ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 314
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Елімізде саяси партиялардың және партиялық жүйелердің орнығуына, тәуелсіз баспасөздің дамуына көп көңіл бөлінді. Бұл жағдай республиканың өркендеуіне, қоғамның демократиялануына, реформаның тереңдеуіне, экономиканың және халықтың тұрмыс-тіршілігінің жақсаруына ықпал етті. Табиғат экологиялық қоғамдық қозғалысы экологиялық мәселелерді шешуде жетекші орын алуда. Оның көш басшысы – Мелс Елеусізов.
2001 жылы Қазақстанда 2,5 мыңнан астам үкіметтік емес ұйым, 16 саяси партия мен қозғалыс болды. Ғасырлар тоғысында республикадағы саяси үрдістердің ерекшелігі саяси элиталардың жіктелуі және келесі партиялардың саяси аренаға шығуы болды: 2000 жылғы 30-қаңтарда І құрылтай съезінде «Ауыл» социал-демократиялық партиясы («Ауыл» СДП) құрылды; 2000 жылы Қазақстан патриоттары партиясы (ҚПП) құрылды; 2002 жылы Қазақстанның демократиялық «Ақжол» партиясы («Ақжол» ҚДП) құрылды. Бұл партия 2004 жылғы Мәжіліс сайлауында 1 мандатқа ие болды. 2003 жылғы қазан айында саяси-әлеуметтік саланы дамыту мақсатын алға қойған «Руханият» партиясы тіркелді. 2003 жылғы қазанда негізгі ұстанымы халықтың әл-ауқатын арттыру бағытында қызмет ету болып табылатын Республикалық «Асар» партиясы құрылып, 2006 жылы «Нұр Отан» патиясының құрамына енді.
Қазіргі кезеңде республикамыздағы ең ірі саяси ұйым болып табылатын «НұрОтан» халықтық-демократиялық партиясының көшбасшы арқасында қуатты саяси және идеологиялық тұғырнамасы бар. Партия бірқатар мәселердің шешімін тауып, елдің саяси өмірінде басты рөл атқарып отыр. Бұл партия саясат сахнасында ұйымдастырып жүрген жұмыстарының өз ауқымымен беделін көтеруде. Партияны қолдаушылар санының көп болуының басты себебі– оның Қазақстанның демократиялық даму жолындағы мұраттарды, Президент саясатының түпкілікті мақсаттарын жете түсініп, оларға жету жолында қазіргі заман талаптарына сай белсенді іс-қимылдар жасауға бар күш-жігерін аямай жұмсауында болып отыр. Қазіргі кезде Қазақстан аумағында партияның 16 филиалы, 220 өкілдігі, 10 мыңға жуық бастауыш партия ұйымдары жұмыс істейді.
-
Азаматтық қоғамның және оның саяси институттарының дамуы. ҚР қоғамдық қозғалыс.
Қазақстандағы азаматтық қоғамның қалыптасуы демократияның дамуы тұрғысынан маңызды ұзақ процесс. Сонымен қатар, қазіргі Қазақстандағы азаматтық қоғамның ұзақ тарихы мен тамыры тереңде жатқанын айта кеткен жөн. Ежелден бері біз билер соты, ақындар - жыраулар шығармашылығы, батырлардың елеулі рөлдеріне көтерілу және өзін-өзі насихаттау сияқты қоғамның консолидациясын ойдағыдай атқарған және қамтамасыз еткен азаматтық қоғам институттарын білеміз. Қазақ жерін отарлау, біртұтас кеңестік мемлекетте қызмет етумен байланысты келесі кезеңдер, азаматтық бостандық сезімін қалыптастырудағы тарихи сабақтастықты үзіп тастады, мемлекет пен тағдырдағы қоғам мен жеке тұлғаның рөлі туралы психология мен түсінікті едәуір өзгертті. Жиырмасыншы ғасырдың басындағы көптеген көрнекті саяси қайраткерлер азаматтық сананы ояту жолында бастарын жерге қойды. Демек, Қазақстанда азаматтық қоғамның қалыптасуы күрделі, қайшылықты, сонымен бірге саналы сипатқа ие болатыны сөзсіз.
Қазақстандағы азаматтық қоғамның алғашқы көріністерінің бірі - үкіметтік емес ұйымдардың (ҮЕҰ) құрылуы. Олар мемлекет пен азаматтар арасындағы делдалдар рөлін атқарады, қоғамдағы әлеуметтік қайта құрудың көптеген функцияларын орындайды, әр түрлі мәселелерді шешуге зор үлес қосады: экология, әйелдердің қоғамдағы рөлін арттыру, тұтынушылардың құқықтары, жастар, көп балалы аналар мен жалғыз басты аналар, жетім балалар, мүгедектер , заңсыз қуғын-сүргін құрбандары және т.б. Бүгінгі таңда елімізде 3500-ге жуық үкіметтік емес ұйымдар жұмыс істейді, олар әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шеше отырып, ел азаматтарының қоғамды демократияландыру процестеріне белсенді араласуына ықпал етеді. Оларда 35 мыңға жуық адам тұрақты жұмыс істейді, уақытша 50 мың адам консультанттар мен сарапшылар, ал 100 мыңнан астам адам еріктілер.
Бастапқы кезеңде ҮЕҰ негізінен шетелдік гранттардың есебінен күн көрді. Сонымен қатар, олар негізінен Қазақстанның тәуелсіздігінің қалыптасу кезеңімен және демократиялық реформалар процесінің басталуымен байланысты адам құқықтары сипатында болды. 1998 жылы қабылданған елді демократияландыру бағдарламасы қазақстандық қоғамды демократияландырудың негізгі элементі ретінде үкіметтік емес ұйымдардың рөлін арттыруға мүмкіндік берді. Сондықтан бүгінде үкіметтік емес сектордың дамуына байланысты жағдай күрт жақсарды. Біртіндеп қоғамда осы әлеуметтік институттың маңызды рөлін түсіну процесі жүруде. Сондықтан жұмыс сапасын арттыру және үкіметтік емес ұйымдарды мемлекет тарапынан қолдау ерекше маңызды. VI Азаматтық форум «Қазақстан-2050» Стратегиясы »Жолдауының басым бағыттары аясында өтті.Мемлекет басшысы өз Жолдауында ҮЕҰ-дың қазақстандық қоғамның әлеуметтік жаңару үдерісіне қатысуын кеңейту қажеттілігін тікелей атап көрсетті.VІ Азаматтық форум бұған дейінгілерден өз өкілдігімен ерекшеленді Қазақстанның барлық облыстарында және Алматы мен Астана қалаларында өткен аймақтық конференцияларда сайланған 400 делегат.Қатысушылар қатарына біздің елдің ең белсенді және танымал ҮЕҰ кірді, 100-ден астам қоғамдық ұйым республикалық мәртебеге ие болды.Форум жұмысы әртүрлі ҮЕҰ шетелдік және халықаралық өкілдері арасында үлкен қызығушылық тудырды. Форумның қонақтары Орталық Азия елдерінің делегациялары болды, олардың құрамына Тәжікстан, Түркменстан, Өзбекстан және Қырғызстан республикаларының мемлекеттік органдарының және үкіметтік емес ұйымдарының өкілдері кірді.Парламенттер депутаттары құрметті қонақтар мен іс-шараның қатысушылары ретінде шақырылды.
-
ҚР ішкі және сыртқы саясатының қалыптасуы.
Қазақстан Республикасының сыртқы саясатыбелсенділігімен, тепе-теңдік сақтауға ұмтылысымен, прагматизмдігімен, сындарлы сұхбат жүргізуге талпынысымен және көпжақты ынтымақтастыққа бағытталғандығымен ерекшеленеді. Халықаралық аренада мемлекетіміз өзінің тарихи, геосаясаттық және экономикалық факторларына байланысты көп ғасырлар бойы сыртқы саясатын халықаралық ынтымақтастық, көршілес мемлекеттермен татуластық және олардың аймақтық біртұтастығын құрметтеу принципіне негіздеп жүргізіп келеді. Қазақстанның өзге мемлекеттермен тең құқылы және екі жаққа да тиімді қарым-қатынас құруға дайындығы оның бүгінгі күні дипломатиялық байланыс орнатқан шет мемлекеттердің санының көптігімен дәлелденіп отыр. 1991 жылы тәуелсіздік алған сәттен бастап, біздің республика әлемнің 130 мемлекетімен дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Көптеген себептерге байланысты Орталық Азия мен Қазақстан аймағы әлем саясатында қазіргі кезде ерекше назарға ие. Қазақстан екпінді даму қарқынының арқасында ipi трансұлттық корпорациялардың, өзге мемлекеттердің үлкен қызығушылығына ие. Бұл түсінікті де, Қазақстан Орталық Азиядағы географиялық сипаты бойынша ең ipi мемлекет болып табылады, оған қоса экономикалық даму қарқыны бойынша біздің мемлекет аймақтағы көшбасшы. Осы ретте еліміздің болашақта даму мүмкіндіктерінің мол екендігін ескере кету керек. Бүгінгі күні қазақстандық сыртқы саясат басымдылығы ең алдымен Ресей, Қытай, АҚШ, ЕО, Орталық Азия аймағындағы көршілес мемлекеттермен, ислам әлемімен тең құқылы қарым-қатынас құруга бағытталып отыр. Бұл тұрғыда 2006 — 2007 жылдары аталмыш мемлекеттермен және аймақтармен екі жақты байланыс едәуір алға басты. Ел мүддeciнe қатысты бірталай маңызды құжатқа қол қойылған мемлекет басшылығының Вашингтон, Мәскеу, Брюссель, Лондон, Бейжің, Каир, Тегеран, Ташкент, Бішкек және тағы да басқа мемлекеттердің астаналарына ресми сапарларының қорытындылары да осыны айғақтай түсуде. Осылайша мeмлeкeтiмiздiң әлемнің жетекшi державалары мен көршілес ТМД мемлекеттepi арасындағы стратегиялық серіктестігі жаңа деңгейге көтерілді деуге болады.
Қазақстанның сыртқы саясатының басты бағыттарының бipi Ресеймен қарым-қатынас болып табылады. Бұл мемлекетпен біздің ел көп жылдар бойы тығыз қарым-қатынаста болып келеді. Өзара бөлісіп жатқан мемлекеттік шекараның ұзындығының өзі 7591 шақырымға созылып жатыр. Мемлекетаралық достастық екі бipдeй президенттің және екі ел халқының өзара тығыз байланысы арқасында дамып отыр. Қазақстан мен Ресей арасында отын-энергетикалық кешен, көлік және коммуникация, әскери-техникалық және қорғаныс өнеркәсібі caлалары бойынша байланыс орныққан. Қазақстан-Ресей қарым-қатынасының біртұтас спектрі көптеген екі жақты құжаттар және келісімдермен реттелуде. Екі жақты қарым-қатынаспен қоса екі бipдeй мемлекет аймақтағы әскери-саяси және экономикалық сипаттағы көптеген аймақтық ұйымдар шеңберінде өзара белсенді әрекеттесуде. Сөз тиегі болып отырған Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы, Еуразиялық Экономикалық Қауымдастығы, Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы және Ұжымдық қауіпсіздік туралы келісім Ұйымдары. 2012 жылы Қазақстан мен Ресей өзара дипломатиялық қарым-қатынас құрғанының 20 жылдығын атап өтеді.Қытай Халық Республикасымен ынтымақтастық
Біздің мемлекетіміздің тағы да бір көршілес елмен қарым-қатынасы серпінді даму үстінде. Бұл - Қытай Халық Республикасы. Жыл сайын екі ел арасындағы тауар айналымы өсіп, экономика, мәдени-гуманитарлық ынтымактастық салаларында көптеген ipi жобалар жүзеге асырылып отыр. Ұдайы қарым-қатынас арқасында екі ел басшылылығының арасындағы байланыс нығайып келеді.
Америка Құрама Штаттарымен ынтымақтастық.
Оған қоса Қазақстанның Америка Құрама Штаттарымен байланысы жылдан жылға нығая түсуде. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың 2006 жылы АҚШ-қа ресми сапары қазақстандық-американдық ара-қатынастың дамуына және нығая түсуіне септік еткен маңызды шара болды. Сапар барысында екі ел арасында болған сындарлы сұхбаттар кезінде қауіпсіздік, терроризммен күрес, энергетикалық саладағы байланыстың дамуы және Қазақстан Республикасындағы жоғарғы технологиялық, инновациялық өндірістерді дамыту процесіне американдық компаниялардың ат салысуы талқыланды.
Мұсылман елдерімен ынтымақтастық
Қазақстанның ислам әлемімен қарым-қатынасының тереңдей түcyi турасында 2006-2007 жылдар аралығында бұл байланыстың қарқындылығы байқалғанын атап өтуге болады. 2007 жылы ҚР Президенті Н.Назарбаев Мысыр, Иордан, Катар, Сирия, Біріккен Араб Әмірліктерінде ресми сапармен болып қайты. Ал Қазақстанға Мысыр Президенті X.Мубарак және Иордания королі Абдалла II келді. Бұның бәрі біздің еліміздің және ислам мен араб әлемі арасындағы қарым-қатынасының жаңа деңгейге көтерілгендігінің бірден-бір белгісі болып табылады. Мысалға 2007 жылдың қараша айында Елбасының Сирия Араб Республикасына ресми сапары елеулі оқиға болды. Бұл біздің ел Президентінің араб және мұсылман әлемінде ықпалы зор Сирия мемлекетіне деген алғашқы сапары болды. Бұл мемлекет территориясында Қазақстанның тарихына тікелей байланысы бар ұлы ғұламалар жерленген. Олар қазақ даласынан шыққан бүгінде Дамаскіде жерленген ұлы ғалым, ағартушы Әбу Насыр Әл-Фараби мен аты аңызға айналған қолбасшы, әмірші Сұлтан Бейбарыс. Осы ретте тарихи және мәдени мұраларды әрдайым сақтап, дәріптеген Қазақстанның Дамаскідегі Әл-Фараби кесенесін салуға және Сұлтан Бейбарыстың кесенесінде жөндеу жұмыстарын жүргізуге қаржы бөліп отырғандығы да кездейсоқтық емес. Бүгінгі күні республикамыз әлем ауқымындағы өзекті Батыстың жетекші мемлекеттері мен ислам әлемі арасындағы «Батыс — мұсылман әлемі» диалогын дамыту идеясын алға тартып отыр, әзірше бұл сыртқы істер министрлері деңгейінде жүзеге асуда. Қазақстан аталмыш идеяны әлем діндерін біріктірген және дінаралық сұхбат құруға мүмкіндік берген өзінің халықаралық тәжірибесіне сүйене ортаға салуда. Бұған мысал мемлекетімізде 2003, 2006 және 2009 жылдарда үш рет өткен және халықаралық деңгейде жоғары бағаға ие болған Әлем және дәстүрлі діндер басшыларының съезі. БҰҰ Бас Ассамблеясының 62-i сессиясында сөйлеген сезінде ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев болашақ съездің БҰҰ аясында өткізілуі туралы ұсыныс жасады.
Еуропа Одағымен ынтымақтастық
Соңғы жылдары Қазақстан Еуропа Одағына мүше елдер арасындағы қарым-қатынас едәуір алға басты. Бұл ретте мемлекетіміздің ЕО-мен «ЕО үштігі — Орталық Азия елдері» диалогы шеңберіндегі ара-қатынасын атап өту қажет. «ЕО үштігі — Орталық Азия елдері» аясындағы соңғы кездесу 2007 жылдың көктемінде Қазақстан Республикасының Елордасы Астана қаласында өтті, оның барысында ЕО-ның Орталық Азиядағы 2007-2013 жылдарға арналған стратегаясы талқыланды. Сол жылдың 30 маусымында Берлин қаласында Еуроодақтың Орталық Азияға қатысты Стратегиясының тұсаукесер рәсімі өтті. Демократиялық реформалар нәтижесінде қол жеткізілген Қазақстанның саяси, экономикалық жетістіктерін халықаралық қауымдастықтың мойындауы және әлемдегі энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі біздің республиканың ықпалының өcyi мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаевтың ТМД Төрағасы ретінде 2006 жылы Санкт-Петербургте өткен G-8 саммитіне қатысуға мүмкіндік берді. Саммит аясында Н.Ә. Назарбаев әлемдік және аймақтық державалардың басшыларымен кездесіп, олармен болған сұхбат барысында екі жақты және көпсалалы ынтымақтастыққа байланысты көптеген мәселелерді талқылады.
ТМД мемлекеттерімен интеграциялық процестері Республиканың сыртқы саясаты стратегиясында бұрынғы кеңес кеңістігінде болып жатқан интеграциялық процестер ерекше орынға ие. Біздің мемлекет бұрынғы КСРОреспубликаларының басым бөлігін бірлестірген Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын сақтап, оны дамыту турасында біршама ic атқаруда. 2006 жылдың мамыр айынан бастап 2007 жылдың қазан айына дейін Қазақстан ТМД-да төрағалық етіп Достастықтағы интеграциялық процесстердің дамуына жаңа серпініс берді. Төраға ретінде Қазақстан ТМД ұйымының жалпы тиімділігін арттыру мақсатында Достастықты реформалау бойынша Концепцияны жасап, ТМД мүше басқа елдердің талқылауына салды. 2007 жылдың қазан айында Душанбеде өткен ТМД саммиті барысында аталмыш Концепция қабылданды. 2007 жылдың маусым айында Санкт-Петербургте өткен Достастыққа мүше мемлекеттер басшыларының ресми емес саммитінде Қазақстан Президентінің ұсынысы республикамыздың ТМД ұйымының қажеттілік деңгейін арттырудағы тағы да бір айтарлық қадамы болды. Қазақстан басшысы ендігі жерде Достастық көшбасшылары жылына бip көкейкесті мәселені қарастыруды ұсынды. Бірінші болып ТМД мемлекеттерінің бәріне ортақ өзекті мәселе көші-қон тақырыбы қарастырылды. Ал 2008 жылы ТМД Төрағасы ретінде Қазақстан көлік және коммуникация мәселесін талқылауды ұсынды. Бұрынғы кеңес кеңістігінде экономикалық беделі жоғары Қазақстан мемлекеті Еуразиялық Экономикалық Қауымдастыққа мүше жетекші мемлекет болып табылады. Аталмыш Ұйымға Қазақстаннан басқа ТМД-ның бес мемлекеті мүше. Олар Ресей, Өзбекстан, Қырғызстан, Беларусь және Тәжікстан. Біздің республикамыздың экономикалық мүмкіндіктері мен белсенділігі бұл ұйымның даму қарқынына айтарлықтай септік етуде.