Файл: Тас дуірі Ежелгі азастан тарихына жатпайтын тарихи деріс Ислам дініні таралуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.12.2023
Просмотров: 1334
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қойыршақ
Ақ Орданы әлсіреткен жағдай: Ақсақ Темір жорықтары
Ақ Орда мен Моғолстан одағы бағытталды: Темір мемлекетіне қарсы
Аұ Орданың соңғы ханы: Барақ
Ақ орда билеушісі болған Барақтың мақсаты: Сырдария бойындағы қалаларды қайтару
Әмір Темірдің ұрпағы Ұлықбекті жеңген Ақ Орда ханы: Барақ
Ақ Орда билеушісі Барақ ханның баласы: Жәнібек
Ақ Орда мемлекетінің өмір сүруін тоқтатты:ХУ ғ. басы
Ақ Орданың ыдыраған уақыты: ХУ ғасырдың 20-жылдарында
Ақ Орда ыдырап, орнына Әбілқайыр хандығы құрылды:ХУ ғ.басы
Ақ Орданың орнына келген мемлекет: Әбілқайыр хандығы
Ақ Орданың орталығы Сығанақ қаласының маңында орналасқан кесене: Көккесене
Ақ Орда, Әбілқайыр хандығы, Моғолстанда түрік тайпаларының басшыларының атауы: Әмір
Моғолстан мемлекеті
Моғолстан мемлекеті құрылды: Оңтүстік-шығыс Қазақстанда
Моғолстанның өмір сүрген уақыты: ХІУғ. ортасы- ХУІғ. басы
ХІУғ. Ортасында Шағатай ұлысының шығысында Оңтүстік Қазақстан мен Қырғызстан аумағында пайда болған мемлекет: Моғолстан
ХІУ ғ. ортасында Шағатай мемлекеті тарауы нәтижесінде құрылған мемлекет: Моғолстан мемлекеті
ХІУғ. Ортасында Мауараннахрдың батысында пайда болған мемлекет; Әмір Темір
Моғолстан мемлекеті солтүстікте шектесті: Көкше теңізбен
Моғолстан мемлекетінің құрылуына басты рөл атқарған әмір, дулат тайпасының ақсүйегі: Полодшы
Шағатай хан өзіне адал қызмет атқарғаны үшін Полодшыға сыйға берген жері: Маңлай-Сүбе
Моғолстанды билеген әулет: Шағатай
Моғолстан мемлекетінің негізін қалаған бірінші хан: Тоғылық Темір хан
Тоғылық Темір хан қай жылы хан тағына отырды: 1348жылы
Моғолстан мемлекетінің орталығы: Алмалық
Мемлекет пен оның орталығын сәйкестендіріңіз:
1Моғолстан
2. Батыс Сібір
3. Алтын Орда
А. Чимги Тура
В.Алмалық
С. Сарай-Бату, Сарай Берке
Д. Сарайшық
Е. Үргеніш
F. Орда-Базар, Тура, Сығанақ
{Дұрыс жауабы} =1-В, 2-А, 3-С
Моғолстан мемлекетінде маңызды рөл атқарған тайпа: Дулат
Моғол хандығында этносаяси құрамында үйсіндердің орнына уақытша аталған тайпалар:дулаттар
Моғолстанда жастай сайланған хандарға ақыл кеңесші адамдарды қалай атады: Наиб
Моғолстан мемлекетіндегі Дулат тайпасының мұралық лауазымы: ұлысбегі
Мәтіндегі сипатталған Моғол хандығындағы жоғары лауазымды анықтаңыз: «Моғол хандығының тағына дұғлат Хүдайдит ...өзінің айтқанын істейтін хан тұқымынан алты рет өз ададмарын отырғызған. Хан билігі де рулық-тайпалық бай-феодалдар еркіне байланысты болған. Биліктің мұндай жағдайда жүргізілуінің өзі ханның бай-шонжарларға экономикалық жағынан тәуелділігін де көрсетеді»
Ұлысбегі
Моғол хандығындағы сарай қызметінің басшысы: ішік аға басы
Моғол мемлекетінде Ислам дінін мемлекеттік дін ретінде қабылдаған хан: Тоғылық Темір
