Файл: Тас дуірі Ежелгі азастан тарихына жатпайтын тарихи деріс Ислам дініні таралуы.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 02.12.2023

Просмотров: 1338

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Керей мен Жәнібектің Моғолстанның батыс аймағына көшіп келуі

Қазақ хандығының қоғамдық құрылысы

Мәтінде сипатталған тарихи деректің авторын анықтаңыз. «Қазақтардың қалмақтармен салыстырғанда билік ететін әміршілері көп. Халқы өте еркін өмір сүреді. Әр аймақтың өз басшысы болады, бәрі бірдей соған бағынады. Өз қарауында бағыныштыларының саны көп адамдар хан немесе сұлтан деп аталады. Сондай-ақ оларға қарасты басқа шенді адамдар – билер мен ақсақалдар және ақсүйек тұқымды, ұрпаққа сыйлы қожалар мен мырзалар дейтіндер бар. Жылына үш рет жиналыс болады. Дау-жанжалдарды сонда шешетін болған»: П.С.Паллас

Қазақ қоғамында хан тағына үміт еткендер: Шыңғыс ханның ұрпақтары

Хан сайлаудың басты шарты:Шыңғыстың ұрпағы болуы

Хан тағына сайлануға құқұлы Шыңғыс ұрпақтары: Төре

Хандар сайланды:Ақсүйектерден

Қазақтың ханын сайлауға барлық рудан қатысты: Атақты, сыйлы шонжарлар

Халықтың ішкі өмірі мен сыртқы саяси өмірінің аса маңызды мәселелерән шешетән адам:Билер

Қазақ хандығында жүздің биін атады: Ордаби

«Ханталапай» сөзі нені білдіреді: Ханды сайлағанда малын бөліп алу

Сайланған ханның мал-мүлкін бөліп алу дәстүрі : « Ханталапай»

«Тәбәрік» дегеніміз: Ханды көтерген киізді бөлісіп алу

Ханның жасағын атады:Төлеңгіттер

Қазақ қоғамында ұрыс басталар алдындығы батырлардың әскери әдет-ғұрыптары:Жекпе-жек

Қазақ хандығында жүздің басшысы: Билер

Қазақ хандығындағы ұлыстың билеушісі: сұлтан

Қазақ хандығындағы тақ мұрагер:Сұлтандар

Бүкіл қазақ ұлтының бс қосқсн кеңесі қалай аталды:Құрылтай

Этносаяси қауымдастық дегеніміз: Белгілі бір тарихи аймақта құрылған хндықтың тұрғындары

Қазақ хандығы таптық негізгі екі топ. Олар: Феодалдар мен қарапайым халық

Қазақ мемлекеті құрылғаннан кейінгі кезде қазақ халқының жүзге бөліну себебі: Өз жерін қорғау үшін

Орта ғасырларда мемлекетті басқарған қағанның үрім-бұтақтарын аталы:Тегіндер

Ханның аңшылық ісін басқарған адамдар: Миршикар

Қазақ хандығының құрылымы сатыдан...тұрады:жеті

1.Ауыл.2. Ата-аймақ.3. Ру. 4.Арыс.5. Ұлыс.6. Жүз. 7. Хандық

1.Ауыл-ауылбасы

2Ата-аймақ-ақсақал


3.Ру-рубасы

4.Арыс-би

5.Ұлыс-сұлтан

6. Жүз-хан

7.Хандық-ұлы хан

ХV-ХVІ ғғ. Тайпалар одағы негізінде қалыптасқан басқару құрылымы: Қазақ жүздері

Ауылды-ауылбасы басқарды

Қазақ хандығындағы (ХVІ-ХVІІғғ.) ең кіші қоғамдық басқару жүйесі аталды:ауыл

ХVІ-ХVІІ ғғ. Қазақ хандығында ата-аймақты басқарды:Ақсақал

Қазақ хандығында он немесе он бес аймақтан құралған:ру

Арысты би басқарды

Қазақ хандығында бірнеше ұлысты құрған басқару құрылымы: Жүз

Қазақ жүздері шамамен алғанда қалаптаса бастаған мерзім: ХV-ХVІ ғасырлар

Қазақ жүздерінің құрылу себібін жазған: Ш.Уәлиханов

Қазақ жүздерінің құрылу себебі, олар(қазақтар) көшіп-қонып жүрген жерлерінде өз құқықтарын қорғау үшін одақтар құрған.Ол одақ-қазақ жүздері»-деп жазған ағартушы ғалым:Ш.Уәлиханов

Қазақ хандығының басқару жүйесінің атрмағы мен басқарушыларды сәйкестендіріңіз:

1. Ру

2 Ата-аймақ

3 Ауыл

А) Ақсақал

В) Сұлтан

С) Хан

Д) Ауылнай

Е) Тархан

F) Рубасы

« Дұрыс жауабы» =1-F, 2-А, 3-Д

Қазақ хандығының басқару жүйесінің тармағы мен басқраушыларды сәйкестендіріңіз:

1 Хандық

2 Жүз

3 Ұлыс

А) Ақсақал

В) Сұлтан

С) Ұлы Хан

Д) Ауылнай (ауылбасы)

Е) Ордаби

F) Рубасы

« Дұрыс жауабы» =1-C, 2-E, 3-B
Керей мен Жәнібек хандар тұсындағы қазақ хандығы

М.Х. Дулатидің жазуы бойынша Қазақ хандығының құрылған мерзімі:1465-1466жж.

Керей мен Жәнібек хандардың Өзбек хандығыан бөлініп көшу себептері тұңғыш рет айтылатын тарихи еңбек: «Тарих-и Рашиди»

Жаулап алу нәтижесінде емес, жергілікті эканомикалық,этникалық негізде құрылған мемлекет: Қазақ хандығы

Қазақ хандығының құрылған уақыты: ХV ғ. екінші жартысы

Қазақ хандығының негізін қалағандар: Керей мен Жәнібек

Ақ орданың билеушісі Ұрыс ханның ұрпағы: Керей

ХV ғ. ІІ жартысында Шумен Талас алқабында құрылған мемлекеттің тұңғыш ханы: Керей

Керей мен Жәнібек хандардың қазақ тарихындағы орны: Қазақ хандығының негізін салушы

Қазақ ханы Жәнібек: Ақ Орда ханы Барақтың баласы

ХV ғ. Қазақ хандығын басқарған хан: Жәнібек

Қазақ хандығының негізін салушылар Керей мен Жәнібекті барынша қолдаған хан: Моғолстан ханы

Қазақ халық болып қалыптасуына зор әсерін тигізген елдер: Әбілқайыр хандығы, Ноғай ордасы, Моғолстан хандығы

Қазақ хандығының құрылуының алғы шарттарының бірі, мына мемлекеттердегі саяси оқиғаларға байланысты:

Әбілқайыр хандығы мен Моғолстан хандығы

Қазақ хандығының дербес мемлекет болып қалыптасуына түрткі болған алғышарттардың бірі: Әбілқайыр хандығындағы тоқтаусыз соғыстар

Қазақ хандығы алғашқы қарым-қатынас жасаған ел: Моғолстан

Жәнібек пен Керей Өзбек хандығынан көшті: Моғолстанның батыс аймағына

Қазақ хандығының алғашқы құрылған жері: Жетісудың батысы

Қазақ хандығының алғашқы территориясы: Шу мен Талас өзендері маңы

Керей мен Жәнібек сұлтандар осы мемлекеттен жекеленді: Көшпелі өзбек мемлекетінен

Керей мен Жәнібек бастаған қазақтарды қолдаған Моғолстан ханы: Есен бұға

Есенбұға құрметпен қарсы алып, Моғолстанның батыс бөлігін берген мәртебелі ханзадалар: Керей мен Жәнібек

Моғолстан ханы Есен бұға мен Керей, Жәнібек сұлтандар: Шыңғысханның ұрпақтары

Керей мен Жәнібек сұлтандарды ойраттардың шабуылынан тойтарыс беруге пайдаланбақ болған Моғолстан ханы: Есен бұға

Әбілқайыр хандығынан бөлініп Моғолстан жеріне келген Керей мен Жәнібек сұлтандарға Есен-бұғаның берген жері: Қозыбасы


Мәтінде баяндалған Моғолстан ханның Қазақ хандарына жер бөліп беру себебі: «Әбілқайыр хан Дешті Қыпшақтуәлаяттарында өз ағаларының балаларын жеңіп шыққан кезде Жошы ханның ұлы Тоқай-Темірхан мен Жәнібек хан... бағыну мен мойынсұну шегінен шығып, отанынан кетіп қалуды жөн көрді. (Бабаларынан) мұраға қалған елінен бас тартып, олар жат жерге (апаратын) жолға шықты. Мойындауға лайықты бір топ адаммен олар Моғолстанға баратын жолды тағдап алды. Ол кезде Моғолстан уәлаяттарында Шыңғысханның ұлы Шағатай ханның ұрпақтарынан тарайтын Уәйіс ханның ұлы Иса-Бұға хан билік етіп тұрған еді. Ол кезед Әмір Темір Көрегеннің ұлы Мираншахтың ұлы, Сқлтан Мұхаммед мырзаның Әбу Саид мырза Ирактан жоғарыда аталған ханның бауыры Жүніс ханды шақырып, оған қамқорлық көмек пен қолдау көрсетіп, оны өз бауырына қарсы аттандырған еді; осы себептен Иса-Бұға хан басқаруының іргетасы шайқала бастаған болатын, сондықтан аталған Жәнібек хан иен Керей ханның келуін адамдар үшін ізгілік пен жақсылықтың нышаны деп білді. Осыдан кейін ол ханзадалардың ақ пейілмен келуін құрметпен және мақұлдай отырып қабылдап, оларға Моғолстанға Иса-Бұға хан иелігі мен Жүніс ханның иелігі аралығында жатқан батыс өлкесін берді. Бұл жер Шу және Қозыбасы деген атпен мәлім»: Жүніс ханнан қорғану үшін

