ВУЗ: Казахская Национальная Академия Искусств им. Т. Жургенова
Категория: Учебное пособие
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2019
Просмотров: 17004
Скачиваний: 34
Қоныстануы.
XI ғ. орта кезінде қыпшақтар қазіргі Қазақстанның шығысындағы Алтай мен Ертістен бастап, Оңтүстігіндегі Балқаш көлінен теріскейдегі Оңтүстік Батыс Сібірдің орманды дала аймағына дейінгі кең территориясына тарап, емін-еркін қоныстанды.
Қыпшақ хандары өз мемлекетінің шекарасын кеңейте отырып, Оңтүстікте Тараз қаласының маңына дейін жетеді, сөйтіп Қарахандармен шектесіп жатқан жерден Қанжек Сеңгір бекінісін салады.
Қыпшақ тайпаларының этникалық территориясы өздерінің этникалық-саяси бірлестігі шебінің тұрғысынан қарағанда, негізгінен тұрақты болған, тек Оңтүстік-батыс шекарада XII ғ. 30-жылдарынан бастап Хорезм шахтар мемлекеті тым белсенді саясатты жүргізуге көшеді.
Хандықтың құрылуы.
Сырдария бойындағы Оғыздар мемлекетін, Орта азиядағы Хорезм шахтар және Қарахандар әулетімен соғысқа және соқтығыстарға әкеліп жеткізген. XI ғ. бірінші жартысында буырқанған дауылды оқиғалар қыпшақтар мемлекетін құрудың обьективті себебіне айналды.
XI ғасырдың басында Кимек қағанаты құлағаннан кейін Ертістен Еділге дейінгі кең аумақ қыпшақтардың қолына өтті. Осылайша, Қыпшақ хандығы (XI ғ.-1219 ж.) пайда болды. XI-XII ғғ. Орталық Азия мен Шығыс Европадағы түркі тілдес халықтардың ішіндегі саны жағынан ең көбі қыпшақтар болды. Ордасы Сығанақ қаласы.
Қыпшақ мемлекеті өзінің саяси жағынан күшейіп тарих сахнасында елеулі көтерілген кез XI ғасырдың ортасы.
Қыпшақ хандарының билігі әкесінен баласына мұраға қалып отырған. Хандар шығатын әулеттік ру-ел бөрілі деп аталынған. Махмұд Қашқаридің айтуына қарағанда, XI-XIII ғғ басындағы қыпшақ хандары әулетінің алғашқы атасы Абар хан болған екен (Табар). Орда деп аталатын хан ордасында ханның мал-мүлкі мен армиясын басқарған ханның басқару апараты орналасты. Әскери-әкімшілік жағынан Қыпшақ хандығы көне түрік дәстүрлерін сақтап, екі қанатқа бөлінген. Оң қанаты Ордасымен Жайық өзені бойында, Сарайшық қаласының орнында, сол қанат-ордасымен Сығанақ қаласында тұрған. Оң қанат екіншісінен күштірек болған. Әскери ұйымдар мен әскери-әкімшілік басқару жүйесіне айрықша маңыз берілген, өйткені олардан көшпелі тұрмыс ерекшелігі толық көрінген және олар көшпелі өмірге мейлінше сай, мейлінше қолайлы болған.
Билеуші ақсүйек топтарының (хандар, тархандар, басқақтар, югурлар, бектер мен байлар) қатал иерархиялық жүйесі айқын көрініп отырған, бұған қоса рулар мен тайпалардың өзі де әлеуметтік маңызына қарай болінген. Орталық Азиянын көшпелі мемлекеттерінде рулар мен тайпаладың қатаң иерархиясы қоғамдық және тайпалардың қатаң негізгі принципі болды.
Қыпшактардың қогамдық қурылымы.
Қыпшақ қоғамы әлеуметтік және жіктік жағынан тең болмаған. Мүліктік теңсіздіктің негізі- малға жеке меншік болып табылады. Негізгі байлық жылқының саны болған. Жазба деректер хабарына сүйенсек, қыпшақтар еліндегі көптеген кісілердің бірнеше мыңнан жылқысы болған, ал кейбіреулерінің жылқысының саны 10 мыңға жеткен және одан да көп болған. Ибн Батутаның (араб тарихишсы) хабарына қарағанда, жеке меншікті бұзған адам қатал жазаланған, кәдуілгі хұқтың (төрелік айту) нормасы олар айыпталуға тиіс деп есептелген. Мәселен: егер біреудің атын ұрласа, атты қайтарумен бірге 9 ат айып беруге тиісті болған.
