ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 311
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Үкімет .Атқарушы билікті Қазақстан Республикасының Үкіметі атқарады. Оның басында парламенттің келісімімен президент тағайындайтын премьер-министр тұрады. Ол атқарушы органдар жүйесін басқарады және олардың қызмет атқаруын қамтамасыз етеді. 2016 жылдың қазан айынан бастап Қазақстан Республикасының премьер-министрі болып Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаевболып табылады.
-
Қазақстан - 2030. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында» Қазақстан халқына Жолдауы.
Мемлекет Басшысы Н.Назарбаев 2005 жылғы 16 ақпанда Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының бірлескен отырысында Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауын арнады. Жолдаудың тақырыбы: «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында». Президент біз неден бастадық, біз қайда бара жатырмыз және бізді не күтіп тұрғанын еске салды. Бұл қаржылық, тұрғын үй, аграрлық мәселелер, отбасы, ана, бала және т.б. мәселелер.
Бұл жодаудың біраз қағидаларына тоқталсақ:
Қазақстан өз азаматтары үшiн өмiрдiң жоғары стандарттарын жасай отырып, әлемнiң тиiмдi дамып келе жатқан елдерiнiң қатарына қосылуға тиiс
Бiз шағын және орта кәсiпкерлiктi дамытудың түбiрiнен жаңа идеологиясын түзуге тиiспiз. Бiз кәсiпкерлiк ортаның бастамаларын iске асыру үшiн қолайлы жағдай туғызуымыз керек.
"Шағын кәсiпкерлiктi дамыту қоры" өзiндiк бiр "үлкен қаржылық маркетке айналуға тиiс" Агроөнеркәсіп кешенi мен ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттiк реттеу туралы"заңды қабылдау керек.
Бiз болашақтың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндiрiстерi үшiн кадрлар қорын жасақтауға тиіспiз.
Бiз мұғалiм мамандығының беделi мен абыройын қайтаруға мiндеттiмiз.
Мемлекеттiк қызметшiнiң жеке бизнеспен айналысуына және компаниялардың мүдделерiн жақтауына тыйым салатын ар-ұждан кодексiн әзiрлеу кepeк.Және т.б маңызды мәселелерді қозғады.
-
Өтпелі кезеңнің қиыншылықтары: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік қысым, өмір сүру деңгейінің төмендеуі, жұмыссыздық (ХХ ғ. 90-ж. І жартысы).
Өтпелі кезең – КСРО ыдырағаннан кейін постсоциалистік мемлекеттердің әлеуметтік-экономикалық дамуы төмендеп, экономикасының дағдарысқа ұшыраған кезеңі. Өтпелі кезеңді Қазақстан 1989-1996 жылдары бастан өткізді. Өтпелі кезеңнің басында экономиканың қаржылық және өндірістік жүйелерінде үлкен алшақтықтың пайда болуы, институтциялануы, дамудың жетілдірілмегендігі салдарынан дағдарыс үдерісі ушыға түсті. Қазақстанда ұлттық экономиканың түрлі салалары, атап айтқанда, 1991 жылы жеңіл және тамақ өнеркәсібі, 1992 – 1993 жылдары машина жасау, әскери, құрылыс, энергетика кешендері, 1994-95 жылдары агроэнеркәсіп, металлургия, мұнай-газ кешендері дағдарысты бастан кешірді. Сонымен қатар әлеуметтік дағдарыс та күшейді. Тауар тапшылығы өсіп, бағаның күрт жоғарылауы халықтың тұрмыс деңгейін төмендетіп жіберді, еңбекақы, әлеуметтік төлемдеудің мөлшері тым азайып кетті, оларды уақытында алу үлкен мемл. мәселеге айналды.. 1992жылдың қаңтарында ТМД елдеріме алдын ала ешқандай келісім жасаспастан Ресей бағаларды (босатты). Бағаларды ырықтиандыру тасымал, энергия, шикізат және басқаларының бағалары тез көтерілуін туғызды. 1990 жылдардың басы, негізінен шикізат пен дайын тауарларды сырттан әкелумен, сыртқа шығарумен айналысатын көптеген фирмалар мен компаниялар пайда болған кез болды. 1992-1993жылдардағы инфляция 2000-3000%-ға жетті. Халық тұтынатын тауарлармен қамтамасыз етудің 40%-тен астамы, оның ішінде жеңіл автокөлік, мотоцикл, мотороллер, теледидар, фотоаппарат, тоңазытқыш сияқты тауарларға және тағы басқа да күрделі бұйымдарға сұраныс 100% басқа республикалардың есебінен қанағаттандырылғанымен бірақ олардың бағалары 250 есе, тіпті одан да көп есеге көтерілді. Энергия көздері мен электр энергиясының бағасы, теміржол, автомобиль және ұшақтармен тасымалдау бағалары жүздеген есеге өсті. Бұл да түпкілікті өнім бағаларына әсер етті. Бағалардың өсуінің екінші себебі, кәсіпорындар мен ұйымдарда өндіру және қызметтер көрсету көлемдерінің күрт құлдырауы және соған байланысты жұмыс бірліктері мен өнім шығасыларында үстеме шығындар үлесінің артуы болды. Жалпы Қазақстанда болған дағдарыс үлгісінің классик. үлгіге ұқсамайтын өзіндік ерекшеліктері болды. Мысалы классик. үлгіде дағдарыс тауарды артық өндіруден болса, өтпелі кезеңде өндіріс нарықты тауарға толтыра алмағандықтан дағдарды. Бұл дағдарыс 1991 – 1995 жылдарды қамтып, тек 1997 жылдан бастап экономикалық өрлеуге бет бұрды. Өтпелі кезеңде экономиканың нарықтық бағыты айқындалып, ырықты экономиканы қалыптастыруға күш салынды. Нәтижесінде макроэкономиканы тұрақтандыру, экономиканы сауықтыру және оны дағдарыстан біртіндеп шығару, экономиканы реттеудің нарықтық қатынастар жүйесін, оның түрлі институттары мен инфрақұрылымдарын, тетіктерін қалыптастыру жүзеге асырылды. Сонымен қатар республикаға ауқымды инвестициялар тартылып, кәсіпкерлер тобы пайда болды. Олар сауда бизнесінің орнына өндіріс пен ауыл ш. салаларында кәсіпкерлікті дамытты. Өтпелі кезең тұсында Қазақстан ТМД елдерінің ішінде тұрақты экономика даму бағытын қалыптастыра білген бірден-бір мемлекет болды.
-
Жоспарлы экономикадан нарыққа өту. ХХ ғасырдың 90-жылдарындағы экономиканың негізгі салаларының дамуының басымдықтары және болашағы.
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасында жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу үрдісі басталды. Алдымен экономиқалық реформалар жүргізілді. Қазақстанда жүргізілген экономикалық реформалар республика органдарының экономикалық басқарудағы рөлін, орны мен функциясын түбегейлі өзгерту жолдарын қарастырды. Министрліктердің ендігі міндеттері-басқару емес, өнеркәсіптердің техниқалық дамуына, салааралық өркендеуіне дұрыс бағдар таңдау жұмыстарымен айналысу.
Нарықтық экономикаға көшудің негізгі белгілері:
1. Экономиканы мемлекет иелігінен алу.
2. Жекешелендіру.
3. Кәсіпкерлікті дамыту.
4. Монополияны жою.
5. Бағаны босату.
6. Қатал ақша –несие және қаржы саясатын жүзге асыру.
Қазақстанда нарықтық экономиканың дамуын жеделдету мақсатында мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру жоспары жасалды. «Монополиялық қызметтің шектелуі туралы» заң қабылданды.
Мақсаты:
- Нарықты басқару механизмін еңгізу.
- Ерікті бақталастық пен кәсіпкерлікті, сұранымдылықты қорғауды қатамсыз ету.
- Тұтынушылардың мүддесін қорғау.
1992 жылы 6 қаңтарда Қазақстан Республикасы Президенті жарлығымен республика бағаны босатты. Баға алғашқы кезеңде –186,4 есеге өссе, 1992 жылы сәуірде 554,5 есеге өсті. Нәтижесінде ақшаның құны түсті. Халықтың тапқан айлық жалакысы тамағынан аспады. Ауыл мен ауыл арасындағы қатынас мүлдем қиындап кетті. Қаңтар айыннан тамызға дейін өндірістік тауарлардың бағасы бірнеше есе өсті. Нарыққа көшу саясатының бұрмалауынан өз жағдайын алыпсатарлық, делдалдық, пара алумен түзеген адамдар тобы пайда болды. Қалаларда қайыр сұраған адамдар көбейді.
Қазақстан экономикасын тұрақтандыру мақсатында 1993 жылы маңызды деген екі шешім кабылданды:
1. Республикадағы жеке меншік түрлерін бір қалыпқа түсіру мақсатында 1993 жылдың сәуірінен бастап мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің Ұлттық бағдарламасы іс жүзіне асырыла бастады.
2. 1993 жылдың 15 қарашасында республиканың өз ұлттық валютасы — теңге айналымға енді. Бұл елдің өзіндік қаржы жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік жасады. Шындығына келгенде, Қазақстан осы күннен бастап экономикалық дербестік жолына түсті.
Нарықтық қатынасқа көшу өнеркәсіп жағдайына да өз әсерін тигізді. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары республикада өнеркәсіп дамуы баяулап, даяр өнімдер өндіру салаларында құлдырау байқалды. Алайда Қазақстанның өндіруші салаларында, керісінше, өндіріс көлемі ұлғайды. Бұл әсіресе 1999 жылдың соңында, үкімет кәсіпорындарды отандық және шетелдік компаниялар йелігіне бере бастаған кезде байқалды. Өндіруші саланың дамуына түсті металдардың, темір және хром рудаларының, газ, мұнай жөне көмір қорының молдығы әсерін тигізді.
