Файл: Семинар сабатара арналан Электрлік машиналар жне жетектер.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 09.11.2023
Просмотров: 168
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
қарай асинхронды қозғалтқыштың статор орамасы жұмсақ катушкалар бар бос орамдарға және қатты катушкалар бар орамдарға бөлінеді. Жұмсақ катушкалар дөңгелек мыс сымнан жасалған. Мұндай катушкалар шаблондарға оралады, онда оларға алдын ала пішін беріледі, содан кейін оқшауланған трапеция тәрізді ойықтарға сәйкес келеді. Орамдарды төсеп, оларды сыналар немесе қақпақтардың көмегімен ойықтарға бекіткеннен кейін алдыңғы бөліктерді қалыпқа келтіріп, таңып қояды.
Қатты катушкалар тікбұрышты оқшауланған сымнан жасалған. Катушкаларға соңғы пішін төсеуге дейін келтіріледі. Кернеуі 0,66 кВ-қа дейінгі қозғалтқыштарда төсеуге дейін пазалық оқшауламаны өзекшеге орнатады, ал катушкалардың өзі оқшауламайды. Катушкаларды жартылай ашық пазаларға жинақтағаннан кейін, оралған статорда сіңдіру және кептіру жүргізіледі.
Асинхронды қозғалтқыш статорының қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары тік бұрышты сымнан жасалған қатты катушкалар бар орамдарға қарағанда келесі артықшылықтарға ие: бүкіл өндіріс процесін толық механикаландыру
мүмкіндігі; алдыңғы бөліктердің қысқа ұзындығы мен жетуі, демек, аз шығын, жоғары тиімділік, машинаның белсенді бөлігінің қысқа ұзындығы; ойықтың трапециялық пішінді тіс аймағын пайдалану тұрғысынан неғұрлым қолайлы; ойықтың кішірек ашылуы, ауа саңылауында азырақ ағынның толқындарын қамтамасыз етеді, яғни қосымша жоғалтулар мен магниттеу тогының төмендеуі; өндірістің жоғары өнімділігі: катушкалар топтарының орамдары, кейбір жағдайларда фазалық орамдар үзілмей жүзеге асырылады, яғни дәнекерлеу саны аз; орамды өзекшенің ойықтарына
корпуссыз төсеу мүмкіндігі орау мен сіңдіру шығындарын жеңілдетеді және азайтады.
Осы артықшылықтардың арқасында асинхронды қозғалтқыштың жұмсақ статордың қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары арзанырақ және аз еңбекті қажет етеді. Қатты орамалардың артықшылығы тікбұрышты сымдарды қолдану есебінен жоғары толтыру коэффициенті және аз технологиялық ақаулармен байланысты үлкен сенімділік болып табылады, өйткені дайын оқшауланған және сыналған катушкалар аз деформацияға ұшырайтын ойықтарға орналастырылған.
Осы артықшылықтарға байланысты асинхронды қозғалтқыштың статорының қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары 1 кВ-қа дейінгі кернеуге және 100 кВт-қа дейінгі қуатқа арналған асинхронды қозғалтқыштар үшін қолайлы. Қуаты 100 кВт-тан жоғары қозғалтқыштарда және кернеуі 3 кВ және одан жоғары қозғалтқыштарда орамдар тікбұрышты сымнан (қатты катушкалардан) жасалады.
Катушкаларды пазаларға орналастыру бойынша бір қабатты және екі қабатты орамдары ажыратылады. Бір қабатты орамның катушкасының жағы пазды толығымен алады, екі қабатты орам кезінде, әртүрлі катушканың екі жағы пазда орнатылады, олардың біреуі пазаның түбінде, ал екіншісі статор ойығына іргелес жатқан паза бөлігінде орнатылады.
Қуаты 18,5 кВт-қа дейін 4А сериялы қозғалтқыштар үшін, бір полюс пен фазаға келетін паздардың саны бүтін болғанда, орама бір қабат түрінде орындалады.
