Файл: Тас дуірі Ежелгі азастан тарихына жатпайтын тарихи деріс Ислам дініні таралуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.12.2023
Просмотров: 1317
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Эмиссия – ақшаны немесе құнды қағаздарды айналысқа қосу.
Энеолит – б.з.б. 3-2 мыңжылдықта адам баласы мыстан жасалған құралдарды игере бастаған, неолит пен қола дәуірі арасындағы өтпелі кезең.
Энтузиязм – құлшыныс, ықылас.
Эпитафия – қабір ескерткішіне жазылған жазу.
Эпос – ауыз әдебиетіндегі ел қорғаған батырлардың өмірін эпикалық сипатта жан-жақты суреттейтін жанр.
Эрозия – белгілі бер нәрсенің беткі қабатының бүлінуі.
Эрозия – қандай да бір нірсенің жоғарғы қабатының толық немесе ішінара бұзылу үдерісі.
Эсерлер – көп санды және ықпалды революцияшыл партиялардың бірі, социалист-революционерлер партиясы.
Этнос – халық, ұлыс, ұлт, этникалық қауымдастық. Жеке топ ретінде қалыптасқан ұлт
Этникалық қауымдастық – адамдардың әлеуметтік тұрақты топтары. Ол тайпа, халық, ұлт т.б. түрінде ерекше тарихи жағдайларда қалыптасты.
Этникалық сана – жеке адамдардың белгілі бір этникалық ортақтыққа жататынын түсінуі.
Этногенез – әртүрлі қауымдық топтар негізінде жаңа құрамдағы туыстас тайпаның немесе халықтың қалыптасуы.
Этногенез – ежелден келе жатқан этнографиялық, лингвистикалық және антропологиялық ерекшіліктері мен әртүрлі этникалық компоненттер негізіндегі жаңа этникалық қауымдастықтың қалыптасу үдерісі.
Этнография – әртүрлі халықтардың тұрмыс-тіршілігін зерттейтін ғылым. Этнография грекше «этнос» - халық, «графо» - жазамын деген мағынаны білдіреді.
Этнодемография (грек. ethnos – халық, dermos – халық және grapho – жазамын) – этностардың табиғи өсуін және олардың санының динамикалық ерекшіліктерін зерттеуші этнография (этнология) мен демографияның түйісуіндегі ғылыми пән.
Этноним – тайпа, халық атауы.
ЮНЕСКО – Біріккен Ұлттар Ұйымының білім беру, ғылым мен мәдениет жөніндегі мамандандырылған мекемесі, үкімет аралық ұйым. Өз қызметін 1946 жылы бастады.
Яғбу, жағбу – Түрік қағанаты билеушілерінің лауазымы.
Жылдар
138 жылы Батыс елдерінде елші аттандырған ел:
Қытай
448 жылы Аттила сарайында болған Прийск
448 жылы Аттила сарайында болған Прийск айтты: Бір көрген адам оның нағыз азиялық екенін айтты
545 жылы болған оқиға Түрік қолбасшысына қытай елшісі келді
552-603 жылдары өмір сүрген мемлекет : Түрік қағанаты
581 жылы Түрік қағанатында болған оқиға: Қағанат ішінде өзара соғыс болды
610-630 жылдары билік құрған Батыс Түрік қағанаттарының билеушілері: Шегу мен Тон
634 жылы нушеби тайпасының қолдауымен билікке келген Батыс Түрік қағаны:Ешбар Елтеріс
659 жылы Жетісуға басып кіріді: қытайлар
682 жылы Шығыс түріктері өз мемлекетін қалпына келтірген жер: Монғолия
704-766 жылдары түргеш теңгелері соғылған қала: Тараз
714 жылы Шашаты басып алған араб қолбасшысы: Күтейба ибн Муслим
720-721 жылдары Соғды жерінде арабтарды жеңген Сұлу қағанның қолбасшысы: Күли шор
737 жылы Тоқарстандағы арабтарды талқандауға түргештермен біріккен тайпа: Қарлұқтар
748 жылы Түргештердің астанасы Суяб қаласын басып алған : Қытай империясы
751 жылы арабтар мен қытайлар арасындағы шайқас өткен жер: Атлах шайқасы
756 жылы Түргеш қағандығын құлатып билікті өз қолына алған тайпа : Қарлұқ
766-840 жылы қимақтардың қоныстанған аумағы: Батыс Алтай, Тарбағатай, Алакөл ойпаты.
840 жылы өзін қаған деп жариялаған Испиджап қаласының билеушісі: Білге Құл Қадырхан
870-950 жылдары өмір сүрген ортағасырлық ғалым: Әбу Насыр әл-Фараби
924 жылы Алтайдан Тынық мұхитқа дейінгі аумақты алып жатқан қидандардың мемлекеті : Ляо империясы
940жылы Қарлұқ қағанатын талқандады : Қашғардың түрік билеушілері
960 жылы исламды мемлекеттік дін деп жариялаған Қазақстандағы ерте орта ғасырлық мемлекет: Қарахан мемлекеті
965 ж. Оғыздар хазарларға қарсы әскери одақ құрды: Киев Русімен
973-1050 жылыөмір сүрген энциклопедист ғалым: Әбу Насыр әл-Бируни
985 жылы князь Владимир торгтармен (оғыздар) одақтаса отырып, жорық жасады : Бұлғарларға
1125 жылы Елюй Даши бастаған қидандар қоныс аударған аймақ: Жетісу
1128 -1213 жылдар аралығында Жетісуда билік жүргізген:Қарақытай
1137 жылы Ходжент жанаында Қарахан әскерлеріне ойсырата соққы берген мемлекет:Қарақытай
1141 жылы Самарқан қаласына жақын Қатуан даласында қарақытайларға қарсы соғысты: Қарахандар мен салжұқтар
1201 жылы Шыңғыс ханға қарсы топтасу үшін құрылтайға жиналған тайпалар: меркіт, наман, қырғыз.
1201 жылы Аргун өзенінің бойында өткен құрылтайда таққа отырған Жалайыр билеушісі өзін жариялады: «Гурхан» деп
1207-1208 ж. Енисей қырғыздары мен теріскей Сібір халықтарын басып алған Шыңғысхан баласы: Жошы
1207-1208 жылдары моңғолдар басып алған елдер : Енисей қырғыздары мен сібір халықтары
1207-1209 жылдары Шыңғыс хан бағындырған елдер: Таңғұт мемлекеті,Тұрфан княздігі, Ұйғыр халқы
1208 жылыҚарақытайларды Шығыста жеңген: Наймандар
1211-1215 жж. Шыңғысхан Қытайға жорығында қолға түсірді:Соғыс техникасын
1212 жылы Батыс Қарахан мемлекетін біржола құлатқан Хорезм шахы: Мұхаммед
1217-1218 жж. Хорезм шахы Мұхамед Текеш теңге соқтырған қала: Отырар
1219 жылы Қазақстан мен Орта Азияға басып кірген кездегі Шыңғыс хан әскерінің саны :150 мың
1219 жылыШағатай менҮгедей қоршауға алған қала:Отырар
1219 жылы Отырарды қоршауға алған Шыңғысханның балалары : Шағатай мен Үгедей
1227 жылы Жошы өлген соң оның орнына отырған Батый
1227-1255 жылдары Алтын Орданы билеген : Батый хан
1235 жылы бүкіл моңғолдық құрылтайда қабылданған шешім: Батысқа жорық жасау
1262жылы Алтын орда ханы Берке достық қарым-қатынас жасау үшін өз елшісін жіберді: Бейбарысқа
1290-1312 жылы Алтын Орданы Басқарған хан : Тохты хан
1327-1328 жылы Сығанақ қаласында өз атынан теңге соқтырған Ақ Орда ханы : Мүбәрак
1336-1405 жылдары өмір сүрген билеуші : Әмір Темір
1342-1357 жж.Алтын Ордада билік құрды әз-Жәнібек хан
1368-1369 жылдары Ұрыс хан өз атынан теңге соқтырған қала: Сығанақ
1371-1390 ж. Дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы 10 рет
1374-1375 жылдар жорық жасап Қажы –Тарханды , бұлғаларын бағындырған Ақ Орда ханы: Ұрыс
1376 жылы қайтыс болған Ақ Орда ханы Ұрыс
1377 жылы Темір мәлік пен Тоқтамыс арасындағы шайқас : Сауран
1379 жылы Тоқтамыстың Темір-Мәлікті жеңіп билікті қолына алған қаласы Сығанақ
1380 жылы Куликово даласындағы шайқас болды: Мамай мен Д.Донской арасында
1380 жылы Мамай Ордасын басып алған: Тоқтамыс
1380 жылы Әмір Темірге қарсы одаққұруға кіріскен мемлекеттер: Ақ Орда және Моғолстан
1382 жылы өз билігін соғыстағы жеңістермен бекіте түспек болған Тоқтамыс хан: Мәскеуді өртеді.
1390 жылдардағы жорықтан кейін Темірге толық тәуелділікке түскен: Моғолстан
1391 жылы қаңтарда Тоқтамысты жазалау үшін аттанған Әмір Темір әскерінің саны: 200 мың
1395 жылы Тоқтамыс пен Темір арасында шайқас өткен жер: Терек өзені жағасында
1395 жылы Әмір Темірдің бұйрығымен Ақ Орда тағына отырған Ұрыс ханның баласы: Қойыршақ
1408-1416 жылдары Моғолстанда билік еткен: Мұхаммед хан
1428 жылы қайтыс болған Моғолстан ханы:Уәйіс
1428 жылы Моғолстан ханы Уәйіс қайтыс болғаннан кейін билік үшін таласқа түскен балалары: Жүніс пен Есенбұға
1428 жылы Моғолстанға шапқыншылық жасаған Темір ұрпағы: Ұлықбек
1428-1468 ж.ж. Шығыс Дешті Қыпшақ жерінде өмір сүрген хандық: Әбілқайыр хандығы
1431 жылы Тоқа-Темір ұрпақтарына қарсы шайқаста Әбілқайыр хан жеңіске жеткен жер: Екіретүп
1446 жылы Сығынықты басып алды: Әбілқайыр хан
1456-1457 жылдары Әбілқайыр ойраттардан жеңілген жер: Сығанақ түбі
1465-1466 жылы болған тарихи оқиға: Қазақ хандығының құрылуы
1468 жылы дүниеден өткен Өзбек ұлысының ханы: Әбілқайыр
1470 жылы Сыр бойындағы қалаларға шабуыл жасаған қазақ қолына басшылық жасады: Керей, Жәнібек
1470 жылы Керей, Жәнібек хандар шабуыл жасаған қалалар: Түркістан, Созақ
1474 жылдан бастап билік құрған қазақ ханы: Бұрындық (Мұрындық)
1490 ж. Азов қаласында дүниеге келген жырау: Доспамбет
1511 жылға дейін Қазақ хандығын билеген Керейдің ұлы: Бұрындық
1511-1518 жж. Қасым ханның кезіндегі басты оқиға: Қазақ хандығын біріктіріп, бір орталықтан басқару жүйесін жетілдірді.
1538-1580 жж. Қазақ хандығын басқарған хан: Хақназар
1550 жылдардың ортасында Ресейге қосылған хандықтар: Қазан, Астрахань
1558-1560 жылдары Қазақтарды «Ислам дініне сенетін халықтар» деп жазған ағылшын көпесі: А.Дженкинсон
1570 жылдардың аяғында Моғолстанның Қазақ хандығына өткен жерлер: Жетісудың батысы
1570 жылдардың аяғында Хақназардың билігінде болған өңір: Шу, Талас өңірі
1580 ж. Сарайшық қаласының біржола қирау себебі: Дон, Еділ казактарының Жайық бойына шапқыншылық жасау салдарынан
1580-1582 жылдары Қазақ хандығын басқарған: Шығай хан
1583 жылы «Ант беріскен шартты» бұзып, Тәуекел хан Өзбек ханнан қайтарып алған қалалар: Сауран, Түркістан, Отырар, Сайрам.
1584 ж. Ермакты жеңген қазақ батыры: Сәтбек
1587 (1588) жылы орыс әскерлері тұтқындап Мәскеуге алып кеткен қазақ ғұлама ғалымы: Қадырғали Жалаири
1594 ж. Мәскеуге Тәуекел ханның елшілігін басқарып келді: Құл-Мұхаммед
1594 жылы Ресейге елшілік аттандырған хан: Тәуекел
1595 ж. Тәуекел ханға келген орыс елшілігін басқарып келген: В.Степанов
1597-1598 жж. Тәуекел хан Абдаллах ханның әскерін талқандаған жер:
Ташкент қаласының түбінде
1598 жылы қаза тапқан хандар: Тәуекел, Абдаллах
1598 жылы Өзбек хандығымен шайқаста Тәуекел хан басып алған қалалар: Ташкент, Самарқан
1598 жылы Тәуекел хан 70-80 мың әскермен қоршауға алған Өзбек хандығының астанасы: Бұхара
1598 жылы Қазақ хандығының билігін қолына алған Тәуекел ханның інісі: Есім хан
1603 жылы бірінші қазақ-бұқар шайқасы болған жер: Айғыржар
1611 ж. Ташкент түбінде Есім ханмен ұрысқа түскен Бұхар ханы: Иманқұли
1613 ж. өзін Ташкент қаласының билеушісі деп жариялап, өз атынан ақша шығарған хан: Тұрсын
1628-1652 жылдары хан тағына отырған Есім ханның баласы: Жәңгір
1635, 1643, 1652 жылдары қазақтарға қарсы жорықты басқарған қонтайшы: Батыр
1640 ж. салынған бекініс: Гурьев
1643 жылы Арал өңірінің қазақтары сайлаған хан: Әбілғазы
1643 жылы жоңғармен шайқаста Алшын Жалаңтөс батыр көмекке келді: Жәңгірханға
1643 жылғы Жәңгір ханның басшылығымен қазақтар жоңғарларды жеңген шайқас: Орбұлақ шайқасы
1652 жылы қазақ жеріне шабуыл жасаған жоңғар қонтайшысы: Батыр
1675-1678 жылдары өмір сүрген ауыз әдебиетінің өкілі, көрнекті жырау: Ақтамберді жырау
1680 жылы жоңғар шапқыншылығы кезінде аман қалған қала: Түркістан
1680 жылы Қазақ хандығының билігін қолына алған Жәңгір ханның ұлы: Тәуке
1680 жылдары жоңғар әскері Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанға баса-көктеп кіріп, басып алған қалалар саны: 9
1684-1781 жылдары өмір сүрген қазақ әдебиетінің алдыңғы қатардағы өкілдерінің бірі, белгілі жырау: Бұқар жырау
1694 ж. Тәуке хан І Петрмен елші Аталықов арқылы келісім жасады: Сауда байланысын күшейту
1706-1778 жылдары өмір сүрген белгілі жырау: Үмбетей
1708 жылы башқұрттардың көтерілісі кезінде қазақтармен қарақалпақтардан тұратын 20 мың әскермен Уфаға дейін барған адам: Тәуке хан
1710 ж. жоңғарларға қарсы күресу үшін үш жүз өкілдерінің бас қосқан жері: Қарақұм
1711-1781 жылдары өмір сүрген қазақтың ұлы ханы: Абылай
1714 (1716)-1720 жылдары Ертіс өзенінің бойына салынған бекіністер: Железинск, Коряков, Омбы, Семей
1715 жылы Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры: Қайып
1716 жылы салынған бекініс: Жәміш, Омбы
1716-1720 жылдары Ертіс өзенінің бойына салынған бекіністер: Железинск, Коряков, Жәміш, Өскемен, Омбы, Семей.
1717 жылы салынған бекініс: Железинск
1718 жылы жоғары Ертіс бойына салынған әскери бекініс: Семей
1718 жылы қазақ-жоңғар шайқасы болған жер: