Файл: марат оспанов атындаы батыс азастан медицина университеті коммерциялы емес акционерлік Оамы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 06.12.2023
Просмотров: 112
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Біздің мақсатымыз мүмкіндік болғанша, емтихан тапсырғанда қаралатын және өткен курстарда оқылмай қалған материалдарды беріп отырмыз. Мәселен, шаңғыны әркім өз бойына қарай іріктеп алуы керек, шаңғыны күтіп ұстау, оны сабақтың басында және соңында қалай алып жүруді, қалай майлау керектігін білуі тиіс. Беттің үсігеніне қандай шара қолдану керектігі сияқты материалдар өткен курста оқытылып кетті. Енді бір ескеретін жағдай, бұл материалдың теориялық анықтамасы емтихан сұрақтарына кіреді.
Шаңғы киімі — жалпы шаңғы киімінің ең негізгі талабы жел өтпейтін киім болуы керек. Шаңғымен шұғылданған кезде жел соғады, спортшының өзінің жылдамдық
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Бірмезгілдегі бір адымды жүріс. Екі шаңғымен сырғанай отырып, бір қалыпты қимылмен екі таяқты да ілгері шығарады, салмақты аяқтың ұшына түсіреді.Осы жағдайда тізені аз ғана бүгіп, бір аяқпен сырғанай отырып екінші аяқты ілгері шығарып, осы аяққа салмақты салады, сонымен бір мезгілде таяқ қарға тіреле бастайды. Аяқты сермеудің аяқталар кезінде таяқтар сәл-пәл ілгері еңкейтілген жағдайда болады. Ақырында, шаңғышы екі таяқпен итеріп, кейін тұрған аяқты алғашқысының жанына әкеледі. Жүрістің бұл түрінде екі таяқ қатар, екі аяқ кезек-кезек серпіліп отырады.Шаңғымен бір мезгілдегі бір адымды жүрісті жазықтау төбелерден түсу арқылы үйренеді. Жаттығуды санау арқылы үйренуге де болады; «бір»-адымдап, таяқты шаншу, «екі»- қолмен итеру, «үш»- аяқты бірге ұстау. Қол және аяқпен қатты сермеуге, сілтейтін аяқты шапшаң екінші аяқпен біріктіруге назар аудару қажет.
Спорттық киімге, қатардағы тұрысқа назар аудару
Шаңғының дұрыс киілуін қадағалау
Үйрену барысында кездесетін қателер; аяқпен әлсіз серпу нәтижесінде жылжитын қадамның қысқа болуы; таяқпен әлсіз итеру және шаңғымен жеткіліксіз сырғанау; таяқпен өте кешігіп итеру; қозғалыс ырғағының бұзылуы; тепе- теңдікті кездейсоқ жоғалту; дененің жан-жаққа көбірек ауытқуы; таяқтың сүйретілуі
Алма-кезек екі адымдыжүріс. Бұл жүріс көбінесе тегіс жермен жүргенде пайдаланылады және шаңғы тебудегі негізгі әдістің бірі болып табылады. Алма-кезек екі адымды жүрістің техникасын меңгеру үшін төмендегі жаттығуларды шаңғысыз, кейін шаңғымен орындау арқылы үйренуге болады.
Бұл жаттығу аяқты еркін сілтеп жүру қимылын қалыптастыруға аса тиімді. Үйлесімділікті жақсарту үшін бұл жаттығу қол мен таяқтың қимылымен орындалады.
Қолды қозғай отырып.
Бұл таяқсыз орындалады.
Сонан соң осы жаттығуды таяқпен орындауға және серпілудің дұрыс орындалуына назар аудару керек.
Жалпы, таяқсыз жүру аяқтың күшін рыс пайдалана білуге, тепе-теңдікті сақтауды қалыптастыруға,дене салмағын бір аяқтан екінші аяққа ауыстыра білуге үйрететінін есте сақтаған жөн.
Алма-кезек екі адымды жүрістің техникасы; оң аяқпен адымдап жүрген кезде сол қолдағы таяқты алға қарай шығарып қарға тірейді; оң қолмен және сол қолмен кезек-кезек тіреп итереді, дененің салмағы оң аяққа түседі; сол аяқпен жүргенде оң қолды ілгері шығарады, салмақ сол аяққа түседі Содан кейін сол аяқтың буындары босаңсиды және шаңғының өкше жағы өз екпінімен жоғары көтеріледі. Бұл кезде оң аяқ сырғанау қалпында болады. Шаңғының сырғанауы тоқтай берген кезде оң аяқтың ұшы тұсына сол қолдағы таяқ қарға тіреледі және сол аяқты өзіне қарай жинап, оң қолды бір мезгілде алға қарай шығарады. Осылай алма-кезек екі аяқты алмастыра отырып сырғанайды.
Қазіргі таңда шаңғы турлері өзінің танымдылығы және жалпы көпшілікке
Еліміздегі шаңғы түрлерінің дамуына соның ішінде қысқы демалысты ұйымдастыруда
Ертеректе елімізде шаңғы тебу дәл қазіргідей көпшілікті қызықтырмайтын, себебі
Тау шаңғысымен сырғанаушылар үлкенді-кішілі тау шаңғысы орталықтарына асығуда. Арнайы
Альпенистер көптеген жағдайда өздерімен бірге шаңғыларын ала жүреді. Себебі,
1. Шаңғы туризмі
1.1 Тау шаңғысы туризмі ерекшеліктері
Тау шаңғысы туризмі- туризмнің арнайы түріне жатады және келесі
Туристік өнімді жасау бойынша тау шаңғысы туризмі капиталы ауқымды
Тау шаңғысы түрлері үшін медициналық сақтандыру үлкен маңызға ие.
Белсенді демалыс түрлерінің арасында тау шаңғысымен сырғанау табигат жағдайларына
Тау шаңғысы туризмі туризмінің айтарлықтай қымбат түрінің болуына қарамастан,
1.2. Тау шаңғысы жарыстарының түрлері.
Азия ойындарының жалпы жарыстары Астана мен Алматы қалалары бойынша
Тау шаңғысы – арнайы трассалар арқылы таудан түсу. Бұл
Ал қысқы олимпиялық ойындар бағдарламасына тау шаңғысы 1936 жылы
VII Қысқы Азия ойындары өтетін нысананың бірі – Алматы
Мұнда экстремалды сноуборд пен фристайл спортынан жарыстар өткізіледі. «Табаған»
Егер жарыс кезінде табиғи қардың тапшылығы сезілсе, замануи құрылғылар
«Талғар» шаңғы – биатлон стадионы.
Азиада ойындарының ең басты әрі аса қызықты түрі –
Биатлон – бірнеше қашықтықтар бойынша шаңғымен жүгіру, мылтық ату
Жарыс жолындағы әрбір спортшының жалпы нәтижесі нысанаға оғын дөп
Сонымен қоса, шаңғы түрінен сайыстар осы стадионда өткізіледі деп
Халықаралық шаңғымен тұғырдан секіру кешені бірнеше тексеруден өтіп, сыналды.
Жүлденің көбі шаңғышылар мен конькишілер жарысында анықталады. Конькиден ерлер
Шорт-тректе 8 медальдар топтамасы сарапқа түседі. Жарыс жобасында 500
Биатлоншылар 7 медальдар жиынтығын сарапқа салады. Ізге түсу (ерлер
Тау шаңғысы мен фристайлдан 6 жүлдеден тартылады.
