внутренней службы.docx

• Занятие Гуманноличностная технология обучения. Гуманноличностную технологию разработал академик рао ш. А. Амонашвили.doc