Төменгі топқа малы аз шаруалар жатса, ал қолға түскен тұтқындар құл ретіңде пайдаланылды, ешқандай құқы болмаған. Ондайлар Орта Азия, Шығыс елдеріне құлдыққа сатылып отырған. Шежіреде қыпшақ мемлекетінде қарапайым адамдарды «ерлер» деп атаған. Олар заң жүзінде ерікті болғанымен іс жүзінде үстем тап өкілдеріне тәуелді болған. «Ерлерден» хан есебінде жасақтар құрылды. Махмұд Қашғаридің жазуы бойынша малы жоқ кедейлер жатақтар деп аталып, көп жағдайда олар ханның немесе үстем тап өкілдерінің тәуелдігіне түскен.
Сөйтіп, қыпшақ хандығы қалыптасқан ерте феодалдық мемлекет болды, ол көнетүрік мемелекетінің дәстүрін дамытып, жалғастырды.
28. Патша өкіметінің Қазақстандағы 1822 және 1824 жылдардағы саяси реформалары.
1781 жылы Абылай өлгеннен кейін Орта жүзде оның үлкен баласы сұлтан Уәли хан болып жарияланды. Уәли ханның қаталдығы оның қол астындағылардың наразылығын туғызды. 1795 жылы қазақтар патшаға оны тақтан алу жөнінде өтініш жасады. 1815 жылы Орта жүзде Уәлидің позициясын әлсіретуге тырысып, үкімет екінші ханды, Бөкейді тағайындады. 1817 жылы Бөкей хан және 1819 жылы Уәли хан өлгеннен кейін Орта жүзде жаңа хандар бекітілмеді. Патша әкімшілігі хан өкіметін таратып, «Сібір қырғыздары туралы уставқа» сүйене отырып, басқарудың жаңа аппаратын құрды, бұл уставты 1822 жылы Россияның XIX ғасырда белгілі либералдық пиғылдағы қайраткер, өз дәуірінің аса білімді тұлғаларының бірі граф М.М.Сперанский жасады. Бұл жұмысқа болашақ декабрист Солтүстік қоғамның мүшесі Г.С. Батеньков белсене қатысты. Оған М.М. Сперанский жергілікті статистика үшін материалдар әзірлеу мен жинауды тапсырған еді.
Орта жүзде жаңа әкімшілік құрылым мен сайлау жүйесі енгізілді. «Уставта» денсаулық сақтау жөнінде кейбір шаралар бегіленді, атап айтқанда қырдағы бекіністер гарнизонына қызмет көрсету үшін ауруханалар салу, көшпелі халық арасында шешекке қарсы егу жұмысын жүргізу белгіленді. Қазақтарға арналған балаларын жалпы негіздерде империяның оқу орындарына жіберуге құқық берілді.
Жарғымен міндеткерлік пен салықтардың жаңа санаттары енгізілді. Реформа Қазақстанда сауда-экономикалық үрдістің өсуі үшін оң алғышарттар тұғызды. Жарғының негізінде қазақтарға өз тауарларын еш шектеусіз еркін өткізуге мүмкіндік берді.
1822 жылы Сібір екі бөлімге: бас басқармасы Иркутскіде болатын Шығыс бөліміне (Сібірге) және орталығы Тобылда, ал 1839 жылдан бастап Омбыда болған Батыс Сібірге бөлінді. Батыс Сібірге: Тобыл, Томск және Омбы облыстары кірді, ал Омбы облысына қазақ даласының Орта жүз қоныстанған жерлері мен Ұлы жүз қоныстанған жерлерінің бір бөлігі кірді. Ол жер «Сібір қырғыздарының облысы» деп аталды да, 1822 жылы оған арналып «Сібір қырғыздары туралы устав» талдап жасалынды.
«Устав» бойынша «Сібір қырғыздарының облысы» сыртқы және ішкі округтерге бөлінді. Сыртқы округтерге Ертістің сыртында көшіп-қонып жүрген қазақтар кірді. Округтер болыстарға, болыстық ауылдарға бөлінді. Болысты бөлудің негізінен жераумақтық (территориялық) емес, рулық принцип алынды. Сондықтан да болыс ру аттарымен мысалы Кенжеғали, Қаржас және т.б деп аталды. Жаңа заңды іске асыру барысында рушылдықтың іргесі сөгіліп, айтақаларлықтай өзгерістерге ұшырады. Қазақтардың белгілі бір әкімшілік шеңберінен екінші бір әкімшіліктің жеріне ауысуы шектеліп, бұрыңғы көшіп қонудың рулық тәртібі бұзылды.
Ауыл старшиндері қазақтардан сайланды. Болыстыққа сұлтандар сайланып, бұл қызмет шын мәнісінде атадан балағы мұра болып қалдырып отырды.
Полиция мен сот өкіметі органдарын округтік приказ басқарды, ал оларға үш жылдық мерзіммен сайланатын аға сұлтандар билік жүргізді. Олардың патша әкімшілігі белгілеген орыстан екі кеңесші болды. Сонымен қатар қазақ зиялылырынан сұлтандар мен билердің сайлауы арқылы қойылған екі заседатель отырды.
«Жарғы» билер сотын жалпы империялық сотпен біртіндеп алмастырып, олардың құқықтарын шектеудің негізін қалады. Сот әкімшіліктен бөлінбеді. Жергілікті өкімет органдарына полиция функциялары да берілді. Олар қылмыс істеді деп айыпталған адамдарды іздеп табу, тергеу және оларды ұстау міндеттерін атқарды.
1822 жылғы «Жарғы» бойынша барлық сот істері үш категорияға бөлінді: а) қылмысты істер; б)даулы істер; в)басқару үстінен берілетін шағымдар жөніндегі істер. Қылмысты істер империясы жалпы заңдары негізінде округтік приказдарда қаралды. Қылмысты істерден өзгеше даулы істерді ауылдар мен болыстарда жергілікті қолданылып жүрген әдет-ғұрыптардың негізінде билер соты талқылады.
Орта
жүздің әкімшілік құрылымы:
ОКРУГ
(15-20 болыс)
Басқарушысы- округтік приказ және аға сұлтан
БОЛЫС
(10-120 ауыл)
Басқарушысы-болыс сұлтаны
АУЫЛ
(50-70 шаңырақ)
Басқарушысы- ауыл старшыны
1822 жыл- Орта жүзде хандық билік жойылды.
Әкімшілік-саяси
реформаның салдары:
-Қазақстанды
басқаруды жеңілдетіп,өзара рулық
қырқыстарға соққы берді.
-Өлкені
шаруашылық жағынан игеруге қолайлы
жағдай жасады.
-Ресми отаршыл саясатын
кеңейтуге жол ашты.
-Хандық билікті
жойды.
Қазақ мемлекеттігінің жүйесімен күресудің келесі кезеңі Кіші жүзде хан билігінің жойылуына әкелетін россиялық басқарудың жаңа жүйесін енгізу әрекеттері болды.
Хандық билікті қолына сақтауға талпынғандардың бірі-Арынғазы (1785-1833 жж.). 1821 жылы ол Петербургке шақырылып, жолда ұсталып Калугаға айдалды; 1833 жылы қайтыс болды.
1822 жылы Орынбор генерал- губернаторы П.К. Эсеннің дайындаған жобаны 1824 жылы Азия департаменті комиссиясының мәжілісінде бекітілді. Бұл жоба «Орынбор қазақтарын басқарудың Уставы» деп аталады. «Уставта» «Патша ағзам императордың нұсқауымен қырғыздар даласын басқарудың жаңа жобасы жасалынып, Кіші жүзде басқару Ішкі Орда ханы Жәңгірге жүктелсін және даланы үшке бөліп, әрбір бөлікті басқару үшін аға сұлтан тағайындалсын» ,- делінген. 1825 жылы Кіші жүз үшке бөлінді:
Кіші жүздің әкімшілік қурылымы:
БӨЛІКТЕР
(батыс, орта, шығыс)
Басқарушысы- аға сұлтан
ДИСТАНЦИЯ (54)
Басқарушысы-ру шонжарлары
АУЫЛ
Басқарушысы-ауыл старшыны
Реформаның салдары:
-
Орталық басқару нығайтылды.
- Табиғат
байлықтарын кеңінен игеруге мүмкіндік
алды.
1824 жыл Кіші жүздің соңғы ханы Шерғазы Орынборға қызметке шақырылып, Кіші жүздегі хандық билік жойылды. Ескеретін нәрсе, Кіші жүзді үшке бөліп (батыс, отра, шығыс), ішкі басқару жүйесінде хандықты жойғанымен 1824 жылы басқару жүйесі жергілікті ұлт өкілдерінің қолында қалды. Сонымен, 1822 және 1824 жылдардағы әкімшілік-саяси реформалар патша үкіметінің отарлау саясатының нәтижесі болды.
29. Е.Б. Бекмахановтың тарихи көзқарасын қуғындау
1944
жылы басталып, 1952 жылы Ермұқан Бекмахановтың
25 жылға сотталуымен аяқталған даудың
басы «Кенесары Қасымов бастаған қазақ
халқының ұлт-азаттық көтерілісі» деген
ғылыми тұжырым еді.
Қазіргі тарих
ғылымында орныққан бұл тұжырымды әуел
баста көтерген ғалым сегіз жыл
әуре-сарсаңға түсіп, ақыры бір жарым
жылын ГУЛАГ абақтысында өткізді.
Бекмахановтың саналы ғұмырының он екі
жылдық сергелдеңіне кейбір отандық
тарихшылар да «үлес» қосты.
Республика
басшылығы «ұлтшыл» Бекмахановты қатаң
айыптай отырып, осынау «ұлтшылдықты
жөргегінде тұншықтырмаған» сол кезде
Қаныш Сәтбаев басқарған Қазақ ССР Ғылым
академиясын аяусыз сынады.. Соның
нәтижесінде Бекмаханов қана емес, басқа
да ұлтшылдар «табыла қалып», қазақ
әдебиетінің тарихын зерттеуші Есмағамбет
Ысмайылов, Қажым Жұмалиев, т.б. ғалымдар
да сотталды. Ал Қаныш Сәтбаев Мәскеуге
кетуге мәжбүр болды. Қамауға алу туралы
сөз бола бастағанда КГБ офицерлерінің
бірінің астыртын жанашырлық ескертуінен
кейін Мұхтар Әуезов те табан астында
Мәскеуге ұшып кетті.
Бекмахановтың
еңбегінде Кенесары Қасымұлы бастаған
қозғалыстың «феодалдық-монархиялық
қозғалыс» деп аталмай, қазақ халқының
ұлт-азаттық көтерілісі ретінде
қарастырылуынан шыққан даудың соңы
қазақ ғалымдарының осылайша тағы да
жаппай қуғын-сүргінге ұшырауына әкеліп
соқты. Қазақ ғылымын үрей биледі.
БІРІНШІ
ТАЛҚЫЛАУ: БІР ТАРАУДЫҢ МӘСЕЛЕСІ
Бекмахановтың
бастан кешкендері айтылғанда мәскеулік
ғалым Анна Панкратованың есімі қатар
аталады. 1941 жылы Мәскеуден эвакуацияланған
ғалымдармен бірге «Қазақ ССР-інің
тарихын» жазу үшін Қазақстан КП(б)
орталық комитетіне хат жолдаған ол
болашақ кітаптың ғылыми және идеялық
мазмұнына артылатын жауапкершілікті
өз мойнына алды («Вопросы истории»,
54-б. №11, 1988 ж. ). Бұл еңбек жарыққа шыққаннан
кейін Сталиндік сыйлыққа ұсынылғанымен,
бәйгеден келмеді. Кітаптың сыйлықтан
қағылуын ол Сталиндік сыйлық бойынша
комитет мүшесі, СССР ҒА мүше-корреспонденті
Алексей Яковлевтен және өзімен бұрыннан
қырбай академик Евгений Тарледен көрді.
Панкратованың
табандылығының арқасында бұл мәселе
БКП(б) Орталық комитетіне дейін жетіп,
«тарих ғылымындағы кейбір тенденцияларды
қарастыру үшін» СССР ҒА тарих институтында
1944 жылғы мамырдың 29-ы орталық комитет
хатшылары тікелей басқарған (оның ішінде
Андрей Жданов пен Георгий Маленков
болды) талқылау басталды.
«Кенесары
Қасымов бастаған ұлт-азаттық көтеріліс»
деп аталатын тарауы тарихшы Бекмахановтың
үлесіне тиген кітап осылайша алғаш рет
талқыға түсті. Алайда бұл жиында жеңгендер
де, жеңілгендер де болған жоқ. Тарле,
Яковлев, Бушуев сынды ғалымдар «Қазақ
ССР-інің тарихы» Ресейге қарсы ұлттық
көтерілістерді дәріптеген, орысқа қарсы
жазылған кітап» (Панкратованың
хаты//«Вопросы истории», 59-б. №11, 1988 ж.)
деп бағаласа да, жалпы алғанда мүлде
теріске шығарылмады, тіпті кей тұстарда
жоғары бағаланды. Қалай
болғанда да, институт бұл жөнінде қандай
да бір баға беретін қаулы да қабылдамады.
Алайда осы кезде айтылған ішінара
сындарды қазақтың кей ғалымдары ұмытпай,
кейін де ұрымтал тұста пайдаланып
отырды.
Аталған кітаптағы тарауды
әрі қарай жетілдіріп, іргелі ғылыми
еңбекке айналдырған Бекмаханов 1943 жылғы
маусымның 28-і кандидаттық диссертациясын
қорғады. Бір жылдан соң «Қызыл Ту»
орденімен марапатталды. 1946 жылы күзде
«ХІХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан»
деп аталатын монографиясын аяқтап, СССР
ҒА ғылыми кеңесіне ұсынды. Сөйтіп
қазақтан шыққан тұңғыш тарих ғылымының
докторы 1947 жылы аталған еңбегін жеке
монография етіп шығарды. Осы сәттен
бастап «тұңғыш доктордың» жолына түрлі
тосқауылдар қойылып, «кітапта идеялық
қате кеткен», «басқа ғалымның еңбегінен
көшірілген» деген қисынсыз айып тағыла
бастады.
ЕКІНШІ
ТАЛҚЫЛАУ: КІТАПТЫҢ ТАҒДЫРЫ
Бекмахановтың
еңбегіне байланысты кереғар пікірлерден
кейін 1948 жылғы ақпанның 28-і СССР ҒА тарих
институты бұл кітапты мәскеулік мүйізі
қарағайдай ғалымдардың талқылауына
қайта салды. Ең әуелі қазақстандық
тарихшылар Т.Шойынбаев пен М.Ақынжановтың
арнайы жіберген айыптау пікірлері
оқылды.
Содан соң Қазақстаннан
барған тарихшы ғалым Х.Айдароваға сөз
берілді. «Бекмаханов алдына қойған
міндетті орындай алмады, әдіснамалық
тұрғыдан елеулі қателіктерге ұрынды,
сөйтіп көтеріліске де, Кенесары Қасымовтың
өзіне де мүлде дұрыс баға бермеді. Оның
себебі автордың буржуазиялық және
буржуазиялық-ұлтшылдық тұжырымдаманың
шылауында кеткенінде, ал марксизм-ленинизм
классиктерінің еңбектерінен берілген
үзінділерді көз алдау үшін ғана қолданды.
«Материал жетіспеді немесе автор бұл
кезеңді жете зерттемеді» деуге негіз
жоқ» деген ауыр айыптаудан бастаған
Айдарова «Бекмаханов барлығын әдейі,
қасақана жазып отыр» деп көсілді.
(«Вестник АН КазССР», 36-бет, №3, 1948 ж.)
«1943
жылдан 1947 жылға дейінгі аралықта БКП
(б) ОК-нің Башқұртстандағы, Татарстан
мен Украинадағы, «Звезда» және «Ленинград»
журналдарындағы идеологиялық мәселелер
жөнінде аса маңызды шешімдері шықты,
сондай-ақ Қазақстан КП (б) ОК-нің «Қазақ
ССР тарихының» екінші басылымы туралы,
«Қазақ ССР ҒА тіл және әдебиет институтының
жұмысындағы өрскел қателіктер туралы»
шешімдері, Жданов жолдастың осы мәселе
бойынша айтқан сөзі, Ленин мен Сталиннің
еңбектері ескерілмеді» деген Айдарованың
пікірі Бекмаханов еңбегін жоққа шығарған
ғалымдардың (әсіресе, қазақстандық
ғалымдардың) негізгі желеуі қайда
жатқанын анық көрсетіп берді.
