Файл: Тас дуірі Ежелгі азастан тарихына жатпайтын тарихи деріс Ислам дініні таралуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.12.2023
Просмотров: 1345
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Сарайшық
Іле алқабындағы қалалық мәдениет мүлде құрып біткен уақыт:ХІУғ.басы
Сайрам қаласының ХУІ ғасырдың аяғында экономикалық жағынан құлдырау себебі: Жоңғар шапқыншылығы
Қазақстан жеріндегі қалалар экономикалық жағынан әлсірей бастаған уақыт:ХУІІІғ.
Қолөнер мен шаруашылығы
Ортағасырлық қалалардағы қолөнершілер мен саудагерлер тұратын бөлігі Шахристан
Ортағасырлық қаланың егін егушілері мен мал өсіруші қарапайым халық тұратын бөлігі Рабад
Ғимаратқа сән беру үшін қолданылатын шағын көзе кірпіш Терракота
ХІ ғасырда сәулет өнерінде –теракота:Өрнектелген кірпіш
Теракота кеңінен қолданылған ғасырлар:ХІ-ХІІғ
Арыстан бейнесі бедерленген теракоталық тақта табылған қала: Қызылөзен
ХІІғ. Қалалрдағы тұрғын үйлерде қолданылған суды сыртқа шығаратын құбыр атауы :Ташнау
ХІ-ХІІғ-да тұрғын үйлердегі канализацияның қарапайым түрі: Ташнау
Терминдер мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз
1.Сардоба
2.Ташнау
3.Рабад
А)Жуынды су ағатын құдық
В)Қазақстанда егін шаруашылығын болғандығын дәлелдейтін жер суғаратын құрал
С) Ортағасырлық қаланың егін егушілер мен мал өсіруші қарапайым халық тұратын сыртқы бөлігі
Д) Жылжымалы Үйлердің ішіедегі ең белгілісі
Е) Ғимараттарды сәндеу үшін қолданылатын оюланған кірпіш
Ғ) Күмбезді құдық немесе құдық үстіне салынған ғимарат
Дұрыс жауабы 1-Ғ, 2-А, 3-С.
Терминдер мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз
1 күйме
2 терракота
3 Шығыр
А) Қазақстанда егін шаруашылығын болғандығын дәлелдейтін жер суғаратын құрал
Б) Отырырда соғылған мыстан жасалып ұсақ тиындар қызметін атқарған ақша
С)Ортағасырлық Қазақстан қалаларындағы мата сатуға арналған керуен сарайларындағы арнайы бөлмелер
Д) Жылжымалы үйлердің ең белгілісі
Е) Ғимараттарды сәндеу үшін қолданылатын оюланған кірпіш
Ғ) Күмбезді құдық немесе құдық үстіне салынған ғимарат
Дұрыс жауабы 1-Д, 2-Е, 3-А.
Қыш құмыралар жасайтын шеберханалары болған ортағасырлық қалалар: Раң , Күлтөбе
Х-ХІІ ғасырларда Қазақстандағы қыш құмырашылардың жетістігі:шыны(әйнек)
Отырар,Тараз, Түркістаннан табылған шыны ыдыстар жатады :Хғ.
Отырар ,Тараз қалаларында әйнек жасау ісі басталған мерзім:Х-ХІғасырлар
Археологикалық деректер бойынша отырықшы мәдениеттің өркендеген кезі:Х-ХІІғ
Х-ХІІ ғасырларда ірі және кіші қалалардың Сырдария,Шу,Талас өзендерін жағалай орналасуы қай саланың дамығанын көрсетті:
егіншіліктің
Орта ғасырда егіншілік өркендеген өңір Шу, Сырдария, Талас.
