Добавлен: 22.11.2023
Просмотров: 53
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
АБАЙ МЫРЗАХМЕТОВ АТЫНДАҒЫ КОКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ
Әлеуметтік-педагогикалық пәндер кафедрасы
Баяндама
МАГИСТЕРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ
Тақырыбы: Оқушылардың жобалық қызметі негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыру құралы ретінде
7М01303 " Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі"
білім беру бағдарламасы бойынша
Әзірлеген: Есенгарина А.Т.
Ғылыми жетекшісі: Акишева А.К.
Сәлеметсіздер ме Құрметті комиссия төрағасы мен комиссия мүшелері!
«Оқушылардың жобалық қызметі негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыру құралы ретінде» тақырыбы бойынша магистерлік диссертацияның негізгі нәтижелерін қарастыруға рұқсат етіңіздер!
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
Шығармашылық, белсенді тұлғаны қалыптастыруға ықпал ететін жаңа құралдар мен әдістерді іздеу, ол өзінің мінез - құлқы мен іс-әрекетін дербес реттеуге қабілетті, өзін-өзі дамытуға және өзін тек кәсіпте ғана емес, қоғамда да, мәдениетте де еркін анықтауға ұмтылады-психологиялық ғылымның қазіргі қоғамның қажеттіліктеріне байланысты өзекті міндеті. Осыған байланысты білім беру процесінде оқушылардың жеке басының жан-жақты дамуының теориялық және эмпирикалық зерттеулерін біріктіретін оқыту мен тәрбиелеуде жаңа тәсілдерді іздеудің маңызы зор.
Кәсіби, әлеуметтік, оқу және шығармашылық тұлғаны қалыптастырудың
қазіргі тәсілдерінің бірі-жоба әдісі. Дәл осы іс-әрекетке қосу оқушыларға өзінің шығармашылық әлеуетін, зерттеу және іздеу қабілеттерін, тәуелсіздігін, белсенділігін, мақсаттылығын, табандылығын, өз қызметін стратегиялық жоспарлай білуін, күтілетін нәтижелерге қол жеткізуін, ең бастысы алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуін толық көлемде ашуға және көрсетуге мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта білім берудегі жобалау тақырыбы өзектілігін арттыруда.
Зерттеу мақсаты. Оқушылардың жобалық қызметі негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыру құралы ретінде жобалау қызметінің тиімділігін зерттеу.
Зерттеудің мақсаты, нысаны мен мәніне сәйкес зерттеудің келесі міндеттері анықталды:
1. Жобалық әдіс қызметінде танымдық құзыреттілікті қалыптастырудың теориялық негіздерін зерттеу.
2. Психологиялық зерттеу пәні ретінде жобалық қызмет және жеке құзыреттілік кластері ерекшеліктерін қарастыру.
3. Білім берудегі жобалау қызметі арқылы жеке құзыреттіліктерің көріністерінің тиімділігін эксперименталды түрде зерттеу.
Зерттеу нысаны. Жалпы орта білім берудің бірінші сатысындағы білім беру процесі.
Зерттеу тақырыбы аясында бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын дамыту құралы болу үшін жобалық қызметті қалай ұйымдастыруға болады.
Зерттеу гипотезасы. Жобалау қызметі оқушылардың жеке құзыреттілігін қалыптастыру құралы болып табылады және арнайы ұйымдастырылған іс-шаралар жеке құзыреттілік деңгейін арттыруға ықпал етеді.
Зерттеу пәні. Бастауыш сынып оқушылардың арнайы құзыреттілігін қалыптастыру.
Зерттеу әдістері психологиялық-педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді теориялық талдау; сауалнама, бақылау, әңгіме, білім алушылардың құжаттарын, қызмет өнімдерін талдау, өз жұмыс тәжірибеңізді және әріптестеріңізді қорытындылау,
педагогикалық эксперимент.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы
- жалпы орта білім беретін мектептің бастауыш сыныптарында жобалық әдіс қызметінде танымдық құзыреттілікті қалыптастырудың теориялық мүмкіндіктері мен практикалық іске асырылуы анықталды;
- жалпы орта білім беретін мектептің бастауыш сыныптарында жобалық әдіс қызметінде танымдық құзыреттілікті қалыптастырудың оқытуды іске асырудың әдістемелік негіздері нақтыланды және іс жүзінде тексерілді.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы бұл зерттеудің нәтижелері білім беру саласындағы жобалық қызметтің маңыздылығы туралы заманауи идеяларды кеңейтуге, жобалау қызметін оқу процесіне енгізу қажеттілігімен байланысты бірқатар теориялық және практикалық мәселелерді шешуге көмектеседі. Жеке тұлғаның жеке құзыреттілігін қалыптастыруға ықпал ететін психологиялық құбылыс ретінде жобалық қызметті түсіну негізделген.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы. Қойылған міндеттерді шешу оларды іске асыру процесінде жобалау және оқу іс-әрекеттері үшін қажетті жеке құзыреттілік деңгейін арттыруға ықпал ететін дамытушы бағдарламаны әзірлеуге мүмкіндік берді.
Зерттеу нәтижелерін апробациялау. Алынған зерттеу нәтижелерінің
-
Жобалық оқыту технологиясы
Бізді қызықтыратын мәселе бойынша әдебиеттерді зерттегеннен кейін біз Астана қаласы А. Құнанбайұлы атындағы №87 мектеп- гимназиясы базасында жүргізілген жұмысымыздың тәжірибелік-іздестіру бөлігін орындауға кірістік. Зерттеу үшін біз 9-10 жас аралығындағы 3А сыныпта оқитын 14 баланы алдық (
Осылайша, экспериментке 14 адам қатысты, оның ішінде 9 қыз және 5 ұл.
Мектептегі базалық білім мемлекеттік стандарттар мен жоғары деңгейдегі материалдар негізінде дамыту әдістемелері бойынша жүргізіледі. Мектеп қызметінің мақсаты әр оқушының ісіне, адамдарына, өзіне қатысты авторлық өмірлік ұстанымын қалыптастыру үшін жағдай жасау болып табылады. Бастауыш сынып оқушыларының жобалық қызметін ұйымдастыру және олардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру үшін сабақтан тыс жұмыстар бойынша бағдарлама дайындалды.
Бағдарлама бастауыш мектепте мемлекеттік іске асыру жағдайында оқу процесін психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді жүзеге асыру үшін ұсынылады.
Зерттеудің мақсатын, гипотезасын және міндеттерін іске асыру үшін біз тәжірибелік-іздестіру жұмыстарын жүргіздік, тәжірибелік-іздестіру жұмысының айқындаушы кезеңінің мақсаты: бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығының даму деңгейін диагностикалау, жобалар әдісі негізінде танымдық қызығушылық деңгейін арттыру бағдарламасын одан әрі әзірлеу.
Тәжірибелік-іздестіру жұмысының міндеттері:
Берілген тақырып бойынша әдебиеттерді талдау.
Зерттеуге қатысушылардың топтарын қалыптастыру.
Диагностикалық әдістерді таңдау.
Диагностикалық зерттеуді ұйымдастыру.
Зерттеу барысында алынған деректерді талдау және түсіндіру.
Жобалық іс-шаралар арқылы бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын дамыту бойынша тәжірибелік-іздестіру жұмыстарын әзірлеу және сынақтан өткізу.
Жүргізілген жұмыстың тиімділігін бағалау.
1-кестеде келтірілген бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі критерийлері мен көрсеткіштері анықталды.
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығының даму деңгейінің критерийлері мен көрсеткіштерінің мазмұнды сипаттамасы
| Критерийлер | Көрсеткіштер |
| 1 | 2 |
| Танымдық белсенділік | Сұрақтардың қарқындылығы; зейіннің шоғырлануы; сұраққа назар аудару; жағымды эмоционалды тәжірибелер мен сезімдер; интеллектуалды жетістіктерге деген қажеттілік; сыныптастарымен, мұғаліммен пікір бөлісу |
| Танымдық Тәуелсіздік | Қызметті жүзеге асыруға қызығушылық; тапсырмаларды қоюда және ойластырылған нәрсені жүзеге асыру тәсілін таңдауда бастама мен Тәуелсіздіктің көрінісі; зейінді шоғырландыру; қосымша әдебиетке жүгіну. |
| Оқу қызметіне қызығушылық | Бұл қызметке қызығушылық; іс-әрекет процесіне қызығушылық; фактілер мен құбылыстардың тартымдылығы; қосымша әдебиеттермен танысады; сыныптастарымен, жолдастарымен жаңа әсерлерімен бөліседі. |
| Ескерту: [автормен әзірленген] | |
| | |
Бөлінген критерийлер негізінде, сондай-ақ зерттеу нәтижелерін өңдеу және сандық көрсеткіштерді алу үшін бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығының қалыптасуының үш деңгейі бөлінді: төмен, орта және жоғары.
Бастауыш сынып оқушыларына стандартталған сауалнама таратылды, оларға ұсынылған жауаптардың ішінен біреуін таңдау керек болды. Алынған нәтижелер 1-суретте көрсетілген.
1 -сурет.- Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігінің қалыптасу деңгейі
Ескерту: [автормен әзірленген]
Зерттеуді талдау келесі нәтижелерді көрсетті:
Оқушылар 3-тен 5-ке дейін "а" әрпімен 3 баллмен жауап берді: 21 %. Бұл оқушылардың жоғары танымдық белсенділігін көрсетеді
Орташа деңгей: дұрыс жауаптар, егер студент "б" әрпімен 3-тен 5 баллға дейін 2 баллмен жауап берсе ғана: 36 %.
Төмен деңгей: егер оқушы 1" в" әрпімен 3-тен 5 баллға дейін жауап берсе: 43 %.
А. А. Горчинскийдің "кіші оқушының танымдық дербестігі" әдістемесі.