Аумағының кендігі, табиғат, климаттық аймақтардың болуы республикада мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығына мамандануға мүмкіндік береді. Аграрлық сектордың нарықтык қатынасқа көшуі нәтижесінде мемлекеттік ауыл шаруашылығы шаруашылыктың өзге формасына, жеке меншік, ұжымдық және аралас формалы меншікке негізделді. Бұл салада акционерлік қоғам құру немесе кәсіпорынды еңбек ұжымының қолына беру кеңінен қолданылды. Жер мемлекеттік меншік болып табылады.
1995 жылға дейін жерді иелену жөне пайдалану құқығын сатуға байланысты нарықтық қатынастарға рұқсат етілді, бірақ жерді сату-сатып алу акті жүзеге асырылмады.
1997 жылғы қазанда Президент Н.Ә. Назарбаевтың “Қазақстан-2030” жолдауы жарияланды. Қаралған мәселелер:
1. Экономикалық дағдарыстан шығу жолдары.
2. Реформаларды аяқтау.
3. Алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылу.
4. “Қазақстан барысын” қалыптастыру.
Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі жағдайға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының ерекшеліктері айтылды. Бұл бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген.
-
Қазіргі кезеңдегі Қазақстандағы білім және ғылым реформаларының негізгі бағыттары.
Білім беру ұзақ мерзімді «Қазақстан – 2050» Стратегиясының негізгі приоритеттерінің бірі болып табылады. Қазақстандағы білім беру реформаларының ортақ мақсаты білім беру жүйесінің жаңа әлеуметтік-экономикалық ортаға бейімделуі. Тұңғыш Президент әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына республиканы кіргізу туралы мақсат қойған болатын. Осы мақсатты жүзеге асыруда білім беру жүйесін дамыту маңызды роль атқарады.
Білім беру саласының жалпы ауқымы: 2011 жылы 5 жастан 24 жасқа дейінгі халықтың 85%-ы оқумен қамтылса, азаматтардың 30%-ы білім жəне ғылым жүйесіне тартылды, оның ішінде:
білім алып жатқандар – 4,314 млн.
білім беру саласында қызмет ететіндер – 403,3 мыңнан астам педагогтар мен ғалымдар бар.
Қазіргі кезде Қазақстанда мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен балалардың тек қана 38,7% ғана қамтылған, ал дамыған елдерде бұл көрсеткіш 90-100%
Елбасы тапсырмасын орындау шеңберінде жаратылыстану-математика бағытындағы оқыту бағдарламаларын жүзеге асыратын, оқушы қызығушылығын, бейімділігі мен қабілетін толық ескеру үшін жағдайлар жасайтын «Назарбаев Интеллектуалды мектептері» желісін құру басталды. Қазіргі уақытта физика-математика бағытындағы 3 мектеп Нұр-Сұлтан, Семей және Көкшетау қалаларында жұмыс істейді.
Қазіргі уақытта республикада 7576 күндізгі мемлекеттік жалпы білім беретін мектеп жұмыс істейді. Мектептердің жалпы санының 64%-ы үлгілік,
35,4%-ы – ыңғайластырылған ғимараттарда орналасқан,
201 мектеп апатты жағдайда.
Мектептердің 37,4%-ы тасымалды суды қолданады.
70 мектеп 3 ауысымда,
1 мектеп – 4 ауысымда жұмыс істейді.
Күрделі жөндеуді мектептердің 25,1%-ы қажет етеді. Осы көрсеткіштердің нәтижесінде жүргізілген іс-шаралар нәтижесінде
1. «Бастауыш білім беру сапасы» көрсеткіші 1 орынға алға жылжыды (Қазақстан 68-орыннан 67-орынға ауысты);
2. «Білім беру жүйесінің сапасы» – 2 орынға (68 ден 66-ға);
3. «Математикалық жəне ғылыми білім беру сапасы» 8 орынға (80-нен 72-ге);
4. «Басқару мектептерінің сапасы» 1 орынға (98-ден 97-ге);
5. «Зерттеу жүргізу жəне тренинг қызметі орындарына қолжетімділігі» 14 орынға (82-ден 68-ге);
6. «Қызметкерлерді оқыту» 9 орынға (92-ден 83-ке);
7. «Инженер ғалымдар санының жеткілікті болуы» 9 орынға (83-тен 74-ке) жақсарған.
-
Қазақстандағы көші-қон, демографиялық үрдістер, халықтың этникалық құрылымының өзгеруі.
Тәуелсіздік алғанға дейін Қазақстан аумағы кеңестік империяның басқа аймақтарынан жер аударылған шаруалардың, саяси тұтқындардың мекеніне айналды. 1937 жылдың күзінен тоталитарлық саясаттың құрбанына айналған тұтас халықтар өз жұртынан қазақ жеріне күштеп көшірілді. Атап айтқанда, 1937 жылы Қазақстанға 102 мың корей қоныс аударуға мәжбүр болды. 1938 – 44 жылдары қазақ жеріне Кавказдан, Қара теңіздің солтүстік жағалауынан қырым татарлары, поляктар, болгарлар, курдтар, 1947 – 52 жылдары мыңдаған латыштар, эстондар, қазақ жеріне зорлықпен көшіріліп, түпкілікті қоныстандырылды. Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізіп,