мектепке дейінгі мекемеде бейнелеу өнерінде қолданылатын дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер

Просмотр содержимого документа
«Мектепке дейінгі мекемеде бейнелеу өнерінде қолданылатын дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер»

Тақырып мақсаты: Балаларды дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер арқылы бейнелеуге үйрете отырып шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Міндеттері:

• 
  Дәстүрден тыс бейнелеу түрлерімен таныстыра отырып қызығушылықтарын арттыру
  
• 
  Бейнелеу өнері туралы түсініктерін кеңейту
  
• 
  Өзіндік әрекет арқылы танымдық қабілеттерін дамыту
  
• 
  Алған біліктілік, іскерлігін өз бетінше жұмыс барысында қолдануға дағдыландыру
  
• 
  Әсемдікке, сұлулыққа баулу
  

Өзектілігі: Бүгінде жас ұрпақтың жаңаша ойлауына, дүниетанымның қалыптасуына, білік негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру- жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселенің бірі.

Оқу іс-әрекеттерін дәстүрден тыс үрдісімен өткізу балалардың білім сапасын арттырып қана қоймай, олардың шығармашылық және ойлау қабілеттерін дамытады.Сондай үрдістің бірі балаларды дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер арқылы бейнелеуге үйрету. Оқу іс-әрекет жүйесіне енгізілген дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер балалардың бойында шығармашылық ізденіске деген құштарлықты арттырып өзіндік образ, өзіндік іс-әрекет жобасын құрауға мүмкіндік жасайды. Ал шығармашылық әрекет баланың тұлғалық қалыптасуына зор ықпал етеді.

Қоршаған ортадан сұлулықты көріп қана қоймай, оны өз бетімен іздеуге ұмтылуға баулиды.

Қазіргі уақытта еліміздің білім саласында бала бойында шығармашылық, икемділік, ерекше ойлау, шексіз қиялдау және күтпеген ерекше шешімдер қабылдау сияқты қасиеттерді тәрбиелеуге негізгі көңіл бөлініп отыр.

Аталған қасиеттерді дамытуға бейнелеу өнері де өз ықпалын тигізетіні сөзсіз.

Әр педагогтың жұмысында бастысы оқу іс-әрекет балаға жағымды әсер қалдыруы керек.

Балабақша табалдырығын жаңа атаған баланың нәзік саусақтары бірден икемге көніп кетпейді, қылқаламмен дәл, нақты сызықты бірден түсіре алмайды. Сурет салудағы алғашқы сәтсіздік баланың көңілін түсіреді. Сондықтан баланың іс әрекеті сәтті болуы үшін жағдай жасау керек. Баланың өз күшіне сенімін арттырып, кішкентай суретшіліер болып қағазда түрлі туындылар салатынына сендірудің бірден бір жолы бейнелеудің дәстүрден тыс әдіс-тәсілдері. Бала дәстүрден тыс әдіспен сурет салған 1-2 сабақтан соң келесі сабаққа келгенде «Бүгін немен сурет саламыз?»-деген сұрақпен, қызығушылықпен келеді.

---

Бала кез келген әрекет барысында ғана емес, тек дамытушы әрекет барысында дамиды. Егер бала үлкендердің көрсеткенін қайталап қана отырса, мұндай әрекет репродуктивті қалыпта болғандықтан нәтижесі төмен болады. Керсінше, егер бала әр түрлі, ылғи өзгеріп отыратын жағдайларға белсенділікпен шығармашылықпен, қызығушылықпен қатысса, ол үнемі дамиды. Мысалы, алақан, саусақ, табандарымен, әртүрлі таяқшалар, жіптер, мәсуек, далаппен сурет салуды қызық көреді. Қарапайым нәрсенің жаңаша қызметін ойлап шығарып, оларды бейнелеу өнеріне жаратып, таңқаларлық сурет салуға қолдану-бұл сондай тамаша!

Бейнелеу өнерінің дәстүрден тыс түрлерінің ішінде «көкеніс бастырмасы», жіп графикасы, бір басылымды сурет (монотипия), граттаж сияқты «сиқырлы әдіспен сурет салу балаларға өте ұнайды. Мұндай сабақтарда олар «әрекет етеді», жаңа нәрсені туындатады, өз әректінің нәтижесін көреді. Баланың аталмыш әдістерімен жасаған жұмыстарының қайбірі де ерекше, бір-біріне ұқсамайтын әдемі, кез келген жоғары мақтау мен мадақтауға лайықты.

Кішкентай суретшімен бірге, оның әдемі шыққан жұмыстарына ерекше көңіл бөлуге болады.

Портфолио жинау

Арнайы көрме жасау

Баламен бірге суретке байланысты қысқа әңгімелер мен ертегілер құрастыру

Баланың қол жеткізген табысы туралы ата-анасына мақтаныш, сүйіспеншілікпен айту.Осының бәрі бала бойында табыстылық, жетістік сезімінің, өз-өзіне сенімділік пен сезімталдықтың дамуына әсер етеді және көркемдік-шығармашылық әрекетінің маңыздылығын айқындайды.

Бейнелеу өнері сабақтарында жұмыс екі негізгі бағытпен жүргізіледі.

Бірінші бағыт балаларды бейнелеу өнерінің құралдарымен жұмыс істеудің жаңа әдістерін үйретуге байланысты.

Екінші бағытбалалардың қиялын, елестетуін, тілін дамытуға байланысты.

Бейнелеу өнерінің дәстүрден тыс әдістеріне байланысты әрекет екі бағыттың мазмұнын қамтиды.

Біріншіден, мұндай сабақтардағы көркем шығармашылық іс-әрекет қуанышты көтеріңкі көңіл-күй тудырады, жағымды эмоциялық жағдайды қамтамасыз етеді.

Қорыта айтқанда, көркем-шығармашылық әрекеті, бейнелеу өнерінің дәстүрден тыс түрлері сурет салу мүмкіндігін арттырумен бірге баланың шығармашылық қабілеттілігін, қиялдауы мен ойлауын, жауапкершілігін, өз пікірін ашық айтуын, дербестігін –барлық қасиеттерінің ашылуы мен дамуына септігін тигізеді. Дәл осы қасиеттер бүлдірішін балалардың өмірдегі жетістік формуласының негізі болып табылады.

Дәстүрден тыс әдіс-тәсілдер

---

«Бастыру»

Әр түрлі заттармен бастыру арқылы сурет салу бала-бақша дәстүріне айналып келеді.

Аталмыш техника арқылы жұмыс істеу балларда жағымды эмоция тудырады, таныс тұрмыстық заттарды көркем сурет саліға қолдану мүмкіншілігін ашады.

Бастыру үшін әр түрлі заттарды қолдануға болады:

• 
  Жапырақ, түрлі өсімдіктер;
  
• 
  Поролон,көкөністер,жүн;
  
• 
  Алақан, қарындаштың теріс бөлігі, жіп;
  
• 
  Текшелер, өшіргіш, қорапшалар, түймелер т.с.с.
  

Дәстүрден тыс әдіспен сурет салуды үйренген бала өз бетінше бастыру құралдарын (фломастер қақпағы, сынған ойыншықты ұсақ бөліктері, т.б.)

Іздеп тауып, үлкендерге көрсетеді.

Балаларды және үлкендерді мұндай заттарды сурет салуда қолдануға үйреткен жөн.

Бұл баланың өмірге шығармашылықпен қарауының, кез келген затты әр түрлі мақсатта қолдана білу іскерлігін дамытудың алғышарты болып табылады.



Нүктелер арқылы сурет салу

Нүктелер арқылы сурет салу (нүктелі сурет) дәстүрден тыс әдіске жатады. Сурет көптеген жекелеген нүктелер арқылы бейнеленсе, онда бұл сурет салу техникасы пуантилизм деп аталады.

Нүктелер саусақ немесе қылқалам ұшымен тықылдату әдісі арқылы түсіріледі, нүктелердің көлемдері әр түрлі болуы мүмкін. Нүктелер арқылы салынған сурет мозаика сияқты болады. Бұл әдісті қолдануда суреттің сыртқы сызығын бормен, ал соңынан ішін түрлі-түсті нүктелермен толықтыруға болады. Педагаг контур нүктелерді қойып суреттің сызбасын даярлайды. Балаға нүктелерді сызықтармен қосу ұсынылады. Пайда болған бейнені аяқтауға, бояуға, сюжет ойластыруға және ат қоюға болады.

Жұмысты аяқтаған соң балалар ашық түстерді немесе суық және жылы түстерді көп қолданған суреттерді топтастырады.

Мәсуекпен сурет салу

Мәсуекпен (тіс щеткасымен) сурет салу үшін:

• 
  Қағаздан түрлі жануарлар, адамдар, гүлдер мен ақшақар силуэтін қиып алу;
  
• 
  Оларды қағаз бетіне орналастыру;
  
• 
  Ескі мәсуекті алып, оны аздап сулап, құрғақ гуашь немесе майлы бояуды жағу қажет.
  

Осыдан кейін кез келген қатты затпен, қарындаш немесе балмұздақ таяқшасымен мәсуектің қылын ары-бері қозғап, қағазды түрлі-түсті бояуға толтыру керек. Әр түсті кезекпен қолданған жөн. Енді қағаз үлгіні (трафаретті) алып тастап, даяр суретті тамашалауға болады.

«Көкөністер» бастырмасы

Балалар бастырма көмегімен салынған бейнеге ерекше қызығушылық танытады. Әсіресе, көкөніс қалдығынан балалдың көз алдында даярланған штамптар даяр сатып алғандарға қарағанда қызығушылықты үдете түседі.

---

Картоп, сәбіз, асқабақ қабығынан түрлі пішіндер:

• 
  Шаршы, дөңгелек, үшбұрыш, төртбұрыш даярлау;
  
• 
  Штампты гуашьқа батыру немесе оған қылқалам көмегімен субояқ жағу;
  
• 
  Қағаз немесе мата бетіне ойлаған сурет шығатындай етіп бастыру.
  

Штамптар көмегімен мата, кілем үлгілерінің эскизін жасауға немесе ұлттық ою-өрнектерден сәндік композициялар құрастыруға болады.

Жұмысқа ұлттық нақыш беру үшін жеке суреттер мен ұжымдық жұмыстарды әшекейлеуде ұлттық ою-өрнектерді жүйелі қолдану өте маңызды. Балалар ою-өрнекті бейнелеу арқылы қеңістікті бағдарлауға үйренеді және олардың аттарын есінде сақтайды.

Тамшуырмен сурет салу

Тамшуырмен (пипеткамен) сурет салу балалрды бояумен эксперимент жүргізуін жалғастырады:

• 
  Кішкене көлемді алты шыны ыдыс алу, оның үшеуіне су құю;
  
• 
  Суға бояу қосу (қызыл, сары, көк);
  
• 
  Бос шыны ыдысқа қызыл және сары түсті суды құйып араластыру, бала қызыл сары бояудың пайда болуына куә болады.
  

Осылайша, өзге ыдыстарда қызыл мен көк, көк пен сары суды араластырады, нәтижесінде сия көк пен жасыл бояулар пайда болады. Содан кейін:

• 
  Резіңкесі жуан тамшуырмен ыдыстағы бояудан алып, ақ қағазға тамшы түсіруге немесе
  
• 
  Түрлі-түсті тамшыны қағазға тамызу (олар кеппей тұрғанда ерекше әдемі болады, бұл балалрға ұнайды)
  
• 
  Таяқша немесе ескі фломастер алып, сия тамшысынан әр жаққа толқынды жолдар салу, сондай-ақ бір тамшыдан екінші тамшыға дейін жолдар жүргізуге болады (ал, егер қағазды еңкейтсе, түрлі түсті су жүгіре жөнледі)
  
• 
  Түсті тамшыларды тамшуырмен сорып өзге орынға тасмалдауға, шеттерін түтікшемен әсем пішінге келтіруге болады.
  

Бұл баланың ұсақ қол қимылын, тыныс алу ағзаларын, тілін дамытады.

Жіппен сурет салу

Жүн немесе жартылай жүн жіптердің әр түстісін даярлап алу керек. Мұндай жіптерден әр түрлі қызықты бейнелер жасауға болады. Балалар түс үйлесімділігін табуға үйренеді. Жұмыстың ережесі :

• 
  Картоннан колемі 25х25 см экран әзірлеу;
  
• 
  Картонға бір түсті бархат қағаз немесе фланель жапсыру;
  
• 
  Фланель немесе бархат қағазға жүн жіптер тартылып, сұқ саусақтың көмегімен жапсырылады.
  

Бұл әдіс баланың қиялын, қолдың ұсақ қимылы мен тілін дамытады.

Шыныда сурет салу

Әйнекке сурет салу-балаларға өте қызықты әдістердің бірі, себебі, әйнектегі сурет бірнеше рет өшіріп, өзгертуге болады.Қолдану ережесі:

• 
  Әйнек кесіндісінің (терезе әйнегі де болады көлемі альбом парағындай, шетін жабысқақ лентамен жапсыру (қолды кесіп алмау үшін) немесе ағаш жақтаушаға қою;
  
• 
  Қажетті рең беру үшін әйнектің артқы жағына түрлі-түсті қағаз қою, бұл суреттің эмоционалдық әрін кіргізеді;
  

---

Содан кейін әйнекті сүртіп, оған субояқ, фломастер немесе түрлі-түсті борлармен сурет салуға болады.

Саусақпен сурет салу

Саусақпен сурет салу – алақанмен, саусақпен, табанмен бейнелеудің тағы бір тамаша әдісі.

Бұл әді гуашь, майлы бояудың қасиетін (қанықтық, жұмсақтық) сезінуге көмектеседі.

Балаларға алақан немесе саусаққа әр түсті бояу жағу арқылы заттың суретін салу ұсынылады, сондай-ақ таяқша, мақта, мата, порролонды қолдануға болады. Қолдану ережесі:

• 
  Бояуды жайпақ табаққа, суды кішкентай құмыраларға құю, ал алақанмен сурет салғанда бояуды табаққа құйған жөн;
  
• 
  Әр саусақты бір түсті бояуға батыру, қағазға түсіріп болған соң құмырадағы суға жуып, қағаз сүлгімен сүрту.
  

Ағаштың суретін салғанда саусақпен діңі мен бұтақтарын бейнелейді, содан кейін алақанға сары, жасыл және қызыл сары бояуды жағып, жапырақтардың суретін салады.

Үлкен ақ қағазда (ұжымдық жұмысқа ыңғайлы) күннің суретін үлкен етіп салып, ал шуақтарды шеңбер бойымен балалар өз алақандарын бастыру арқылы түсірсе өте әдемі сурет шығады.

«Саусақ кескіндемесі(живопись)» көмегімен орамалды әшекейлеу, аңдардың іздері, пейзаж суреттерін тамаша етіп бейнелеуге болады.

Поролонмен сурет салу

Поролонмен бастыру арқылы әр түрлі бейнелер салуға болады. Бұл үшін:

• 
  Поролоннан әр түрлі геометриялық пішіндер қиып алу;
  
• 
  Олардың жіңішке сым арқылы таяқша немесе қарындашқа бекіту;
  
• 
  «еңбек құралдарын» субояққа батырып алып бастыру әдісімен сурет салу (поролон тез жуылады).
  

Балалар түрлі сюжетті суреттер, натюморттар бейнелеуге мүмкіндік алады. Олармен бірлесіп геометрияның ғажайып әлеміне саяхат жасап, үйлер, ағаштар, жануарлар мен адамдарды геометриялық пішіндердің түсті бастырмасы арқылы бейнелеуге болады.

Поролонды қағазға түрткілеу арқылы сурет салуда қолдануға болады. Бұған қажетті құралды ескі қылқалам немесе кеуіп қалған фломастерден әзірлеп алу қажет. Бұл үшін:

• 
  Қылды 1мм етіп қию немесе фломастерден тығынды алып тастау;
  
• 
  Әр түрлі пішіндегі поролонды тесікке орналастыру;
  
• 
  Оларға субояқ жағып қағаз бетіне түсіру керек.
  

Балалар бұл әдісті суреттерді әшекейлеуге, жануарларды бейнелеуге, пейзаж – табиғат суретін салуда қолдануды ұнатады.

Үрлеу арқылы сурет салу

Түтікшемен сурет салу немесе суреттерді «үрлеу» - баларға өте ұнайтын әдістердің бірі, себебі, түрлі-түсті тамшылар баланың көз алдында өзгере бастайды. Бала бейнеге қарап, оның неге ұқсайтынын табады, қиялдай отырып суретті аяқтайды. Бұл үшін:

---

Смотрите также файлы

• Права это внутренняя структура права отношение к праву нормы морали и права нормы общества.pdf

• Дисциплина Теория информации Контрольная работа.docx

• Проекта Приёмы речевого воздействия в газетных заголовках и рекламе.doc

• Проблема войны и мира.ppt

• Периодическая система.docx