Бір фазадағы айналымдар саны:
Uф Ке
4,44 f КобФ
(4.1)
мұндағы Ке - статор орамасындағы кернеудің төмендеуін ескеретін коэффициент, Ke 6-суреттен алынған;
Uф - номинал кернеу;
Коб – орама коэффициенті.
6-сурет. Статор орамындағы кернеудің төмендеуін ескеретін коэффициенттің мәні
Орама коэффициенті:
sin q
К К К
у90 2
об у
рsin
qsin
2
(4.2)
мұндағы Кy - орама қадамын қысқарту коэффициенті; Кр - тарату коэффициенті;
у - пазалардағы орама қадамы;
- пазалардағы полюстік бөлінуі
z1
2 p;
q z1
q - полюс пен фазаға келетін паздардың саны
360p
2 pm;
- ойық бұрышы, град z1 .
Бір қабатты орамдар үшін y = τ және орама коэффициенті тек тарату коэффициенті ретінде анықталады.
Екі қабатты орамдарда y нәтижесі ең жақын бүтін санға дейін дөңгелектенеді.
y
мұндағы - салыстырмалы қадам =
2 р 2
машиналар үшін азырақ мәні = 0,65 ... 0,85 алынады
Паздағы тиімді өткізгіштердің алдын ала саны:
N
' 2m
эф z
1 (4.3)
Алынған мән ең жақын бүтін санға дейін дөңгелектенеді. Екі қабатты орам кезінде Nэф жұп болуы керек.
Алдын ала сымның көлденең қимасының ауданы, мм2:
Q'
Sп Кз
N
p
эф (4.4)
мұндағы Kз – оқшауланған өткізгіштері бар паздың толтыру коэффициенті [5] бойынша қабылданады, қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары (всыпные обмотки) үшін 0,4-ке тең қабылданады.
Sп – статор пазасының ауданы, мм2.
Оқшауланған сым диаметрі, мм:
dнз 1,14
(4.5)
Оқшауланған сымның есептелген диаметрі паза ұяшығының өлшемдерінен асып кетсе - вщ (паза шлицінің ені), онда ораманы бірнеше параллель тармақтарда орындау керек a. Бұл жағдайда, а саны, әрине, берілген типтегі орам және полюстердің берілген саны үшін параллель тармақтардың мүмкін болатын санынан алынуы мүмкін.
Егер бұл жағдайда өткізгіштің көлденең қимасы тым үлкен болса, онда оның көлденең қимасын параллель қосылған сымдардың екі, үш және тіпті 4 бөлігіне (a1) бөлген дұрыс.
Пазаларға секцияларды төсеу жұмысы қиын болмауы үшін, сымды таңдағанда, диаметрі 2,5 мм-ден жоғары (және іс жүзінде 4А сериясының қозғалтқыштары үшін 1,9 мм) болатын диаметрлерді пайдаланудан аулақ болу керек.
Сымның көлденең қимасының ауданы, мм2:
Qp
'
Q
p
a1 a
(4.6)
Орам сымының стандартты өлшемін таңдаған кезде оның диаметрі есептелгенге тең немесе одан кішірек болуы керек.
Қатты катушкалар тікбұрышты оқшауланған сымнан жасалған. Катушкаларға соңғы пішін төсеуге дейін келтіріледі. Кернеуі 0,66 кВ-қа дейінгі қозғалтқыштарда төсеуге дейін пазалық оқшауламаны өзекшеге орнатады, ал катушкалардың өзі оқшауламайды. Катушкаларды жартылай ашық пазаларға жинақтағаннан кейін, оралған статорда сіңдіру және кептіру жүргізіледі.
Асинхронды қозғалтқыш статорының қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары тік бұрышты сымнан жасалған қатты катушкалар бар орамдарға қарағанда келесі артықшылықтарға ие: бүкіл өндіріс процесін толық механикаландыру
мүмкіндігі; алдыңғы бөліктердің қысқа ұзындығы мен жетуі, демек, аз шығын, жоғары тиімділік, машинаның белсенді бөлігінің қысқа ұзындығы; ойықтың трапециялық пішінді тіс аймағын пайдалану тұрғысынан неғұрлым қолайлы; ойықтың кішірек ашылуы, ауа саңылауында азырақ ағынның толқындарын қамтамасыз етеді, яғни қосымша жоғалтулар мен магниттеу тогының төмендеуі; өндірістің жоғары өнімділігі: катушкалар топтарының орамдары, кейбір жағдайларда фазалық орамдар үзілмей жүзеге асырылады, яғни дәнекерлеу саны аз; орамды өзекшенің ойықтарына
корпуссыз төсеу мүмкіндігі орау мен сіңдіру шығындарын жеңілдетеді және азайтады.
Осы артықшылықтардың арқасында асинхронды қозғалтқыштың жұмсақ статордың қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары арзанырақ және аз еңбекті қажет етеді. Қатты орамалардың артықшылығы тікбұрышты сымдарды қолдану есебінен жоғары толтыру коэффициенті және аз технологиялық ақаулармен байланысты үлкен сенімділік болып табылады, өйткені дайын оқшауланған және сыналған катушкалар аз деформацияға ұшырайтын ойықтарға орналастырылған.
Осы артықшылықтарға байланысты асинхронды қозғалтқыштың статорының қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары 1 кВ-қа дейінгі кернеуге және 100 кВт-қа дейінгі қуатқа арналған асинхронды қозғалтқыштар үшін қолайлы. Қуаты 100 кВт-тан жоғары қозғалтқыштарда және кернеуі 3 кВ және одан жоғары қозғалтқыштарда орамдар тікбұрышты сымнан (қатты катушкалардан) жасалады.
Катушкаларды пазаларға орналастыру бойынша бір қабатты және екі қабатты орамдары ажыратылады. Бір қабатты орамның катушкасының жағы пазды толығымен алады, екі қабатты орам кезінде, әртүрлі катушканың екі жағы пазда орнатылады, олардың біреуі пазаның түбінде, ал екіншісі статор ойығына іргелес жатқан паза бөлігінде орнатылады.
Қуаты 18,5 кВт-қа дейін 4А сериялы қозғалтқыштар үшін, бір полюс пен фазаға келетін паздардың саны бүтін болғанда, орама бір қабат түрінде орындалады.
Бір фазадағы айналымдар саны:
Uф Ке
4,44 f КобФ
(4.1)
мұндағы Ке - статор орамасындағы кернеудің төмендеуін ескеретін коэффициент, Ke 6-суреттен алынған;
Uф - номинал кернеу;
Коб – орама коэффициенті.
6-сурет. Статор орамындағы кернеудің төмендеуін ескеретін коэффициенттің мәні
Орама коэффициенті:
sin q
К К К
у90 2
об у
рsin
qsin
2
(4.2)
мұндағы Кy - орама қадамын қысқарту коэффициенті; Кр - тарату коэффициенті;
у - пазалардағы орама қадамы;
- пазалардағы полюстік бөлінуі
z1
2 p;
q z1
q - полюс пен фазаға келетін паздардың саны
360p
2 pm;
- ойық бұрышы, град z1 .
Бір қабатты орамдар үшін y = τ және орама коэффициенті тек тарату коэффициенті ретінде анықталады.
Екі қабатты орамдарда y нәтижесі ең жақын бүтін санға дейін дөңгелектенеді.
y
мұндағы - салыстырмалы қадам =
2 р 2
машиналар үшін азырақ мәні = 0,65 ... 0,85 алынады
Паздағы тиімді өткізгіштердің алдын ала саны:
N
' 2m
эф z
1 (4.3)
Алынған мән ең жақын бүтін санға дейін дөңгелектенеді. Екі қабатты орам кезінде Nэф жұп болуы керек.
Алдын ала сымның көлденең қимасының ауданы, мм2:
Q'
Sп Кз
N
p
эф (4.4)
мұндағы Kз – оқшауланған өткізгіштері бар паздың толтыру коэффициенті [5] бойынша қабылданады, қысқартылған қадамы бар үш фазалы екі қабатты тең катушкалар орамдары (всыпные обмотки) үшін 0,4-ке тең қабылданады.
Sп – статор пазасының ауданы, мм2.
Оқшауланған сым диаметрі, мм:
dнз 1,14
(4.5)
Оқшауланған сымның есептелген диаметрі паза ұяшығының өлшемдерінен асып кетсе - вщ (паза шлицінің ені), онда ораманы бірнеше параллель тармақтарда орындау керек a. Бұл жағдайда, а саны, әрине, берілген типтегі орам және полюстердің берілген саны үшін параллель тармақтардың мүмкін болатын санынан алынуы мүмкін.
Егер бұл жағдайда өткізгіштің көлденең қимасы тым үлкен болса, онда оның көлденең қимасын параллель қосылған сымдардың екі, үш және тіпті 4 бөлігіне (a1) бөлген дұрыс.
Пазаларға секцияларды төсеу жұмысы қиын болмауы үшін, сымды таңдағанда, диаметрі 2,5 мм-ден жоғары (және іс жүзінде 4А сериясының қозғалтқыштары үшін 1,9 мм) болатын диаметрлерді пайдаланудан аулақ болу керек.
Сымның көлденең қимасының ауданы, мм2:
Qp
'
Q
p
a1 a
(4.6)
-
кестеге сәйкес, стандартты оқшауланбаған сымның көлденең қимасының ауданын (есептелген Qp мәніне жақын мәнді таңдаймыз) және оқшауланған орама сымының диаметрін таңдаймыз.
Орам сымының стандартты өлшемін таңдаған кезде оның диаметрі есептелгенге тең немесе одан кішірек болуы керек.
-
кесте - ПЭТВ және ПЭТ-155 маркалы дөңгелек мыс эмальданған сымдардың диаметрі мен көлденең қимасының аудандары [5]
Оқшаулан баған сымның номиналд ы диаметрі, мм | Оқшауланған сым диаметрінің орташа мәні, мм | Оқшауланбаған сымның көлденең қимасының ауданы, мм2 | Оқшауланбағ ан сымның номиналды диаметрі, мм | Оқшауланған сым диаметрінің орташа мәні, мм | Оқшауланбағ ан сымның көлденең қимасының ауданы, мм2 |
dг | dиз | Qн | dг | dиз | Qн |
1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 |
0,08 0,09 0,10 0,112 0,125 (0,132) 0,14 0,15 0,16 0,17 0,18 (0,19) 0,20 (0,212) 0,224 (0,236) 0,25 (0,265) 0,28 (0,30) 0,315 0,335 0,355 0,375 0,40 0,425 0,45 (0,475) 0,50 (0,53) 0,56 0,60 0,63 (0,67) | 0,10 0,11 0,122 0,134 0,147 0,154 0,162 0,18 0,19 0,20 0,21 0,22 0,23 0,242 0,259 0,271 0,285 0,300 0,315 0,335 0,350 0,370 0,395 0,415 0,44 0,465 0,49 0,515 0,545 0,585 0,615 0,655 0,69 0,73 | 0,00502 0,00636 0,00785 0,00985 0,01227 0,01368 0,01539 0,01767 0,0201 0,0227 0,0255 0,0284 0,0314 0,0353 0,0394 0,0437 0,0491 0,0552 0,0616 0,0707 0,0779 0,0881 0,099 0,1104 0,1257 0,1419 0,1590 0,1772 0,1963 0,221 0,246 0,283 0,312 0,353 | 0,71 0,75 0,80 0,85 0,90 0,96 1,00 1,06 1,12 1,18 1,25 1,32 1,40 1,50 1,60 1,70 1,80 1,90 2,00 2,12 2,24 2,36 2,50 | 0,77 0,815 0,865 0,915 0,965 1,015 1,08 1,14 1,20 1,26 1,33 1,405 1,485 1,585 1,685 1,785 1,895 1,995 2,095 2,22 2,34 2,46 2,60 | 0,396 0,442 0,503 0,567 0,636 0,709 0,785 0,883 0,985 1,094 1,227 1,368 1,539 1,767 2,011 2,27 2,54 2,83 3,14 3,53 3,94 4,36 4,91 |