ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.12.2023
Просмотров: 79
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Батыс Қазақстан облысының білім басқармасы
«Биология» пәнінен 9-сыныптар
бойынша қорытынды аттестаттаудың емтихан тапсырмалары
(Жалпы білім беретін орта мектеп)
Жалпы білім беретін мектептерге арналған №1 нұсқа
А тапсырмасы. Нұсқаулық: қысқа және бір дұрыс жауапты тапсырмалар
А бөлімі
1.Омыртқалылардың басты белгісі болып саналады:
А. Желбезек болмауы
В. Бүйректің болуы
С. Хорда болуы
D. Ішкі қаңқа [1]
2. Буынаяқтыларды жоюға бағытталған пестицидтер:
А. Гербицидтер
В. Токсицидтер
С. Фунгицидтер
D. Инсектицидтер [1]
3. Нейронның қысқа өсінділері:
А. Нейроглия
В. Дендриттер
С. Аксондар
D. Миелин [1]
4. Адамның сомалық жасушасында 46 хромосома бар. Адамның жыныс жасушасындағы хромосомалар саны:
А. 24
В. 26
С. 23
D. 22 [1]
5. Өсімдік бөлімінің дұрыс сипаттамасын табыңыз
-
Жауап нұсқасы
Өсімдік бөлімі
Мүшелері
Көбеюі
А
Жабықтұқымдылар
Ризоидтар
Спора арқылы
В
Қырықжапырақтар
Гүл
Тұқым арқылы
С
Ашықтұқымдылар
Тамыр
Тұқым арқылы
D
Мүктер
Жеміс
Тұқым арқылы
[1]
6. Тамыр түктері орналасқан тамыр аймағы:
А. Өсу аймағы
В. Сору аймағы
С. Бөліну аймағы
D. Өткізу аймағы [1]
7. Әр түрге жататын ағзалардың бір-бірінен бөлек тіршілік ете алмай, өзара қолайлы жағдай туғыза отырып селбесіп тіршілік ететін симбиоз түрі:
А. Комменсализм
В. Пәтерлестік
С. Кооперация
D. Мутуализм [1]
8
. Қоректік тізбекті толықтыр: шөп шегіртке ________ бүркіт
А. Бақбақ
В. Қасқыр
С. Торғай
D. Түлкі [1]
9. Мына формуланы пайдалана отырып
х 100%, егер 150 кг жемшөпті пайдалана отырып, 30кг салмақ қосса жануарлар популяциясындағы энергия ауысуының тиімділігін есептеңіз.А. 35%
В. 20%
С. 45%
D. 14% [1]
10. Сүйек сыртынан жабылған:
А. Кемікті затпен
В. Шеміршекпен
С. Тығыз затпен
D. Сүйекқаппен [1]
11. Нуклеотидтің құрам бөліктерін анықтаңыз
А. Азотты негіздер, бес көміртекті қант және фосфор қышқылының қалдығы
В. Пуринді негіздер, бес көміртекті қант және фосфор қышқылының қалдығы
С. Азотты негіздер, бес көміртекті қант және көмір қышқылының қалдығы
D. Азотты негіздер, алты көміртекті қант және фосфор қышқылының қалдығы [1]
12. Жетіспейтін сөздердің дұрыс ретін таңдаңыз.
Артерия қанында ұлпа жасушаларына қарағанда оттек __________________. ______________ заңы бойынша кез-келген заттың молекулалары ____________ концентрация аймағынан конценрациясы ______________ аймаққа ұмтылады.
А. Аз, диффузия, үлкен, аз
В. Көп, диффузия,үлкен,аз
С. Көп, диффузия, аз, үлкен
D.Көп,диффузия,үлкен,үлкен
[1]
13. Эукариоттармен салыстырғанда прокариоттар жасушаларында болмайды:
А. Мембрана
В. Рибосома
С. Цитоплазма
D. Митохондрия [1]
14. Бірінші реттік зәрдің түзілуі:
А. Кері сүзілу
В. Ультрасүзілу
С. Реабсорбция
D. Абсорбция [1]
15.
| Органоидтар | Қызметтері |
| А. Фотосинтезге қатысады В. АТФ синтездейді С. Заттар тасымалы және синтезі D. Заттарды қорытады |
А. 1С, 2D, 3В, 4А
В. 1А, 2 D, 3В, 4С
С. 1С, 2D, 3А, 4В
D. 1D, 2С, 3В, 4А
В тапсырмалары . Нұсқаулық: бір дұрыс жауабы бар және бірнеше дұрыс жауабы бар тапсырмалар, сәйкестендіру, ашып жазуға арналған тапсырмалар
В бөлімі.
16. Адам организмі күрделі құрылымды.
(а)
16.1 суретін қараңыз.
16.1 сурет
(і) Адамның өт бөлетін асқорыту жүйесінің мүшесін көрсетіңіз.
Жауапты көрсететін әріпті жазыңыз _____________________ [1]
(іі) Суретте асқазан қандай әріппен көрсетілгенін жазыңыз _______________ [1]
(ііі) Асқорыту жүйесінің мүшелері мен оларда өтетін процестерді сәйкестендіріңіз
| Мүше | Процесс |
| А. Б. В. Г. | 1.Тағамдағы нәруыздарды амин қышқылдарына дейін ыдыратады 2. Қоректік заттардың сіңірілуі жүреді 3. Тағамды асқазанға өткізеді 4.Тағамдағы майлардың қорытылуына қатысады |
Жауап: _____________________ [1]
(b) Асқорыту-бұл тағамның өңделуі катализаторлардың көмегінсіз мүмкін болмайтын күрделі химиялық процесс. Органикалық зат пен асқорыту кезінде оны қорытатын фермент арасындағы байланысты табыңыз. Жауапты кестеге жазыңыз.
| Органикалық заттар | Ферменттер |
| А. Нәруыздар В. Майлар | 1. Трипсин 2. Липаза 3. Пепсин |
[2]
(с) Асқорыту жүйесі ауруларының екі себебін атаңыз.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[2]
Жалпы [7]
17. Эмбриогенез-туылғанға дейінгі даму.
(а) (і) Эмбриогенездің негізгі сатыларын дұрыс ретімен орналастырыңыз.
1. Гаструла
2.Зигота
3.Нейрула
4. Бөлшектену
5.Органогенез
6. Бластула
Жауап: ____________________________ [1]
(іі) Эмбрионалды дамудың ұрық жапырақшаларының қалыптасуы жүретін сатысы:
А. Нейрула
В. Зигота
С. Гаструла
D. Бөлшектену
Жауап: ____________________________ [1] (b) (і) Эмбрионалды дамудың әртүрлі ұрық жапырақшаларынан қалыптасатын ұлпалар мен мүшелер дифференциациясы жүретін сатысын атаңыз.
Жауап_____________________________________ [1]
(іі) 17.1 суретті қараңыз.
17.1 сурет
3 санымен белгіленген ұрық жапырақшасын және одан түзілетін ұлпалар мен мүшелерді атаңыз.
Ұрық жапырақшасы: __________________________________________________________ Түзілетін ұлпалар мен мүшелер: _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]
(с) Анасы мен ұрықты байланыстырып тұратын мүшені анықтаңыз:
А. Ми
В. Қан
С. Жатыр
D. Плацента [1]
(d) Адам ұрығының дамуына никотиннің әсерін екіден ден кем емес мысалмен сипаттаңыз.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [2]
Жалпы [8]
18. Генетика – белгілердің тұқым қуалауы мен өзгергіштігін зерттейтін ғылым.
(а) Ген дегеніміз– ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________(1)
(b) Моногибридті будандастыруға арнлған есепті шығарыңыз. Гомозиготалы қара сиыр мен қызыл бұқа будандастырылған. Жануарларда қара түс қызыл түске қарағанда доминантты екендігі белгілі.
(і) Берілгенін жазыңыз
___________________________________________________________________________[1]
(іі) Бұқаның генотипін анықтаңыз(гетеро/гомозиготалы; рецессивті/доминантты)
___________________________________________________________________________[1]
(ііі) Осы бұқа мен сиырдың будандасуынан туылған бұзаулардың фенотиптерін анықтаңыз_________________________________________________________________[1]
(с) Талдаушы будандастыру селекциямен қатар генетикада да кеңінен қолданылады.
(і) Талдаушы будандастыру түсінігіне анықтама беріңіз ________________________________________________________________________ [1]
(іі) Талдаушы будандастырудың маңызына баға беріңіз. Бір дәлел келтіріңіз. ________________________________________________________________________[1]
[Жалпы:6]
19. Биосфера – Жердің кішкентай құрам бөліктерден тұратын тіршілік қабаты
(а) (i) Экологиялық жүйеге анықтама беріңіз _________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]
(ii) Экожүйенің жалпы құрылымына жетіспейтін құрам бөлікті толықтырыңыз:
Ағза
?
Бірлестік
Өлі табиғат
Экожүйе
[1]
(b) Адам мен экожүйенің байланысын сипаттаңыз
| Адам іс-әрекетінің экожүйеге жағымсыз әсері | Адам іс-әрекетінің экожүйеге жағымды әсері |
| | |
[2]
[Жалпы:4]
20. Организм – біртұтас құрылым.
(а) 20.1. суретті қараңыз
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
20.1 сурет
(i) Берілген обьектілерді атаңыз
1. _______________________
2. ______________________
3. ______________________
4. ______________________
5. ______________________ [1]
(ii) Ұлпа дегеніміз не екендігін түсіндіріңіз __________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]
(b) Венн диаграммасын қолдана отырып, нейрон мен нейроглиялардың қызметтерін салыстырыңыз
Нейрон Нейроглия
[2]
(с) Нейрондар – жүйке жүйесінің негізгі жасушалары. 20.2 суретті қараңыз
-
сурет
(і) 5 санымен белгіленген жасуша бөлігін атаңыз __________________________________________________________________ [1]
(іі) Қозуды өткізуге жауапты нейрон бөліктері: __________________________________________________________________[1]
(d) Мәтінді оқып, кілт сөздерді пайдаланып бос орындарды толтырыңыз
Нейрондар _____________________ түзе отырып, әрекетке жауап бере алады. Электр зарядының түзілуіне жасуша ___________________ арқылы иондардың активті тасымалының механизмдері негіз болып табылады. Жасушаның тіршілігі барысында зарядтар айырмашылығы сақталады және бұл ____________________________ деп аталады. Қозған жасуша мембранасының потенциалын ________________ деп атайды.
Кілт сөздер: тыныштық потенциалы, жүйке импульсі, мембрана потенциалы, мембрана
[2]
(е) Омыртқалылардың миы бес бөлімнен тұралы. Ми бөлімдері мен атқаратын қызметтері арасындағы байланысты тауып, жауапты кестеге толтырыңыз
А. Алдыңғы ми 1. Тыныс алу рефлекстерін басқарады
В. Аралық ми 2. Бұлшықет тонусын сақтайды
С. Ортаңғы ми 3. Қимыл үйлесімділігін басқарады
D. Мишық 4. Дене температурасын бақылайды
Е. Сопақша ми 5. Жоғары жүйке әрекетіне жауап береді
| А | В | С | D | Е |
| | | | | |
[2]