1. 
   Билет
   

Баланың эстетикалық жағынан дамытудағы оның адамгершілік бейнесін, ақыл- ой қабілеттері мен денсаулығын қалыптастырудағы музыканың ролі (І тарау

Дамудың қолайлы негізін қалайды. Жолдастарының үлгісі, бәрі бірдей шаттанып, қуанышты түрде орындауы жүрексіз, батылсыз балаларды қанаттандырады. Басқа балалардың сәтті шыққан өнерін ықылассыз, өр көкірек баланың жағымсыз қылықтарға бой ұруына белгілі кедергі болып табылады. Ондай балаға жолдастық көмек көрсетуге, сөйтіп, кішіпейілділікке тәрбиелеуге және оның басқадай қабілеттерін дамытуға болады.

Музыкамен айналысу мектеп жасына дейінгі баланың жалпы мінез-құлқына, мәдениетіне себебін тигізеді. Түрлі тапсырмаларды, іс-қимыл түрлерін (ән айту, музыка тыңдау, балалар аспаптарында ойнау, музыка ырғағына үйлесімді қимылдар жасау) алма-кезек ауыстырып отыру балалардың ықылас қоюын, тапқырлық көрсетуін, тез қабылдап, тез тауып қимыл жасауын, ұйымшыл болуын, жігерлі күш-қимылды: әнді уақытында бастап,дер кезінде аяқтауды; биде, ойындарда тезірек жүгіріп кеткісі, әлде кімдерден озып кеткісі келген ықтиярсыз тілекке берілмей, музыкаға бағынып, қимылдай білуді талап етеді. Осының бәрі тежеу үрдісін жетілдіреді, ерік-жігерді тәрбиелейді.

Сөйтіп, музыка баланың жеке басының адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру үшін қажетті жағдайлар туғызады, болашақ адамның жалпы мәдениеттің алғашқы түп негіздерін қалайды.

Музыка – ақыл-ой қабілеттерін дамыту құралы. Музыканы қабылдау ақыл-ой үрдісімен тығыз байланысты, яғни зейінді, байқағыштықты, тапқырлықты талап етеді. Балалар дыбыс үніне құлақ салады, ұқсас және бір-біріне өзгеше дыбыстарды салыстырып, олардың бейнелік мәнімен танысады, көркем бейнелердің сипатты мағыналық ерекшеліктерін байқайды, шығарманың құрылымын түсіне білуді үйренеді. Шығарма орындалып болған соң тәрбиешінің қойған сұрақтарына жауап бергенде бала алғашқы тұжырымдары мен салыстыруларын айтады: пьесаның жалпы сипатын анықтайды, әннің әдеби тексінің музыкалық құралдары арқылы жарқын бейнеленгенін ескертеді. Мұндай эстетикалық баға беру алғаш ұмтылуда ақыл-ойдың алғыр болуы қажет етіледі және оған педагог бағыт беріп отырады.

Өнердің басқа түрлері сияқты музыканың танымалдық маңызы бар. Онда мектеп оқушыларын жаңа көріністермен байытатын өмір құбылыстары бейнеленген.

---

Баланы эстетикалық және ақыл-ой тұрғысынан жетілдіре отырып, оның қабылдау және көз алдына елестету қабілетін жандандырып, ой-қиялын оятатын кішкентайда болса шығармашылық көріністерін барынша демеп, қолдау керек.

Ересек адам балаға шығармашылық тапсырма берген кезде ақыл-ой белсенділігін қажет ететін ізденіс туады. Мәселен, ән айтқанда бала әуеннің өзі тапқан түрін жанынан шығарып айтады, әдеби текстің бейнелі интонацияға сәйкестігін табуға тырысады.

Музыкалық-ырғақ сәтінде балалар рахаттана әндетіп, музыка ырғағына сай қимылдай жүріп, өздері ойлап тапқан жаңа биге көшеді. Би, халықтың жеке билері, пантомима, әсіресе музыкалық –ойын түріндегі драма балаларды өмір көріністерін бейнелеуге, бейнелі қимыл, мимика, сөз арқылы қайсыбір кейіпкерді сипаттауға итермелейді. Бұл жағдайда белгілі бір жүйе байқалады; балалар алдымен музыканы тыңдайды, тақырыпты талқылайды, рольдерін бөліседі, содан кейін барып іске кіріседі. Әрбір кезеңде ойлануға, қиялдауға тура келетін жаңа міндеттер туып отырады.

2. 
   Билет
   

Музыкалық тәрбиенің міндеттерін атап беріңдер және оның шешімінің баланы жан- жақты және үйлесімді музыкалық- эстетикалық дамуын қамтамасыз ететінін дәлелдеу (І тарау)

Музыкалық тәрбиенің негізгі міндеттерін мыналарды қарастыруға болады:

1. Музыкаға деген сүйіспеншілік пен қызығушылықты арттыру. Тек эмоционалды әсер ету және қабылдау қабілетін дамыту ғана музыканың тәрбиелік әсерін кеңінен пайдалануға мүмкіндік береді.

2. Балаларды әртүрлі музыкалық шығармалармен және қолданылатын мәнерлеу құралдарымен нақты ұйымдастырылған жүйемен таныстыру арқылы алған әсерлерін байыту.

3. Балаларды әртүрлі музыкалық әрекеттермен таныстыру,ән, ырғақ, балалар аспаптарында ойнау саласында музыканы қабылдау және қарапайым орындаушылық дағдыларды қалыптастыру. Музыкалық сауаттылықтың бастапқы элементтерімен таныстыру. Мұның бәрі олардың саналы, табиғи, мәнерлі әрекет етуіне мүмкіндік береді.

4. Балалардың жалпы музыкалық қабілетін дамыту (сенсорлық қабілет,дыбыстық есту, ырғақ сезімі), ән айтатын дауыс пен қимылдардың мәнерлілігін қалыптастыру. Егер осы жаста баланы белсенді практикалық іс-әрекетке үйретіп, баулу болса, онда оның барлық қабілеттері қалыптасып, дамиды.

5. Музыкалық талғамның бастапқы дамуына ықпал ету. Музыка туралы алған әсерлері мен ой-пікірлері негізінде орындалатын шығармаларға алдымен таңдамалы, содан кейін бағалаушы көзқарас көрінеді.

6. Музыкаға, ең алдымен, осындайда шығармашылық көзқарасты дамыту музыкалық ойындар мен дөңгелек билердегі бейнелерді беру, таныс би қимылдарының жаңа комбинацияларын қолдану, әндерді импровизациялау сияқты балаларға қолжетімді әрекеттер.

---

Бұл дербестікті, бастамашылдықты, үйренген репертуарды күнделікті өмірде пайдалануға, аспаптарда музыка ойнауға, ән айтуға, би билеуге деген ұмтылысты анықтауға көмектеседі. Әрине, мұндай көріністер орта және одан жоғары мектепке дейінгі жастағы балаларға тән. Бұл міндеттерді табысты шешу музыкалық білім беру мазмұнына, ең алдымен қолданылатын репертуардың маңыздылығына, оқыту әдістері мен тәсілдеріне, музыкалық іс-әрекетті ұйымдастыру формаларына және т.б. байланысты.Балаға тән барлық жақсылықты дамыту маңызды. Табиғаты бойынша ондағы; музыкалық іс-әрекеттің жекелеген түрлеріне бейімділігін ескере отырып, әртүрлі табиғи бейімділіктер негізінде ерекше музыкалық қабілеттерді қалыптастыру, жалпы дамуына ықпал ету.

Балалардың музыкалық қабілеттері әртүрлі тәсілдермен көрінеді. Кейбіреулер үшін өмірдің бірінші жылында барлық үш негізгі қабілет – модальды сезім, музыкалық және есту бейнелері және ырғақ сезімі – өте айқын көрінеді, тез және оңай дамиды, бұл музыкалық қасиеттерді көрсетеді; басқалары кейінірек қиынырақ. Ең қиыны – музыкалық – есту бейнелерін – дауыстың әуенін дәл интонациялау арқылы қайта шығару немесе музыкалық аспапта құлақпен қабылдау қабілетін дамыту. Балалардың көпшілігінде бұл қабілет бес жасқа дейін пайда болмайды. Бірақ қабілеттердің ерте байқалмауы, деп атап көрсетеді музыкант-психолог Б.М.Теплов, әлсіздіктің көрсеткіші емес, тіпті одан да төмен қабілеттілік. Баланың өсетін ортасы (әсіресе өмірінің алғашқы жылдарында) үлкен маңызға ие. Музыкалық қабілеттердің ерте көрінісі, әдетте, жеткілікті бай музыкалық әсер алған балаларда байқалады.

