7.2.2.2-соматикалық және жыныс хромосомаларындағы хромосомалар сандарын атау

Денеклеткасыныңхромосомаларжиынтығы

1. 
   Диплоидты
   
2. 
   Гаплоидты
   
3. 
   Тетраплоидты
   
4. 
   Толық
   
5. 
   nжиынтықты
   

[1]

6. 
   8.4.2.1 өсімдік пен жануар ұлпаларын жіктеу
   

Өсімдікұлпасыныңқандайтобындақоржиналадыжәне фотосинтез процесіжүреді?

1. 
   Түзуші
   
2. 
   Өткізгіш
   
3. 
   Тірек
   
4. 
   Жабын
   
5. 
   Негізгі
   

[1]

7. 
   8.1.3.7 агглютинация және резус-конфликт механизмдерінтүсіндіру
   

Жеңіл атлетика спортыменайналысқанжігіт сальто жасапматығатіктүсіпүйренген. Кешегіжарыстадұрыстүспейаяғыныңасықтыжілігісынып, ашықжарақаталады. Дәрігерлер дер кезіндеоғанкөмеккөрсетіп, отажасалады. Оныңқаны ІІ -топ болғандықтанспортсменгеқандайтоптағықандықұюғаболады?

1. 
   І және ІІІ
   
2. 
   І және ІҮ
   
3. 
   ІҮ және І
   
4. 
   І және ІІ
   
5. 
   ІІІ және ІІ
   

[1]

8. 
   8.1.5.4 тері ауруларының алдын алу шараларын түсіндіру
   

Берілгенаурулардыңқайсысыкенеарқылыжұғатынауруғажатады:

1. 
   Теміреткі
   
2. 
   Қотыр
   
3. 
   Безеу
   
4. 
   Ақтаңдақтар
   
5. 
   Псориаз
   

[1]

9. 
   8.1.6.6. адамбұлшықеттерініңқұрылысы мен бұлшықеттоптарыноқыптану
   

Шеңберлібұлшықеттерқайдаорналасқан?

1. 
   Аяқ, сан
   
2. 
   Қол, білек
   
3. 
   Ауыз, көз
   
4. 
   Мойын, иық
   
5. 
   Табан, алақан
   

[1]

10. 
    8.2.4.2 ағзалар селекциясы үшін қолдан сұрыптаудың маңызын сипаттау
    

Қазіргітаңдақолғаүйретілгенқұстардыңарғыататегі

1. 
   Далалықкептері
   
2. 
   Көккептері
   
3. 
   Тауыскептері
   
4. 
   Сабалақкептері
   
5. 
   Якобинец кептері
   

[1]

11. 
    9.4.2.1 – өсімдікжәнежануаржасушаларыныңнегізгібөліктерініңқұрылымы мен қызметінтүсіндіру
    

Жасушада «бұзатын, ерітетін, қорытатын»денешік (органоид)

1. 
   Митохондрия
   
2. 
   Гольджи аппараты
   
3. 
   Рибосома
   
4. 
   Лизосома
   
5. 
   Цитоплазма
   

[1]

12. 
    9.1.5.3 - бүйректіңжұмысынаәсерететінфакторлардысипаттау
    

Бүйректіңжұмысынаәсерететінфакторлартобынанықта

1. 
   Тісжегі, дәрілікпрепараттар, іріңдібаспа
   
2. 
   Салқынтию, спортпенайналысу, тісжегі
   
3. 
   Дәрілікпрепараттар, салқынтию, спорт
   
4. 
   Тісжегі, спортпенайналысу, тамақтану
   
5. 
   Іріңдібаспа, салқынтию, жылыкиіну
   

---

[1]

13. 9.1.7.6 -өсімдіктердің өсуі мен дамуына әсер ететін заттардың әрекетін талдау

Цитокининәсеретеді:

1. 
   Төбемеристемасының,барлықмүшелерініңөсуіне
   
2. 
   Тамыртүзілуі, жапырақтыңпайдаболуыжәнеөсуіне
   
3. 
   Жасушалардың, сабақтың, тамырдыңөсуі мен созылуына
   
4. 
   Жапырақтыңсарғаюыжәнетүсуіне
   
5. 
   Жеміс пен тұқымныңпісіпжетілуі
   

[1]

14. 
    9.4.1.3 -Дезоксирибонуклеин қышқылын құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу
    

Берілген ДНҚ тізбегініңдұрысүлгісінтабыңыз

1. 
   А-Т Г-Ц
   
2. 
   А-Ц А-A
   
3. 
   А-Г A-T
   
4. 
   Ц-ТЦ-Ц
   
5. 
   У-AA-Г
   

[1]

15.9.2.4.3 -дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару

Берілгені ААBB хАаBb осы шағылыстыру нәтижесінде пайда болған гаметаларды анықта

__________________________________________________ [1]
В -бөлімі
16. 7.2.1.2 -өсімдіктердің өсімді көбею тәсілдерін салыстыру

Вегетативті көбею жыныссыз көбеюдің бір түрі. Бұл әдісте ағзалар өз денесінің бөлігі немесе жеке мүшелері арқылы көбейеді. Аналық ағзасынан бөлігінен, келесі тірі ағзаға бастама беретін бөліктер маманданбаған. Вегетативті көбею деп вегетативті мүшелер арқылы көбейетін өсімдіктерді айтады.

а. Вегетативті мүшелер арқылы көбейетін бөлме өсімдіктері

___________________________________________________________________

[2]

b. Көктемде жақсы сұрыпты «Асханалық» картопаз болуына байланысты, қандай көбейтудің түрін қолдануға болады?

_____________________________________________________________________________

[2]

c.Қарақат бұтағынан 20 бұтақ кесіп алып, одан жеке 20 сыртқы ортаға жақсы бейімделген өсімдік алуға болады және олар генетикалық тұрғыда қандай болмақ?

_____________________________________________________________________________

[3]

17. 8.1.2.1 омыртқасыз, күйіс қайыратын жануарлар мен адамның ас қорыту жүйесінің құрылысын салыстыру

a. Тапсырмада берілген кестедегі жануарлардың ерекшеліктеріне сәйкес болса «+» белгісін қой

№ Белгілері	Жауынқұрт	Сиыр	Адам
Бауырдың болуы
Бірінші сілекей бездері болады
Тістері күрек, ит, азу тістерге бөлінеді
Асқазаны арнайы қатпарлы жемсау (зоб)
Асқазаны бір бөлімді
Асқазаны көп бөлімді
Соқырішегі қысқа
Соқырішегі ұзын

---

[3]

b. Асқазан немесе тікішегінде симбиоздық бактериялардың болуыкүйісқайыратынжауарларүшінмаңызынеде?

_____________________________________________________________________________

[2]

c. Асқорытумүшелеріастықұрамбөліктерінедейіныдыратады. Тамақтыңқұрамындағыкөмірсулар ………………., майлар ……………………………, нәруыздар ………………………. дейінқорытылады.

[2]

18. 8.1.6.1 тірек – қимыл жүйесінің қызметтерін сипаттау

a. Адамның денесі 200 ден астам сүйектерден тұрады.Сүйектер бір-бірінен пішіні мен құрылысы бойынша ерекшеленетінін білдік десек, онда төмендегі сызбаға қаңқа сүйектерін толтыр

Қаңқа бөлімдері	сүйек типтері	аттары
Бас сүйек бөлігі
Тұлға бөлімінің сүйектері
Қол сүйектері
Аяқ сүйектері

[4]

b.ауыратлетикаменайналысатынадамныңденесініңқайбөлігінезардапкелуімүмкін?

______________________________________________________________________________

[1]

c . Омыртқажотасыныңбұзылуынаәсерететінжағдайлар?

__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

[2]

19. 9.3.2.1 – Мұнайжәнебасқапайдалықазбаларөндірудіңқоршағанортағаәсерінтүсіндіру

a. Пайдалықазбалардыжәнемүнайдыалукезіндешахтада «Босқуысорындар» қалады. Бұлпроблемаөткірмәселетуғызбайды. Бірақедәуірірікөлемде, әсіресеелдімекенгежақынжердеөндіргенкездемаңыздыпроблемаларпайдаболуымүмкін. Проблемалардықолданаотырыпөз ойыңды эсседежаз.

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

---

__________________________________________________________________________________

[4]b.ЗияндызаттардыңшығарылуынабайланыстытехногендікжәнетабиғиапаткезіндеПӘК –тіңартыпкетуітөтеншежағдайтуғызады. ТЖкезіндеқандайәрекетжасайсың?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

[2]

20. 9.2.4.9 -адам генетикасын зерттеудің негізгі әдістерін сипаттау.

a. Ағзалардың барлығында өздеріне тән хромосомалар жиынтығы бар. Олай болса төменде берілген кестедегі ағзалардың хромосомалар жиынтығын белгіле.

Ағзалар	Дене хромосомасы	Жыныс хромосомасы
Адам		23
Шимпанзе	48
Ит		39
Қой	54
Бөлме шыбыны		6
Кептер	80
Сазан		52
Тарақан		24
Қарағай	24
Бұрыш	48

[3]

b. Төменде берілген ұрықтың екі түрлі дамуына сыртқы ортаның зиянды жағдайларына анализ жаса.



[2]

c. Шежірелік сызба моделін жасау.

