1. Бас сүйек ми нервтерін тексеру әдістері

1.	І жұп бас ми нервтерін тексеру nervus olfactorius	Иіс сезуін нақты әтір, спирт т.б. тұрмыста кездесетін иісті заттар арқылы әр танауын бөлек, бірін жауып екіншісін жеке-жеке тексерді. Иіс сезудің гипосмия, аносмия не гиперосмия бар екенін анықтады.
2.	II жұп бас ми нервтерін тексеру nervus opticus	Көру өткірлігін Сивцов таблицасындағы әртүрлі мөлшерлердегі таңбаларды (әріптерді, цифраларды, балалар үшін ойыншық фигураларды т.б.) көру мүмкіндігі.Таблица үлгі бойынша 12 қатарға орналастырылған. Көру өткірлігінің төмендегенін (амблиопия) анықтады. Көру аумағын периметр арқылы әр көз жеке-жеке зерттеледі.Битемпоральды, биназальды, оң жақтық не сол жақтық гемианопсияны анықтады. Түрлі түстерді ажырата алуын Рабкин полихромдық кестесі арқылы зерттейді. Дисхромотопсия, монохромотопсия, ахромотопсияны анықтады.
3.	III, IV, VI жұп бас ми нервтерін тексеру nervus oculomotorius , nervus trochlearis nervus abducens	Көздері мен қарашықтардың үлкен-кішілік мөлшерін және олардың теңдігінде анизокория, сол жаққа не оң жаққа қылилық бар-жоғын анықтады. Қарашықтың жарыққа тікелей реакциясын зерттеу үшін зерттелуші жарық жерде электр шамына не терезеге қаратып отырғызды. Дәрігер алақанымен оның көздерін бірнеше секундқа жауып, әрі қарай алма-кезек бір көзін ашып қарашықтардың жарыққа әсерлескен (кішірейген) мөлшерлерін ескеріп, екінші көзінде солай зерттеді. Миоз не мидриаз бар екенін анықтады. Қарашықтың сыбайлас реакциясын зерттеу үшін дәрігер зерттелушінің бір көзін алақанымен жауып, жабылмаған көзінің қарашығының мөлшерінің өзгергендігін (үлкейгендігін) есепке алады. Осыдан кейін жабылған көзін ашып тағы да алдындағы ашық көздің қарашығының енді кішірейген мөлшерін көреді. Қарашықтың сыбайлас реакциясының жойылуын анықтады. Көздерінің жан-жаққа қозғалуын көздің қозғалысының барлық жағына мүмкіндігі зерттеліп шектелгендерінің бағыты мен мөлшерін анықтады, нистагм болса оның бағыты, ірі не ұсақ бұлқынуы, көзқарасының горизонтальдық не вертикальдық бағытта салдануы анықтады. Конвергенцияны зерттеу үшін зерттелушіні көз алдындағы 40-50 см қашықтықтағы балғаға қаратады да, оны біртіндеп жаймен мұрнының қырына жақындату кезінде көздерінің ішке қарай жылжуын және қарашықтарының өзгергендігін бақылайды. Конвергенцияның әлсізденуін анықтады. Аккомодацияны зерттеу үшін зерттелушінің көзін шексіз алысқа қаратып, содан кейін балғаны не басқа затты алма-кезек әр көз алдына бірнеше сантиметр қашықтықта ұстап, соған тесіле қарауын талап етеді. Бұл кезде көз бұршағы арқылы, алыс-жақынды айқын көру үшін айнала көлемінің (сферасының) өзгерту уақытында аккомодация кезінде көз қарашығының кішірейгендігі көрді. Аккомодацияның әлсізденуін анықтады.
4.	V жұп бас ми нервтерін тексеру nervus trigeminus	Үш тармақты нервтің бетке шыққан нүктелерін (f. supra-infraorbitalis және f.mentalis) пальпациялау арқылы, олардың ауыртып және ауыртпайтындығын анықтады. Үш тармақты нервтің невралгиясы кезінде бір жақты беттің ауырсынуы. Беттегі беткей сезімді нервтің тармақтары бойынша тексеру. Беткей сезімнің жанасуын мақта, қылқалам т.б. арқылы беттің екі жағына жанасып салыстыру арқылы анықталады. Әрбір жанасуға «сездім» деп жауап беруі керек, жанасуды сезбесе ол үндемейді. Ауырту сезімі үшкір заттар арқылы түйреуіштің ұшы, арнайы неврологиялық инелер, тіс шұқитын ағаш жаңқасы т.б. арқылы зерттеледі. Әрбір тиілген ұшты заттың «өткір» не «тұйық - өткір емес» деп жауап береді немес өткірлеу, тұйықтау деуі де мүмкін. Өткір заттарды сезбесе үндемейді. Кейде өткір сезілген жерді «көрсетіңіз» деп те пысықталады. Температуралық сезімін зерттеу үшін екі пробирка не басқа заттар қолданылады, бірі жылы 40º деңгейінде, екіншісі 18-20º деңгейде болу керек. Бетіне әрбір жанасқанда ол «салқын» не «жылы» деп жауап беріп отырады Беттегі меншікті сезімді тексеру зерттеу үшін дәрігер саусағымен зерттелушінің бетін басып-қысады. Қалыпты кезде ол жанасып қысқандығын сезеді де «басып тұр», «қысты» деп айтып отырады. Кинестетикалық сезімін зерттеу үшін дәрігер бет терісін саусақтарымен жоғары-төмен және оң-сол жақтарына ығыстырады. Қалыпты кезде ол бағытын дұрыс анықтайды. Вибрациялық сезімін дірілдеген камертон арқылы бет, жақ сүйектеріне тақап анықтайды.
5.	VII жұп бас ми нервтерін тексеру  nervus facialis	Пациенттен қастарын көтеру арқылы қозғалыс әрекеттерді орындау кезіндегі қимылдардың бұзылғандығы бақылады. Маңдай қатпарының зақымдалған бет бөлігінде тегістелуін анықтады. Қабағын түюін сұрап қозғалыс әрекеттерді орындау кезіндегі қимылдардың бұзылғандығы бақылайды. Қабақ түю кезінде зақымдалған бет бөлігінде тегістелуін анықтады. Көздерін қатты жұмуын талап етіп, зерттеуші оны ашу арқылы, қабағының күшін байқап, лагофтальм бар-жоғын анықтады. Зақымдалған бет бөлігінде көзді жұма алмауын (лагофтальм) анықтады. Ұрттарын томпайтуын сұрау арқылы, аузында ауаны ұстап тұру қабілетін анықтады. Зақымдалған бет бөлігінде ауаны ұстап тұра алмағандығын анықтады. Тілдің алдыңғы 2/3 бөлігінің дәм сезуін анықтауүшін зерттелушіге қант және тұз ертінділерін тілдің ұшының оң және сол жағына жеке-жеке тамызып зерттеді. Бет нервісінің зақымдалғанда тілдің алдыңғы 2/3 бөлігінің дәм сезуі жойылды.
6.	VIII жұп бас ми нервтерін тексеру nervus vestibulocochlearis	Құлақтарының есту қабілетін зерттеу үшін сыбырланған сөздерді қандай қашықтан еститінін анықтайды (қалыпты кезде 6 метр). Әр құлақ жеке жеке зерттеді.Тексеру барысында дауысты «о» және дауыссыз «м», «н», «р», «в» дыбыстары аралас сөздер қолданды. Бет нервісінің зақымдануынан гиперакузияны анықтады.
7.	IX жұп бас ми нервтерін тексеру nervus glossopharyngeus	Жұту және жұтыну әрекетін «жұтынуыңыз қалай», «жұтыну кезінде қиындық болмай ма» деген сұрақтар қою арөылы зерттеді Жұмсақ таңдай әлсізденсе, жұтылған тамақ мұрнына өтеді. Фонацияны аурумен сұхбаттасу кезінде дауысының үні мен әуеніне, тембріне көңіл аударып сипаттамама жасады. (Дауысының үні қалыпты немесе Жұмсақ таңдайы салбыраса үні мыңқылдап-мұрнынан сөйлейді. Дыбыс жалғамасының иннарвациясы әлсіресе немесе екі жағы бірдей зақымдалса дауысы әлсірейді не үнсізденеді) Көмей рефлексін зерттеде шпательді оң және сол жақ жұтқынқыншағына жанастырған кезде қалыпты жағдайда ол лоқсиды кейде жөтеледі. Жұмсақ таңдай қозғалысын зерттеу үшін жұмсақ таңдайға штапель тигізгенде жұмсақ таңдай көтеріледі, Тілдің артқы бөлігінің дәм сезуін зерттеу үшін тіл түбіріне қышқылды, ащы заттарды тамызды және гипогевзия, агевзия, гипергевзия немесе қалыпты екендігіне баға берді
8.	X жұп бас ми нервтерін тексеру nervus vagus	Басты жан-жаққа бұруды «басыңызды оңға бұрыңыз», «басыңызды солға бұрыңыз» деп сұрады. Бұлшық еттердің трофикасына, тонусына, фибрилярлық және фасцикулярлық бұлқыныстарының бар-жоғы ескеріледі де бұлшық еттері пальпацияланады.
9.	XI n. accessorius	Қолдары мен иығын жоғары көтеріп, жауырындарын біріне-бірін жақындатуын талап етті. Бұлшық еттерінің әлсіздігін (парезін) білу үшін әлгі қозғалыстар кезінде қарсы әрекеттер жасалынып, күші 5 баллдық жүйемен бағалады.
10.	XII жұп бас ми нервтеnervus hypoglossus	Тілін сыртқа шығаруын және оның қозғалысын, трофикасын зерттеді. Зерттелуші аузын ашып, тілін шығарған кезінде оның трофикасы мен екі жағының симметриялылығын және фибрилярлық не фасцикулярлық бұлқынуларының бар жоғын бақылағаннан кейін, тілдің барлық бағытта қозғалысын зерттеді. Сөйлеген сөзіне, аузындағы тағамдарды шайнап жұтуының ақаулануларының бар-жоғына көңіл аударды.

---

2. Рефлекторлы сфераны тексеру әдістері

1.	Тері және шырышты қабаттардағы беткей физиологиялық рефлекстерді тексеру	Ауырту сезімін зерттеу үшін дәрігер түйреуіш ұшымен бастың, дененің, аяқ-қолдың әрбір жерін симметриялық шамада екі жағынан жеңіл түртеді. Науқас түрткілеудің «өткір» немесе «өткір емес» екендігін айтып отыруға тиіс. Екі жақтама салыстырып, сипаттама берді, сезімнің жолы зақымдалуына байланысты гипалгезия, аналгезия, гипералгезия бар екенін анықтады. Температура сезімін зерттеу үшін бір пробиркаға қызуы 40°, екінші пробиркаға 18-20° шамасында су құйып алған дәрігер пробиркалардың түбін адамның бетіне, денесіне, қол-аяғына симметриялы қашықтықта әр жерден тигізеді. Сонда тексерілуші «жылы» немесе «салқын» деп өзінің нені сезгенін білдіріп отырады. Екі жақтама салыстырып, сипаттама берді, сезімнің жолы зақымдалуына байланысты термогипестезия, термоанестезия, термогиперестезия бар екенін анықтады. Тактильді сезімін тексеру кезінде бір шоқ мақта немесе қыл шашағын алады да, сырқаттың бас, дене, аяқ-қол терілерінің әр түрлі жерлеріне тигізеді. Сезімі бұзылмаған адам «ия, сездім» деп жауап беріп отырады. Екі жақтама салыстырып, сипаттама берді, сезімнің жолы зақымдалуына байланысты гипестезия, анестезия, гиперестезия бар екенін анықтады.
2.	Қолдардағы физиологиялық периостальды және сухожильді рефлекстерді тексеру.	Екі басты бұлшықет рефлексін зерттеу үшін, екі басты бұлшықеттің сіңірінен балғашықпен ұрғанда, шынтақтың бүгілуі. Рефлексті екі жақты салыстырып, сипаттамама берді - Орталық салдануда гиперрефлексия, перифериялық салдануда гипорефлексия екендігін анықтады. Үш басты бұлшықет рефлексін зерттеу үшін, үш басты бұлшықеттің сіңірінен балғашықпен ұрғанда, шынтақтың жазылуы. Рефлексті екі жақты салыстырып, сипаттамама берді - Орталық салдануда гиперрефлексия, перифериялық салдануда гипорефлексия екендігін анықтады. Карпо-радиальды рефлексін кәрі жіліктің шыбығын неврологиялық балғашықпен соққанда, қолдың білезік тұсында бүгілуі. Рефлексті екі жақты салыстырып, сипаттамама берді - Орталық салдануда гиперрефлексия, перифериялық салдануда гипорефлексия екендігін анықтады.
3.	Аяқтардағы физиологиялық периостальды және сухожильді рефлекстерді тексеру..	Тізе рефлексін зерттеу үшін тізе тобығын неврологиялық балғамен соққанда төрт басты бұлшықеттің жиырылуына байланысты аяқтың тізеден жазылуы. Рефлексті екі жақты салыстырып, сипаттамама берді - Орталық салдануда гиперрефлексия, перифериялық салдануда гипорефлексия екендігін анықтады. Ахилл рефлексін зерттеу үшін өкше сіңірін балғашықпен соққылағанда үш басты бұлшықеттің жиырылуына байланысты табанның керіліп жазылуы. Рефлексті екі жақты салыстырып, сипаттамама берді - Орталық салдануда гиперрефлексия, перифериялық салдануда гипорефлексия екендігін анықтады.
4.	Оральды автоматизм рефлекстерін тексеру	Оральды автоматизм рефлекстерін зерттеу: Іздеу рефлексін зерттеу үшін ерін маңын тітіркендіргенде іздеу әрекетінің болуы Сору рефлексін зерттеу үшін неврологиялық балғамен төменгі немесе жоғарғы ерінді ақырындап соққанда ауыздың дөңгелек бұлшықетінің жиырылуы.
5.	Қолдардағы патологиялық рефлекстерді тексеру	Қолбасы патологиялық рефлекстерін зерттеу: НӘТИЖЕСІНДЕ ҚОЛ САУСАҚТАРЫНЫҢ БҮГІЛУІ БОЛАДЫ. Рассолимо – дәрігер саусақтарының ұшымен сырқаттың бүгулі ІІ,ІІІ,ІV,V саусақтары ұшын әлсін-әлсін соққылағанда байқалды. Бехтерев – сырқаттың қолының сыртқы бетінің ортасын 4-ші саусақ тұсы деңгейінде балғашықпен соққылағанда көрініс берді. Жуковский - сырқат алақанының орта тұсын неврологиялық балғашықпен соққылағанда байқалады. Якобсон-Ласк симптомы – істік тәрізді өсіндіні неврологиялық балғамен соғу арқылы белгі берді.
6.	Аяқтардағы патологиялық рефлекстерді тексеру	Аяқ басының экстензорлық патологиялық рефлекстерін зерттеу: НӘТИЖЕСІНДЕ БАС БАШПАЙДЫҢ ЖАЗЫЛУЫ БОЛАДЫ. Бабинский симптомы – табан астының сырт жағын үшкір нәрсемен сызғанда пайда болды. Оппенгейм рефлексі бас бармақты жіліншіктің қырын баса жоғарыдан төмен қарай жүргізу арқылы анықтады. Гордон рефлексі науқастың балтырын ұстап қысу арқылы көрініс берді. Шеффер рефлексі өкше сіңірін қатты шымшып қысу арқылы анықтады. Чаддок рефлексі аяқ басының сырт бүйірін тітіркендіргенде анықтады.
7	Аяқтардағы патологиялық флексорлық рефлекстерді тексеру	Россолимо Рефлексі- саусақ ұшымен түрткілеу Бехтерев І- 4 ші бақай балғамен түрту Бехтерев ІІ- өкшені балғамен Жуковский- табанның саусақтарға жақын жерін балғамен
8	Саусақ және табан клонустарын тексеру	Аяқ ұшының ырғақты қимылдауы
9	Тізе буын клонустарын тексеру	Тізе ырғақты қимылдауы-
10	Патологиялық синкенезияларды тексеру	Глобальды синкенезия-жалпы Координациялық син.- үйлестіргіш Иммитациялық синк-еліктеу

---

3.Қозғалыс сферасын тексеру әдістері

№	Қадамдарды бағалау критериилері	Балл бойынша бағалау
		Дұрыс орындады	Орындау түзетуді қажет етеді	Дұрыс емес орында ды
		2	1	0
1.	Жүрісін тексеру	зерттелуші бөлме ішінде бір сызық бойымен көзін ашып, одан кейін жұмып, алға-артқа, көлденең жүреді.
2.	Активті және пассивті қозғалысты тексеру	Активті дәрігер айтқан қозғалысты орындау қолыңды көтер,айналдыр т,б, пассивті дәрігер өзі бүгіп жазып көреді
3.	Бұлшық ет тонусын тексеру	пассивті қозғалыс жасау арқылы зерттеді, қол аяқ жазып бүгіп көру
4.	Бұлшықет күшін тексеру	Науқасқа екі қолымызды барынша қысуын өтінеміз, 5баллдық жүйе бойынша баға береміз
5.	Бұлшықет трофикасын анықтау	Науқастың екі қолын салыстырып қараймыз, сантиметрдік өлшеуішпен өлшейміз, зақымдалған жағында өлшемі аз; тері түсіне, ылғалдылығы, құрғақтылығын салыстырамыз.
6.	Ромберг сынамасын тексеру	науқас табандарын қатарластырып, екі қолын алдына алақанымен төмен созып, әуелі көзін ашып, одан кейін жұмып тік тұрады. Ромберг сынамасына баға берді: Ромберг қалпында мишық зақымдалған жағына қарай оңға немесе солға ауытқиды.
7.	Саусақ-мұрын сынамасын тексеру	науқас көзін ашып, одан кейін жұмып, сұқ саусағының ұшымен мұрнының ұшын табуы керек. Баға берді: интенционды тремор, гипометрия, гиперметрия бар-жоғын анықтады.
8.	Тізе-өкше сынамасын тексеру	науқас бір аяғының өкшесімен екінші аяғының тізесін тауып, төмен қарай жіліншік бойымен аяғының ұшына дейін, одан жоғары тізесіне дейін жылжыту керек. Баға берді: өкшесін тізесіне жеткізе алмады.
9.	Диадохокинезді тексеру	тексеру үшін науқас екі қолын алға созып, саусақтарының арасын кезекпе-кезек жылдамырақ темппен супинация және пронация қимылдарын жасайды. Баға берді: қимылы бытыраңқы, баяу, қолайсыз.
10.	Дисметрияны анықтау	бір затты тұрған жерінен алып, қайтадан орнына дәл қою қәбілетін зерттеді. Баға берді: мишық зақымдалған жағына қарай оңға не солға ауытқыды.

---

4.Сезімталдық сферасын тексеру әдістері

1.	Ауырсыну сезімталдығын тексеру	тексеру үшін дәрігер түйреуіш ұшымен бастың, дененің, аяқ-қолдың әрбір жерін симметриялық шамада екі жағынан жеңіл түртеді. Науқас түрткілеудің «өткір» немесе «өткір емес» екендігін айтып отыруға тиіс. Егер түйреуішпен түрткен кезде сырқат адам нерв жүйесі зақымданған аймақтарында ауырсынбаса (аналгезия), немесе сау жағымен салыстырғанда сәл ғана сезінсе, (гипалгезия) әйтпесе қатты ауырсына сезінсе (гипералгезия), «өткір», «тұтқыл» немесе «өте өткір» екендігін білдіріп отырады.
2.	Жанасу сезімталдығын тексеру	тексеру кезіндс дәрігер бір шоқ мақта немесе қыл шашағын алады да сырқаттың бас, дене, аяқ-қол терілсрінің әр түрлі жерлеріне тигізсді. Сезімталдығы бұзылмаған адам әр түрлі жанасуды сезеді де оны «иә» деп мақұлдап отырады. Дененің сезімталдығы жойылған тұсында сырқат жанасу әсерін сезбейді.
3.	Температуралық сезімталдығын тексеру	тексеру үшін бір пробиркаға қызуы 40 градустай, екінші пробиркаға 18-20 градус шамасыңда су құйып алған дәрігер пробиркалардың түбін адамның бетіне, денесіне, қол-аяғына симметриялы қашықтықта әр жерден тигізеді. Сонда тек-серілуші «жылы» немесе «салқын» деп өзінің нені сезгенін білдіріп отырады. Егер тигізген тұсында ыстық немесе суықты сезбесе (термогиперестезия), әйтепесе күштірек сезінсе (термогиперестезия), сезімталдық жолдарының осы аймақтарға қатысты құрылымдары зақымданған болып табылады.
4.	Бұлшықет-буындық сезімталдығын тексеру	Дәрігер сырқаттың қол-аяғының буындарын бүгіп, жазып, екі жағына қарай қайырып байқайды. Тексеру саусақ ұштарынан басталады, соңынан жоғарғы буындарды қозғалтуға кіріседі де сырқаттан «қай саусағыңды немесе қай буыныңды ұстап отырмын», «қай жаққа қарай козғап (қимылдатып) отырмын» деп сұрайды. Егер сырқаттың нерв жүйесінің сезімталдыққа қатысты құрылымдары зақымданбаса ол дәрігердің әрекеттерін дұрыс бағалайды. Ал жауап дұрыс болмаса тексерілушінің сезімталдыққа қатысы бар нерв жүйесінін, белгілі бір құрылымдары зақымданған болып есептеледі. Тексеру арқылы алынған деректерге сүйене отырып, дәрігер сырқатта бұлшық ет-буын сезімталдығы қол немесе аяқ ұшы саусақтарында немесе иық, жамбас-сан  буынына т. б. дейін бұзылғандығы туралы тұжырым жасайды.
5.	Қысым сезімталдығын тексеру	Дәрігер сырқаттың денесі мен аяқ-қолдарының әрбір бөлшектерінің симметриялы тұстарын саусағымен немесе барэстезиометр деп аталатын арнайы аспаппен батыра сығып байқайды. Адам қалыпты жағдайда батырудың әр түрлі деңгейін ажырата алады.
6.	Стереогностикалық сезімталдықты тексеру	Тексерілуші адамның алақанына ұсақ-түйек бүйымдарды (кілт, қарындаш, түйме т. б.) ұстатып, оларды сипап білуі өтініледі. Егер бір қолымен сипау арқылы аталған бұйымдарды анықтай алмаса, онда оларды екінші қолына ауыстырып сипатады (ұстатады). Сонда тануы мүмкін. Ұстатылған бүйымдарды сипау арқылы ажырата алмауды астереогнозия дейді.
7.	Екі өлшемді кеңістіктік сезімталдығын тексеру .	Дәрігер көзі жұмулы науқастың терісіне цифрларды немесе қарапайым геометриялық кескіндерді (крест, шеңбер) салады. Сау адам денесіне жазылғанын айнытпай айтады. Сырқат цифралар мен фигураларды шатастырып ажырата алмауы (графанестезия) немесе оларды қиналып анықтауы (граф-гипестезия) мүмкін.
8.	Орналасу сезімталдығын тексеру	Дәрігер қолына бір шөкім мақта немесе шашақша алып сырқат денесінің симметриялы тұстарын нұқу арқылы аталған тітіркендіргіштердің нақтылы әсері сезілген нүктені дәл анықтауы керек. Дені сау адам белгілі нүктені дәл көрсетеді. Ал дертке шалдыққан болса тітіркенген жерін дәлдеп ажырата алмайды, тіпті мүлде баска нүктелерді нұсқауы мүмкін. Мұндай ауытқушылықтар топанестезия немесе топгипестезия деп аталады. Кейбір жағдайда сырқат тітіркенген жерін көрсетем деп, мүлде қарама-қарсы жақты нұсқайды. Бұл құбылыс сирек кездеседі. Мұндай ауытқушылық аллохейрия немесе синестезия деп аталады.
9.	Тері-кинестетикалық сезімталдығын тексеру	Дәрігер саусағымен сырқаттың терісін әр тұсынан қатпарлап ұстап, жоғары-төмен, оңға-солға қозғайды. Сырқат тері қатпарының қозғалу бағытын ажырата білуге тиіс.
10.	Салмақ сезімталдығын тексеру	Дәрігер сырқаттың екі қолын алдына созғызып, алақанына әр түрлі салмақтағы таразы тастарын қойып бақылайды. Қалыпты жағдайда салмақтың 15-20 г шамасында айырмашылығы анықталады.

