ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 187
Скачиваний: 6
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
берген бабаларымыз осы ойынды ойлап тауып, зияткерлік даму құралы ретінде қолданған. 4) «Тоғызқұмалақ» ойыны көшпенді өмір салтының айнасы іспеттес, ол – тірі тарих. 5)Тарихты білу тектілікке саналады. 6)Бабаларымыз ұрпағының білекті де жүректі болуымен қатар ақылды болуына да қатты алаң болған. 7)сол себепті де осы өнерді дүниеге келтірген.
2. Қаратау қазбаларының арасынан табылған «тасқазан» осы тоғызқұмалақты еске салады. Бұл ойын Қырғызстан, Моңғолия , Өзбекстан тіпті алыс шетел қазақтарының арасында тараған. Ақыл-ойды дамытатын ойынды біздің ұлттық «шахматымыз» десе де болады.
3.Тоғызқұмалақ ойыны негізінен екі адамның арасында өтеді. Ойынды кім бастайтынын жеребе тарту арқылы анықтайды. Ойынды бастайтын ойыншыны «бастаушы» деп, ал қарсыласын «қостаушы» деп атайды. Тоғызқұмалақ ойынында қарсыластар алма-кезек жүрістер жасап отырады.
4.Ойынды бастаушы өзінің кез-келген отауынан жүре алады.Ол үшін ойыншы жүріс жасайтын отауының ішінде бір құмалақ қалдырады да, қалған құмалақтарды қолына алып, келесі оң жағындағы отаудан бастап қолындағы құмалақтар таусылғанша бір-бірден салып шығады.Егер соңғы құмалақ қарсыластың отауларының біріне түсіп және сол отаудағы құмалақтар санын жұп жасаса, онда бұл жүріс табысты, жеңісті болды деп есептелінеді де, ойыншы сол отаудағы құмалақтардың барлығын өзінің қазандығына салып алады.
5.Ойынның тарихын зерттеген ғалымдар дәлелдегендей, тоғызқұмалақ бізге жеткенше көп өзгеріске ұшыраған.Бұл ойынды әуелде тақтаға емес, жер қазып-ақ ойнай берген секілді.Құмалақ орнына нағыз қойдың құмалағын кептіріп пайдаланған.Ол кездегі тақталар бүгінгіге мүлде ұқсамайды.Дәлірек айтсақ, тоғызқұмалақтың бүгінгі тақтасы үлкен өзгеріске ұшыраған және де тек түр жағымен емес, мазмұн жағынан да көп жетілді.
1. Үшінші азатжолдағы қарамен берілген шылаудың түрі.
С)септеулік
2.Мәтінде кездеспейтін ақпарат.
Д)қойшылар ойлап тапқан
3.Ойыншының ойыны табысты, жеңісті болу себебі
Е)құмалақтар санын жұп жасаса
4.Мәтіннің алғашқы сөйлеміндегі сызықшаның қойылу себебі
А)бастауыштан кейін қойылған сызықша
5.Үшінші азатжолдың соңғы сөйлеміне сай нұсқа.
А)жақты сөйлем
6.Бесінші азатжолдағы қарамен жазылған сөз тіркестеріне тән байланысу түрі
Д)матасу
7.Бірінші азатжолдың бесінші сөйлеміндегі тұйық етістіктің қызметі
В)Бастауыш
8.Ойын ережелері айтылған азатжол.
С)үшінші, төртінші
9.Мәтіндегі негізгі ой
А)ойынның шығу тарихы
10.Тоғызқұмалақ ойынын ойнауға пайдаланған зат
Е)қойдың құмалағы
2. Қаратау қазбаларының арасынан табылған «тасқазан» осы тоғызқұмалақты еске салады. Бұл ойын Қырғызстан, Моңғолия , Өзбекстан тіпті алыс шетел қазақтарының арасында тараған. Ақыл-ойды дамытатын ойынды біздің ұлттық «шахматымыз» десе де болады.
3.Тоғызқұмалақ ойыны негізінен екі адамның арасында өтеді. Ойынды кім бастайтынын жеребе тарту арқылы анықтайды. Ойынды бастайтын ойыншыны «бастаушы» деп, ал қарсыласын «қостаушы» деп атайды. Тоғызқұмалақ ойынында қарсыластар алма-кезек жүрістер жасап отырады.
4.Ойынды бастаушы өзінің кез-келген отауынан жүре алады.Ол үшін ойыншы жүріс жасайтын отауының ішінде бір құмалақ қалдырады да, қалған құмалақтарды қолына алып, келесі оң жағындағы отаудан бастап қолындағы құмалақтар таусылғанша бір-бірден салып шығады.Егер соңғы құмалақ қарсыластың отауларының біріне түсіп және сол отаудағы құмалақтар санын жұп жасаса, онда бұл жүріс табысты, жеңісті болды деп есептелінеді де, ойыншы сол отаудағы құмалақтардың барлығын өзінің қазандығына салып алады.
5.Ойынның тарихын зерттеген ғалымдар дәлелдегендей, тоғызқұмалақ бізге жеткенше көп өзгеріске ұшыраған.Бұл ойынды әуелде тақтаға емес, жер қазып-ақ ойнай берген секілді.Құмалақ орнына нағыз қойдың құмалағын кептіріп пайдаланған.Ол кездегі тақталар бүгінгіге мүлде ұқсамайды.Дәлірек айтсақ, тоғызқұмалақтың бүгінгі тақтасы үлкен өзгеріске ұшыраған және де тек түр жағымен емес, мазмұн жағынан да көп жетілді.
1. Үшінші азатжолдағы қарамен берілген шылаудың түрі.
С)септеулік
2.Мәтінде кездеспейтін ақпарат.
Д)қойшылар ойлап тапқан
3.Ойыншының ойыны табысты, жеңісті болу себебі
Е)құмалақтар санын жұп жасаса
4.Мәтіннің алғашқы сөйлеміндегі сызықшаның қойылу себебі
А)бастауыштан кейін қойылған сызықша
5.Үшінші азатжолдың соңғы сөйлеміне сай нұсқа.
А)жақты сөйлем
6.Бесінші азатжолдағы қарамен жазылған сөз тіркестеріне тән байланысу түрі
Д)матасу
7.Бірінші азатжолдың бесінші сөйлеміндегі тұйық етістіктің қызметі
В)Бастауыш
8.Ойын ережелері айтылған азатжол.
С)үшінші, төртінші
9.Мәтіндегі негізгі ой
А)ойынның шығу тарихы
10.Тоғызқұмалақ ойынын ойнауға пайдаланған зат
Е)қойдың құмалағы