ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 76
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Оқытудың тиімділігін арттыру үшін жаңа білім беру парадигмасы негізінде оқыту технологиясының артықшылықтарын таңдап, алдыңғы қатарлы технологияларды оку удерісіне белсенді енгiзуiмiз керек.
1.2 Деңгейлеп оқыту технологиясы
Өткен кезеңнің басында педагогикалық маңызды тұжырымдамасында мектеп жасына дейінгі білім беру мен тәрбиелеудің жаңа технологияларын қолданып,гуманизм идеяларын, оқушылардың ақысыз білім алуын, оқушылардың жеке күш-жігерін дамыту үшін мектеп жағдайында жеке тұлғаның дамуына қолайлы жағдайлар жасау қажет.
Педагогика үшін дайындық ғылымдарының докторы Ж. Қараевтың деңгейлік бiлiм беру жүйесі үшін мектеп iлiмi негiзiнде әр пән бойынша деңгейлік тапсырмалар дайындауға болады.
Себебі қазіргі экономикалық жағдай студенттердің жаңа тенденцияларын қажет етуі үшін жасалады. Сондықтан да ғылыми зерттеулер барысында педагогика саласының бір түрі оқытудың иерархиялық жүйесі студенттерге ғылым негіздерін игерудiң негiзгi тиiмдi әдісі болып табылады.
Деңгейлеп оқытудың ерекшелігі - оқушылар сабақ барысында бірнеше деңгейде жұмыс істей алады. Сонымен қатар компьютерлер және оларды басқару алгоритмдерi қазiргi заманғы технологиялармен оқыту үдерісінде біздің қоғамымыздың маңызды бөлігіне айналды. Айтпақшы, бүгінгі жана электрондық оқулықтар оқытудың жаңа әдiстерiн, оқытудың жаңа әдістерін, жаңа мазмұнды қажет етеді. [19].
Оқытудың жаңа технологияларының бірі - орта мектептерде әр пәнді деңгейлік тапсырмалар арқылы оқыту. Студенттердің практикалық және теориялық дайындығын, оқуға деген ынтасын, даралығын, әлеуметтік-психологиялық әл-ауқатын, сұранысын ескеру қажет. Сондықтан тиiмдi деңгейге жету үшін оқушының білімі мен біліктілік деңгейіне байланысты жұмысты ғылыми түрде ұйымдастыру қажет.
Қазіргі базалық білім - бұл жеткілікті білімнің төменгі шегі. Баланы оқыту барысында мұғалім оқушыны өлеңге, ережелерге, жаттығуларға және әртүрлі жұмыстарға үйретеді. Осы мұғалім үшін ешқандай қиын жұмыс емес десем болады. Оқушы мұғалімнің не айтқанын кітаптан не айтқанын оқи алады, өлеңді жаттайды (тіпті олар қызықтырмаса да), ережелерді айта алады. Бiрак басты мәселе- оқушының оқыған материалының ішкі әлемін түсіну-түсінбеуі. [1].
Мектеп оқушыларының білім деңгейін былайша бағалауға болады: 1 деңгей (төмен) - эпизодтық. Бiлiмдi жана жағдайға ауыстыру мұғалімнің көмегімен жүзеге асырылады;2 деңгей - ұғымдарды жүйелеу деңгейі. 70% ғылыми түсініктердi саналы түрде анықтайды; 3 деңгей (жоғары) - бұл бастапқы ғылыми тұжырымдамаға ету деңгейі. [19]
Ол мектеп оқушыларына берілген тапсырмалар оқушылардың ойлауына әсер етеді, бала тапсырмаға жауап іздейді, оны шешуде ақыл-ойды дамытады, ойлауға көп қырлы әсер етеді деп тұжырымдайды.
Бірінші деңгейдегі тапсырмалар есте қалады, өткен сабақта білгендеріңізді қайталауға және нақтылауға мүмкіндік береді, екінші деңгейдің тапсырмалары-материалды жүйелеу және жүйелеу тапсырмалары, үшінші деңгей - танымдық-зерттеу өрнектерiнiң қорытынды жұмысы.
Деңгейлік тапсырмалар ауқымы өте кең. Оқулықтағы жаттығулар- ережелерді қайталауға, пысықтауға, бекітуге арналған лингвистикалық және грамматикалық жұмыстар жүйесі.
Деңгейлік тапсырмаларға мәтіндер жүйесі, сөзжұмбақтар, қызықты грамматика, тест сұрақтары, іскерлік ойындар мен тренингтер кiредi. Олар бiлiм деңгейіне қарай саралап оқытуға жарамды, ал оқу бағдарламасы оқушының жасына және білім деңгейіне сәйкес жасалған және оқулыққа қосымша ретінде берілген.
Оқушыларды әр түрлі деңгейде оқыту үшін сабақтар жаңа әдіспен жоспарланған. Оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беру арқылы әр түрлі іс-шаралар жүзеге асырылады. Оқушының білімі тексеріледі. Өз бетімен жұмыс жасау тенденциясы байқалады.
Нәтижесінде деңгейлік тапсырмалар арқылы жұмыстың тиімділігі байқалады. Оқушы белсенділігі мен шығармашылығы артып, шығармашылыққа ұмтылады. Деңгейлік дайындық кезінде біліктілікке қол жеткізеді. [19].
Тапсырмалардың бiрiншi деңгейі оқушының жас мөлшеріне, білімнің минималды деңгейіне сәйкес келеді, ол мемлекеттік стандарттың талаптарына сәйкес бағдарламаның көлемінен аспайды.
Лексикалық тақырыптар мен грамматикалық тапсырмаларға, тілдік ережелерге, сынып бағдарламасына байланысты жазбаша жұмысты орындайды. Кейінірек орта мектепте ол сөздік минимумдарды жаттауға үйренеді.
Тындай алады, тусiнедi, оқи алады, аудара алады және жаза алады. Айналасындағы адамдардың айтқанын түсінеді, естіген сұрақтарына жауап береді. Ол естігенін қайталайды. Жеңіл ережелерді жаттайды.Фонетиканы толығымен меңгереді. Грамматикалық және лексикалық тапсырмаларды орындайды Ұжымдық танымдық іс-әрекет-бұл әр оқушыға тәжірибе жинауға, бірлесіп жұмыс істеуге, коммуникативті дағдыларды алуға, әлеуметтік тәжірибені игерудегі қиындықтарды жеңуге, өз мүмкіндіктерін іске асыруға және т.б. мүмкіндік беретін мұғалім ұйымдастырған іс-әрекет. олардың танымдық қажеттіліктері. процестегі оқушылардың өзара әрекеттестігі.
Педагогика ғылымы белсенділікті адамның қоршаған ортамен және жеке тұлғаны тәрбиелеу мен жан-жақты дамытудағы белсенді өзара әрекеттесуінің маңызды формасы ретінде қарастырады.
Педагогикалық мақсатты іс-әрекет процесінде қажеттіліктер, бейімділіктер, сезiмдер, мотивтер iске асырылады және дамиды, білім игеріледі, әлеуметтік тәжірибе игерiледi, жалпы және арнайы қабілеттер пайда болады және терендейді, өмiрлiк және командалық жұмыс дағдылары қалыптасады. Әрекеттер де оқушының жеке дамуына көптеп әсер етеді. Іс-әрекеттің тәрбиелік мәні оқушылардың жас ерекшеліктері мен ерекшеліктері сәйкес таңдалған мақсат, мазмұн әне ұйымдастырудан көрінеді.
Педагогика және психология ғылымында және мектеп практикасында іс-әрекеттің негізгі үш түрі бар: оқу, еңбек, ойын. Сонымен қатар, студенттердің қарым-қатынастарына үлкен көңіл бөлінеді. Себебі бұл кез-келген әрекеттің, кейде тәуелсіз әрекеттің белгісі.
Оқу, сыныптан тыс және сыныптан тыс жұмыстар ұғымдары, сондай-ақ iс-шараның өтетін орнына, ұйымдастырылуына және уақытына байланысты қолданылады.
Студенттер қызметінің мазмұны мен бағыты бойынша еңбек, қоғамдық пайдалы, спорттық, өлкетану, көркемдік қызмет деп бөлуге болады. Студенттердің танымдық белсенділігі еңбекке және қоғамдық өмірге белсенді қатысу үшін қажетті білім, білік, дағдылар мен әлеуметтік тәжірибені жүйелі түрде алу процесінде көрінеді.
Оқыту өзінің мақсатына сәйкес дамытушылық және тәрбиелік сипатта болады. Ол үшін білім мазмұны жетілдіріліп, әр түрлі тәсілдер мен әдістер, оқу процесін ұйымдастырудың әдістері қолданылады, оның мақсаты оқушыны оқытудың белсенді мүшесі - субъектісіне айналдыру.
Сонымен бірге білім беру мен тәрбиенің көптеген өзекті мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін ұжымдық оқу-танымдық қызмет ерекше орын алады. Оқытуды мектеп жасындағы балалардың жетекші іс-әрекеті деп тану оны балалар мен жасөспірімдердің тәрбиесі мен дамуына әсер етпейтіндігін білдірмейді. Керісінше, мектепте жұмыс пен ойынның маңызы зор. Оқыту iс-әрекеттің барлық түрлерін қамтиды.
Іскерлік қарым-қатынас студенттердің ұжымдық оқу-танымдық іс-әрекетін ұйымдастыруда ерекше маңызды рөл атқарады. Дұрыс ұйымдастырылған iскерлiк қатынастар ұжымда адамгершілік атмосферанын қалыптасуына, оқушының жеке, әлеуметтік және рухани құндылықтарының дамуына, ең алдымен, ұжымдық жұмысқа ықпал етеді. Н.Крупская жеке тұлғаны қалыптастырудағы, ұжымның бірлескен дамуындағы ұжымдық іс-әрекеттің маңыздылығын атап көрсетеді.
Енді ұжымдағы қарым-қатынас түрлері туралы әңгімелестік. Ұжым ішіндегі қатынастардың келесі түрлері бар:
-маска байланысы - ресми қарым-қатынас, мұнда сұхбаттасушының жеке ерекшеліктері ескерілмейді, яғни бастапқы маска колданылады(кішіпейілділік, тепе-теңдік, қатысу және т.б.). Қимылдар мен мимика әңгімелесушіге айқын көзқарас пен эмоцияны көрсетпей қолданылады.
Жабайы қарым-қатынас - басқа адамды қажетті және алаңдаушылық тудыратын объект ретінде бағалау - егер әңгімелесушi қажет болса, ол қатынасқа белсенді түрде түседi, ал егер ол кедергі жасаса, агрессивті, жағымсыз мінез-құлықпен жауап береді.
Екінші деңгейдегі тапсырмалар әр түрлі және күрделі, олар барлық лингвистикалық бағдарламалармен сынып бағдарламасына сәйкес жұмыс істейді.
Студент қажеттілікке қарай өз бетінше қызмет етеді. Қанағаттанарлық оқу мотивтері. Жоғары қызығушылық. Студенттердің үлгерімі, хабарламаны түсінуі, қабылдауы, жазбаша жұмысы талап етілгеннен әлдеқайда жоғары болады.
Бiрiншi деңгей туралы айтатын болсақ, үшінші деңгей студенттердің шығармашылық мотивтерінің айқын көрінісімен, логикалық ойлаудың жоғары деңгейімен, жеке белсенділігімен, өз жұмысын талдай білуімен, білімді жаңа жағдайда қолданумен сипатталады.
Хабарлама, сипаттама және бейнелеу тапсырмаларын орындайды. Жағдайға байланысты әр түрлі нұсқада диалог құрады. Мәтін бойынша сұрақ қояды. Талдау, жинақтау, салыстыру жұмыстарын жүргізеді. Когнитивті - ізденістегі ізденіс (эвристикалық) жұмыс және өз бетінше орындау.
Төртінші деңгей дарынды, ізденімпаз, дарынды және талапты балаларға арналған. Мұғалім оқушыларға тек тақырып береді, оқушы мақсат кояды, жол табады, нәтижеге жетеді. Жазбаша жұмысты орындайды.
Деңгейлеп оқыту технологиясын оқыту практикасына енгiзудiң басты себебі - білім туралы ақпарат көлемінің көбеюі, оқушылардың салмағының артуы. Деңгейлеп оқыту оқылатын ақпарат көлемін азайту арқылы емес, оқушыларға қойылатын әр түрлі талаптармен жүзеге асырылады.
1.3 Деңгейлеп оқытудағы деңгейлік тапсырмалар мен оқушылардың даму мониторингі
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы кезінде орта бiлiм берудi жүйелі түрде реформалаудын улкен әлеуметтік мәні болды. Білім беру реформасын жүзеге асырудың маңызды ерекшеліктерінің бірі - білім беру процесін жаңарту қажеттілігі. Осыған байланысты жақында әр түрлі педагогикалық технологиялар жасалып, мектеп тәжірибесіне енгiзiлуде. Атап айтқанда, академик В.М. Монаховтын оқыту технологиясындағы жұмысындағы оқытудың ұжымдық тәсілі. [30].
Профессор Дж.А. Караевтың шығармалары елiмiздiң көптеген мектептерінде қолданылады:
- білім беруді даралау және деңгейлік саралау;
- бiлiм беруді демократияландыру және iзгiлендiру
Алғаш рет принциптерге негізделген жаңа педагогикалық компьютерлік технология зерттелді. Егер бiлiм беру үдерісіне жаңартылған білім беру жүйесінің жобасы ретінде осы жұмыста ұсынылған оқытудың педагогикалық технологиясын енгiзсек, онда:
- білім беруді демократияландыру және iзгiлендiру;
- білім сапасын арттыру;
- басқару тиімділігін арттыру;
- оқушылардың дамуын бақылау;
- орынды екендігі дәлелденді [19].
Бұл жағдайда педагогикалық технология компьютерлік технологияны тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Сондықтан бірқатар мектептердегі эксперименттік жұмысымыздың басты міндеті-оқыту процесіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу.
Педагогикалық технология дегеніміз нақты іске асырылатын нақты педагогикалық жүйенің жобасы (В.П. Беспалько).
Жалпы, педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеудің мақсаты - жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру, сондықтан бұл жерде де жаңа технологияға сәйкес әдістемелік жүйенің негізгі компоненті білім берудiң мақсаты болып қала береді.
Бірақ бұл мақсат өзiн-өзi дамытуға ұмтылатын жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады, сондықтан оның өзіндік танымдық әрекеті белгілі бір дәрежеде белсендірілуі керек.
Жаңа мақсат оқытудың әдістемелік жүйесінің қалған бөліктерінің (мазмұны, әдістері, түрлері мен оқу құралдары) олардың өзара байланысты заңдылықтарына байланысты өзгеруін талап еді. Бұл талапты орындау үшін келесі төрт ұсыныс қажет деп санаймыз.
1.Жаңа өзгертілген мақсат студенттерден өзін-өзі тану мен iздеу әдістерін үйренуді талап етеді. Бұл әдістер мұғалімдердің күнделікті жұмысында қолданатын оқыту әдістерінен өзгеше. Сондықтан, біздің жағдайда оқыту әдістері деп отырғанымыз оқушы мен мұғалім арасындағы тығыз байланысты білдіреді. Бұл жағдайда бірінші кезекте оқушыға және оның өз бетінше білім алудағы белсендiлiгiне ерекше назар аударылады.
2. Жаңа оқытудың негiзгi түрлері - жеке және топтық оқыту.
Жұмыстың осы түрлерiндегi ең бастысы - оқушыға деген сенімділікті, оның өз жұмысына жауап беру қабiлетi негiзiнде бедел мен ізеттілікті сезінуді дамыту. Оқытудың маңызды фронтальды формасы көбінесе басшылық, пікірталас және түзету үшін қолданылады.
3. Жаңа технологияның жаңа мақсаты ушiн оқуды iзгiлендiру қажет деп айтамыз.Бұл сонымен қатар оқыту құралдарына деген көзқарасты өзгертуді талап етеді. Бұл өзгерістерге арналған оқулықтар оқушылардың өз бетімен танымдық іс-әрекетпен айналысуына мүмкіндік беретін құралдар болуы керек.
4. Ескі дәстүрлі оқулықтар бұл талапқа сәйкес келмейді, сондықтан бізге оқушылардың өзіндік білім алуына бейімделген жаңа типтегі оқулықтар қажет. Ол оқулықтар әрқашан осындай болуы керек.
Ескере кететін жайт,маңызды технологиялар көптеген функционалдық мүмкіндіктерге ие, өйткені компьютерлік технологиялар студенттерге зерттеу үшін мұғалім ортасын құруға мүмкіндік береді. Жаңа мақсатты қажет ететін жаңа оқулықтарда -оку материалдарының мазмұны қайта жазылуы керек