Тоғылық Темір ханның тұсында бір күнде қанша адам исламдінін қабылдады: 160 мың
Тоғылық Темір қай жылдары Мауараннахрға жорық жасады:1360-1361 жылдары
Тоғылық Темір 1360-1361 жылдары екі рет Мауараннахрға сәтті жорық жасап хан тағына кімді отырғызды: Ілияс-Қожаны
Әмір Темір мен Ілияс-Қожа арасындағы «Батпақ шайқасы», «Лайсаң шайқасы» болған жыл:1365ж. жаз
Әмір-Темірді жеңген моғол ханы: Ілияс қожа
Мәтінде сипатталған тарихи оқиғаны анықтаңыз: Батпақты жеңісінен кейін Моғол ханы Самарқанға қарай аттанып, оны қоршауға алады. Бірақ халық қаланы жан аямай қорғайды. Қаланы ұзақ уақыт қоршаудан қалжыраған моғол әскерлерінің мініс аттары жаманда індетінен қырыла бастайды. Қаланы алудың мүмкін еместігіне көзі жеткен хан Моғолстанға қайтуға мәжбүр болған. Сөйтіп Шағатай ұлысы кезіндегі билікті қайта қадпына келтіру ісінің алғашқы қадамы сәтсіздікпен аяқталады. Әмір Темір мен Ілияс Қожа арасындағы күрес.
Ілияс-Қожа мен Әмір Темір арасында Ташкент маңында қандай шайқас болды:1395ж. Батпақ шайқасы
Әмір Темір 1371-1372ж. әскерін аттандырды: Моғолстанға
1371-1390ж. дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы:10рет
1390ж. жорықтан кейін Темірге толық тәуелділікке түскен:Моғолстан
Моғолстанда 1408-1416 жылдары билік жүргізген: Мұхаммед хан
1428жылы Моғолстан ханы Уәйіс қайтыс болғаннан кейін билік үшін таласқа түскен балалары: Жүніс пен Есенбұға
Моғолстан хандығы осы ханның тұсында ыдырай бастады:Абд ар-Рашид хан
Ойраттармен ұзақ уақыт күрес жүргізген Моғол ханы: Ілияс Қожа
1428 жылы қайтыс болған Моғолстан билеушісі:Уәйіс
Моғолстан мемлекетінің билеушісі:Есен бұға
Моғолстанда дулат әмірлерінің қолдауымен Есен-бұғаның хан тағына отырған уақыты:1433-1462жж.
Моғолстан ханы Есен-бұғаның Керей мен Жәнібек сұлтандарды қолдау себебі:Әбілқайыр,Темір ұрпақтарына қарсы одақтас табу
Моғолстан ханы Есен-бұға қайтыс болған жыл:1462
Моғолстан жайлы жазған М.Х.Дулати еңбегі: «Тарихи Рашиди»
Моғолстан мемлекеті өмір сүруін тоқтатты: ХУІ ғасырдың басында
Моғолстанның ыдырауына себеп болған:хандық билік үшін талас
Әмір Темір мемлекеті
1336-1405 жылдары өмір сүрген билеуші:Әмір Темір
Әмір Темір мемлекетінің территориясы:
Мауераннахр
Әмір Темір қай рудан шыққан: Барлас
Әмір Темір қай жылы Мауераннахрды басып алды:1370жылы
Әмір Темір Орта Азияда билік құрды:1370-1405жж.
Әмір Темірдің Алтын Орданы басып алмас бұрын Ақ Орданы әлсіретуді көздеген мақсатына табылған себеп: Түй-Қожаның ұлы Тоқтамыстың Темірге қашып баруы
Әмір темірдің Тоқтамсыты пайдаланудағы түпкі мақсаты: Ақ Орданы да, Алтын Орданы да басып алу
Әмір Темір мен Тоқтамыс арасындағы Құндызша деген жерде болған шайқас уақыты:1391ж.
1391 жылы қаңтарда Тоқтамысты жазалау үшін аттанған Әмір Темір әскерінің саны: 200мың
Әмір Темір мен Тоқтамыс арасындағы Терек өзенінің жағасындағы шешуші шайқас уақыты:1395ж.
Әмір Темір 1371-1372ж. әскерін аттандырды:Моғолстанға
1371-1390ж. дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы : 10рет
Әмір Темірге қарсы 1380жылы қай мемлекеттер одақ құрды: Ақ Орда мен Моғолстан
Қай тарихи оқиғаның зардаптары туралы айтылғанын анықтаңыз. «Бұл жорықтардың Қазақстан үшін, ондағы өмір сүрген ру-тайпалар үшін адам айтқысыз ауыр зардаптары болды. Біріншіден, бұл аймақтарда өмір сүріп жатқан халықтардың шаруашылығы мүлде күйреді. Елдер арасындағы байланыс үзілді. Халық қырғынға ұщырап, қолға түскендері құлдыққа айдалып, Орта Азияның қалаларындағы базарларында сатуға түсті. Қалалар қирады, өртелген қалалардың күлі ғана қалды. Шапқыншылықтың салдарынан ауа көшу, қоныс аудару күшейді. Оның әсері бір жұрттың халық болып қалыптасу жүйесін бұзды»: Әмір Темір шапқыншылығы
Әмір Темірге қарсы Ақ Орда мен Моғолстанның одағы құрылды:1380
1390 жылдардағы жорықтан кейін Әмір Термірге толық тәуелдікке түскен ел: Моғолстан
Әмір Темір 1405 жылы қайтыс болған қала: Отырар
Әмір Темірдің бұйрығымен салынған сәулет өнерінің ғажайып туындысы: Қожа Ахмет Иассауи кесенесі
Әмір Темір жорықтарының Қазақ жеріне тигізген әсері:Эканомикасының, мәдениетінің дамуына адам айтқысыз зардабын тигізді
Ноғай Ордасы
Алтын Орданың ыдырауы барысында Еділ мен Жайық арасында құрылған: Ноғай Ордасы
Қазақстанның солтүстік-батысында орналасқан ортағасырлық мемлекет;Ноғай Ордасы
Ноғай Ордасының құрылуына себеп болды: Алтын Орданың әлсіреуі
Ноғай ордасының территориясы:Еділ мен Жайық аралығы
Мемлекет пен оның орталығын сәйкестендіріңіз:
1. Ноғай Ордасы
2. Ақ Орда
3. Моғолстан
А) Қарақорым
В) Алмалық
С) Түркістан
Д) Сарайшық
Е) Сығанақ
Ғ) Сайрам
{Дұрыс жауабы}=1-Д, 2-Е, 3-В
Ноғай Ордасының орталығы: Сарайшық
Ноғай Ордасының орталығы Сарайшық қаласының іргесі қаланған уақыты:Хғ.
Сарайшық қаласының гүлденген дәуірі: ХІІІ-ХіУ ғасырлар
1580ж. Сарайшық қаласының біржола қирау себебі:Дон,Еділ қазақтарының Жайық бойына шапқыншылық жасау салдарынан
Ноғай Ордасының орталығы Сарайшық орналасқан өзен бойы: Жайық
Алтын орда дәуірінде Кавказ бен Қырымды Қарақорым, Қытаймен байланыстырған қала: Сарайшық
Ноғай Ордасының екінші аты:Маңғыт елі
Ноғай Ордасының халқының негізгі құрамы болған тайпалар: Маңғыт, қоңырат, арғын
Ноғай Ордасының негізін қалаған тұлға: Едіге
Ноғай Ордасының Алтын Ордадан бөлінуі кімнің тұсында басталды: Едігенің тұсында
Ноғай Ордасында Едігенің билік құрған уақыты: 1396-1411жж.
Едіге Ноғай Ордасын қанша жыл басқарды: 15жыл
ХІУ ғасырдың 90жылдары Едіге Ноғай Ордасының беделін көтеріп, шекарасын ұлғайту мақсатында соғысты:Тоқтамыспен
Ноғай Ордасы Алтын Ордадан біржолата бөлініп шыққан кездегі қайраткер: Нураддин
Тоқтамыс қаза болғаннан кейін Едігенің билігін мойындаған халық: Тайбұға
Едігенің билігін мойындаған Батыс-Сібір ойпатындағы тайпа:Тайбұға
Бүкіл Шығыс Дешті Қыпшақтың саяси өмірінде белгілі болған Едіге ұрпақтары: Мұса мырза,Жаңбыршы
Едігенің билік жүргізген кезінде Ноғай Ордасының жері ұлғайды: Батыс Сібір ойпатына дейін
Ноғай Ордасында Нураддиннің билік құрған жылары: 1426-1440жж
Ноғай Ордасында билеушінің титулы:Хан
Ноғай Ордасында ұлысты билеушілер:Мырза
Ноғай Ордасы ыдырау кезінде халқының кейбір бөліктері қосылды: Кіжі жүз құрамына
Ноғай Ордасының Біраз бөлігі кірді: Ресей мен Кіші жүзге
Патшалық Ресейдің қуғынға ушыратуымен Ноғайлар көшіп кеткен ел :Туркия
Ресей укіметінің қуғынға ұшыратуымен Ноғайлар көшіп кеткен жер:Солтүстік Кавказ, Қазақ елі
Ноғайлар мен қазақтар «екі туысқан Орда» деп кім атаған: Ш. Уәлиханов
Ш.Уәлиханов қай халықтарды «екі туысқан Орда» деп атады: Ноғайлар мен қазақтарды
Ноғай Ортасымен шекарасы ортақ емес мемлекет: Моғолстан
Мәтінде берілген қатені тап: «Камадан Астраханға дейінгі Еділдің сол жақ жағалауындағы және одан әрі Каспий теңізінің татар-түркімендердің жерімен шектесіп жатқан солтүстік және солтүстік-шығыс жағалауындағы барлық жер қыпшақтардың жері деп аталады. Оның халқы Мұхаммед; 1558 жылы мен Астраханда болған кезімде оны азаматтық қырқыстың, ашаршылықтың, індеттің және т.б. апаттардың әбден бүлдіргені сонша, сол жылы 100 мыңға дейін адам қырылды; мұндай апаттың болғанын мұндағылар ешқашан білген емес, демек, жайылымы мол қыпшақ жері қыпшақтармен ежелден қатаң соғыс жүргізіп келе жатқан орыстарды аса қанағаттандырып, енді бос қалып отыр. Қыпшақтар өздерінің гүлденген заманында былайша өмір сүрген: Олар Орда деп аталатын бірнеше қоғамға бөлінген. Әрбір орданың өз билеушісі болады, оған король сияқты бағынады; билеушісі мырза деп аталады. Қыпшақтардың қаласы да, үйлері де жоқ, олар ашық далада өмір сүреді; әрбір мырзаның немесе корольдің жанында әйелдерімен, балаларымен, малымен өз ордасы болады. Малы бар шөпті деп қойған соң, олар басқа жерге көшіп қонады. Көшкен кезде олардың тұрағы – доңғалақты шатырлар немесе арба үстіне орнатылған шатырлар, оны бір жерден екінші жерге түйе жегіп апарады; олар өздерінің әйелдерін, балаларын және оларда онша көп бола бермейтін бүкіл байлығын осы арбалармен алып жүреді. Әрбір еркектің күңдерін есептемегенде кемінде 4 немесе 5 әйелі болады. Олар теңге дегенді мүлде қолданбайды, бірақ көйлек-көншікке және басқа да қажетті заттарға айырбастайды. Олар өздері өте тәжірибелі, әскери өнерден басқа, қолөнермен де, көптеген өнер түрлерімен айналысады. Көбінесе бұлар малшы халық, иелігінде малы көп, оынң бүкіл байлығы содан құралады. Олар етті, негізінен, жылқы етін көп жейді, қымыз ішеді, оны көбінесе мас болғанша ішеді, бұлар бүлікшіл, кісі өлтіру мен талап-тонауға бейім тұратын халық. Олар астық екпейді және нанды мүлдем жемейді. Біздің қамалдарымызды жек көріп, христиандардың нан жейтінін күлкі етеді, олар бізді шөптің басын жеп, нақ солардан істелген сусын ішесіңдер дейді, өздерімен күш теңестіріп, мықты болу үшін олар көп ет жеп, сүт ішуді ұсынады...»