Ғылыми
журналдың бас-аяғы жиырма екі бетін
алып жатқан Мәскеудегі талқылау
стенограммасынан Мәскеу ғалымдары
қазақ әріптестерінің пікірлерін
қостамағынан аңғару қиын емес. Айдаровадан
кейін сөйлеген сегіз ғалым кемшілік
деген жайларды атап өткенімен, Бекмаханов
еңбегін егжей-тегжейлі талдап, аса
жоғары бағалады. Андрей Кучкин «бар
нәрсені жоқ деп отырған Шойынбаев пен
Ақынжановтың пікірлеріне қайран қалып
отырмын» десе (41-б), Николай Дружинин
«сыншылар әуелі өз сындарына сынмен
қарап алғаны жөн» деген кеңес берді
(49-б). Тарихшы ғалым М.Рожкова «Е.Бекмахановтың
еңбегі өзі қарастырған кезең бойынша
аса құнды еңбек болып табылады, өйткені
онда шаруашылық мәселелері, таптық
қатынастар, таптық күрестер мен оған
байланысты азаттық күрес кешенді түрде
зерттелген» деген баға берді (50-б.)
Талқылау соңында сөз алған
Бекмаханов «еңбегінде таптық күрес те,
феодалдық қанау да айтылғанын,
маркстік-лениндік әдіснамадан
ауытқымағанын» дәлелдеп шыққан.
ҮШІНШІ
ТАЛҚЫЛАУ: ҚЫРАҒЫ ЖЕРЛЕСТЕР
СССР
ҒА тарих институтының пәтуасынан кейін
Бекмахановтың алдынан даңғыл жол ашылуы
керек еді. Алайда қазақстандық тарихшылар
мәскеулік ғалымдардың пікірін місе
тұтпады. Сол жылы шілде айының 14-і мен
19-ы аралығында Бекмахановтың аталған
кітабы Қазақ ССР ҒА тарих, археология
және этнография институтында тағы да
бес күн бойы талқыланды.
Осы
талқылаудың стенограммасы туралы
академик Кеңес Нұрпейіс: «Машинкаға
басылған көлемі 550 беттік қолжазба ...
осы кітапқа байланысты Е.Бекмахановқа
аса ауыр саяси айыптар тағуда ерекше
белсенділік көрсеткен саяси «қырағы»
айғайшылар жөнінде мәлімет берсе, екінші
жағынан, Ерекеңнің басты кітабына әділ
баға беріп, оның авторын саяси айыптардан
қорғап қалуға атсалысқан, тарихи
шындықтарға адал жекелеген тарихшы
ғалымдар туралы мәліметтерге толы екен»
деп жазды («Қайсарлық және қасірет»//Егемен
Қазақстан, 15 ақпан, 2005 ж.).
Алматыда
өткен талқылауда Т.Шойынбаев, Х.Айдарова,
М. Ақынжановтардың Мәскеудегі пікірлері
сол күйі қайталанды, оған С.Толыбеков,
А. Нұрқанов, Ф.Жизиевский, Б.Сүлейменовтер
(соңғысы қуғын-сүргінге ұшырап,
Е.Бекмахановтан кейін 25 жылға сотталды
– автор.) қосылып, кітапты іске алғысыз
етті. «Кенесарының патшалық Ресеймен
күресін қазақтың буржуазияшыл ұлтшылдары
Қазақстанда хан билігін қайта орнатуға
пайдаланбақ болды; буржуазияшыл
ұлтшылдарды большевикше әшкерелеудің
орнына Бекмаханов олардың еңбектеріндегі
ой-пікірлерді сол күйі қайталады;
буржуазияшыл-ұлтшыл «Алаш» партиясының
жетекшісі Ә.Бөкейхановты дәріптеді»
(Ермухан Бекмаханов: «Казахстан в 20-40
годы ХІХ века», стенограмма, 14-б., А.,
2005.) деген сарындағы толып жатқан
айыптауларға А.Нүсіпбеков бастаған
ғалымдар тойтарыс беруге тырысты.
ТӨРТІНШІ
ТАЛҚЫЛАУ: ТІКЕ ШАБУЫЛ
Бекмахановтың
басына төнген қара бұлт сонда да
сейілмеді. Оның соңына шырақ алып
түскендер енді тіке шабуылға көшті.
1950 жылғы желтоқсанның 25-і «Правда»
газетінде Т. Шойынбаев, Х.Айдарова және
Я. Якуниннің «Қазақстан тарихы мәслелерін
маркстік-лениндік тұрғыдан баяндайық»
деп аталатын мақаласы жарқ етті. Айта
кетерлік жайт «Правданың» осы нөмірінің
бірінші бетіндегі бас мақала «Социалистік
ұлттардың мызғымас достығы» деп аталады.
Аталған авторлардың айыптауы осы бас
мақалаға «тұздық» болғанға ұқсайды.