Балабақшада біз күнде музыкалық іс-шаралар жасаймыз. Эстетикалық талғамды оятып, музыкалық қабілеттерін дамыту жұмыстарын жүргіземіз. Баланың дамуы мен тәрбиесіне жауапты екі негізгі ұжым – балабақша мен отбасы. Музыкалық өнердің ақыл-ой, адамгершілік, эстетикалық және дене тәрбиесінде маңызы зор. Біз балалармен бір жарым жастан бастап жұмыс істей бастаймыз, мектепке дейін ертіп барамыз. Алты жылға созылған жолдың бұл кезеңінде жігіттер музыкалық іс-әрекеттің барлық түрімен жүйелі, дәйекті түрде айналысады. Біз балаларды ән айтуға, билеуге, тыңдауға, музыкалық аспаптарда ойнауға үйретеміз. Оқу, ән айту барысында балалардың есте сақтау қабілеттері дамиды, дауыс байламы күшейеді, дұрыс тыныс алу қабілеттері артады. Дикция бойынша тұрақты жұмыс жүргізіледі, бала дыбыстарды, сөздерді, сөйлемдерді дұрыс айтуды үйренеді. Балаларды мәнерлі, ырғақты, әдемі билеуге үйретеміз. Би арқылы өз сезімдеріңізді, эмоцияларыңызды білдіріңіз. Балалар бір-бірін билеуге шақырып, биден кейін бір-бірін шығарып салуды үйренеді. Би билеу денсаулыққа өте пайдалы, бала дұрыс қалыпта қалыптасады, болашақта ол кез келген жағдайда өзін сенімді сезінеді. Біз де ой-өрісімізді кеңейте отырып, классикалық музыкаға деген сүйіспеншілікті оятамыз. Музыканы жүйелі түрде тыңдау арқылы балаларда табандылық дамиды, зейін қазірдің өзінде мектепке және кейінгі өмірге дайындық болып табылады. Біз әрбір баланың бойынан қабілет пен қабілеттерді көріп, болашақта олардың дамуына көмектесеміз.Музыка балаға саналы түрде қабылданса, тәрбие құралы болып табылады. Балалық шағында сұлулық әлеміне терезе ашқан адам өмірді толық және қуанышпен қабылдауды, әлемді жан-жақты көруді біледі. Ал біз, үлкендер, балаларға табиғаттағы, еңбектегі әсемдікті көруге көмектесеміз, оларды алаңдауға, қуануға үйретеміз. Әрбір ата-ана музыкаға қарсы балалар жоқ екенін есте ұстауы керек. Музыканы оқыту арқылы баланың жан-жақты дамуына, рухани дүниесіне әсер етеміз.

---

Балалармен музыкалық сабақтар жан-жақты дамып, оларды мектепке дайындайды. Ол үшін ерте жастан есте сақтауды, ойлауды және қиялды дамытуға мүмкіндік беретін прогрессивті әдістер қолданылады. Музыкалық сабақтар интеллектуалдық дамуға әсер етеді, адамның интеллектіне жауап беретін жасушалардың өсуін тездетеді, баланың эмоционалдық әл-ауқатына әсер етеді. Музыканың әсерінен денені қалпына келтіруге бағытталған дененің энергетикалық процестері белсендіріледі. Сондықтан музыка сабағында біз музыкалық материалды мұқият таңдаймыз.

Әр баланың музыкалық қабілетінің дамуы әртүрлі, сондықтан нәресте бірден ән айтып, би билей алмаса, ренжудің қажеті жоқ, бұл уақытты қажет етеді. Музыка сабағында әр баланы дамытып, әр балаға жеке-жеке қараймыз. Дауыс сияқты аспапқа көп көңіл бөлінеді, ол болашақта адамның музыкалық мәдениетінің негізіне айналуы мүмкін дауыс. Мұнда біз «қарапайымнан күрделіге» принципін қолданамыз. Бала ән айтады, бірақ өте мұқият, өйткені дауыс сымдары жұқа және нәзік. Ән айтуды үйреткенде баланың физиологиялық ерекшеліктерін, тыныс алу, қарқын, дикция бойынша жұмыс істеу әдісін ескереміз. Ән-би репертуары жас ерекшеліктеріне қарай таңдалады. Тренинг жеке көзқарасты және әр жастың физиологиясын білуді қамтиды. Музыкалық аспаптарда ойнау дағдылары мен дағдыларын үйрету арқылы біз есту қабілетін және эмоционалды әрекетті дамытамыз. Кіші топтарда балалар ересектермен бірге ән айтады, тыңдайды, қол соғады, тепкілейді. Үлкен топтарда балаларды хормен, топпен ән айтуды, шеңберде билеуді, жұптасып билеуді үйретеміз, ұлдар қыздарды дұрыс билеуге шақыруды үйренеді. Музыка сабағында балаларды: ән айтуды сүюге, әртүрлі жанрдағы музыканы тыңдай білуге, дұрыс, әдемі, эстетикалық қимылдауға үйретеміз. Сондай-ақ ата-аналарға үйде, демалыста, балаларымен серуендеп жүргенде музыкалық тәрбиеге мән берсе екен деймін. Ал біз ересектер баланың ғажайып әлемін бұзбай, шындықты шынайы қабылдауға көмектесеміз.

3. 
   Билет
   

Музыкалық- дидактикалық ойындардың музыкалық түйсікті жетілдірудегі ролі (ҮІ тарау)

Шатасқан ноталар”, “Кімнің немесе, ненің үні екенін тап”, “Әуенге қозғалыс ойла да, сыйла”. Соның ішінде «Төмен және жоғары дыбыстар» ойыны. Ойынның мақсаты: Балаларды шығарманы тыңдай отырып, динамикалық бояуларын, дауыс күштілігін ажырата білуге баулу. Ойынның шарты: Түстері бірдей, әртүрлі көлемдегі сары қоңыраулар суреті салынған карточкалар үлестіріледі. Шығарманы тыңдап, төменгі дыбысқа үлкен қоңырау, орташа дыбысқа орташа қоңырау, жіңішке дауыстағы әуенге кіші қоңырау бейнеленген сәйкес карточканы көрсетеді.

---

2.Жеке тұлғаның адекватты өзін-өзі бағалауды дамытуға бағытталған ойындардан “Ертегі құрастырамыз”, “Ақындар бізде қонақта”, “Сазгерлер”, «Ойлан, тап!» жұмбақ ойыны. Ойынның мақсаты: Жұмбақ ойынды қолдану арқылы балалар аспаптар түрлерін, құрылысын ажырата отырып, тапқырлыққа, шапшаңдыққа үйрене алады. Ойынның шарты: Жетекші жасырған жұмбақты балалар жарыса тауып алулары керек. Бұл баланың ойлау қабілетіне әсер етеді.

Ұзын мойын екі ішек,

Қатар-қатар тепкішек.

Басып қалсаң бір-бірлеп,

Күй шығады күмбірлеп, (Домбыра)

Саусақ басқан түтіктен,

Сандуғаш құс сайрайды. (Сыбызғы)

Сексен бес тілі бар,

Әр тілдің

Өзіне тән үні бар. (Күйсандық)

Ұсынылып отырған жұмбақтарды балалар екі топқа бөліп жарыс түрінде өткізуге болады. Бірінші топтың балалары жұмбақты айтса, екінші топ балалары жауабын табу керек т.с.с.

Зейінді дамытуға арналған ойындардан «Не өзгерді?», «Айырмашылығын тап», «Рұқсат етілмейтін қимыл». Соның ішінде«Неше аспап және қандай аспап?» ойыны.

Ойынның мақсаты: Ойлау, еске түсіру қабілеттерін дамытады. Әңгімелеп айтып беру арқылы, сөз қорларын дамытуға септігін тигізеді.

Ойынның шарты: Жетекші таныстырылған түрлі аспаптың аттарын атаған кезде, сол аспапты ұстап отырған бала,аспапта ойнайды. Жетекші балалардың зейінін арттыру мақсатында бір дегенде екі немесе үш-төрт аспатың атын атайды. Қалған балалар неше аспап және қандай аспап екенін,әр түрлі дыбыстың шығуына байланысты саусақтарымен немесе ойша санау арқылы тауып айтып әрі,аспап туралы өз білгендерін айтып әңгімелеп береді. Осы нұсқада төмен,жоғары дыбыс ойынында ойнауға болады. Ойындық өзара әрекет – бұл өмірдің имитациясы емес, бұл баланың қоғамда өз қабілеттерін, мүмкіндіктерін жүзеге асыруына, өзін-өзі бекітуге мүмкіндік беретін ерекше іс-әрекет түрі. Яғни,ойын бала тұлғасының әлеуметтік дамуының негізгі факторы.

Музыкалық ойындар балалардың музыкаға деген құлшынысын, қызығушылығын ғана арттырып қоймай, есте сақтау, ойлай білуге, ажырата, салыстыра алуға баулиды. Қорыта келе, бүгінгі таңда дидактика саласындағы негізгі мәселелердің бірі – білім берудегі ойындар технологиясы болып отыр.

Ойын өмірде өте ерте жастан өзінен өзі бастала отырып, адамның кәсіпті толық меңгермегенінше жалғасады және ойын оқытуда алдыңғы технологиялардың маңызды бөлігі болып табылады.

4. 
   Билет
   

Музыкалық есту қабілетін дамыту жөніндегі бағдарламалық талаптар қандай, олардың балаларды мектепке оқуға даярлаудағы маңызы (ІҮ тарау)

---

Смотрите также файлы

• Основная часть 4.doc

• Формирование межличностных отношений со сверстниками у.docx

• Практикум по нейропсихологической диагностике отклоняющегося поведения.doc

• Пояснительная записка содержит 84 страницы машинописного текста. Графическая часть аттестационной работы представлена на 12 слайдах.docx

• Т. А. Добрышкина Нормоконтроль.docx