Ноғайлар
Ақ Орданы әлсіреткен жағдай: Ақсақ Темір жорықтары
Ақ Орда мен Моғолстан одағы бағытталды: Темір мемлекетіне қарсы
Аұ Орданың соңғы ханы: Барақ
Ақ орда билеушісі болған Барақтың мақсаты: Сырдария бойындағы қалаларды қайтару
Әмір Темірдің ұрпағы Ұлықбекті жеңген Ақ Орда ханы: Барақ
Ақ Орда билеушісі Барақ ханның баласы: Жәнібек
Ақ Орда мемлекетінің өмір сүруін тоқтатты:ХУ ғ. басы
Ақ Орданың ыдыраған уақыты: ХУ ғасырдың 20-жылдарында
Ақ Орда ыдырап, орнына Әбілқайыр хандығы құрылды:ХУ ғ.басы
Ақ Орданың орнына келген мемлекет: Әбілқайыр хандығы
Ақ Орданың орталығы Сығанақ қаласының маңында орналасқан кесене: Көккесене
Ақ Орда, Әбілқайыр хандығы, Моғолстанда түрік тайпаларының басшыларының атауы: Әмір
Моғолстан мемлекеті
Моғолстан мемлекеті құрылды: Оңтүстік-шығыс Қазақстанда
Моғолстанның өмір сүрген уақыты: ХІУғ. ортасы- ХУІғ. басы
ХІУғ. Ортасында Шағатай ұлысының шығысында Оңтүстік Қазақстан мен Қырғызстан аумағында пайда болған мемлекет: Моғолстан
ХІУ ғ. ортасында Шағатай мемлекеті тарауы нәтижесінде құрылған мемлекет: Моғолстан мемлекеті
ХІУғ. Ортасында Мауараннахрдың батысында пайда болған мемлекет; Әмір Темір
Моғолстан мемлекеті солтүстікте шектесті: Көкше теңізбен
Моғолстан мемлекетінің құрылуына басты рөл атқарған әмір, дулат тайпасының ақсүйегі: Полодшы
Шағатай хан өзіне адал қызмет атқарғаны үшін Полодшыға сыйға берген жері: Маңлай-Сүбе
Моғолстанды билеген әулет: Шағатай
Моғолстан мемлекетінің негізін қалаған бірінші хан: Тоғылық Темір хан
Тоғылық Темір хан қай жылы хан тағына отырды: 1348жылы
Моғолстан мемлекетінің орталығы: Алмалық
Мемлекет пен оның орталығын сәйкестендіріңіз:
1Моғолстан
2. Батыс Сібір
3. Алтын Орда
А. Чимги Тура
В.Алмалық
С. Сарай-Бату, Сарай Берке
Д. Сарайшық
Е. Үргеніш
F. Орда-Базар, Тура, Сығанақ
{Дұрыс жауабы} =1-В, 2-А, 3-С
Моғолстан мемлекетінде маңызды рөл атқарған тайпа: Дулат
Моғол хандығында этносаяси құрамында үйсіндердің орнына уақытша аталған тайпалар:дулаттар
Моғолстанда жастай сайланған хандарға ақыл кеңесші адамдарды қалай атады: Наиб
Моғолстан мемлекетіндегі Дулат тайпасының мұралық лауазымы: ұлысбегі
Мәтіндегі сипатталған Моғол хандығындағы жоғары лауазымды анықтаңыз: «Моғол хандығының тағына дұғлат Хүдайдит ...өзінің айтқанын істейтін хан тұқымынан алты рет өз ададмарын отырғызған. Хан билігі де рулық-тайпалық бай-феодалдар еркіне байланысты болған. Биліктің мұндай жағдайда жүргізілуінің өзі ханның бай-шонжарларға экономикалық жағынан тәуелділігін де көрсетеді»
Ұлысбегі
Моғол хандығындағы сарай қызметінің басшысы: ішік аға басы
Моғол мемлекетінде Ислам дінін мемлекеттік дін ретінде қабылдаған хан: Тоғылық Темір
Тоғылық Темір ханның тұсында бір күнде қанша адам исламдінін қабылдады: 160 мың
Тоғылық Темір қай жылдары Мауараннахрға жорық жасады:1360-1361 жылдары
Тоғылық Темір 1360-1361 жылдары екі рет Мауараннахрға сәтті жорық жасап хан тағына кімді отырғызды: Ілияс-Қожаны
Әмір Темір мен Ілияс-Қожа арасындағы «Батпақ шайқасы», «Лайсаң шайқасы» болған жыл:1365ж. жаз
Әмір-Темірді жеңген моғол ханы: Ілияс қожа
Мәтінде сипатталған тарихи оқиғаны анықтаңыз: Батпақты жеңісінен кейін Моғол ханы Самарқанға қарай аттанып, оны қоршауға алады. Бірақ халық қаланы жан аямай қорғайды. Қаланы ұзақ уақыт қоршаудан қалжыраған моғол әскерлерінің мініс аттары жаманда індетінен қырыла бастайды. Қаланы алудың мүмкін еместігіне көзі жеткен хан Моғолстанға қайтуға мәжбүр болған. Сөйтіп Шағатай ұлысы кезіндегі билікті қайта қадпына келтіру ісінің алғашқы қадамы сәтсіздікпен аяқталады. Әмір Темір мен Ілияс Қожа арасындағы күрес.
Ілияс-Қожа мен Әмір Темір арасында Ташкент маңында қандай шайқас болды:1395ж. Батпақ шайқасы
Әмір Темір 1371-1372ж. әскерін аттандырды: Моғолстанға
1371-1390ж. дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы:10рет
1390ж. жорықтан кейін Темірге толық тәуелділікке түскен:Моғолстан
Моғолстанда 1408-1416 жылдары билік жүргізген: Мұхаммед хан
1428жылы Моғолстан ханы Уәйіс қайтыс болғаннан кейін билік үшін таласқа түскен балалары: Жүніс пен Есенбұға
Моғолстан хандығы осы ханның тұсында ыдырай бастады:Абд ар-Рашид хан
Ойраттармен ұзақ уақыт күрес жүргізген Моғол ханы: Ілияс Қожа
1428 жылы қайтыс болған Моғолстан билеушісі:Уәйіс
Моғолстан мемлекетінің билеушісі:Есен бұға
Моғолстанда дулат әмірлерінің қолдауымен Есен-бұғаның хан тағына отырған уақыты:1433-1462жж.
Моғолстан ханы Есен-бұғаның Керей мен Жәнібек сұлтандарды қолдау себебі:Әбілқайыр,Темір ұрпақтарына қарсы одақтас табу
Моғолстан ханы Есен-бұға қайтыс болған жыл:1462
Моғолстан жайлы жазған М.Х.Дулати еңбегі: «Тарихи Рашиди»
Моғолстан мемлекеті өмір сүруін тоқтатты: ХУІ ғасырдың басында
Моғолстанның ыдырауына себеп болған:хандық билік үшін талас
Әмір Темір мемлекеті
1336-1405 жылдары өмір сүрген билеуші:Әмір Темір
Әмір Темір мемлекетінің территориясы:
Мауераннахр
Әмір Темір қай рудан шыққан: Барлас
Әмір Темір қай жылы Мауераннахрды басып алды:1370жылы
Әмір Темір Орта Азияда билік құрды:1370-1405жж.
Әмір Темірдің Алтын Орданы басып алмас бұрын Ақ Орданы әлсіретуді көздеген мақсатына табылған себеп: Түй-Қожаның ұлы Тоқтамыстың Темірге қашып баруы
Әмір темірдің Тоқтамсыты пайдаланудағы түпкі мақсаты: Ақ Орданы да, Алтын Орданы да басып алу
Әмір Темір мен Тоқтамыс арасындағы Құндызша деген жерде болған шайқас уақыты:1391ж.
1391 жылы қаңтарда Тоқтамысты жазалау үшін аттанған Әмір Темір әскерінің саны: 200мың
Әмір Темір мен Тоқтамыс арасындағы Терек өзенінің жағасындағы шешуші шайқас уақыты:1395ж.
