Файл: 26. актдаы жасыл технологиялар. 27. Телеконференциялар. Телемедицина. 28. Eтехнологиялар. Электронды оыту.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 296
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
126ЖМ Назарқұл Еркебұлан
1.Желінің негізгі түсініктері. Желілердің типтері.
2.Желінің негізгі түсініктері. Желілер топологиясы.
3.Компьютерлік желілердің жіктелуі.
4.Желі арқылы деректерді жіберу құралдары.
5.Ақпараттық қауіпсіздіктің қатерлері және олардың жіктелуі.
6.Зиянды бағдарламалар.Вирус.
7.Ақпаратты қорғау шаралары мен құралдары.
8.Криптография. Шифрлау әдістері.
9.Антивирустық бағдарламалар және олардың түрлері.
10.Интернет технологиясының негізгі түсініктері.
11.DNS қызметі. Әмбебап ресурстар идентификаторы (URI).
12.Электрондық пошта. Хабарлама пішімі.
13.Электрондық пошта. SMTP, POP3, IMAP хаттамалары.
14.Веб-беттерді құру. HTML гипермәтінді белгілеу тілі.
15. HTML гипермәтінді белгілеу тілі. Негізгі тегтер.
16.Веб-парақтың дизайнын жасау. Тізімдермен, кестелермен және суреттермен жұмыс.
17.Бұлтты есептеу принциптері және олардың ерекшеліктері
18.Бұлтты технологиялар және олардың түрлері.
19.Бұлтты қызметтер.
20.Мобильді технологиялардың негізгі терминдері мен тұжырымдамалары.
21.Мобильді бағдарламалық жасақтама.
22.Мультимедиялық технологиялар.
23.Мультимедиялық қосымшаларды қолдану.
24.Smart технологиялар. Блокчейн технологиясы.
25.Smart технологиялар. Жасанды интеллект.
26.АКТ-дағы жасыл технологиялар.
27.Телеконференциялар. Телемедицина.
28.E-технологиялар. Электрондық оқыту.
29.E-технологиялар. Электрондық үкімет.
30.Кәсіби саласындағы ақпараттық технологиялар.
1.Желінің негізгі түсініктері. Желілердің типтері.
Компьютерлік желі-барлық құрылғылардың бір бірімен деректер алмасуына мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған компьютердің және басып шығарғыштар мен мәтін алатындар сияқты басқа құрылғылардың тобы. Желілер шағын және үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі-Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады. Ең қарапайым желі өзара кабель арқылы қосылған 2 компьютерден тұрады. Бұл оларға деректерді ортақ пайдалануға мүмкіндік береді.
Желінің атқаратын қызметі – бір фирманың аумағында н/е одан тыс ресурстарды ортақ пайдалануды ж/е интерактивті байланыс орнатуды қамтамасыз ету.
Желіге қосылған компьтерлер келесілерді ортақ пайдалана алады:деректер, принтерлер, модемдер,басқа құрылғылар.
К.ж\ні пайдалану көптеген артықшылықтарға қол жеткізеді, соның ішінде:
· деректерді ж/е сыртқы құрылымдарды ортақ пайдалану нәтижесінде шығындарды төмендетуге;
· қосымшаларды стандарттауға;
· деректерді уақытында алуға;
· тиімді өзара әсерлесу мен жұмыс уақытын жоспарлауға.
Жергілікті желі – жоғарғы жылдамдықтағы адаптерлер арқылы желіге қосылған өзара жақын орналасқан компьютерлер тобы. ЖЕЖ шектеулі территорияның аумағында, м\ы, бір ғимараттың ішінде, өзара кабельдер арқылы қосылған бірнеше компьютерлер мен сыртқы құрылымдардан тұрады.
Ауқымды желі– байланыс жолы ретінде модемдерді ж/е алыс байланыс жолдарын(телефон н/е жерсерік) пайдаланатын, бір-бірінен алыста орналасқан компьютерлердің тобы. Желінің екі типі кең тараған:
1)Бір рангілі желілерде әрбір комп. клиент ретінде де, сервер ретінде де қызмет етеді. Бір рангілі желіні пайдаланған тиімді, егер: қолданушылар саны 10 аспаса; қолданушылар өзара жақын орналасқан болса деректерді қорғаудың маңызы болмаса; фирманы ұлғайтудың қажеті болмаса.
2)Сервердің негізіндегі желіні пайдаланған тиімді, егер: қолданушылар саны көп; деректерді кең ж/е кешенді түрде қорғау қажет болса.
2.Желінің негізгі түсініктері. Желілер топологиясы.
Компьютерлік желі-барлық құрылғылардың бір бірімен деректер алмасуына мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған компьютердің және басып шығарғыштар мен мәтін алатындар сияқты басқа құрылғылардың тобы. Желілер шағын н\е үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі-Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады. Ең қарапайым желі өзара кабель арқылы қосылған 2 компьютерден тұрады. Бұл оларға деректерді ортақ пайдалануға мүмкіндік береді.
Желілік топология - бұл графиктің конфигурациясы, оның шыңдары желі (компьютерлер) мен байланыс жабдықтарының (маршрутизаторлардың) соңғы түйіндеріне сәйкес келеді, ал шеттері шыңдар арасындағы физикалық немесе ақпараттық байланыстарға сәйкес келеді.
Желілік топология болуы мүмкін
физикалық - нақты орналасқан жерді және желі түйіндері арасындағы байланыстарды сипаттайды.
логикалық - сигналдың физикалық топология шеңберіндегі қозғалысын сипаттайды.
ақпараттық - желі арқылы берілетін ақпарат ағындарының бағытын сипаттайды.
валюталық бақылау - бұл желіні пайдалану құқығын беру қағидаты.
Топологиялар
Толық байланысты
Толық байланысты топология
Әр компьютер басқаларға тікелей қосылатын желі. Алайда, бұл опция ауыр әрі тиімсіз, өйткені желідегі әрбір компьютерде басқа компьютерлердің әрқайсысымен байланысуға жеткілікті байланыс порттары көп болуы керек.
Толық қосылмаған
Бір-бірімен еркін байланысқан топологиялар бар. Оларда, толықтай қосылғандардан айырмашылығы, деректерді беру тікелей компьютерлер арасында емес, қосымша түйіндер арқылы қолданыла алады.
Шин
Автобус топологиясы
Топологияның бұл түрі барлық жұмыс станциялары қосылған кәдімгі кабель (шина немесе магистраль деп аталады) болып табылады. Кабельдің ұштарында сигналдың шағылысуын болдырмайтын терминаторлар бар.
Автобус топология желісінің артықшылықтары:
кабельді тұтыну айтарлықтай төмендейді;
түйіндердің бірінің істен шығуы жалпы желінің жұмысына әсер етпейді;
желіні орнату және конфигурациялау оңай;
желі жеке түйіндердің ақауларына төзімді.
Шиналық топология желілерінің кемшіліктері:
кабельдің үзілуі бүкіл желінің жұмысына әсер етуі мүмкін;
кабельдің шектеулі ұзындығы мен жұмыс станцияларының саны;
кабель қосқыштарындағы ақауларға байланысты желінің жеткіліксіз сенімділігі;
барлық жазылушылар арасында арналарды бөлуге байланысты төмен өнімділік.
Жұлдыз
Жұлдыз топологиясы
Жұлдыз-топология желісінде әрбір жұмыс орны кабельмен (бұралған жұп) хабқа немесе хабқа қосылады. Хаб дербес компьютерлердің параллель қосылуын қамтамасыз етеді, осылайша желіге қосылған барлық компьютерлер бір-бірімен байланыса алады.
Желінің тарату станциясының деректері хаб арқылы барлық байланыс желілері бойынша барлық дербес компьютерлерге беріледі. Ақпарат барлық жұмыс бекеттеріне түседі, бірақ оны тек сол станцияларды қабылдайды. Физикалық жұлдыз топологиясындағы сигналдың таралуы, яғни ДК сигналдары барлық бағытта бір уақытта таралатын болғандықтан, бұл локальды желінің логикалық топологиясы логикалық шина болып табылады.
Бұл топология 10Base-T Ethernet архитектурасымен жергілікті желілерде қолданылады.
Жұлдыз топология желілерінің артықшылықтары:
жаңа ДК-ді қосу оңай;
орталықтандырылған басқару мүмкіндігі бар;
желі жеке компьютерлердің ақауларына және жеке компьютерлердің ажыратылуына төзімді.
Жұлдыз топологиясының кемшіліктері:
хабтың істен шығуы бүкіл желінің жұмысына әсер етеді;
кабельді жоғары тұтыну.
Сақина
«Сақина» топологиясы бар желіде барлық түйіндер байланыс каналдары арқылы үздіксіз сақинаға қосылады, ол арқылы мәліметтер беріледі. Бір ДК шығысы екінші ДК кірісіне қосылады. Қозғалысты бір нүктеден бастағаннан кейін, ақыр соңында оның басына келеді. Сақинадағы мәліметтер әрқашан бір бағытта қозғалады.
Сақина топологиясы
Қабылдаушы жұмыс орны тек өзіне бағытталған хабарламаны таниды және қабылдайды. Физикалық сақиналық топологиясы бар желі токенге қол жетімділікті қолданады, бұл станцияға сақинаны белгілі бір тәртіпте пайдалану құқығын береді. Бұл желінің логикалық топологиясы - логикалық сақина. Бұл желіні құру және конфигурациялау өте оңай.
Сақиналы топология желілерінің басты кемшілігі - байланыс желісінің бір жерде істен шығуы немесе ДК-нің істен шығуы бүкіл желінің жұмыс істемеуіне әкеледі.
Әдетте, «сақина» топологиясы сенімсіздігіне байланысты таза күйінде қолданылмайды, сондықтан іс жүзінде сақина топологиясының әртүрлі модификациялары қолданылады.
Торлы топология
Ол кейбір сілтемелерді алып тастау арқылы толық қосылған топологиядан алынады. Көптеген компьютерлердің қосылуына мүмкіндік береді және үлкен желілерге тән.
Қосымша қосылудың көптеген әдістері бар:
Қос сақина
Тор
Ағаш
Майлы ағаш
Желі
Қосымша әдістер - бұл негізгі әдістердің тіркесімдері. Жалпы алғанда, бұл топологиялар аралас немесе гибридті деп аталады, бірақ олардың кейбіреулерінің өз атаулары бар, мысалы, «ағаш».
Аралас топология
Аралас топология желісі
Аралас топология - компьютерлер арасындағы ерікті байланыстары бар үлкен желілерде басым болатын желілік топология. Мұндай желілерде типтік топологиясы бар жеке ерікті жалғанған фрагменттерді (ішкі желілерді) ажыратуға болады, сондықтан оларды аралас топологиясы бар желілер деп атайды.
Орталықтандыру
Жұлдызды топология барлық шеткі түйіндерді (компьютерлер және т.б.) орталық торапқа қосу арқылы желінің істен шығу ықтималдығын азайтады. Ethernet сияқты логикалық шина желісіне физикалық жұлдыз топологиясы қолданылған кезде, орталық түйін (әдетте хаб) кез-келген перифериялық түйіннен алынған барлық берілістерді желідегі барлық перифериялық түйіндерге, соның ішінде кейде иницирлеуші түйінге де жібереді. Осылайша, барлық перифериялық түйіндер басқалармен тек орталық түйіннен беру және қабылдау арқылы байланыса алады. Кез-келген перифериялық түйінді орталық түйінмен байланыстыратын электр беру желісінің істен шығуы перифериялық түйінді басқалардан оқшаулауға алып келеді, ал қалған перифериялық түйіндерге әсер етпейді. Алайда, кемшілік - орталық түйіннің істен шығуы барлық перифериялық түйіндердің істен шығуына әкеледі.
Тарату режимінде келетін желілік трафиктің көлемін азайту үшін желіге қосылған түйіндердің бірегейлігін қадағалай алатын жетілдірілген орталық түйіндер жасалды. Бұл желілік коммутаторлар желінің орналасуын үйренеді, бұл қалыпты деректерді беру кезінде әр портты тыңдау, мәліметтер пакеттерін зерттеу және әрбір қосылған түйіннің идентификаторын және ол қосылған порттың ішкі іздеу кестесінде жазу. Бөлінген CAM жадында сақталған бұл іздеу кестесі болашақ берілістерді тек тағайындалған портқа бағыттауға мүмкіндік береді.
Орталықсыздандыру
Желілік топологияда бір жол сәтсіздікке ұшыраған жағдайда қолданылатын қосымша жолдарды қамтамасыз ету үшін екі немесе одан да көп жолдары бар кем дегенде екі түйін бар. Бұл орталықсыздандыру көбінесе бір құрылғыны орталық хаб ретінде (мысалы, жұлдыздар мен ағаштар желілерінде) пайдалану арқылы бір нүктелік үзілістің болмауын өтеу үшін қолданылады. Екі түйін арасындағы жолдар санын шектейтін желінің ерекше түрі гиперкуб деп аталады. Желілердегі шанышқылардың саны оларды жобалауды және іске асыруды қиындатады, бірақ олар өте ыңғайлы. 2012 жылы IEEE конфигурация тапсырмаларын жеңілдету және барлық жолдарды белсенді ұстап тұру үшін IEEE 802-1aq протоколын шығарды (ең қысқа жолмен көпір), бұл барлық құрылғылар арасындағы өткізу қабілеттілігі мен резервтілікті арттырады. Бұл белгілі бір дәрежеде жүйелерді көптеген бағыттарда қосу үшін қолданылатын сызықтық немесе сақиналық топологияларға ұқсас.
3.Компьютерлік желілердің жіктелуі.
Қазіргі уақытта компьютерді қолданудың ең маңызды аясы көптеген қолданушылар үшін бірыңғай ақпараттық кеңістікті қамтамасыз ететін желілерді құру болып табылады.
Желіге компьютерлерді біріктіру үлкен сыйымдылықты дискілерді, принтерлерді, негізгі жадыны, программалық құралдарды бірге қолдану болып табылады.
Компьютерлік желі деп қолданушыларды ақпараттық, программалық және аппараттық ресурстарды және ақпаратпен алмасу құралдарын ұжыммен пайдалануды қамтамасыз ететін өзара байланысқан компьютердің жиынтығы.
Компьютерлік желілер – деп әртүрлі қорларды мысалы программаларды, құжаттарды және принтерлерді бірігіп пайдаланатындай етіп, бір-бірімен кабельдің көмегімен арқылы қосылған компьютерлер тобын айтады.
Егер желі онша үлкен емес және мекеменің бірнеше бөлмесін қамтыса, онда оны жергілікті желі деп атайды.