Қазақ хандығының алғашқы құрылған жері Шу мен Қозыбасы болған: Мұхаммед Хайдар Дулатидің жазуынша

Моғолстан ханы Есен-бұғаның Керей мен Жәнібек сұлтандарды қолдау себебі: Әбілқайыр, Темір ұрпақтарына қарсы одақтас табу

Жаңадан шаңырақ көтерген қазақ хандығының алдындағы тарихи міндеттер: Дешті Қыпшақ даласының бұрынғы тәртібін қалпына келтіру Оңтүстік өңірдегі қалларды қазақ хандығына қарату Қазақ тайпаларын біріктіріп, қазақтың этникалық аумағын біріктіру

Жаңадан шаңырақ көтерген қазақ хандығының алдындағы тарихи міндеті: Көшпелі шарулардың жайылымдарды пайдаланудағы Дешті Қыпшаұ даласында бұрыннан қалыптасқан тәртібін қалпына келтіру

Жаңадан шаңырақ көтерген қазақ хандығының алдындағы тарихи міндеті: Қазақтың этникалық аймағын кеңейту

Жәнібек, Керей хандарымен бірігіп көшкен ру-тайпалардың алғашқы атауы: өзбек-қазақтар

ХV ғ соңына қарай Сыр бойындағы қалаларға шабуыл жасаған қазақ қолына басшылық жасағандар: Керей мен Жәнібек

1470 жылы Сыр бойындағы қалаларға шабуыл жасаған қазақ қолына басшылық жасады: Керей мен Жәнібек

ХV ғасырдың аяғындағы Қазақ хандығының негізгі қарсыласы:
Шайбани хан

ХV ғасырда Қазақ хандарымен ұзақ жыл шайқасқан Мұхаммед Шйбани өзіне қараған тайпалармен қоныс аударды: Мауараннахрға

Мәтінде берілген ханды анықтаңыз: «Әрбір қазақ ұлысын Шыңғысхан тегінен тарайтын бір сұлтан басқарады; олардың әрқайсысы ясыға сәйкес Жошыдан бастап ол ханға дейінгі ата-бабалары иеленген жерлерге тоқталады; жазғы және қысқы жайылымдары пайдалану тәртібі де нақ осындай. Ол хан мен Дешті Қыпшақ ханының арасындағы жаулыққа Дешті Қыпшақ хандарының күншілдігі негіз болған. Дешті Қыпшақ мұрагерлік бойынша оған тиесілі еді, онда барлық кездерде соның ата-бабалары хандық құрып келген-ді. Осы негізде қазақ хандары егер ол хан Дешті Қыпшаққа өтіп алса, ол күшейіп, қазақ хандарының билігін тартып алады деп қауіптенді. Бұл хан мен Бұрындық хан арасында көптеген соғыс болды, олар барлық өзбектерге жақсы мәлім және оларды бұл ханның өзі де өзінің жазған тарихында айтқан. Дешті Қыпшақ хандарына келетін болсақ, олар да осы оқиғалардың бәрін растайды, бірақ басқаша түсіндіреді. Олар өздерінің Хан мемлекетіне шабуылын өздерінің мақта-мата тауарларына деген мұқтаждықтарымен түсіндіреді. Кейбір саяси ойлармен бұл хан қазақ көпестері мемлекетке жіберілмесін, ал келе қалған жағдайда тонап алынсын деген жарлық берді. Хан жарлығының мәні бар еді. Өзбек мемлекетіне келген қазақтар оның күш-қуаты мен ресурстарын зерттеп алып, сонан соң құлшына күреске иүсер еді, сол кезде қарсы тұру қиын болар еді. Бүгінде өзбектердің қалай тұрып, рақатқа батып отырғанын білмейді, сөйтіп өздерінің мешеу өмірін өте жақсы деп санайды, ал егер оларға жақсы және әдемі өнімдер жетсе, олар басқаша ойлай бастаған болар еді. Қазір олар білмейді. Осы ойлар негізінде олармен қарым-қатынас және сауда жасауға тыйым салынды, осындай шаралар арқылы қазақ қолының жолын бөгегісі келді» : Шайбан

Мұхаммед Шайбанимен күресте жеңіліс тапқан: Темір әулеті

ХV ғасырдың соңында Шайбани ұрпағы мен Қазақ хандығы арасындағы күрестің себебі: Сырдария қалалары үшін

Қазақ хандығы үшін саяси-эканомикалық және әскери-стратегиялық жағынан маңызы зор болған қалалар: Сыр бойындағы

ХVІ ғасырдың бас кезінде қазақ хандығының Сыр бойына билік жүргізуіне бөгет жасаған хан: Мұхаммед Шайбани

Билік жолында қазақ хандарымен ұзақ күрес жүргізген Әбілқайыр немересі: Мұхаммед Шайбани

Шайбани хан ұрпақтарының арасындағы хандық билікке өзара таластың басталуына әсер етті: