«№6 ЖББОМ» КММ

Таулардың түзілуі (пайда болуы)

Өткізген: Әлмұрат Г.С

Сыныбы: 5 «Ә»

2022-2023 оқу ж

Сабақ жоспары

Мұғалімнің аты-жөні:		Әлмұрат Г.С
Пәні:		Жаратылыстану
Сынып:		5 «Ә»
Тарау немесе бөлім атауы:		Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер.
Сабақтың тақырыбы:		Таулардың түзілуі (пайда болуы).
Оқу мақсаты:		5.4.1.1 Өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер).
Сабақ мақсаты:		Барлығы: өлі табиғатта болатын үдерістерді атау ;
		Көпшілігі: өлі табиғатта болатын үдерістерді сипаттау;
		Кейбіреулері: өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістерге) мысал келтіру;
Бағалау критерийлері		Өлі табиғатта болатын үдерістерді атау . Өлі табиғатта болатын үдерістерді сипаттау. (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер жіктеу) Өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістерге) мысал келтіру.
Саралап оқыту тапсырмалар
Ұжымдық жұмыс Жаңа тақырыптың түсіндірілуі		Жеке жұмыс (1-3 тапсырма) Тапсырманы ұсыну және дұрыс жауапты ұсыну арқылы үйрету
Уақыты	Кезеңдері	Сабақтың мазмұны	Мұғалімнің бақылауы мен зерттеуі не?	Ресурстар
2 минут	Ұйымдастыру	Сәлеметсіздер ме! Оқушылар Бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы: «Таулардың түзілуі (пайда болуы). Тау жыныстарының үгілуі». Ширату сұрақтары Жер ғаламшарындағы гидросфера мен атмосфераның арасындағы судың үздіксіз жабық айналымы қалай аталады? Табиғаттағы су айналымы Органикалық заттармен қоректенетін организмдерді ата? Консументтер Органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын организмдер не деп аталады? Редуценттер Тау жыныстарының түзілуімен, үгілуімен және бұзылған өнімдердің – сынықтар мен химиялық элементтердің кейін басқа жерге ауысуымен байланысты. Геологиялық зат айналым.
10 минут	Сабақты түсіндіру	Жер бедерін зерттейтін ғылымды геоморфология деп атайды. Жер қыртысы Эндогенді күштер Экзогенді күштер ішкі күштері (эндогендік) әсерінен таулы бедер қалыптасады. Эндогендік процестерге тау түзілуі, жанартаудың атқылауы, жер сілкінісі жатады. сыртқы күштерінің (экзогендік) әсерінен олар бұзылып, үгілуге ұшырайды. Экзогендік процестерге физикалық үгілу, химиялық үгілу мен биологиялық үгілу жатады. Тау түзілу - литосфералық тақталардың бір - біріне соқтығысу нәтижесінде пайда болады. Жанартау – Жер қабатының магмалық ошақтарынан жер бетіне лавалар, ыстық газдар мен булар, сондай-ақ тау жыныстарының сынықтары атқылап, жер бетінде өзгерістер пайда болатын геологиялық түзілім. Жер сілкінісі – Жер қыртысы немесе мантия бетінің кенеттен қозғалуы нәтижесінде және тығыз тербеліс түрінде үлкен қашықтыққа берілетін жерасты дүмпулері мен жер бетінің тербелісі. Жер сілкінісі таулы аудандардағы тау жынысы массаларының шатқалдарға құлауы, жерасты қуыстары мен карст үңгірлерінің опырылуына әкеледі. Үгілу дегеніміз - Жер қыртысының беткі қабатындағы тау жыныстары мен оның құрамдас минералдарының физикалық, химиялық және биологиялық үдерістердің ықпалынан өзгеріске ұшырауы. Үгілу түрлері Физикалық Химиялық Биологиялық Тау жыныстарының химиялық құрамы өзгермей, тек әр түрлі механикалық бөлшектерге бөлінуін айтады. Физикалық үгілулерге қатысатын негізгі күштерге температура, жел күші, тасқын сулар мен көшпелі мұздар. Тау жыныстары құрамындағы әр түрлі тұздардың немесе басқа қосылыстардың суда, қышқыл немесе сілтіде еруінен және ауадағы оттегімен тотығуынан пайда болатын құбылысы. Мұның нәтижесінде химиялық құрамы жағынан жаңадан минералдық заттар пайда болады. Биологиялық үгілу нәтижесінде қатты тау жыныстарынан қопсыған, ылғал сіңіргіштік, су өткізгіштік қасиеті бар ұнтақталған жыныстар пайда болады.		Презентация 4 слайд 5 слайд 6 слайд 7 слайд
2 минут 2 минут 2 минут	Сәйкестендіру. Сөздік диктант Сәйкестендір	Тапсырма. Үгілу түрлері мен үгілу үрдісінің нәтижесін сәйкестендір. Үгілу үрдісінің нәтижесі Үгілу түрлері Ауа температурасының өзгеруіне байланысты жүреді А. Физикалық Мүк, қына тастың бетінде өсіп өзгереді. Ә. Биологиялық Ауадағы су буының көмегімен өзгереді. Б. Химиялық Кемірушілер көптеген ін қазады. Күндіз күн көзінен тау жыныстары қатты қызады, ал түнде, керісінше, қатты суынады. Көмірқышқыл мен органикалық қышқыл әсерінен минералдың құрылымы мен құрамы өзгеріске ұшырайды. Дұрыс жауаптары: А- 1,5; Ә – 2,4; Б – 3,6 Дескриптор: Үгілудің физикалық түрлерін біледі Үгілудің химиялық түрін біледі Үгілудің биологиялық түрін біледі 2- тапсырма. Сөздік диктант. Бос орындарға тиісті (шұңқырлар, жер бедерінде, микроағзалар) сөздерді жаз. Биологиялық үгілу нәтижесінде ................ .......................... пішіндер қалыптасады. Тау жыныстарына ............................................ әсер етеді. Олар жер бедерін ояды. Осындай әсердің нәтижесінде жыныстардың бетінде ..................................... пайда болады. Бұдан кейін бұл шұңқырларда өсімдіктер өсіп, жануарлар мекендейді. Дескриптор: Биологиялық үгілу нәтижесінде жер бетінде қандай өзгерістердің болатынын дұрыс ажыратады. 3- тапсырма. Тау жыныстарының бұзылуына әсер ететін факторларды ата. Факторлар Әсер ететін күш 1. Тау жасалу үрдісі. А. Сыртқы күштер 2. Күн сәулесі Ә. Сыртқы күштер 3. Жанартау атқылау 4. Жел 5. Тірі ағзалар Дұрыс жауаптары: А – 1,3; Ә- 2,4,5 Дескриптор: А). Тау жыныстарының бұзылуына әсер ететін факторларды саралай алады. Ә). Эндогендік күштің әсерінен пайда болатын факторды біледі Б). Экзогендік күштің әсерінен пайда болатын факторды біледі.	Оқушылардың әрекеттерін бақылау «БАҒДАРШАМ» «ОТ ШАШУ» «БАСБАРМАҚ»	8 слайд Кеспе қағаздар
2 минут	Рефлексия		Топтағы оқушылардың бір-бірін бағалау	Бөліп алу әдістерінің түрлері көрсетілген суреттер
Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз? Тапсырмаларды орындауда қиналған оқушыларға қолдау көрсетемін. Әр тапсырма барысында тапсырмаларды дұрыс әрі нақты орындау деңгейлері арқылы анықтауға болады.		Бағалау: Ауызша кері байланыс арқылы оқушыларды қолдап, мадақтап, ынталандырып отыру бағалау. «БАҒДАРШАМ» «ОТ ШАШУ» «БАСБАРМАҚ»	Пәнаралық байланыс: Жаратылыстану , АКТ
Рефлексия «Еттартқыш машина»		Өз-өзіме рефлекция жасау Сабағымның ұтымды тұстары қандай болды
Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды? 1: топтық жұмыс арқылы барлық оқушыны сабаққа тарту 2: уақытты тиімді пайдалану Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды? 1: ойын түрінде өту 2: сабақты өз беттерінше меңгеру Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? Кері байланысты пайдалана отырып тиімді әдістерді қолдан

---

---

Смотрите также файлы

• Рабочая программа дисциплины (модуля) о. 06 Технологии личностного роста.pdf

• Разработка сценария военноспортивной игры Зарница, проводимой в честь празднования Дня победы Цели и задачи.docx

• I блім. Компьютерлер мен программалар орта таырып зім.docx

• Стилистическое многообразие.docx

• Пні аза дебиеті за мерзімді жоспарды тарауы.docx