---

5. Вегетативті жүйке жүйесін тексеру әдістері

№	Қадамдарды бағалау критерийлері	Балл бойынша бағалау
		Дұрыс орындады
		4
1.	Жергілікті дермографизмді тексеру	шыны таяқшаның өткірсіз ұшыменневрологиялық балғаның ұстағымен немесе шпательмен тудырылады. Дені сау адам терісін әлсін тітіркендіргенде, ақ сызық- жергілікті ақ дермографизм білінеді. Дені сау адам терісін қатты және баяу тітіркендіргенде, тар ақ шеңбермен қоршалған қызыл сызық көрінеді. Бұл жергілікті қызыл дермографизм.
2.	Даньини –Ашнер көз-жүрек рефлексі	көзі жабық жатқан зерттелушіде ритмокардиоскоп көмегімен пульсті анықтайды. Көз алмаларын бас бармақпен әлсін басады және басуды тоқтатпай 10-15 сек. өткеннен кейін аспап көрсеткішін белгілейді.
3.	Превел клино-ортостатикалық рефлексі	жатқан (санар алдында пациент 3-6 минут жатып алады) пациентте ритмокардиоскоп көмегімен пульс санайды. Пациенттің тұруын өтініп, 15-20 сек. кейін пульсті қайта санайды.
4.	Тері температурасының ассиметриясын тексеру	Зертеу үшін екі пробирканы немесе басқа заттар қолданылады. Бірі жылы 40 © денгейінде, екіншісі 18-20© денгейінде болу керек, әрбір бетіне жанасқанда ол «сақын» не «жылы» деп жауап береді , екі жағына симетриялы жургізіледі
5.	Артериалдық қан қысымының ассиметриясын тексеру	Артериалдық қан қысымын екі жақты симметриялы олшеу

6. Менингеальды симптомдарды анықтау

№	Қадамдарды бағалау критерийлері	Балл бойынша бағалау
		Дұрыс орындады	Орындауда түзетуді қажет етеді	Орындамады
		2	1	0
1.	жату қалпы. бүйірімен жатады, қолдары бүгілген, басы артқа, аяқтары ішке қарай бүгілген; опистотонус;
2.	Психомоторлы қозу бар жоқтығын анықтадықарағанда монотонды жылау,айғайлау.
3.	Реактивті ауырсыну феномендерін анықтадыРеактивті ауырсыну феномендері- бет сүйегін перкуссиялағанда бастың ауырсынуы және беттің мимикалық бұлшықеттерінің жиырылуы, яғни ми қарыншаларының тітіркену белгісі; сыртқы есту жолы және қас асты мен иекті молотокпен ұрғанда ауырсыну және ауырсынулық гримасса;
4.	Шүйде бұлшықетінің ригидтілігінің айқындылығын анықтады. басын жоғары кеуде тесігін бүгі барысында қарсыласу;
5.	Жоғарғы Брудзинский симптомын анықтадыбасты бүккенде аяқтарын бүгу;.
6.	Ортаңғы Брудзинский симптомын анықтады.қасағаны басқанда тізе буынымен аяқты ішке қарай бүгу;
7.	Төменгі Брудзинский симптомын анықтады. Кернинг симптомын орындау барысында, екінші аяғының бүгілуі;
8.	Керниг симптомын анықтады.тізе буынын толық жаза алмау;
9	Бехтерев жақты симптомын анықтады.бет сүйегін перкуссиялағанда немеме молотокпен ұрғанда бастың ауырсынуы және беттің мимикалық бұлшықеттерінің жиырылуы, яғни ми қарыншаларының тітіркену белгісі;
10.	Жалпы гиперестезия бар жоғын анықтау

---

Смотрите также файлы

• ыса мерзімді саба жоспарыны рефлексивтік есебі.docx

• Закона от 29 декабря 2012 273фз Об образовании в Российской Федерации.pdf

• Ситуаційні завдання.docx

• Минобрнауки россии федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего профессионального образования Ухтинский государственный технический университет.docx

• Нестерова Анастасия Евгеньевна, учитель иностранного языка первой квалификационной категории Новоалтайск, 2021 пояснительная записка Данная рабочая программа.docx