Файл: Zантn 5302 Заманауи аналитикалы химияны теориялы негіздері пнінен Дрістер жинаы шымкент, 2023 растырушылар философия докторы (PhD) х.. к., Шертаева Н. Т. Заманауи аналитикалы химияны теориялы негіздері.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 262
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Детекторленген белгінің сапасының сипаттамасы болып, спектр өлшемінің дәлсіздігін анықтайтын белгі амплитудасының орта шамасының шудың амплитудасының орта шамасына қатынасын айтады:
P = Ԑ/N, (8.19)
және ол қазіргі заманғы аспаптарда спектрдің өлшемінің туралығына қойылатын талаптарға сәйкес беріледі және белгілердің жиналу уақытымен реттелуі мүмкін.
Лекция 13. Талдаудың спектроскопиялық әдістері
1. Атомды спектральды әдістер
2. Молекулярлық спектральды әдістер
3. Инфрақызыл аумақтағы молекулярлық-абсорбциялық талдау
4. Рефрактометриялық талдау
5. Люминесцентті талдау
6. Рентгенді спектральды талдау
-
Атомды спектральды әдістер
Атомдық спектрлік талдау заттың элементтік құрамын анықтауға мүмкіндік береді. Атомдық спектрлер еркін атомдармен электромагниттік сәулеленудің шығарылуы мен жұтылуынан пайда болады. Бұл спектрлер сызықты болып келеді, яғни олар атомның дискретті энергетикалық деңгейлерінің арасындағы кванттық өткелге сәйкес келетін жекелеген сызықтардан тұрады ЕП1 және Еп:
ῡ = (Em - En )/(hc ) = ∆Emn/(hc).
Атомдық спектроскопияда шаманы термдердің айырмашылығы деп атайды AEmn/(hc) = V және оны көбіне ∆F деп белгілейді:
∆F = ∆E/(hc).
Атомдық спектрлер көрінетін спектрдің УК- және жақын ИҚ- аумақтарында байқалады.
Эмиссиялық спектрлер атомдарды олардың әртүрлі амалдармен қозуында алады. Мысалы, плазма күйіне келтіретін отқа қыздырумен, электрлік қуатсызданумен қоздыруда, электрлік соққымен, мықты лазерлік сәуленің әсерімен.
2. Молекулярлық спектральды әдістер
3. Инфрақызыл аумақтағы молекулярлық-абсорбциялық талдау
Инфрқызыл (ИҚ) спектрлері, көрінетін және ультракүлгін ортадағы сәйкес спектрдегі әдістер секілді алады және зерттейді. ИҚ- спектроскопия әдістері, көбінесе, молекулалар спектрін зерттеу үшін қолданылады, себебі дәл осы ИҚ-ортада молекулалық жүйелердің құбылмалы және айналмалы деңгейлері арасындағы көптеген энергетикалық өткелдер орналасқан.
Абсорбциялық әдістер ИК- спектроскопияда қолданылады. Бұл ИҚ-спектрінің жұтылуын алу үшін, тек аз ғана зат мөлшері қажет ететіндігіне байланысты. Заттарды әртүрлі агрегатты күйде, әртүрлі температура мен қысымда, ерітінділерде және қатты күйде зерттеуге болады. ИК-спектроскопия әдісімен молекулалы абсорбциялық талдау боялған және ашық емес көрінетін спектр ортасында заттарды зерттеуге мүмкіндік береді.
Жұтылудың ИҚ-спектрлері шағылысудың іріктеліп жұтылу нәтижесінде, оның жиілігі кейбір мооекуладағы атомдардың жеке құбылу жиілігімен сәйкес келгенде немесе қатты денедегі кристалл торларда пайда болады. Іріктемелі жұтылу нәтижесінде, ИҚ- шағылысудың үздіксіз спектрінде, заттар арқылы өтетін, қарқынды «сәтсіздік» -жұтылу жолақтары пайда болады.
N атомдардағы молекулада қанша жұтылу жолағын байқауға болады? Әр атом қозғалған кезде, кеңістікте үш еркіндік дәрежесіне ие, N атомдар — 3N бостандық дәрежесі. Осы жеке бостандық дәрежелерінің кейбіреуілері молекулалардың тұтастай түсетін қозғалысына сәйкес келеді, бұл үш бостандық дәрежесіне сәйкес келеді.
Сызықтық молекула үшін, молекулалардың басты осьтен айналуын ескере отырып, үш координаиа тәсілі бар, бұл үш бостандық дәрежесіне сәйкес келеді. Сызықтық молекула үшін басты ось екеу ғана.
Осылайша, жалпы тербеліс саны, молекулалардың ішкі дәрежесіне сәйкес келеді (молекула ішіндегі яроның құбылуы), NV= 3N- 3 тең (айналу) - 3 (түсу қозғалысы) = 3N- 6, сызықтық молекула үшін. Сызықтық молекула үшін NV= 3N- 2 (айналу - 3 (түсу қозғалысы) = = 3N- 5. Жалпы жағдайда, бұл әдетте былай жазылады:
NV= 3N- 6 (немесе 5),
(5 саны сызықтық молекулаға сәйкес келеді). Осылайша, молекулада жүзеге асырылады 3N- 6 (5) тәуелсіз тербелістер. Бұл құбылу молекуладағы байланыстар және (немесе) валентті бұрыштардың байланысы арасындағы өзгерістерге алып келеді және оларды қалыпты тербелістер деп атайды. Молекулалардың қалыпты құбылуы ԐO2(сызықтық емес молекула) және CO2(сызықтық молекула) 8.11-суретте берілген.
Қалыпты құбылу молекуланың қайталанған қозғалысын көрсетеді. Молекула массасының орталық күйі (бұрыштық кезеңі) қалыпты құбылуда өзгермейді. Әр Осы әрбір құбылу өз жиілігімен немесе толқын санымен, v сипатталады.
8.11-сурет ԐO2(а) және CO2(б) молекулаларының қалыпты құбылуы;
vn — жиілік
4. Рефрактометриялық талдау
5. Люминесцентті талдау