ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.12.2023
Просмотров: 45
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қысқа мерзімді сабақ жоспары
| Пән : Химия | Мұғалімнің аты-жөні: Акылова М | ||||||||||||
| Күні: 15.04 | Класс: 10 | Оқушы саны : | |||||||||||
| Бөлім | 10.4А Негізгі р- элементтер және қосылыстары | ||||||||||||
| Сабақтың тақырыбы: | Азот молекуласы және оның инерттілігі, қасиеттері. Аммиак, аммоний тұздары. Ортофосфор қышқылы және фосфаттар. | ||||||||||||
| Сабақтың мақсаты | 10.2.1.36 Азот молекуласы және оның инерттілігің түсіндіру; 10.2.1.37 аммиактың алыну теңдеулерің білу, оның сулы ерітіндісінің сипаттау; 10.2.1.38 Ортофосфор қышқылының қасиеттерің зерттеу және тұздарың айыру жолдарын білу. | ||||||||||||
| Сабақтың барысы | |||||||||||||
| Сабақтың кезеңдері | Мұғалімнің іс-әркеті | Ресурстар | |||||||||||
| Сабақтың басы 0-2 мин 2-5 мин 5-15 мин 15- 22 мин 22-27 мин Сабақтың ортасы 27-30 мин 30 -35 мин 35-38 мин | 1.Амандасу. Оқушыларды түгелдеу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Біз бүгін сабақта Д.И. Менделеевтің мерзімді жүйесінің жеке элементтерін зерттеуің жалғастырамыз. Сабақ ең қызықты элементтердің біріне арналған, ежелден бері белгілі. Орта ғасырда барлық тірі заттардың міндетті компоненті саналды. Ол кай элемент деп ойлайсыздар? 2. Төмендегі сұраққа қарап, сабақтың тақырыбын табыңыз. Сергету сәті: Мені тап? 1.Менім молекуладам екі атомнаң тұрады 2. Газ тәрізді затпын ,бейметалмын; 3. Аллотропиялық түріңде кездеспеймің а) сера; б) углерод; в) фосфор; г) азот. Оқұшылар г жауабын таңдап сабақтын тақырыбың анықтайды. Бұл элементті 1772 жылы Резерфорд ашты. Атауын Лавуазье берді.Ол грек тілінен аударғанда «тіршіліксіз» дегенді білдіреді. Инертті орта жасау үшін, яғни қажетсіз химиялық реакцияларды жүргізбеу үшін қолданылады. Онымен қыздырғыш электр лампалары толтырылады. Ол өмірге өте қажетті элементтердің бірі-белоктар мен нуклеин қышқылдарының құрамына кіреді.(Азот) Мұғалімнің қосымшасы: Азотты тікелей ауадан кейбір бактериялар ғана сіңіре алады, ал қалған барлық тірі тіршілік қосылыстарынан алады. 3.Фронталды әңгімелесу: (нашар үлгерушілермен жұмыс) Қандай бейметалдарды білесіңдер ? Олар ХЭПЖ қай бөлігінде орналасқан ? Бейметалдар периодтарда қалай орналасқан? Азот қай топта,қай периодта орналасқан? Азот атомының электрондық формуласын жазыңдар Қандай тотығу дәрежелеріне ие? Азоттың қандай қосылыстарын білесіңдер? Азот молекуласының құрылысын сипаттау (I) (F) Оқушылар нүктелер және айқыштар арқылы Льюис құрылымын қолдана отырып, азот молекуласының сыртқы қабаттағы электрондарды тауып, азот молекуласының электронды құрылымын салуы керек.  (W) Үштік байланыстың салдарын талқылаңыз: байланыстың күшті болуы белсенділіктің төмендеуіне әкеледі.   Сыныппен алдын-ала сөйлесу: 1 тапсырма: -Азотқа периодтық кестедегі орны бойынша сипаттама береңіздер; -Мүмкіндігін болжай отырып, атом құрылымын жазыңыз валенттілігі және тотығу дәрежесің анықтаныз Болжам жауап: Азот атомының электрондық конфигурациясы:  +7N 1S22S2 2P2
Электронды -графикалық формуласын құрыныз ------------------ 2 тапсырма: Жоғары өттекті қосылыстарының формуласы кандай болады, ондағы элементтердің тотығу дәрежесі нешеге тең? Жоғары гидроксидтің формуласын атаңыз, құрамындағы азоттың тотығу дәрежесі қандай? Болжам жауап: - Жалпы 7электрон ,2 электронды деңгейде, 5 электронның сыртқы деңгейінде орналасады, фосфор атомы сияқты, 3 электронның жетіспеушілігіне дейін айналады. Азот 3 электронды қабылдауы мүмкін, ол тақ тотығу күйлерін көрсетеді –3 +3 +5 (NH3 N2O3 N2O5), 3 тапсырма: Азоттың сутегі қосылысының формуласын атаңыз, онда азоттың тотығу дәрежесі қаншалықты болады? - аммиак N-3H3 Тақтадағы сұрақтарға оқушылар жауап жазады, қалғаны - жазу кітапшаларында, слайдтарда тексеру жүргізеді) 4 тапсырма: а) Азот молекуласының электронды құрылымын «нүктелер мен кресттер» диаграммасының көмегімен сызыңыз. Сигма және Пи байланыстарын қалыптастыру үдерісін құрастырыңыз.  в) Азоттың инерттілігі мен төмен химиялық белсенділігіне не себеп болады? c) Азот молекуласында қандай байланыс бар?   5 тапсырма Өзіңіздің біліміңізді тексеріңіз: «иә» «жоқ» әдісі арқылы: Графикалық диктантқа арналған сұрақтар: 1 нұсқа 1. Жалпы жағдайы – қатты зат болып кездеседі. 2. Қалыпты жағдайда газ тәрізді. 3. Иісі жоқ. 4. Түсі жоқ 5. Ол суда ерітілмейді. 6. Аллотропиялық түр өзгерістері бар. 7. Өте күшті және төмен реактивтілік молекула. 8. Оттегімен белсене араласады. 9. Өткір ерекше иісі бар сутегі қосылысында. 10. «+1» -дан «+5» дейін тотықтыру дәрежесіне сәйкес оксидтерді құрайды. Жауаптары: - + + - + + + - + + 2 нұсқа Азоттың электрондық формуласы – 1s22s22p3 2.As, Sb - топтың негізгі кіші тобының элементтері. 3. Азоттың кіші тобының элементтері үшін тотығудың ең жоғары дәрежесі - «+3» және ең төмен дәреже «-5». 4. Азот молекуласындағы химиялық байланыс ковалентті полярлы емес. 5. Азот қышқылының тұздары нитриттер деп аталады. 6. Алтын басқа металдар сияқты азот қышқылымен әрекеттеседі. 7. Натрий қышқылы қышқылды оксидтермен реакцияға түседі. 8. Аммиак қатысатын реакциялар, тотығу дәрежесі өзгергенде немесе коваленттік байланыстың ерекше түрін қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады. 9. Азот атомының соңғы энергетикалық деңгейінде бес электрон бар. 10. Ауадан 1,7 есе жеңіл газ Жауаптар: + + - + - - - + + + Тексеру кезіңде тақтаның артындағы диктантқа жауаптар дайындау арқылы өзін-өзі тексеруді жүргізуге болады. Бағалау критерийлері: - азот атомының электрондық құрылымын болжау; - азот қосылыстарының оттегі және сутекті формулаларын жазалады; қосылыстардағы тотығу дәрежелерің табады; Дескрипторлар: - азот атомының өздігінен электронды құрылымдың болжай алады; - азоттың оттекті және сутекті қосылыстарының формулаларын құрады; - Азоттың түрлі қосылыстарының тотығу дәрежесің дұрыс табады; Сұрақ: Ес - түссіз адам талып қалған кезде, иіскетсең есін жияды, сол кезде немен қолданамыз? (NН4ОН мүсәтір спирті қолданылады) Алынуы: Аммиак өндірісте жай заттардан синтездеу арқылы алынады: the Haber process N2 + 3Н2 ═ 2NН3 Зертханада: 2 NН4СI + Са(ОН)2 ═ 2NН3↑ + 2Н2О +СаСI2 Таныстыру: NH3 алу және оның қасиеттерін зерттеу. Құрал-жабдықтар : NH4Cl(тв),Са(ОН)2, жанарғы, дөңгелек түпті 2 құты, қысқышпен газ бұратын түтікпен тығын, стакан, фенолфталеин, су, кристаллизатор Жұмыс тәртібі: К  әрлен келіде кристалл NH4Cl аммоний хлоридінің және Ca(OH)2 ұнтағының бірдей көлемдерін үгіту керек. Дайындалған қоспаны оның көлемінен 1/3 сынауыққа салу керек. Құралды келтірілген схема бойынша жинау, қоспаны ащы иіс пайда болғанға дейін қыздыру (байқап иіскеу!) керек. Содан кейін сынауық-жинақтағышты аударыстырмай ақырын тығынмен жабу, суы бар ыдысқа батыру және тығынды ашу керек. Суы бар жинақты толтырғаннан кейін оны қайтадан тығынмен жабу, судан алып шығу, ішіндегісін қызыл лакмус қағазбен тексеру, сосын бірнеше тамшы фенолфталеинмен тексеру керек. Уақыт: 15 мин 6 тапсырма: Аммиак өндіретін зертханалық әдіс теңдеуін жазыңыз; Аммиакты қалай анықтай алуға болады? Суда аммиак ерийме? Тиісті реакция теңдеуін жазыңыз. 2NH4Cl + Ca(OH) 2 = 2NH3↑ + CaCl2 + H2O   Дескрипторлар: - аммиакты зертханалық әдісі арқылы алу теңдеуін жазай алады; - белгілі бір өткір иіс арқылы шығыуын анықтайды; - индикаторлар арқылы аммиакты сапалы түрде дәлелдейді; 7тапсырма: Аммиакты қышқылмен өзара әрекеттесу реакциясын жазыңыз. Аммиак, аммоний тұздарын түзү үшін қышқылдармен әрекеттеседі: NH3 + HCl → NH4Cl аммоний хлориді (нашатыр) 2NH3 + H2SO4 → (NH4 )2 SO4 аммоний сульфаты 3NH3 +H3PO4→ (NH4 )3 PO4 аммоний фосфаты Фосфаттар үшатомдық фосфор қышқылының H3PO4 тұздары болып табылады Құрылымдық формуласы  Осы бейнені қараудың алдында мұғалім Қ.Е. қатысты сұрақтарды тексере алады. Бейне тәжірибесі - «Фосфат ионына сапалы реакция» РО43-бойынша реагент - күміс Ag+болып табылады К3РО4 + 3AgNO3 = Ag3PO4 + 3KNO3 (желтый осадок) Ортофосфор қышқылының тұздары: Дигидрофосфаттар Гидрофосфаттар фосфаттар KH2PO4 K2HPO4 K3PO4 Академик Ферсман фосфорды «ойдың элементі» деп атады,ал азотты - «өмірдің бір бөлігі» деп атаған. | Сұйық азотпен эксперименттер https://www.youtube.com/watch?v=dzn4ypptU4A https://www.youtube.com/watch?v=rUes145xk-E https://www.youtube.com/watch?v=MVD0LhaTh24 https://www.youtube.com/watch?v=9S4qxKxBg2Q | |||||||||||
| Сабақтың соңы 38-40 мин | Рефлексия жүргізу: Оқушыларға стикерлер тарату арқылы төмендегідей сұрақтар қойылады: Мен не білдім? Маған қатты ұнағаны. | | |||||||||||
| Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз? | Бағалау – оқушылардыңматериалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз? | Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы | |||||||||||
| Саралау іріктелген тапсырмалар, нақты бір оқушыдан күтілетін нәтижелер, оқушыға дербес қолдау көрсету, оқу материалдарымен ресурстарын оқушылардың жеке қабілеттерін есепке ала отыры піріктеу (Гарднердің жиындық зият теориясы) түрінде болуы мүмкін. Саралау уақытт ұтымд пайдалануды есепке алаотырып, сабақтың кез келген кезеңінде қолданыла алады | Бұл бөлімде оқушылар дың сабақ барысында үйренгенін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдеріңізді жазасыз | Денсаулық сақтау технологиялары. Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекеттүрлері. Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары | |||||||||||
| Сабақбойыншарефлексия Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? ОқушылардыңбарлығыОМқолжеткіздіме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен? | Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз. | ||||||||||||
| | |||||||||||||
| Жалпыбаға Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқытутуралыда, оқутуралыдаойланыңыз)? 1: 2: Сабақты жақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)? 1: 2: Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет? | |||||||||||||