Х-ХІІғғ. Қалалық отырықшылық мәдениетінің дамығандығының басты көрсеткіші: Сауданың дамуы
Қуаңшылық жылдары жасалған ырым: Тасаттық
Малы жоқ көшіп-конуға көлігі жоқ, егіншілікпен айналысатын кедей:жатақ
Сәулет өнерінің орта ғасырда биік деңгейде болғандығының дәлелі: Құрылыс материалдарының сапалы болуы
Түріктердің өнеріне қатысты мәтінді оқып, не туралы айтылғанын анықтаңыз «Олар мазмұны жағынан екі топқа бөлінеді: біріншісі –салт аттылар қаумалап аң аулау, көшіп-қону, жекпе-жек бейнеленген көріністер, екіншісінде тағы аңдардың бейнелері көп беріледі. Салт атты жауынгерлер бейнесі-түрік ағанаттарының әскери- саяси сипатын танытады. Олардың ту бейнеленген : Жартастағы суреттер»
ХІУ-ХУ ғ. Қазақстандағы хандықтар шаруашылығының басым түрі:Мал шаруашылығы
Көктеу дегеніміз:көктемдегі жайылым
Малды алысқа ұзатып жаятын жайылым: Жайлау
әтіндегі оқиғаны анықтаңыз « (оның) жанында көп жағдайда зираттар орналасады ...(Ол) үшін талас туындаса, «Менің ата-бабамның сүйегі жатқан жер...деп» арызданатын болған (оның) төңірегіндегі тұрғындар егін салумен айналысқанын айғақтайтын арық-тоғандардың да іздері зерттелген. Мұндай жағдай бүкіл қазақ жеріне тән. Сондықтан... (оның) қазақ халқының әлеуметтік-экономикалық өмірінде алатын тарихи маңызы зор болған»Қыстау
Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым: тебінді
ХУІ-ХУІІғ. Түйе мен қой –ешкілер үшін қыстық жайылымға тандалған жер:Қызылқұм шөлі
ХІУ-ХУ ғасырларда материалдық игіліктер негізделген шикізат көзі: Мал басынан алынды
ХІУ-ХУғасырларда жаздыгүні бастарында ыстық өткізбейтін ақ киізден жасалған : Айыр қалпақтар киген
Қазақ қоғамындағы (ХУІ-ХУІІғғ. ) қыстау мен көктеу арасы шамамен :20-25шақырым
Қозы көш дегеніміз: Жас төлдерді аман сақтау үшін күніне 8-10 шақырым көшіп отыру
Қозылардың жүнін қырқатын мезгіл: «қозы күзем»
Көшпелі өмір салтындағы жайлауға көшудің басты мақсатын табыңыз: «Жайлау мен көктеудің арасы ұзақ, Қазақстанның әр жерінде әрқалай болды. Шамамен оңтүстік аудандарда 100-150 шақырым болса,солтүстік және солт-батыс аудандарда 500-1000 шақырымға дейін жеткен. Жайлауда қозы жүні қырқылды. Қозы жүннен киіз басылып, үй-жайға қажетті қажетті бұйымдар жасалды. Қазақ халқы жайлауда қыз ұзатып, келін түсірген. Балаларды сүндетке отырғызып той жасаған.»
қыстан аман шығу үшін, малды семірту
Мәтінде сипатталған тарихи географиялық аймақтарды анықтаңыз. «бұл аймақтардың тұрғындары жаз айларында солтүстікке, ал қыста оңтүстікке қарай көшіп, Сырдария, Сарысу, өзендері мен Арал теңізінің жағалауындағы тоғайлы жерлерге қыстаған. Бұлардың көшу бағыттарының қашықтығы 800-1000 км-ге дейін барған. Сондықтан олар өздерінің тұрақты қыстауларында 3-4 айдан ұзақ отырмаған» Шығыс Дешті Қыпшақ пен Батыс Қазақстан
Қыста көшіп қонған құазақ ауылдары үшін ең қауіптісі:жұт
«жұт»- деген сөздің мағынасы : малдардың жаппай қырылуы
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан қазақтардың төрт кезеңге бөлінген жайылымы:Маусымдық жайылым
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан қазақтар үшін көктем кезіндегі маңызды іс .мал төлдету
ХІІІғасырдың соңындағы жазба деректерге қарағанда, пайдаланылатын киіз үй түрлері : Арба үстіне тігілген, жылжымалы
Жылжымалы үй : Күйме
Киіз үйдің ағаш қаңқасын құрайтын бөлік :3бөлік
Киіз үй қабырғасы атауы:кереге
Киіз үйдің негізгі бекіту , біріктіріп байлау қызметін атқарған бауының атауы: «басқұр»
ХУ-ХУІІғғ. Қазақтар түндегі жүріс бағытын бағдарлаған жұлдыз: Темірқазық
Қазақтар үшін астраномиялық сағат ролін атқарған : Жетіқарақшы
Қазақ халқының Өмірінде ертеден дамыған қолданбалы өнеріне жатпайтын кәсіп: жерді суландыру
Қазақстандағы түрік дәуірінде кең тараған балбал мүсіндері негізінен жасалды тастан
Шұбат жасалды:Түйе сүтінен
Қазақтардың 30-40 жастағы әйелдерінің бас киімі : Кимешек
Қазақ халқында жасы келген әйелдер киген бас киім: Күндік
Басқа ұлттармен бауырласып кетуге байланысты аталатын әдет: Тамыр болу
Кепілге берілген адам:Аманат
Қазақ қоғамындағы аманат сөзінің мағынасы: кепілге берілген атақты адамның баласы
Отырар қаласында ХІІІ-ХІV ғасырларда жасалған кесенелерде салынған сурет : Құстар мен хайуанаттар
Отырардан табылған көмбедегі сұрау белгісі бар сырғалар зерттеушілер пікірі бойынша:Қыпшақтардікі
Орта ғасырларда қамыстан. Кейде ағаштан жасалған жасалған музыкалық аспап: Сыбызғы
Шаш қаласына(Ташкент) түріктердің былғарысы, бағалы терілері әкелінгені туралы жазған орта ғасырлық ғалым: әл-Макдиси
Кангу Тарбан деген түрік бірлестігінің теңгелері табылған қалалар : Сырдария бойы
Мал өсірушілерден жиналатын салық: Құшыр
Термин мен мағынасын сәйкестендіріңіз:
1 Жылу
2 Жұртшылық
3Асар
А) Мал-мүлікіне зардапкелген отбасыларына ауылдас немесе туыс адамдардың көмек көрсету дәстүрі
В) қазақ балаларының ең көп ойнаған ойыны
С)Қарызға батып, оны өтеуге жағдайы жоқ рулас ағайын туыстарына қарыздан құтылуына көмек көрсету дәстүрі
Д) Бозбалалар мен жігіттердің екі-екіден ортаға шығып, бірін-бірі ат үстінен аударып түсіру үшін күш сынасқан ойыны
Е) Ешқандай ақы алмастан ауылдас адамдардың бірлесе жұмылып, біреудің үлкен бір жұмысын бітіріп беру дәстүрі.
Ғ) Ер адамдарарасынан кеңінен тараған қазақ халқының ұлттық спорт ойыны
{Дұрыс жауап} = 1-А, 2-С, 3-Е
Мағына мен тарихи терминді сәйкестендіріңіз:
1 Кейбір жағымсыз қылықтар, бұзақылық жасаған адамға қамшымен немесе солқылдақ көк шыбықпен жазалау
2 Адам өлтіріп немесе дене мүшесіне жарақат салып, мүгедек еткені үшін төленетін өтем
3 Жасаған қылмысы үшін материалдық не ақшалай өтемнің түрі
А) Барымта
В) Шариғат
С) Күн
Д) Бидің билігі
Е)Дүре соғу
Ғ) Айып
{Дұрыс жауабы} = 1-Е, 2-С, 3-Ғ
Сәулет өнері
УІІ-УІІІғ-да салынып, бітпей қалған ғимарат: Ақыртас
Ақыртас ғимараты салына бастаған кезең: Қарлұқ қағанаты кезінде
Мәтіндегі сипатталған сәулет өнерінің ескерткішін табыңыз: «Ел аузында сақталған аңызға қарағанда, бір сұлу қызға ғашық болған Алан-Хазар есімді жігіт қыздың көңілінен шығу үшін тастан сарай салып бермек болған. Сарай тұрғызатын жер суға тапшы болғандықтан, ол Талас өзенінен су тасу үшін арық тартпақ болады. Бірақ белгісіз себептермен Алан-Хазрдың сарайы бітпей қалған. Соған қарамастан, бұл ғимаратты салушы сәулетшінің ой өрісі кең әрі батыл шешімді адам болғандығы аңғарылады » Ақыртас ғимараты
Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасында орналасқан сәулет өнерінің туындысы: Білеулі
Құдық үстіне орналасқан құрылыс:сардоба
Ерте орта ғасырларда қазақ жеріне салынған «сардоба» құрылысы: Құдықтың үстіне орналасқан құрылыс
УІІІ ғ. Қарлұқ, Қимақ қағанаттары дәуірінде кең тараған, киіз үйге ұқсас діни құрылыс жүйесі:Дың ескерткіштері
Дың және Сардоба ғимараттарының ұқсастығы: құрылысы киіз үйге ұқсас
Дың ескерткіштерінің сардобадан айырмашылығы: Қаза тапқан адам басына салынды
Дың ескерткіштері басым болған мемлекеттер:Қарлұқ, Қимақ
Дың ескерткіштерінің көп сақталған жері: Орталық Қазақстан, Жетісу, Тарбағатай, Маңғыстау
VІІ ғасырдың аяғы және VІІ ғасырдың басында Ақбешімде салынған діни құрылыс:
Будда ғибадатханасы
Будда ғимараттарынынң орны табылған жер: Ақбешім,Суяб
Балбал тастар көп кездесетін аймақтар: Орталық Қазақстан мен Жетісу
Орта ғасырдағы Қазақстан жерінде сәулетті ірі қшұрылыстар салына бастады :Х-ХІІғғ.
Х-ХІ ғасырлар аралығында Боран мұнарасы салынды: Жетісуда
Х-ХІғасырлар аралығында Жетісуда салынған мұнара: Боран
Боран мұнарасы қай ғасырға жатады:Х-ХІғ
Мәтінде сипатталған ортағасырдағы сәлет өнеріне тән құрылыс: «... Ол Х ғасырдың аяғында немесе ХІ ғасырдың басында Жетісу халқы жаппай мұсылмандыққа көше бастаған кезде салынған. Мұнараның жанында төбесі күмбезделіп жабылған кесенелер болған. Олардың ішкі жағы қызғылт-күрең түске боялған оюлы ғаныш сылақпен безендірілген » Боран мешіті
Х-ХІІ ғасырларда Қарахан мемлекеті кезінде өркендей бастаған сәулет өнерінің тамаша туындысы: Айша бибі кесенесі
Бабаджа хатын мен Айша бибі кесенелері жақын орналасқан қала: Тараз
Бабаджа қатын кесенесінің салынған мерзімі:Х-ХІғғ.
Айша бибі кесенесінің салынған мерзімі:ХІ-ХІІғғ
Х-ХІІ ғ. Қазақстанда сәулетті ірі құрылыстардың көптеп салынуына ықпал еткен жағдай:Ислам дінінің нығая бастауы
Ру Х-ХІІ ғғ. Қала құрылысындағы жаңалықтарының бірі: Шығыс моншасынның салынуы
Орта ғасырлық шығыс моншалардың орындары табылған қалалар: Отырар, Тараз
Жамбыл(Тараз) қаласының жанындағы орта ғасырлық тарихи ескерткіш:Айша-бибі кесенесі
Х-ХІІ ғасырларда Қарахан мемлекеті кезінде өркендей бастаған сәулет өнерінің тамаша туындысы: Айша бибі кесенесі Х-ХІІ ғ. тараз қаласы маңындағы сәулет өнерінің тамаша туындысы: Бабаджа қатын
ХІІІ ғасырдан ХІV ғасырға дейін Қазақстан жерінде ірі құрылыстар салынбауының себебі: Моңғол шапқыншылығының салдары
ХІУ-ХУ ғ. саулет өнерінде қалыптасқан жаңа үлгілер: Ғимаратты күмбез шатырмен жабу
ХІУ-ХУ ғасырлардағы сәулет өнерінің тамаша үлгісін көрсеткен кесене: Дәуітбек кесенесі, Арыстан баб, Тектұрмас
Көне Отырар қаласының батыс жағында 3км жерде орналасқан кесене:Арыстан баб кесенесі
Арыстан баб кесенесінен 3 км-дей жерде орналасқан ежелгі қала: Отырар
Құлап қалған Арыстан баб күмбезін ХІУғасырда қайта салғызған: Әмір Темір
Арыстан баб кесенесі :2бөлмелі
ХІУ-ХУ ғ. сәулет өнерінің тамаша үлгісін көрсеткен кесене:Қожа Ахмет Йасауи
Қожа ахмет Йасауи кесенесі орналасқан қала: Түркістан
Іле алқабындағы қалалық мәдениет мүлде құрып біткен уақыт:ХІУғ.басы
Сайрам қаласының ХУІ ғасырдың аяғында экономикалық жағынан құлдырау себебі: Жоңғар шапқыншылығы
Қазақстан жеріндегі қалалар экономикалық жағынан әлсірей бастаған уақыт:ХУІІІғ.
Қолөнер мен шаруашылығы
Ортағасырлық қалалардағы қолөнершілер мен саудагерлер тұратын бөлігі Шахристан
Ортағасырлық қаланың егін егушілері мен мал өсіруші қарапайым халық тұратын бөлігі Рабад
Ғимаратқа сән беру үшін қолданылатын шағын көзе кірпіш Терракота
ХІ ғасырда сәулет өнерінде –теракота:Өрнектелген кірпіш
Теракота кеңінен қолданылған ғасырлар:ХІ-ХІІғ
Арыстан бейнесі бедерленген теракоталық тақта табылған қала: Қызылөзен
ХІІғ. Қалалрдағы тұрғын үйлерде қолданылған суды сыртқа шығаратын құбыр атауы :Ташнау
ХІ-ХІІғ-да тұрғын үйлердегі канализацияның қарапайым түрі: Ташнау
Терминдер мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз
1.Сардоба
2.Ташнау
3.Рабад
А)Жуынды су ағатын құдық
В)Қазақстанда егін шаруашылығын болғандығын дәлелдейтін жер суғаратын құрал
С) Ортағасырлық қаланың егін егушілер мен мал өсіруші қарапайым халық тұратын сыртқы бөлігі
Д) Жылжымалы Үйлердің ішіедегі ең белгілісі
Е) Ғимараттарды сәндеу үшін қолданылатын оюланған кірпіш
Ғ) Күмбезді құдық немесе құдық үстіне салынған ғимарат
Дұрыс жауабы 1-Ғ, 2-А, 3-С.
Терминдер мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз
1 күйме
2 терракота
3 Шығыр
А) Қазақстанда егін шаруашылығын болғандығын дәлелдейтін жер суғаратын құрал
Б) Отырырда соғылған мыстан жасалып ұсақ тиындар қызметін атқарған ақша
С)Ортағасырлық Қазақстан қалаларындағы мата сатуға арналған керуен сарайларындағы арнайы бөлмелер
Д) Жылжымалы үйлердің ең белгілісі
Е) Ғимараттарды сәндеу үшін қолданылатын оюланған кірпіш
Ғ) Күмбезді құдық немесе құдық үстіне салынған ғимарат
Дұрыс жауабы 1-Д, 2-Е, 3-А.
Қыш құмыралар жасайтын шеберханалары болған ортағасырлық қалалар: Раң , Күлтөбе
Х-ХІІ ғасырларда Қазақстандағы қыш құмырашылардың жетістігі:шыны(әйнек)
Отырар,Тараз, Түркістаннан табылған шыны ыдыстар жатады :Хғ.
Отырар ,Тараз қалаларында әйнек жасау ісі басталған мерзім:Х-ХІғасырлар
Археологикалық деректер бойынша отырықшы мәдениеттің өркендеген кезі:Х-ХІІғ
Х-ХІІ ғасырларда ірі және кіші қалалардың Сырдария,Шу,Талас өзендерін жағалай орналасуы қай саланың дамығанын көрсетті:
егіншіліктің
Орта ғасырда егіншілік өркендеген өңір Шу, Сырдария, Талас.
Х-ХІІғғ. Қалалық отырықшылық мәдениетінің дамығандығының басты көрсеткіші: Сауданың дамуы
Қуаңшылық жылдары жасалған ырым: Тасаттық
Малы жоқ көшіп-конуға көлігі жоқ, егіншілікпен айналысатын кедей:жатақ
Сәулет өнерінің орта ғасырда биік деңгейде болғандығының дәлелі: Құрылыс материалдарының сапалы болуы
Түріктердің өнеріне қатысты мәтінді оқып, не туралы айтылғанын анықтаңыз «Олар мазмұны жағынан екі топқа бөлінеді: біріншісі –салт аттылар қаумалап аң аулау, көшіп-қону, жекпе-жек бейнеленген көріністер, екіншісінде тағы аңдардың бейнелері көп беріледі. Салт атты жауынгерлер бейнесі-түрік ағанаттарының әскери- саяси сипатын танытады. Олардың ту бейнеленген : Жартастағы суреттер»
ХІУ-ХУ ғ. Қазақстандағы хандықтар шаруашылығының басым түрі:Мал шаруашылығы
Көктеу дегеніміз:көктемдегі жайылым
Малды алысқа ұзатып жаятын жайылым: Жайлау
әтіндегі оқиғаны анықтаңыз « (оның) жанында көп жағдайда зираттар орналасады ...(Ол) үшін талас туындаса, «Менің ата-бабамның сүйегі жатқан жер...деп» арызданатын болған (оның) төңірегіндегі тұрғындар егін салумен айналысқанын айғақтайтын арық-тоғандардың да іздері зерттелген. Мұндай жағдай бүкіл қазақ жеріне тән. Сондықтан... (оның) қазақ халқының әлеуметтік-экономикалық өмірінде алатын тарихи маңызы зор болған»Қыстау
Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым: тебінді
ХУІ-ХУІІғ. Түйе мен қой –ешкілер үшін қыстық жайылымға тандалған жер:Қызылқұм шөлі
ХІУ-ХУ ғасырларда материалдық игіліктер негізделген шикізат көзі: Мал басынан алынды
ХІУ-ХУғасырларда жаздыгүні бастарында ыстық өткізбейтін ақ киізден жасалған : Айыр қалпақтар киген
Қазақ қоғамындағы (ХУІ-ХУІІғғ. ) қыстау мен көктеу арасы шамамен :20-25шақырым
Қозы көш дегеніміз: Жас төлдерді аман сақтау үшін күніне 8-10 шақырым көшіп отыру
Қозылардың жүнін қырқатын мезгіл: «қозы күзем»
Көшпелі өмір салтындағы жайлауға көшудің басты мақсатын табыңыз: «Жайлау мен көктеудің арасы ұзақ, Қазақстанның әр жерінде әрқалай болды. Шамамен оңтүстік аудандарда 100-150 шақырым болса,солтүстік және солт-батыс аудандарда 500-1000 шақырымға дейін жеткен. Жайлауда қозы жүні қырқылды. Қозы жүннен киіз басылып, үй-жайға қажетті қажетті бұйымдар жасалды. Қазақ халқы жайлауда қыз ұзатып, келін түсірген. Балаларды сүндетке отырғызып той жасаған.»
қыстан аман шығу үшін, малды семірту
Мәтінде сипатталған тарихи географиялық аймақтарды анықтаңыз. «бұл аймақтардың тұрғындары жаз айларында солтүстікке, ал қыста оңтүстікке қарай көшіп, Сырдария, Сарысу, өзендері мен Арал теңізінің жағалауындағы тоғайлы жерлерге қыстаған. Бұлардың көшу бағыттарының қашықтығы 800-1000 км-ге дейін барған. Сондықтан олар өздерінің тұрақты қыстауларында 3-4 айдан ұзақ отырмаған» Шығыс Дешті Қыпшақ пен Батыс Қазақстан
Қыста көшіп қонған құазақ ауылдары үшін ең қауіптісі:жұт
«жұт»- деген сөздің мағынасы : малдардың жаппай қырылуы
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан қазақтардың төрт кезеңге бөлінген жайылымы:Маусымдық жайылым
Көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан қазақтар үшін көктем кезіндегі маңызды іс .мал төлдету
ХІІІғасырдың соңындағы жазба деректерге қарағанда, пайдаланылатын киіз үй түрлері : Арба үстіне тігілген, жылжымалы
Жылжымалы үй : Күйме
Киіз үйдің ағаш қаңқасын құрайтын бөлік :3бөлік
Киіз үй қабырғасы атауы:кереге
Киіз үйдің негізгі бекіту , біріктіріп байлау қызметін атқарған бауының атауы: «басқұр»
ХУ-ХУІІғғ. Қазақтар түндегі жүріс бағытын бағдарлаған жұлдыз: Темірқазық
Қазақтар үшін астраномиялық сағат ролін атқарған : Жетіқарақшы
Қазақ халқының Өмірінде ертеден дамыған қолданбалы өнеріне жатпайтын кәсіп: жерді суландыру
Қазақстандағы түрік дәуірінде кең тараған балбал мүсіндері негізінен жасалды тастан
Шұбат жасалды:Түйе сүтінен
Қазақтардың 30-40 жастағы әйелдерінің бас киімі : Кимешек
Қазақ халқында жасы келген әйелдер киген бас киім: Күндік
Басқа ұлттармен бауырласып кетуге байланысты аталатын әдет: Тамыр болу
Кепілге берілген адам:Аманат
Қазақ қоғамындағы аманат сөзінің мағынасы: кепілге берілген атақты адамның баласы
Отырар қаласында ХІІІ-ХІV ғасырларда жасалған кесенелерде салынған сурет : Құстар мен хайуанаттар
Отырардан табылған көмбедегі сұрау белгісі бар сырғалар зерттеушілер пікірі бойынша:Қыпшақтардікі
Орта ғасырларда қамыстан. Кейде ағаштан жасалған жасалған музыкалық аспап: Сыбызғы
Шаш қаласына(Ташкент) түріктердің былғарысы, бағалы терілері әкелінгені туралы жазған орта ғасырлық ғалым: әл-Макдиси
Кангу Тарбан деген түрік бірлестігінің теңгелері табылған қалалар : Сырдария бойы
Мал өсірушілерден жиналатын салық: Құшыр
Термин мен мағынасын сәйкестендіріңіз:
1 Жылу
2 Жұртшылық
3Асар
А) Мал-мүлікіне зардапкелген отбасыларына ауылдас немесе туыс адамдардың көмек көрсету дәстүрі
В) қазақ балаларының ең көп ойнаған ойыны
С)Қарызға батып, оны өтеуге жағдайы жоқ рулас ағайын туыстарына қарыздан құтылуына көмек көрсету дәстүрі
Д) Бозбалалар мен жігіттердің екі-екіден ортаға шығып, бірін-бірі ат үстінен аударып түсіру үшін күш сынасқан ойыны
Е) Ешқандай ақы алмастан ауылдас адамдардың бірлесе жұмылып, біреудің үлкен бір жұмысын бітіріп беру дәстүрі.
Ғ) Ер адамдарарасынан кеңінен тараған қазақ халқының ұлттық спорт ойыны
{Дұрыс жауап} = 1-А, 2-С, 3-Е
Мағына мен тарихи терминді сәйкестендіріңіз:
1 Кейбір жағымсыз қылықтар, бұзақылық жасаған адамға қамшымен немесе солқылдақ көк шыбықпен жазалау
2 Адам өлтіріп немесе дене мүшесіне жарақат салып, мүгедек еткені үшін төленетін өтем
3 Жасаған қылмысы үшін материалдық не ақшалай өтемнің түрі
А) Барымта
В) Шариғат
С) Күн
Д) Бидің билігі
Е)Дүре соғу
Ғ) Айып
{Дұрыс жауабы} = 1-Е, 2-С, 3-Ғ
Сәулет өнері
УІІ-УІІІғ-да салынып, бітпей қалған ғимарат: Ақыртас
Ақыртас ғимараты салына бастаған кезең: Қарлұқ қағанаты кезінде
Мәтіндегі сипатталған сәулет өнерінің ескерткішін табыңыз: «Ел аузында сақталған аңызға қарағанда, бір сұлу қызға ғашық болған Алан-Хазар есімді жігіт қыздың көңілінен шығу үшін тастан сарай салып бермек болған. Сарай тұрғызатын жер суға тапшы болғандықтан, ол Талас өзенінен су тасу үшін арық тартпақ болады. Бірақ белгісіз себептермен Алан-Хазрдың сарайы бітпей қалған. Соған қарамастан, бұл ғимаратты салушы сәулетшінің ой өрісі кең әрі батыл шешімді адам болғандығы аңғарылады » Ақыртас ғимараты
Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасында орналасқан сәулет өнерінің туындысы: Білеулі
Құдық үстіне орналасқан құрылыс:сардоба
Ерте орта ғасырларда қазақ жеріне салынған «сардоба» құрылысы: Құдықтың үстіне орналасқан құрылыс
УІІІ ғ. Қарлұқ, Қимақ қағанаттары дәуірінде кең тараған, киіз үйге ұқсас діни құрылыс жүйесі:Дың ескерткіштері
Дың және Сардоба ғимараттарының ұқсастығы: құрылысы киіз үйге ұқсас
Дың ескерткіштерінің сардобадан айырмашылығы: Қаза тапқан адам басына салынды
Дың ескерткіштері басым болған мемлекеттер:Қарлұқ, Қимақ
Дың ескерткіштерінің көп сақталған жері: Орталық Қазақстан, Жетісу, Тарбағатай, Маңғыстау
VІІ ғасырдың аяғы және VІІ ғасырдың басында Ақбешімде салынған діни құрылыс:
Будда ғибадатханасы
Будда ғимараттарынынң орны табылған жер: Ақбешім,Суяб
Балбал тастар көп кездесетін аймақтар: Орталық Қазақстан мен Жетісу
Орта ғасырдағы Қазақстан жерінде сәулетті ірі қшұрылыстар салына бастады :Х-ХІІғғ.
Х-ХІ ғасырлар аралығында Боран мұнарасы салынды: Жетісуда
Х-ХІғасырлар аралығында Жетісуда салынған мұнара: Боран
Боран мұнарасы қай ғасырға жатады:Х-ХІғ
Мәтінде сипатталған ортағасырдағы сәлет өнеріне тән құрылыс: «... Ол Х ғасырдың аяғында немесе ХІ ғасырдың басында Жетісу халқы жаппай мұсылмандыққа көше бастаған кезде салынған. Мұнараның жанында төбесі күмбезделіп жабылған кесенелер болған. Олардың ішкі жағы қызғылт-күрең түске боялған оюлы ғаныш сылақпен безендірілген » Боран мешіті
Х-ХІІ ғасырларда Қарахан мемлекеті кезінде өркендей бастаған сәулет өнерінің тамаша туындысы: Айша бибі кесенесі
Бабаджа хатын мен Айша бибі кесенелері жақын орналасқан қала: Тараз
Бабаджа қатын кесенесінің салынған мерзімі:Х-ХІғғ.
Айша бибі кесенесінің салынған мерзімі:ХІ-ХІІғғ
Х-ХІІ ғ. Қазақстанда сәулетті ірі құрылыстардың көптеп салынуына ықпал еткен жағдай:Ислам дінінің нығая бастауы
Ру Х-ХІІ ғғ. Қала құрылысындағы жаңалықтарының бірі: Шығыс моншасынның салынуы
Орта ғасырлық шығыс моншалардың орындары табылған қалалар: Отырар, Тараз
Жамбыл(Тараз) қаласының жанындағы орта ғасырлық тарихи ескерткіш:Айша-бибі кесенесі
Х-ХІІ ғасырларда Қарахан мемлекеті кезінде өркендей бастаған сәулет өнерінің тамаша туындысы: Айша бибі кесенесі Х-ХІІ ғ. тараз қаласы маңындағы сәулет өнерінің тамаша туындысы: Бабаджа қатын
ХІІІ ғасырдан ХІV ғасырға дейін Қазақстан жерінде ірі құрылыстар салынбауының себебі: Моңғол шапқыншылығының салдары
ХІУ-ХУ ғ. саулет өнерінде қалыптасқан жаңа үлгілер: Ғимаратты күмбез шатырмен жабу
ХІУ-ХУ ғасырлардағы сәулет өнерінің тамаша үлгісін көрсеткен кесене: Дәуітбек кесенесі, Арыстан баб, Тектұрмас
Көне Отырар қаласының батыс жағында 3км жерде орналасқан кесене:Арыстан баб кесенесі
Арыстан баб кесенесінен 3 км-дей жерде орналасқан ежелгі қала: Отырар
Құлап қалған Арыстан баб күмбезін ХІУғасырда қайта салғызған: Әмір Темір
Арыстан баб кесенесі :2бөлмелі
ХІУ-ХУ ғ. сәулет өнерінің тамаша үлгісін көрсеткен кесене:Қожа Ахмет Йасауи
Қожа ахмет Йасауи кесенесі орналасқан қала: Түркістан