Ө зіңнің шежіреңнің сызбасын құр.

• 
  д ені сау ер адам -белгінің болуы
  
• 
  
  
• 
  д ені сау әйел адам - белгінің болуы
  

[2]

Марк схема

№	Жауабы	Балл	Қосымша ақпарат
1	A	1
2	B	1
3	B	1
4	C	1
5	A	1
6	E	1
7	D	1
8	B	1
9	C	1
10	B	1
11	D	1
12	A	1
13	B	1
14	A	1
15	AB, AB,Ab	1	Әр берілген альтернативті белгілерден алынған гаметалар болса
16 а	Бегония, традесканция, хлорофитум, гибискус, рео, лалагүл т.б.	2	Бөлме өсімдігінің вегетативті мүшелері арқылы таралатын төрт түрін атаса -2 балл, ал екеуін көрсетсе -1 балл.
b	Картоптың аз болуына байланысты бірнеше бөлікке бөліп, әр бөлігіне көзшелер қалдырып егуге болады	2	Картоптың аз болуына байланысты бірнеше бөлікке бөліп егуге болады десе -1 балл, ал әр бөлігіне көзшелер қалдырып егуге болатын мәселені жазса -2 балл қойылады
c	Қарақат өсімдігі генетикалық тұрғыда барлығы бірдей болады. Оларды суғару, тыңайтқыш енгізу т.б. жолымен тәжірибе жасаса, қандай жағдайда ең жақсы өнім алуға болады	2	Генетикалық тұрғыда бірдей болады деп көрсетсе -1 балл. Өсімдікке жағдай жасау жолын көрсетіп, өсімдіктен жақсы өнім алудың бірнеше жолын көрсетсе -2 балл.
17 a	№ Белгілері Жауынқұрт Сиыр Адам Бауырдың болуы + + Бірінші сілекей бездері болады + Тістері күрек, ит, азу тістерге бөлінеді + Асқазаны арнайы қатпарлы жемсау (зоб) + Асқазаны бір бөлімді + Асқазаны көп бөлімді + Соқырішегі қысқа + Соқырішегі ұзын +	3	Ағзалардың ас қорыту жүйесін салыстыра отырып кестені толық толтырса -3 балл, ал 5 белгісін ғана толтырса -2 балл, үш белгі немесе бір ағзаны ғана жазса -1 балл
b	Жайылып жүрген сиырдың жеген шөбі үлкен қарынға түседі. Онда келесі екі бөлімдегі сияқты өсімдік жасунығын қорытуға көмектесетін бактериялар мен біржасушалылар көп болады. Тойған сияр (үлкен қарнын толтырып) «күйіс қайырады». Осы кезде бактериялар арқылы жартылай қорытылған шөптің кішкентай бөліктері ауыз қуысына түсіп, әбден шайналып, қайта қарынға немесе жұмыршаққа түседі. Одан қатпаршаққа түскен ас бактериялар мен қарапайымдар арқылы біржола қорытылып, нағыз қарын –ұлтабарда (қарын сөлі толы) қорек нәруыздары, қарынның алдыңғы бөлімінде асқорытуға қатысқан микроағзалар қорытылады	2	Симбиоздың маңызын жазса -1 балл, ал күйіс қайыратын жануарлардың асқорыту жүйесін талдаса, күйіс қайыру жүйесін жазса -2 балл қойылады.
c	Асқорытумүшелеріастықұрамбөліктерінедейіныдыратады. Тамақтыңқұрамындағыкөмірсуларглюкозаға, майларгицерин мен май қышқылдарына, нәруыздараминқышқылдарынадейінқорытылады	2	Күрделі заттардың қарапайым заттарына дейін ыдырайтын екеуін жазса -1 балл, ал толық жауап берсе -2 балл
18 a	Қаңқа бөлімдері сүйек типтері аттары Бас сүйек бөлігі Жалпақ сүйектер Ми сауыты, маңдай сүйектері, бет сүйектері, үстіңгі және астыңғы жақ сүйектері, қарақұс Тұлға бөлімінің сүйектері Жалпақ, қысқа Қабырғалар, төс, арқа омыртқалар Қол сүйектері Жалпақ, қысқа, ұзын Бұғана, жауырын, тоқпан жілік, шынтақ сүйек, кәрі жілік, білезік, алақан, саусақ сүектері Аяқ сүйектері Жалпақ, қысқа, ұзын Жамбас, ортан жілік, тізе қақпағы, асықты жілік, шыбық (садақ) сүйек, толарсақ, табан, башпай сүйектері	4
b	Айдар мектеп бітірген соң әскери оқу орнына оқуға түсуді армандайды. Жақсы оқитын ол, өзінің денсаулығының жақсы екенін біледі. Бірақ ол жаяу жүргенде тез шаршайтынын, басы ауырып, белінің талатынын біледі. Ол қандай жағдайда болуы мүмкін	1	Жалпақтабандылықтың беліглерін жазған жағдайда -1 бал қойылады
	Омыртқа жотасының бұзылуына әсер ететін себептер: Жазу үстелінде ұзақ уақыт қисық отыру; Үстел мен орындық биіктігінің сәйкес келмеуі; Жазу кезінде дұрыс отырмау; Дененің өсуі мен сүйектердің беріктігінің сәйкес келмеуі (қарқынды өсу кезінде) Бұлшық еттердің әлсіреуі; Салмағы ауыр жүк көтеру.	2	Омыртқа жотасының бқзылуына әсер ететін себептердің екеін жазса 2 балл қойылады
19 a		3	Жерасты суларына, жақын жерде орналасқан жер үсті су бөгеттерінің гидрологиялық режимінің бұзылуы, бос қуыс қалған жерлердің грунттарының қозғалысы, табиғи және жанама қосылыстармен қоршаған ортаның ластануын толыңымен қамтыса -3 балл қойылады.
b	Ғалымдар белгілі бір стандарттарды –пайыздық әсер коэффиценті (ПӘК) нормасын жасады. Бұл адам денсаулығына қауіпсіз деп есептелетін заттардың ғылыми негізделген мөлшері. Қандай да бір заттың ПӘК шамасының артуы жағымсыз салдарға апарып соғады. Сондықтан ПӘК –ті тиісті мемлекеттік органдар бақылайды. ПӘК артып кеткен жағдайда кәсіпорынға айыппұл салынады, тіпті өндірісті толық тоқтатуға дейін барады. Зиянды заттардың шығарымдыларына байланысты техногендік және табиғи апат кезінде ПӘК –тің артып кетуі төтенше жағдай (ТЖ) режимін енгізуді және т.б. анықтайды. Сондықтан адамзаттың міндеті- пайдалы қазбаларды өндіру кезіндегі жағымсыз салдарын толығымен жою керек. Техногендік және табиғи апат кезінде ПӘК –тің артып кетуі төтенше жағдай жарияланады. Төтенше жағдай кезінде шығарылған өнімдерді жою, болашақта өнімнің шықауына жағдай жасау.		Техногендік және табиғи апат кезінде ПӘК –тің артып кетуі төтенше жағдай жариялануы мен өнімдерді жою туралы толығымен жазса -2 балл қойылады.
20 a	Ағзалар Дене хромосомасы Жыныс хромосомасы Адам 46 23 Шимпанзе 48 28 Ит 78 39 Қой 54 27 Бөлме шыбыны 12 6 Кептер 80 40 Сазан 104 52 Тарақан 48 24 Қарағай 24 12 Бұрыш 48 24	3	Берілген ағзалардың дене және жыныс хромосомаларының санын екі есе қосып азайта алса -3 балл, Ал жартылай толтырылған болса -2 балл, дене немесе жыныс хромосомаларын жеке біреуін ғана толтырса 1 балл беріледі.
b	Т өменде берілген ұрықтың екі түрлі дамуына сыртқы ортаның зиянды жағдайларыанасыныңзиянды заттарды қолдануы: (алкоголь, темекі, нашақорлық заттар), психологиялық әсерлер, жыныс жолдары арқылы берілетін аурулар: ЖИТС, АИЖ, мерез, соз, гепатит В,С түрлері жұғады.	2	Зиянды сыртқы жағдайларды түгелдей қолданған жағдайда -2 балл, зиянды заттар немесе жыныс жолдары ауруларын жазған жағдайда -1 балл қойылады.
c	Шежіре ағашын құруда шартты белгілерін қолдана білуі керек	2	Шежіре ағашын құруда белгілерді қолдана алса -1 балл, шежіре ағашында қолданылған белгілерді шартты түрде анықтай алса -2 балл қойылады.

---

---

Смотрите также файлы

• Учет товаров и торговой наценки в предприятиях розничной торговли на примере ооо агроторг.docx

• Конспект класс 7 Тема урока Скажи мне, что ты ешь, и я скажу кто ты. Еда и напитки Цели урока.doc

• Вариант 9 Пояснить структуру и принцип действия полевого транзистора с управляющим переходом.docx

• 4 хаттама 9сынып оушылары мен оларды атааналарымен кездесуі Таырыбы Оушыларды мемлекеттік орытынды аттестаттау ткізу тртібі.docx

• Контрольная работа по дисциплине Безопасность жизнедеятельности Вариант 2 Студент группы 2иб1 М. К. Шолохов Преподаватель.pdf