ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 81
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1918 жылы 1 сәуірде Халел және Жаһанша Досмұхамедовтер Мәскеуге барды. Орталық Кеңес өкіметінің басшысы В.И.Ленинмен және Ұлт істері жөніндегі халық комиссары И.В.Сталинмен кездеседі. «Алашорда» атты ұлттық автономиялық үкімет құрылғанын, «Алашорда» үкіметінің төрағасы Әлихан Бөкейханов екенін мәлімдейді. Бірақ «Алашорда» мемлекетінің қойған талап-тілектерін Орталық Кеңес өкіметі толықтай мойындамайды. /336 сөз/
1-тапсырма
Мәтіннен мына сөздердің сәйкес мағыналарын табыңыз.
алғашқы–______________________________________________________ [1]
халыққа- _______________________________________________________ [1]
шықты –________________________________________________________ [1]
айтады- ________________________________________________________ [1]
мақұлдамайды ___________________________________________________[1]
Барлығы: [5 балл]
2-тапсырма
Төменде берілген әр сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз. Сөйлемдерді берілген сөздермен бастаңыз. Әр сұрақтың балы жақшада берілген. Тіл сапасына қосымша 5 балл беріледі.
1. Тұңғыш жалпықазақ съезін шақыру туралы шешім 1917 жылғы сәуір айында өткен Торғай облыстық қазақ съезінде қабылданды.
1917 жылғы сәуір айында _______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Қазақ зиялылары саяси партия құру әрекетін бірінші орыс революциясы жылдарында қолға алды.
Бірінші орыс революциясы __________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Съезді уақытша қазақ комитетінің төрағасы Ғұбайдолла Әлібеков ашты.
Ғұбайдолла Әлібеков _______________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
4. 1917 жылы Ақпан төңкерісінің жеңісі күллі қазақ деген ұлт зиялыларының басын бір жерге қосуға мүмкіндік әкелді.
Күллі қазақ деген _______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Қазақ съездерін өткізуге ұлт зиялылары белсене кірісті.
Ұлт зиялылары _________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________
6. 1917 жылдың 21 қараша күні «Қазақ» газетінде Алаш партиясы бағдарламасының жобасы және съез материалдары жарияланды.
Алаш партиясы _____________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
7. 1917 жылғы 5-13 желтоқсанда Орынбор қаласында Екінші жалпықазақ съезі өтеді.
Екінші жалпықазақ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
8. Осы съезде Алаштың аяулы азаматы Міржақып Дулатов баяндама жасады
Алаштың аяулы_____________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
9. 1918 жылы 1 сәуірде Халел және Жаһанша Досмұхамедовтер Мәскеуге барды.
Халел мен Жаһанша _____________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________
10. Бірақ «Алашорда» мемлекетінің қойған талап-тілектерін Орталық Кеңес өкіметі толықтай мойындамайды.
Орталық Кеңес өкіметі ___________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________
Барлығы: [10+5=15 балл]
3-тапсырма
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз. Мүмкіндігінше, өз сөзіңізбен жауап беруге тырысыңыз. Әр сұрақтың балы жақшада берілген. Тіл сапасына қосымша 5 балл беріледі.
1. Қазақ съездері қай жерлерде болды? [1]
2. Алаш партиясының талаптары қандай болды? [2]
3.Орталық Кеңес өкіметі «Алашорда» мемлекетінің талаптарын неліктен мойындамайды? [2]
Барлығы: [5+5=10 балл]
-
Нақты балл қою кестесі
| Тап сырма | Сұрақ | Жауабы | Балл | Қосымша ақпарат | ||
| 1 | 1 | бірінші, тұңғыш (мәтінде екеуі де бар) | 1 | Ұсынылған сөздерге балама сөздер дұрыс жауапқа қабылданбайды. Сөздерде жіберілген орфографиялық қателер үшін балл саны шегерілмейді | ||
| 2 | жұртқа | 1 | ||||
| 3 | жарияланды | 1 | ||||
| 4 | мәлімдейді | 1 | ||||
| 5 | мойындамайды | 1 | ||||
| 2 | 1 | 1917 жылғы сәуір айында өткен Торғай облыстық қазақ съезінде тұңғыш/алғашқы/бірінші жалпықазақ съезін шақыру туралы шешім/қаулы қабылданды/қолға алынды. | 1 | Білім алушы сөздердің орнын ықтимал жауаптардан бөлек өзгерте алады, бастысы ой мен сөйлем құрылымы сақталуы қажет. Жауаптардың ұсынылған жауаптарға жуық болуын ескеру қажет. | ||
| 2 | Бірінші/алғашқы орыс революциясы жылдарында қазақ зиялылары/қоғам қайраткерлері/ел қамын ойлаушылар саяси партия құру әрекетін қолға алды/бастады. | 1 | ||||
| 3 | Ғұбайдолла Әлібеков уақытша қазақ комитетінің төрағасы съезді ашты. | 1 | ||||
| 4 | Күллі/барлық қазақ деген ұлт зиялыларының басын бір жерге қосуға/біріктіруге 1917 жылы Ақпан төңкерісінің жеңісі мүмкіндік әкелді/берді. | 1 | ||||
| 5 | Ұлт зиялылары/қайраткерлері қазақ съездерін өткізуге белсене/қызу кірісті/айналысты. | 1 | ||||
| 6 | Алаш партиясы бағдарламасының жобасы/жоспары/талаптар және съез материалдары 1917 жылдың 21 қараша күні «Қазақ» газетінде жарияланды/жарыққа шықты/шықты. | 1 | ||||
| 7 | Екінші жалпықазақ съезі Орынбор қаласында/жерінде 1917 жылғы 5-13 желтоқсанда өтеді. Екінші жалпықазақ съезі 1917 жылғы 5-13 желтоқсанда Орынбор қаласында/жерінде өтеді. | 1 | ||||
| 8 | Алаштың аяулы/ардақты/құрметті азаматы Міржақып Дулатов осы съезде баяндама/сөз жасады/сөйледі. Алаштың аяулы/ардақты/құрметті азаматы Міржақып Дулатов баяндаманы осы съезде жасады. | 1 | ||||
| 9 | Халел мен Жаһанша Досмұхамедовтер Мәскеуге 1918 жылы 1 сәуірде барды. Халел мен Жаһанша Досмұхамедовтер 1918 жылы 1 сәуірде Мәскеуге барды. | 1 | ||||
| 10 | Бірақ «Алашорда» мемлекетінің қойған талап-тілектерін/шарттарын Орталық Кеңес өкіметі толықтай мойындамайды/мақұлдамайды/ескермейді. Орталық Кеңес өкіметі «Алашорда» мемлекетінің қойған талап-тілектерін/шарттарын толықтай мойындамайды/мақұлдамайды/ескермейді. | 1 | ||||
| Тіл сапасы үшін қосымша бес балл беріледі. | 5 | |||||
| 3 | 1 | Қазақ съездері Орынбор (Торғай облыстық), Орал (Орал облыстық), Семей (Семей облыстық), Омбы (Ақмола облыстық) т.б. қалаларында болды. | 1 | Білім алушының мәтін ақпаратын қолданып өз сөзімен жазған жауаптары қабылданады. Бірақ жауаптар ұсынылған жауаптарға жуық болуын ескеру қажет. | ||
| 2 | Алаш партиясының талаптары: саяси партия құру, мемлекет билеу түрі, қазақ облыстарында автономия, жер мәселесі, милиция құру; ұлт кеңесі; оқу мәселесі және т.б. | 2 | ||||
| 3 | Орталық Кеңес өкіметі «Алашорда» мемлекетінің талаптарын мойындамайды, себебі олардың жеке мемлекет құруын, өз уыстарынан шығуын қаламады. Әрқашан бодан ел болғанын, өз қарамағында болқандарын қалады. | 2 | ||||
| Тіл сапасы үшін қосымша бес балл беріледі. | 5 | |||||
| Барлығы | 30 | |||||
Бауыржан Момышұлы
(Ұлы Отан соғысының 75 жылдығына орай)
Бауыржан 1910 жылы 24-желтоқсанда Жамбыл облысында дүниеге келген. Әкесі Момыш арабша да, орысша да оқи алған. Өте көп оқыған. Анасы Рәзия ерте дүниеден өткендіктен, Бауыржанды әжесі Қызтумас тәрбиелеген.
Кітап оқып үйренгеннен кейін Ахмет, Мағжан, Міржақыптың шығармаларын оқыған. Орыс, француз, испан классиктерін оқыған. Мектепті аяқтаған соң, Орынбордағы ҚазПИге түскен (1928 ж.). Бірақ ақша болмағандықтан, Жуалыға келіп, мектепте екі жыл (1928-1930жж.) мұғалім болған. Осыдан кейін алты ай ауданда милиция бастығы болған (1932 ж.). Одан соң Шымкент өнеркәсіп банкінің экономисті болған.
1936 жылы Ленинградтағы Финанс академиясының жанындағы бір жылдық курста білім алады. Курсты тек беске аяқтап, аға консультант-экономист болып жүргенде 1936 жылы взвод командирлігіне шақырылады.
1941 жылы соғыс басталғанда 316-шы атқыштар дивизиясына батальон командирі болып алынды. Сол жылы Мәскеу түбіндегі ұрыста әскери таланты көрінеді. Б.Момышұлына риза болған Панфилов 1941 жылы оны Кеңес одағының батыры және Ленин орденіне қатар ұсынады. 1942 жылы Серебряков екінші рет ұсынады. Екі ретінде де атақ берілмейді.
Бауыржан Ұлы Отан соғысы барысында 207 рет ұрысқа қатысып, 5 рет өлімнен аман қалған, 2 рет өлімші болып жараланған. Өзінің жаралануын батыр былай еске алады:
-
1942 жылы омыртқама оқ тиді. Санбатқа жеткенше ес-түссіз жаттым. Көзімді ашсам, дәрігер «оны тез госпитальға жеткізу керек» деп жатыр екен. «Не болып қалды?» деймін. «Омыртқаңызға оқ тиген». Тістеніп, қолымды әзер жеткізіп қарасам, оқ тиген екен. «Кесетін не бар?» деп сұрадым. «Тек ұстара бар» дейді дәрігер. «Спиртпен сүрт те, оқ тұрған жерді кес» дедім. «Олай істеуге болмайды» деп болмады дәрігер. «Кеспесең, атамын» деп кабурама қол создым. Дәрігер дереу айтқанымды істеуге кірісті. Ол арқамды кесе бастағанда тапаншаның сабын сындырардай қысып, тісім шықырлап мен жаттым. «Міне, жолдас капитан, оғыңыз!» деп дәрігер қолыма оқты салды.
1945 жылы 30-сәуірде Рейхстагқа жеңіс туын Рақымжан Қошқарбаев пен Григорий Булатов қадаған. Мұны естіген Кеңес үкіметінің басшылары екінші рет 1-мамырда орыс Егоров пен грузин Кантарияға жеңіс туын қадатады.
Немістерге тұтқынға түскен Кеңес үкіметінің солдаттарын Сталин «сатқын» деп жариялайды, сондықтан көп солдаттар Италия, Австрия, Франция, Алмания елдерінде қалып қойды. Алайда Сталин олардың елге қайтарылуын талап етеді. Көбі елге қайтарылады. Кейбіреулері пойыздың астына түсіп өлген.
Соғысқа 61 мемлекет, яғни әлем халқының 80 пайызы қатысты. Соғыс 40 мемлекеттің жерінде болды. КСРО-дан 26 млн адам, Германия жағынан 12 млн адам дүниеден өтті.
/350 сөз/(Б.Момышұлына арналған «Аңыз адам» журналының 2010 жылғы №9 санын)
1-тапсырма
Мәтіннен мына сөздердің сәйкес мағыналарын табыңыз.
Шайқаста–_______________________________________________________[1]
Ұстаз– _________________________________________________________[1]
Жарақаттануы–___________________________________________________[1]
Жылдам –_______________________________________________________[1]
Қайтыс болды –__________________________________________________[1]
Барлығы: [5 балл]
2-тапсырма
Төменде берілген әр сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз. Сөйлемдерді берілген сөздермен бастаңыз. Әр сұрақтың балы жақшада берілген. Тіл сапасына қосымша 5 балл беріледі.
1. 1936 жылы Ленинградтағы Финанс академиясының жанындағы бір жылдық курста білім алады.
Ленинградтағы Финанс академиясының _______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Курсты тек беске аяқтап, аға консультант-экономист болып жүргенде 1936 жылы взвод командирлігіне шақырылады.
1936 жылы ________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Б.Момышұлына риза болған Панфилов 1941 жылы оны Кеңес одағының батыры және Ленин орденіне қатар ұсынады.
Панфилов1941жылы_________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Бауыржан Ұлы Отан соғысы барысында 207 рет ұрысқа қатысып, 5 рет өлімнен аман қалған, 2 рет өлімші болып жараланған.
Ұлы Отан соғысы __________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Көзімді ашсам, дәрігер «оны тез госпитальға жеткізу керек» деп жатыр екен.
Тез госпитальға _________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________
6. «Кеспесең, атамын» деп кабурама қол создым.
Кабурама_____________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. 1945 жылы 30-сәуірде Рейхстагқа жеңіс туын Рақымжан Қошқарбаев пен Григорий Булатов қадаған.
Рейхстагқа жеңіс туын_______________________________________________ __________________________________________________________________
__________________________________________________________________
8. Мұны естіген Кеңес үкіметінің басшылары екінші рет 1-мамырда орыс Егоров пен грузин Кантарияға жеңіс туын қадатады.
Орыс Егоров пен _____________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________
9. Немістерге тұтқынға түскен Кеңес үкіметінің солдаттарын Сталин «сатқын» деп жариялайды, сондықтан көп солдаттар Италия, Австрия, Франция, Алмания елдерінде қалып қойды.
Көп солдаттар ___________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________
10. Алайда Сталин олардың елге қайтарылуын талап етеді.
Елге қайтарылуын _____________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________