Әдістеменің мақсаты: бастауыш сынып оқушыларының танымдық тәуелсіздігінің ауырлығын анықтау.
Осы әдістемені жүргізу үшін әр қатысушыға алдын – ала дайындалған сауалнама таратылды, оның 5 сұрағы бар, келесі жауап нұсқалары бар:
а) Иә – 3 балл, б) кейде – 2 балл, в) жоқ-1 балл.
Оқушыларға ол келісетін жауап нұсқаларының бірін таңдау ұсынылды.
Алынған нәтижелер 2-суретте көрсетілген.
2- сурет. - Бастауыш сынып оқушыларының танымдық тәуелсіздігінің ауырлық деңгейі
Ескерту: [автормен әзірленген]
Зерттеу нәтижелерін талдау келесі нәтижелерді көрсетті:
Жоғары деңгей: егер оқушы 3-тен 5-ке дейін сұраққа "а" әріппен жауап берсе: 21 %.
Орташа деңгей: егер оқушы 3-тен 5-ке дейін "б" әрпімен жауап берсе: 50 %. Төмен деңгей: егер оқушы 3-тен 5-ке дейін "в" әрпімен жауап берсе: 29 %
Г. И. Щукиннің "конверттермен әдістемесі"
Әдістеменің мақсаты: оқу қызметі арқылы бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылық деңгейін анықтау.
Әдістеме әңгімелесу, сұхбат, балалардың жауаптары түрінде жүргізіледі.
Алынған нәтижелер баланы одан әрі бақылау және жеке білім беру маршрутын қалыптастыру үшін тірек схемасы ретінде өте пайдалы болуы мүмкін. Олардың көмегімен баланың дамуын жан-жақты және үйлесімді ету, танымдық қызығушылықты дамыту бойынша ұсыныстар беру оңайырақ, бұл оқудағы сәттіліктің кепілі.
Осылайша, 3 "А" сынып оқушыларында танымдық қызығушылықты қалыптастыру диагностикасының нәтижелерін талдау өте аз оқушылардың танымдық қызығушылықтың қалыптасу деңгейі жоғары екенін көрсетті, олардың көпшілігі танымдық қызығушылықтың қалыптасуының орташа және төмен деңгейімен сипатталады. Сонымен қатар, оқушылардың мектепте оқуға деген қызығушылығының төмендеуі байқалады. Сонымен қатар, тәжірибелік-эксперименттік жұмыс барысында біз бірқатар мәселелерге тап болдық:
- оқу процесінде оқушылардың дербестігінің төмен деңгейі;
- мәтінді мұқият оқи алмау және іс-әрекеттердің реттілігін анықтай алмау, сондай-ақ тапсырмаға сәйкес жұмысты басынан аяғына дейін орындау арқылы көрсетілген оқылған нұсқауларды орындай алмау;
- оқушылардың іздестіру, зерттеу қызметі мен практикалық жаттығулар арасындағы алшақтық, оның барысында дағдылар пысықталады;
- білімді бір білім беру саласынан екіншісіне, оқу жағдайынан өмірлік жағдайға көшіру дағдыларының болмауы.
Бұл проблемалардың көпшілігі бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығының қалыптасуының төмен деңгейінің салдары және нәтижесінде кучебе мотивациясының болмауы. Мұның бәрі жоба қызметі арқылы жас оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту үшін тәжірибелік-іздестіру жұмыстарын ұйымдастыру қажеттілігін көрсетеді.
3.1 Зерттеуді ұйымдастыру және әдістері
Тәжірибелік-іздестіру жұмысы барысында біз балалардың жобалық жұмысы оқушының білімін игеру тереңдігін және тұлғаның шығармашылық дамуын көрсететін оқушының өзін сәтті шығармашылық іздеуді тексерудің бір әдісі болып табылатындығына сүйендік.
Білім стандартты емес, жаңа жағдайда пайда болады және балалар әртүрлі білім беру салаларындағы дағдыларды қолдануы керек.
Оқушылардың оқу процесіне жеке көзқарасының деңгейі анықталады. Командада жұмыс істеу және орындалған жұмыстың сапасы үшін жауапкершілікті өз мойнына алу қабілеті көрінеді.
Ең алдымен, жобалық қызметті 3 "А" сынып оқушыларымен жұмыс тәжірибесіне енгізуге дайындық жүргізілді, оның шеңберінде сынып сағаты өткізілді, онда жобалар әдісінің мәнін балаларға қолжетімді тілде түсіндіру жүргізілді. Сабақтан тыс іс-шаралар бағдарламасын жүзеге асыру аясында бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын дамыту бойынша Жобалық іс-шараларға арналған тақырыптар ұсынылды: "Өзіңіз туралы айтыңыз", "Мен және менің отбасым", "Қала, менің туған қалам", "Гүлдің күлкілі атауы", "Ескі велосипед дөңгелегінің жаңа өмірі", "Атамның жеңісі-менің жеңісім!».