Әмір Темір 1371-1372ж. әскерін аттандырды:Моғолстанға
1371-1390ж. дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы : 10рет
Әмір Темірге қарсы 1380жылы қай мемлекеттер одақ құрды: Ақ Орда мен Моғолстан
Қай тарихи оқиғаның зардаптары туралы айтылғанын анықтаңыз. «Бұл жорықтардың Қазақстан үшін, ондағы өмір сүрген ру-тайпалар үшін адам айтқысыз ауыр зардаптары болды. Біріншіден, бұл аймақтарда өмір сүріп жатқан халықтардың шаруашылығы мүлде күйреді. Елдер арасындағы байланыс үзілді. Халық қырғынға ұщырап, қолға түскендері құлдыққа айдалып, Орта Азияның қалаларындағы базарларында сатуға түсті. Қалалар қирады, өртелген қалалардың күлі ғана қалды. Шапқыншылықтың салдарынан ауа көшу, қоныс аудару күшейді. Оның әсері бір жұрттың халық болып қалыптасу жүйесін бұзды»: Әмір Темір шапқыншылығы
Әмір Темірге қарсы Ақ Орда мен Моғолстанның одағы құрылды:1380
1390 жылдардағы жорықтан кейін Әмір Термірге толық тәуелдікке түскен ел: Моғолстан
Әмір Темір 1405 жылы қайтыс болған қала: Отырар
Әмір Темірдің бұйрығымен салынған сәулет өнерінің ғажайып туындысы: Қожа Ахмет Иассауи кесенесі
Әмір Темір жорықтарының Қазақ жеріне тигізген әсері:Эканомикасының, мәдениетінің дамуына адам айтқысыз зардабын тигізді
Ноғай Ордасы
Алтын Орданың ыдырауы барысында Еділ мен Жайық арасында құрылған: Ноғай Ордасы
Қазақстанның солтүстік-батысында орналасқан ортағасырлық мемлекет;Ноғай Ордасы
Ноғай Ордасының құрылуына себеп болды: Алтын Орданың әлсіреуі
Ноғай ордасының территориясы:Еділ мен Жайық аралығы
Мемлекет пен оның орталығын сәйкестендіріңіз:
1. Ноғай Ордасы
2. Ақ Орда
3. Моғолстан
А) Қарақорым
В) Алмалық
С) Түркістан
Д) Сарайшық
Е) Сығанақ
Ғ) Сайрам
{Дұрыс жауабы}=1-Д, 2-Е, 3-В
Ноғай Ордасының орталығы: Сарайшық
Ноғай Ордасының орталығы Сарайшық қаласының іргесі қаланған уақыты:Хғ.
Сарайшық қаласының гүлденген дәуірі: ХІІІ-ХіУ ғасырлар
1580ж. Сарайшық қаласының біржола қирау себебі:Дон,Еділ қазақтарының Жайық бойына шапқыншылық жасау салдарынан
Ноғай Ордасының орталығы Сарайшық орналасқан өзен бойы: Жайық
Алтын орда дәуірінде Кавказ бен Қырымды Қарақорым, Қытаймен байланыстырған қала: Сарайшық
Ноғай Ордасының екінші аты:Маңғыт елі
Ноғай Ордасының халқының негізгі құрамы болған тайпалар: Маңғыт, қоңырат, арғын
Ноғай Ордасының негізін қалаған тұлға: Едіге
Ноғай Ордасының Алтын Ордадан бөлінуі кімнің тұсында басталды: Едігенің тұсында
Ноғай Ордасында Едігенің билік құрған уақыты: 1396-1411жж.
Едіге Ноғай Ордасын қанша жыл басқарды: 15жыл
ХІУ ғасырдың 90жылдары Едіге Ноғай Ордасының беделін көтеріп, шекарасын ұлғайту мақсатында соғысты:Тоқтамыспен
Ноғай Ордасы Алтын Ордадан біржолата бөлініп шыққан кездегі қайраткер: Нураддин
Тоқтамыс қаза болғаннан кейін Едігенің билігін мойындаған халық: Тайбұға
Едігенің билігін мойындаған Батыс-Сібір ойпатындағы тайпа:Тайбұға
Бүкіл Шығыс Дешті Қыпшақтың саяси өмірінде белгілі болған Едіге ұрпақтары: Мұса мырза,Жаңбыршы
Едігенің билік жүргізген кезінде Ноғай Ордасының жері ұлғайды: Батыс Сібір ойпатына дейін
Ноғай Ордасында Нураддиннің билік құрған жылары: 1426-1440жж
Ноғай Ордасында билеушінің титулы:Хан
Ноғай Ордасында ұлысты билеушілер:Мырза
Ноғай Ордасы ыдырау кезінде халқының кейбір бөліктері қосылды: Кіжі жүз құрамына
Ноғай Ордасының Біраз бөлігі кірді: Ресей мен Кіші жүзге
Патшалық Ресейдің қуғынға ушыратуымен Ноғайлар көшіп кеткен ел :Туркия
Ресей укіметінің қуғынға ұшыратуымен Ноғайлар көшіп кеткен жер:Солтүстік Кавказ, Қазақ елі
Ноғайлар мен қазақтар «екі туысқан Орда» деп кім атаған: Ш. Уәлиханов
Ш.Уәлиханов қай халықтарды «екі туысқан Орда» деп атады: Ноғайлар мен қазақтарды
Ноғай Ортасымен шекарасы ортақ емес мемлекет: Моғолстан
Мәтінде берілген қатені тап: «Камадан Астраханға дейінгі Еділдің сол жақ жағалауындағы және одан әрі Каспий теңізінің татар-түркімендердің жерімен шектесіп жатқан солтүстік және солтүстік-шығыс жағалауындағы барлық жер қыпшақтардың жері деп аталады. Оның халқы Мұхаммед; 1558 жылы мен Астраханда болған кезімде оны азаматтық қырқыстың, ашаршылықтың, індеттің және т.б. апаттардың әбден бүлдіргені сонша, сол жылы 100 мыңға дейін адам қырылды; мұндай апаттың болғанын мұндағылар ешқашан білген емес, демек, жайылымы мол қыпшақ жері қыпшақтармен ежелден қатаң соғыс жүргізіп келе жатқан орыстарды аса қанағаттандырып, енді бос қалып отыр. Қыпшақтар өздерінің гүлденген заманында былайша өмір сүрген: Олар Орда деп аталатын бірнеше қоғамға бөлінген. Әрбір орданың өз билеушісі болады, оған король сияқты бағынады; билеушісі мырза деп аталады. Қыпшақтардың қаласы да, үйлері де жоқ, олар ашық далада өмір сүреді; әрбір мырзаның немесе корольдің жанында әйелдерімен, балаларымен, малымен өз ордасы болады. Малы бар шөпті деп қойған соң, олар басқа жерге көшіп қонады. Көшкен кезде олардың тұрағы – доңғалақты шатырлар немесе арба үстіне орнатылған шатырлар, оны бір жерден екінші жерге түйе жегіп апарады; олар өздерінің әйелдерін, балаларын және оларда онша көп бола бермейтін бүкіл байлығын осы арбалармен алып жүреді. Әрбір еркектің күңдерін есептемегенде кемінде 4 немесе 5 әйелі болады. Олар теңге дегенді мүлде қолданбайды, бірақ көйлек-көншікке және басқа да қажетті заттарға айырбастайды. Олар өздері өте тәжірибелі, әскери өнерден басқа, қолөнермен де, көптеген өнер түрлерімен айналысады. Көбінесе бұлар малшы халық, иелігінде малы көп, оынң бүкіл байлығы содан құралады. Олар етті, негізінен, жылқы етін көп жейді, қымыз ішеді, оны көбінесе мас болғанша ішеді, бұлар бүлікшіл, кісі өлтіру мен талап-тонауға бейім тұратын халық. Олар астық екпейді және нанды мүлдем жемейді. Біздің қамалдарымызды жек көріп, христиандардың нан жейтінін күлкі етеді, олар бізді шөптің басын жеп, нақ солардан істелген сусын ішесіңдер дейді, өздерімен күш теңестіріп, мықты болу үшін олар көп ет жеп, сүт ішуді ұсынады...»
Ноғайлар