Шаңғымен тұғырдан секірудің К-125 (жеке) және К-125 (командалық) түрлері
Шайбалы хоккейден ерлер мен әйелдер шеберлік байқаса, допты хоккейден
Шаңғы жарыстары
Шаңғы жарыстары – белгілі ара-қашықтықта арнайы әзірленген жоларнада белгілі
Алғашында шаңғымен жүгіру жарыстары 1767 жылы Норвегияда өткізілді. Содан
Негізгі шаңғымен жылжу стильдері – «классикалық стиль» және «ерікті
Ойындардың өтетін орны – Шаңғы-биатлон кешені
Кешен биатлон, шаңғы жарысы және шаңғыда спорттық бағдарлау бойынша
Кешеннің бірегейлігі - жылдың кез келген мезгілінде жұмыс жасайды,
Биатлон
Биатлон – шаңғы жарысы мен винтовкадан ату өнерін үйлестірген
Биатлонның түпкі атасы әскери патрульдердің жарыстары болып саналады –
Тау шаңғылы спорты
Тау шаңғысы спорты – арнайы шаңғыда таудан түсуді қамтитын
Тәртіп: таудан шапшаң түсу Даунхилл, супер-гигант, ірі гигант слалом,
Ойындардың өтетін орны – «Шымбұлақ» тау шаңғы базасы
«Шымбұлақ» биік таулық база – тау шаңғы спорты мен
Қазіргі таңда «Шымбұлақ» тау шаңғысы кешенінің кешенді дамуы жолында
Жол бойының жалпы ұзындығы, орта есеппен, екі еселенді. Тау
Бұл Медеуден Шымбұлаққа дейінгі ұзын жол, әрі Шымбұлақтың өзіндегі
Шаңғымен трамплиннен секіру
Шаңғымен трамплиннен секіру – арнайы жабдықталған трамплиннен шаңғымен секіруді
Норвегияда пайда болып, биіктіктен сырғанау өнерінен жарыс өткізу ұлттық
Ойындардың өтетін орны – Халықаралық шаңғы трамплин кешені
Ішінде 5 500 көрермен орындарына арналған трибуинасы бар, сонымен
1.3 Қазақстандағы шаңғы туризмі үшін жасалған жағдайлар
Жоңғар Алатауы Қазақстанның Шығыс бөлігінде орналасқан, Іле өзені және
Тау шатқалдарының төменгі бөліктері шөлді және жазықтық
80-жылдардың соңы 90-жылдың басында Жоңғар Алатауымен бірнеше қызықтық шаңғы
Қазіргі уақытта Жоңғария күрделі жорықтар жасау үшін жеткілікті дамығанаумақ
Солтүстік Тянь-Шаньға Іле және Күлгей Алатауының тау жоталары кіреді.Бұл
Орман алқабында көптеген қылқан жапырақты шырша қарағайы өседі. Олар
Орталық Тянь-Шаньга көптеген тау жоталары кіреді. Атап айтқанда; Теріскей,Күйлі,Ақширақ
Шаңғы жорықтары бұл жерлерде 70-жылдары да жүргізілмегенде сол кезде
Админисстративтік орналасуына екі республикада Солтүстік Қазақстан ( Алматы
Ауданға кірудің бірнеше тәсілі бар. Альпенистер арасында ең
Орталық Тянь-Шаньға саяхат жасауға ең қолайлы уақыт-қыстық, орта шекі
1.4 Шаңғы туризмнің техникасы мен тактикасы
Соңғы жылдары жас шаңғышыларды оқыту мен жаттықтыру саласында үлкен
Шаңғы жорығының ерекшеліктері:
-Шаңғы жорығы үшін жеке және топтық түрлі бекітулер,құралдар қажет.
-Шаңғышының туристік киімі және аяқ киімі қажет.
-Шаңғымен кедергілерден өту және жол демалысын ұйымдастыру.
-Қардағы алау және ошақ жағу.
-Жол демалысын ұйымдастыру.
-Үсікке,салқын тиюден т.б ауруларға қарсы шаралар ұйымдастыру.
Тәжірибелік жұмыстарға мыналар жатады: шаңғыны әзірлеу және қолдану, тегіс
Тау шаңғысы туризмі - тау туризмінің бір түрі. Таудан
Тау шаңғысы туристіне қажетті жарақтар: тау шаңғысы автоматты түрде
Шаңғы жорығының техникасы мен тактикасын үйренген кезде күн режимі
Шаңғы жорықтарының өзіндік ерекшеліктері бар. Олар:
1. Төменгі температурада ұзақ уақыт болу.
2. Кездесетін қиындықтар, қатты аязға байланысты қатты желдер. Сондықтан
3.Шаңғы жорығында төменгі температурада, қатты аяздарда шығуға болмайды.
4. Қону орны. Маршрутқа шығар алдында қайда, қандай жылы
5. Қозғалыс режимін құру: моральді және физикалық дайындығы. Қардың
Шаңғы жорығында түскі асты таңертең немесе кеште дайындаған тиімді.
Шаңғы туризміндегі топтың жабдықталуы. Инструкторға қойылатын басты талаптар.
Шаңғымен сапқа тұру жаттығулары:
Шаңғы базасынан шаңғыны алып шыққанда ұш жағын жоғары көтеріп,
Тыныс алу дегеніміз- мүшелер қызметінің тіршілігін реттейтін ағзаның негізгі
Қыста қатты аязды күндері беттерін үсіріп алмас үшін үнемі
Қысқы жорықта қиындықтар көп кездеседі. Топ жетекшілері Ю.А. Штюрмердің
Шаңғы спорты – дене тәрбиесіндегі ең басты спорт түрлерінің
Шаңғы спортын – шаңғымен жүгіру, трамплиннен секіру, тау шаңғысы,
Шаңғымен жүгіру екі топқа бөлінеді: классикалық(дәстүрлі) және конькилік (еркін
Ең бірінші, шаңғы жорығы Норвегияда 1767 жылы өткізілген. ХІХ
Шаңғымен жүгіру, жарысу әр түрлі қашықтықта жылдам қозғалуға арналған.
1.5 Қазақстандағы шаңғы жарысы
Орта ғасырдан бергі археологиялық қазбалар ертедегі адамдардың шаңғымен
1.6 Шаңғы туризмінің мәні және қауіпсіздік ережелері
Елміздің кейбір аймақтарында қыс мезгілі төрт, алты айға созылады.
Жорық кезіндегі қозғалыс жылдамдығы сағатына 5 шақырымнан аспағаны жөн.
1. Қозғалыс кестесін жасау.
2. Уақытты тиімді пайдалану.
3. Әр түрлі жолдарды кедергісіз жүріп өтуге дағдылану.
Жорықта күн тәртібі,жорық кезінде жүру,қозғалыс,тынығумен алмасып отырады. Ересектерге тоқтаусыз
Шаңғы мақсатына қарай: пластикалық, ағаштан жасалған болып бөлінеді. Сонымен
Ағаш шаңғылар арзан, аязды күні жақсы жылжиды. Оларға кез-келген
Ағаш шаңғылары оп-оңай байпаққа немесе кез – келген аяқ
Пластикалық шаңғылар –жеңіл, төзімді болады. Пластикалық шаңғылар су тартпайды,
Шаңғы құрал- жабдықтарына: шаңғы, шаңғы таяғы, шаңғы ботинкасы, шаңғы
Шаңғыны қалай сақтау керек?
Ағаштан жасалған шаңғыны үйде жарға тікесінен тұрғызып қойған дұрыс.
Пластик шаңғыны көп майлауға болмайды.
Қандай да болмасын жорық кезінде ең бірінші сақтық ережелерін
Үсіктен сақтану үшін сақталатын қауіпсіздік ережелері: шаңғы туризмінде кездесетін
Шаңғы туризмінде із сала жүру техникасын меңгеру. Шаңғышылардың ара
Жаяу және тау жорықтарына дайындық кезінде жүріс техникасына (аяқты
Шаңғышыларды дайындау кезінде мынандай жаттығулар түрлерін көрсету керек: