ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 1558
Скачиваний: 19
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мысалы:«Жер – өмірдің бесігі, Еңбек – ердің несібі»,- дейді қазақ халқы. Қазақ халқы
Жауабы:Қазақхалқыөмірдіңнегізіжерекенін,адамныңнесібесіеңбекекенін айтқан.
-
Солардың бірі – Қызылорда облысында күріш өндірумен айналысатын - «Абзал және К» ТС-і.
«Абзал және К» ТС-і _
-
Ауыл шаруашылығы өнімін шығару арқылы да үлкен жетістікке жетуге болатынын дәлелдеп отырған бұл өндірісті жас кәсіпкер Мағжан Ералиев басқарып отыр.
Жас кәсіпкер Мағжан
-
Компания Нағи Ілиясов ауылындағы арнайы жерлерінде күріш егеді де, алынған өнімді өз зауытында өңдейді.
Нағи Ілиясов ауылындағы
-
Компания қазіргі таңда күріш өндірушілердің үздік үштігінің қатарына қосылды. Қазіргі таңда
-
Жыл сайынғы өткізілетін «Туған жерге тағзым» жобасының төңірегінде компания туған жері – Н.Илиясов ауылының дамуына үздіксіз үлес қосып келеді.
Компания
-
Компанияның қолдауы нәтижесінде бұл ауыл республика көлеміндегі озық ауылдар қатарына қосылып отыр.
Ауыл
-
«Жақсы болар жігіттің, жұмыссыз жүрген күні жоқ», – дейді халық даналығы. Халық даналығы
-
Біздің мекеме – Қазақстандағы тұқыммен айналысатын алдыңғы қатарлы компания. Қазақстандағы
-
Құрылғыларды сатып алып қана қоймай, Қазақстандық мамандарды оқыту үшін біз сол елден кәсіби шеберлерді шақыртпақпыз.
Біз
-
Кәсібінен бақыт тапқан, ырысымен бөлісіп отырған бұл кәсіпорынға халық та риза. Халық
-
тапсырма. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз. Мүмкіндігінше, өз сөзіңізбен жауап беруге тырысыңыз.-
Неге қазақ халқы « Жер – өмірдің бесігі, Еңбек – ердің несібі» дейді?
-
-
Компанияның жеткен жетістіктері мен пайдасына қандай істерін жатқызуға болады? Кем дегенде 2 дәлелді көрсетіңіз.
-
Компанияның алға қойған мақсатының елімізге тигізер әсері қандай? 2 әсерін жазыңыз.
29
9-сынып емтихан тапсырмалары Қазақ тілі мен әдебиетіЖалпы білім беретін мектептерге. ІІ нұсқа 1-тапсырма.Төменде берілген мәтінді оқыңыз.
Көшпенділер мәдениеті
Адамзат баласы жасаған мәдениет екі түрге бөлінеді. Біріншісі – рухани мәдениет, екіншісі – материалдық мәдениет. Рухани мәдениетке музыка, әдебиет, сәулет өнері, сурет өнері, кескін өнері жатады. Адам баласының шаруашылыққа байланысты күн көрісінен туған дүниелер материалдық мәдениетті құрайды. Көшпелілердің рухани мәдениетінің дамуы тіршілік қарекетінің, тұрмысының ерекшеліктерінен туындайды. Көшпелілер өз тұрмыс-қарекетіне лайықты мәдениет қалыптастырған. Көшпелілердің материалдық мәдениеті көшіп-қонуға ыңғайланып жасалған. Мұндай таза көшпелі мәдениет үлгілерінің біріне жиналмалы, жығып-тігуі өте жеңіл киіз үйді жатқызамыз. Киіз үй тек баспана емес, халықтың өмірлік салт -дәстүрінің таңбасы қызметін атқарады.
Орталық Азиядағы күмбездік архитектураның бір бастауы – көшпелілердің киіз үйі. Киіз үй – Орталық Азия халықтарының негізгі баспанасы, көшпелі тұрғын үйі. Ол – көшпенділердің оңай жығып, шапшаң тігуге, көшіп-қонуға ыңғайлы үйі. Көшпенділердің киіз үйі – тарихымыздағы ең бірінші сәулеттік құрылыс. «Киіз үй (оның құрылымы, ішкі безендірілуі) – қырғыз-қайcақтардың үйі, оның көшпелі өміріне ыңғайлы:
орташа көлем мен салмақтағы киіз үйді бір түйеге артуға болады. Ол керегелерден, жіңішке уықтар мен бірнеше киіз жабдықтардан тұрады. Біріншісі – үйдің негізі, ал екіншісі – суық пен аяздан қорғайды. Киіз үйдің ағаш құрамы үш бөліктен тұрады: кереге, уық және шаңырақ», – деп жазады Шоқан Уәлиханов.
Шаңырақ – киiз үйдегі ғаламның моделi. Бүкiл ғалам мен адам арасын байланыстырушы. Рухани мәдениет ретiнде қарастырсақ, киiз үй баспана ғана емес, жамандықтан қорғайтын киелi орын. Шаңырақ – қасиетті. Шаңырақтың астында ошақ орналасады. Ошақ – адамның оты. Ошақ орналасқан соң, ортаға қазан асылады. Шағырақтың астында тұратын қазан – «Құт» деген түсiнiктiң басы. Оған аспаннан нұр құйылады. Оның бiзге жеткен керемет үлгiсi – Түркiстандағы Тайқазан. Қазанды татулықтың белгiсi ретiнде көрсететін аңыздар да бар. Оның бiрiнде: «жауласқан мың батырдың найзасының ұшы ерiтiлiп, қазан құйылған екен» деп басталады. Олай болса қазанды береке-бiрлiктiң символы деп те айта аламыз.
Киiз үйдiң есiгi әдетте шығысқа
қаратылады. Бұл – күннiң сәулесi үйге бiрiншi түссiн дегендi бiлдiредi. Есiкке қарама-қарсы бетте – төр. Төрде отырып, билiк айтқандар мемлекет билiгiне дейiн көтерiлген. Мұны «төр» сөзi Орхон-Енисей жазбаларында мемлекет мағынасында қолданылғанынан байқауға болады.
Киіз үйдің іші қыста жылы, жазда салқын. Сондықтан, шопандар да, туристер де пайдаланады. Киіз үй жер сілкінісінде де ыңғайлы, өйткені ол оңайлықпен бұзылмайды. Қазақстан жер сілкінісінен зардап шеккен елдерге шатырдың орнына киіз үйлер апарып жүр. Көшпенділердің киіз үйі — ғасырлар бойы өз құндылығын жоймай келе жатқан құнды мәдени жәдігер.
(347 сөз)Мәтіннен мына сөздердің сәйкес мағыналарын табыңыз.
Өзгешеліктерінен – Белгісі – Жылдам – Қолайлы – Сақтайды
30
9-сынып емтихан тапсырмалары Қазақ тілі мен әдебиеті- 1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 100
тапсырма. Төменде берілген әр сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз. Сөйлемдерді берілген сөздермен бастаңыз.
Мысалы: Адамзат баласы жасаған мәдениет екі түрге бөлінеді. Мәдениет
Жауабы:Мәдениет адамдардың жасауы бойынша екі түрге ажыратылады.
-
Адам баласының шаруашылыққа байланысты күн көрісінен туған дүниелер материалдық мәдениетті құрайды.
Материалдық мәдениетті
-
Көшпелілердің рухани мәдениетінің дамуы тіршілік қарекетінің, тұрмысының ерекшеліктерінен туындайды.
Рухани мәдениетінің дам
-
Киіз үй — Орталық Азия халықтарының негізгі баспанасы, көшпелі тұрғын үйі. Орталық Азия халықтарының
-
Көшпенділердің киіз үйі — тарихымыздағы ең бірінші сәулеттік құрылыс. Тарихымыздағы
-
Киіз үйдің ағаш құрамы үш бөліктен тұрады: кереге, уық және шаңырақ»,-деп жазады Шоқан Уәлиханов.
Шоқан Уәлиханов
-
Қазанды татулықтың белгiсi ретiнде көрсететін аңыздар да бар.
Татулықтың белгісі
-
Мұны «төр» сөзi Орхон-Енисей жазбаларында мемлекет мағынасында қолданылғанынан байқауға болады.
Орхон-Енисей жазбаларында
-
Киіз үй жер сілкінісінде де ыңғайлы, өйткені ол оңайлықпен бұзылмайды.