Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 297
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
, онда диабетик сау адамға қарағанда әлдеқайда жақсы сезінеді. Спорт диабет сияқты сырқаты бар адамға әлдеқайда қуатты болуға мүмкіндік береді, бұл үйде де, жұмыста да өз міндеттерін барынша тиімді шешуге мүмкіндік береді.Сонымен қатар, физикалық белсенді диабетиктер ауру барысын бақылауға және оған қарсы тұруға тырысады. Диабетологияда тұрақты физикалық жүктемелер өз денсаулығына аса жауапкершілікпен қарайтынын растаған зерттеулер жүргізілді.Диабеттік аурудың 2 түрі кезінде де спорттыі маңызы зор. "Диабет" диагнозы кезінде физикалық жүктемелер жасушалардың инсулин гормонына сенситивтілігін арттыруға мүмкіндік береді, бұл инсулинорезистенттіліктің төмендеуіне әкеледі. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, күштік жаттығулар арқылы бұлшық ет жасушаларының өсуі инсулинорезистенттіліктің төмендеуіне әкеледі.Спорттан басқа жасушалардың инсулинге сезімталдығының өсуіне Сиофор немесе Глюкофаж сияқты препараттар ықпал етеді. Дегенмен, тіпті күрделі емес, бірақ тұрақты физикалық жаттығулар ағзадағы қант деңгейін төмендетуге бағытталған дәрі-дәрмектерден гөрі бұл тапсырманы әлдеқайда жақсы шешеді.Сонымен қатар, ағзаның дренаждануы инсулин инъекциясының аз мөлшерін айналып өтуге мүмкіндік береді. Бұл гормон қанда аз болса, ағзадағы майдың жиналуы да аз болады. Өйткені инсулин адамға артық майдан арылуға мүмкіндік бермейді.Бірнеше ай бойы тұрақты жаттығулар гормонға жасушалардың сенситивтілігін айтарлықтай арттырады, соның салдарынан арықтау процесін айтарлықтай жеңілдетеді.Іс жүзінде аурудың 2 түрі бар диабетиктер үшін инсулинді инъекциялау медициналық жағдайларының 90% - ы дене жаттығуларынан және төмен көміртекті диетадан бас тартқан жағдайда ғана қажет. Бұл компоненттер гормоналды шаншусыз яғни уколсыз өтуге мүмкіндік береді.[40]
Спортпен айналысу үшін белгілі бір ережелерді сақтау қажет:Физикалық жүктеме алдында гликемия деңгейін анықтау қажет.Қандағы қанттың деңгейі 5 ммоль/л-ден төмен емес және 13 ммоль/л-ден жоғары емес.Қан қант деңгейі 5 ммоль / л-ден төмен болғанда гипогликемияның даму қаупі өте жоғары.Гликемияның жоғары көрсеткіштері кезінде (13 ммоль/л жоғары) оның одан әрі жоғарылауы және кетон денелерінің пайда болуы мүмкін.Дене жүктемесінің түрін, ұзақтығын және күшін анықтау қажет.Физикалық жүктеме қысқа (шамамен 1 сағат) және ұзақ — бірнеше сағат және тіпті күн болуы мүмкін. Дене жүктемесінің түріне байланысты әр түрлі ұсыныстарды орындау қажет. Дене салмағына тек спортпен шұғылдануды ғана емес, сонымен қатар пәтерді жинау, жөндеу, көшу, бақшадағы жұмыс, дискотека және т. б. жатқызуға болады. Нашар жағдайда спортпен айналыспау керек.
Физикалық жүктеме кезінде және кейін гликемия деңгейін анықтау, себебі, өкінішке орай, сол немесе басқа физикалық белсенділіктен кейін гликемия қаншалықты төмендегенін дәл болжау мүмкін емес.Жеңіл сіңімді көмірсулар болуы.Қант диабетінің клиникалық көріністерімен таныс және гипогликемия пайда болған кезде қалай әрекет ету керектігін білетін достарымен немесе жаттықтырушымен бірге спортпен айналысса, өзіңізді көптеген қиындықтардан құтылуға болады.[41]
Ауру ағымының түріне қарамастан, жүктемені дұрыс мөлшерлеу, оларды дұрыс орындау және өз ағзасының жағдайын бақылау маңызды. Егер осы факторлардың біреуі орындалмаса, жаттығу денеге айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Әсіресе егде жастағы адамдар мен қосалқы аурулар көп адамдар сақ болу керек.Дәрігер тағайындаған жаттығулар кешенін орындау кезінде, өз жағдайын бақылаудың ең оңай жолы, пульсометрді пайдалану. Ол жаттығудың үлкен тиімділігі үшін қажет болғанда жүктеме деңгейін анықтауға және оны төмендетуге немесе арттыруға көмектеседі.[42]
Қант диабетіндегі физикалық белсенділік гипогликемия дамуының үлкен қаупі. 13 ммоль/л жоғары қант кезінде физикалық жаттығулар азайтпайды керісінше, қандағы глюкоза концентрациясын арттырады. Сондықтан диабетик оның өмірін қорғайтын дәрігерлік ұсыныстарды міндетті түрде орындауы тиіс.Қант диабеті кезінде дәрігерлер жүрекке, бүйрекке, аяққа және көзге түсетін салмақты алып тастайтын спорт түрімен айналысуға кеңес береді. Спортпен экстрим және фанатизмсіз айналысу керек. Жаяу жүруге, волейбол, фитнес, бадминтон, велосипедпен сырғанауға, үстел теннисі рұқсат етіледі. Шаңғы тебуге, бассейнде жүзуге және гимнастикамен айналысуға болады.[43]
Дене белсенділігі-қант диабетін дәрі-дәрмекпен емдеудегі маңызды қосымша.Физикалық жүктемелердің әсер ету механизмі.1. жұмыс істейтін бұлшықеттер қаннан қантты белсенді сіңіреді,соның арқасында оның қандағы деңгейі төмендейді.2. физикалық жүктеме кезінде энергия шығыны артады және егер мұндай жүктеме жеткілікті қарқынды және тұрақты болса, жүрісте энергетикалық қорлар (яғни май) жүреді және дене салмағы төмендейді. Физикалық жүктеме тек салмақтың төмендеуі арқылы ғана емес, 2 типті қант диабеті кезіндегі негізгі ақауға оң әсер етеді-инсулинге сезімталдық азаяды.3. дене және психикалық жағдайын жақсартады;4. зат алмасу мен қан қысымын қалпына келтіреді;5. салмақ төмендетуге көмектеседі;6. жүрек-қантамыр жүйесін жаттықтырады;7. липид алмасуының (холестерин және т. б.) көрсеткіштерін жақсартады.);8. қандағы қант деңгейін төмендетеді;9. жасушалардың инсулинге сезімталдығын арттырады.Физикалық белсенділік жүрек — қан тамырлары ауруларының қаупін және олардан болатын өлім-жітімді төмендетіп, өмір сүру сапасын жақсарта отырып, жалпы сауығуға әсер етеді.[44]
Жалпы сипаттағы кейбір ұсыныстарды біз барлық науқастар үшін бере аламыз:1. Дене жүктемелерінің ең қолайлы және қауіпсіз бағдарламасы-бұл жеңіл белсенділік, содан кейін орташа қарқындылық дене шынықтыру жаттығулары. Егер науқас жаттығуды "нөлден" бастаса, олардың ұзақтығы біртіндеп 5-10-дан 45-60 минутқа дейін өсуі тиіс. Дене белсенділігінің қолайлы түрлері-жүзу, велосипед.2. Физикалық жүктемелердің тұрақтылығы маңызды. Оларды аптасына кемінде үш рет қабылдау керек,тек осы жағдайда ғана біз жоғарыда сипаттаған оң әсерлерге қатысты әсер етуге болады. Өкінішке орай, физикалық жүктемелердің пайдасы ұзақ үзіліс болған жағдайда өте жылдам.3. Физикалық жүктеме кезінде жоғары қанттың жағымсыз әсерін, сондай-ақ гипогликемия қаупін ескере отырып, өз жағдайын бақылау, сондай-ақ қан қант деңгейін өзін-өзі бақылау ерекше маңызға ие болады.4. Көптеген адамдарда дене шынықтырумен және спортпен айналысудан тыс дене жүктемелері орын алуы мүмкін екенін ескеру қажет. Бұл, мысалы, күрделі жинау, жөндеу, бақша, бақша және т.б. жұмыс.[45]
Физикалық белсенділік Қандағы қанттың деңгейіне тікелей әсер етуден басқа, 1 типті және 2 типті қант диабеті кезіндегі физикалық жүктемелер барлық ағзаға оң әсер етеді және асқынулардың салдары мен айқындылық дәрежесін төмендетеді.:қан айналымын жақсартады,Ангиопатияның даму жылдамдығы төмендейді;Жүйке жүйесінің зақымдану жылдамдығы төмендейді, нейропатия баяу дамиды.КД кезінде физикалық жаттығулар өте маңызды және қажет, бірақ оларды бақылаусыз жасауға болмайды. Жаттығулардың жалпы кешендері бар болса да, олар диабеттің бастапқы немесе орташа сатысы бар адамдарға арналған. Егде жастағы немесе ілеспелі аурулары бар КД ауыратын науқастарда ауыр ағымдары немесе күрделі асқынулар болған жағдайда, дәрігер-эндокринологпен кеңесу қажет, ол жеке бағдарлама жасай алады. Сол сияқты ЕДШ дәрігері де жасай алады.Ауру ағымының түріне қарамастан, жүктемені дұрыс мөлшерлеу, оларды дұрыс орындау және өз ағзасының жағдайын бақылау маңызды. Егер осы факторлардың біреуі орындалмаса, жаттығу денеге айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Әсіресе егде жастағы адамдар мен қосалқы аурулардан көп адамдар сақ болу керек.Дәрігер тағайындаған жаттығулар кешенін орындау кезінде, өз жағдайын бақылаудың ең оңай жолы, пульсометрді пайдалану. Ол жаттығудың үлкен тиімділігі үшін қажет болғанда жүктеме деңгейін анықтауға және оны төмендетуге немесе арттыруға көмектеседі.[46]
Неліктен физикалық жүктемеден кейін қант артады?Әдетте, пауэрлифтинг және спринтинг сияқты жоғары қарқынды физикалық жүктемелерден кейін қандағы глюкоза деңгейі артады. Бұл дене жаттығуларды қосымша стресс ретінде қабылдайды және бұлшықеттердің әлсіреуіне жол бермеу үшін, стресс гормондарының "шайқайды". Немесе егер сіз немесе сіздің балаңыз жарыстарға қатысса, мысалы, стресстің мұндай түрі де гипергликемияны тудыруы мүмкін.Гипогликемияны болдырмау үшін көмірсуларды шамадан тыс тұтынумен немесе инсулиннің тым көп мөлшерін ұстап тұру, сондай-ақ қант жоғарылауына әкелуі мүмкін! Кез келген дене жүктемесінде дәрігерлер әрқашан су ішуді ұсынады. Ағзаның сусыздануы қант деңгейінің жоғары көрсеткішінің себебі болуы мүмкін, өйткені организм инсулин әсеріне төзімді болады. Сондықтан қарқынды жаттығулар, жарыстар кезінде сұйықтықтың жеткілікті мөлшерін қабылдау диабетиктер үшін өте маңызды.[47]
Қант диабеті кезіндегі ЕДШ-бұл аурудан кешенді құтылудың құрамдас бөлігі. Дене шынықтырудың арқасында тін алмасуы жақсарады, науқас адам ағзасында глюкоза жойылады, сондай-ақ бұлшық еттегі қант шөгінділерінің мөлшері төмендейді.[48]
Физикалық жүктемелер ағзаның физиологиялық механизмдерін белсендіреді және барлық жүйелерге әсер етеді. Дене белсенділігі: Қандағы глюкоза деңгейін төмендетеді. Физикалық жүктеме кезінде жұмыс істейтін бұлшықетпен глюкозаның сіңірілуі 20 есе артады. Ағзаның инсулинді пайдалану қабілетін жақсартады. Артық килограммды жоюға және зат алмасуын қалпына келтіруге ықпал етеді. Сонымен қатар, спортпен шұғылдану диабетикаға миокард инфарктісі мен инсульт сияқты басқа да елеулі ауруларды болдырмауға, артериялық қысымды азайтуға және күйзеліске жол бермеуге көмектеседі. Бірақ әр түрлі себептермен кейбір жағдайларда физикалық жүктемелер қандағы қанттың жоғарылауына немесе оның күрт төмендеуіне (гипогликемияға) әкелуі мүмкін.[49]
Физикалық белсенділікті қолдана отырып, сіз қант диабетін бақылауды жақсарта аласыз, көңіл-күйді жақсарта аласыз, қант диабетінің өтемақысын сақтап, асқынулардың дамуын болдырмай аласыз.[50]
Дене жаттығуларымен аптасына 3 реттен кем емес, бірақ қатарынан 2 күннен артық рұқсаттамамен айналысу керек.[51]
Физикалық жүктемені жоспарлау алдында емдеуші дәрігермен талқылау қажет. Шағым болмаған жағдайда да электрокардиографиялық зерттеу тек тыныштықта ғана емес, сондай-ақ дене жүктемесі кезінде де жүргізу қажет, бұл жасырын коронарлық жетіспеушілікті анықтауға мүмкіндік береді. Жаттығуды бастамас бұрын омыртқа мен буындардың жағдайын анықтау маңызды. Көптеген жазықсыз, бір қарағанда, жаттығулар ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. Жүректің ишемиялық ауруымен және артериялық гипертониямен ауыратын науқастар дене шынықтырумен тұрақты шұғылдану кезінде дәрігермен жүйелі түрде кеңесуі тиіс.[52]
Физикалық еңбек немесе жаттығулар науқастағы шөлді тудырады.Ол уақытта нақас алма немесе апельсин шырынын жартылай сумен косып ішкені дұрыс. Физикалық белсенділіктің тағы бір зұлымдық қасиетін ескеріңіз – оның нәтижелері бір сағаттан, екі немесе үш сағаттан кейін әсер етуі мүмкін, сондықтан осы кезеңде гипогликемия белгілерін ұстау керек. Ешқандай жағдайда спиртті ішпеңіз – бұрын да, кейін де, жұмыс уақытында да.[53]
Физикалық белсенділік кезінде науқас міндетті түрде өзін-өзі бақылау әдістерін білуі қажет. Бұл заң: глюкометрсіз – бірде-бір жаттығу, тіпті "жеңіл" жаттығулармен айналысуға болмайды.Егер сіздің дене белсенділігіңіз дүлей шабуыл түрінде көрінсе, сіз денсаулыққа үлкен зиян келтіруіңіз мүмкін. Оң әсерге сіз үнемі жаттығып, өзіңізді тонуста ұстап және бұлшық етке "қорлау"бермейтіндей жағдайда ғана жетеді.[54]
Күнделікті физикалық жүктемелер қант диабетінің кешенді терапиясының құрамдас бөлігі болуы тиіс. Бұлшықет жұмысы инсулиннің тиімділігін арттырады: қандағы қанттың қанағаттанарлық деңгейі инсулин дозасында, зат алмасуды ды жақсарады. Бұлшықет жұмысының энергетикалық ресурсы глюкоза болып табылады және дене шынықтырумен айналысуды дұрыс ұйымдастырмау қандағы қант деңгейінің шамадан тыс төмендеуіне ықпал етуі мүмкін.Тұрақты жаттығулар ағзадағы майлардың алмасуын, қанның ұю процестерін (яғни қан кетуді тоқтатуға және жаралардың жазылуына ықпал етеді), ағзадағы кейбір заттардың пайда болуын, оның жұмысына теріс әсер етуі мүмкін.Емдік әсерге жету үшін қажет: физикалық жүктемекүнделікті болып, ол белгілі бір сағаттарда жоспарлануы тиіс;физикалық жүктеме баяу өсіп, ол шаршататын емес, жаттығушы болуы керек .Жарысқа қатысу," үлкен " спорт түрлері өте қажет емес. Қандағы глюкоза деңгейі жоғарылаған кезде физикалық жүктемені тамақтан кейін 1-2 сағаттан кейін жүргізу керек.[55]
Клиникалық анықталған,КД кезінде физикалық жаттығулардың әсерінен қандағы қант деңгейі кейде қалыпты шамаға дейін төмендейді. Дозаланған физикалық жаттығулар инсулин әсерін күшейте отырып, бірқатар жағдайларда оның дозасын азайтуға мүмкіндік береді. Дене жаттығуларының әсерінен артық салмағы бар науқастарда май алмасуы қалыпқа келтіріледі және май ыдырауы азаяды.Физикалық жаттығу қант диабетімен ауыратын науқастарда пайда болатын бұлшықет әлсіздігімен күресуге көмектеседі, ағзаның төзімділігін арттырады.Қант диабетінің жеңіл түрінде емдік дене шынықтыру сабақтарында барлық бұлшық ет топтарына арналған жаттығулар қолданылады. Қозғалыс үлкен амплитудамен, баяу және орташа қарқынмен, ал ұсақ бұлшық ет топтары үшін жылдам орындалады. Бірте-бірте күрделі жаттығулар, заттармен, снарядтарда (гимнастикалық қабырға, орындықтар) және ауырлықпен жаттығулар енгізіледі. Сабақтың ұзақтығы 30-45 минут. Емдік гимнастикадан басқа, біртіндеп ара қашықтықты 5-тен 10-12 км-ге дейін, спорттық жаттығуларды (шаңғымен жүру, конькимен сырғанау, жүзу, есу, жүгіру), ойындар (волейбол, бадминтон, теннис) сабақ барысында қатаң дәрігерлік бақылау кезінде қолдану пайдалы.Орташа ауырлықтағы диабет кезінде емдік дене шынықтырумен айналысу дәрілік препараттардың дозасын бір деңгейде қалдыруға көмектеседі. Барлық бұлшық ет топтары үшін орташа және аз қарқынды жаттығулар қолданылады. Сабақтың ұзақтығы 25-30 минут, ол шиеленіспеуі керек. Емдік гимнастикадан басқа 2-7 км дозаланған жүрісті кеңінен қолдану керек.Аурудың ауыр түрінде, сондай-ақ орта және егде жастағы адамдарда жүрек-қантамыр жүйесінің ілеспелі ауруларында алғашқы сабақтарды жүрек-қантамыр жүйесі ауруларына қолданылатын әдістеме бойынша жүргізу керек. Ағзаға жалпы жүктеме аз немесе орташа түсуі қажет. Ұсақ және орта бұлшық ет топтарына арналған жаттығулар кеңінен қолданылады.Бұлшықеттердің ірі топтарына арналған жаттығулар ағзаның жүктемеге бейімделуіне қарай біртіндеп және абайлап қосылады.Ұзақ уақыт бойы баяу қарқынмен орындалатын физикалық жаттығулар қандағы қанттың құрамын төмендетеді, себебі бұл ретте бұлшықет гликоген ғана емес, қандағы қант да жұмсалады.Емдік дене шынықтырумен шұғылдануды инсулинді инъекциялағаннан және жеңіл таңғы астан кейін бір сағаттан бұрын жүргізу керек. Әйтпесе гипогликемия болуы мүмкін.[56]
Спортпен айналысу үшін белгілі бір ережелерді сақтау қажет:Физикалық жүктеме алдында гликемия деңгейін анықтау қажет.Қандағы қанттың деңгейі 5 ммоль/л-ден төмен емес және 13 ммоль/л-ден жоғары емес.Қан қант деңгейі 5 ммоль / л-ден төмен болғанда гипогликемияның даму қаупі өте жоғары.Гликемияның жоғары көрсеткіштері кезінде (13 ммоль/л жоғары) оның одан әрі жоғарылауы және кетон денелерінің пайда болуы мүмкін.Дене жүктемесінің түрін, ұзақтығын және күшін анықтау қажет.Физикалық жүктеме қысқа (шамамен 1 сағат) және ұзақ — бірнеше сағат және тіпті күн болуы мүмкін. Дене жүктемесінің түріне байланысты әр түрлі ұсыныстарды орындау қажет. Дене салмағына тек спортпен шұғылдануды ғана емес, сонымен қатар пәтерді жинау, жөндеу, көшу, бақшадағы жұмыс, дискотека және т. б. жатқызуға болады. Нашар жағдайда спортпен айналыспау керек.
Физикалық жүктеме кезінде және кейін гликемия деңгейін анықтау, себебі, өкінішке орай, сол немесе басқа физикалық белсенділіктен кейін гликемия қаншалықты төмендегенін дәл болжау мүмкін емес.Жеңіл сіңімді көмірсулар болуы.Қант диабетінің клиникалық көріністерімен таныс және гипогликемия пайда болған кезде қалай әрекет ету керектігін білетін достарымен немесе жаттықтырушымен бірге спортпен айналысса, өзіңізді көптеген қиындықтардан құтылуға болады.[41]
Ауру ағымының түріне қарамастан, жүктемені дұрыс мөлшерлеу, оларды дұрыс орындау және өз ағзасының жағдайын бақылау маңызды. Егер осы факторлардың біреуі орындалмаса, жаттығу денеге айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Әсіресе егде жастағы адамдар мен қосалқы аурулар көп адамдар сақ болу керек.Дәрігер тағайындаған жаттығулар кешенін орындау кезінде, өз жағдайын бақылаудың ең оңай жолы, пульсометрді пайдалану. Ол жаттығудың үлкен тиімділігі үшін қажет болғанда жүктеме деңгейін анықтауға және оны төмендетуге немесе арттыруға көмектеседі.[42]
Қант диабетіндегі физикалық белсенділік гипогликемия дамуының үлкен қаупі. 13 ммоль/л жоғары қант кезінде физикалық жаттығулар азайтпайды керісінше, қандағы глюкоза концентрациясын арттырады. Сондықтан диабетик оның өмірін қорғайтын дәрігерлік ұсыныстарды міндетті түрде орындауы тиіс.Қант диабеті кезінде дәрігерлер жүрекке, бүйрекке, аяққа және көзге түсетін салмақты алып тастайтын спорт түрімен айналысуға кеңес береді. Спортпен экстрим және фанатизмсіз айналысу керек. Жаяу жүруге, волейбол, фитнес, бадминтон, велосипедпен сырғанауға, үстел теннисі рұқсат етіледі. Шаңғы тебуге, бассейнде жүзуге және гимнастикамен айналысуға болады.[43]
Дене белсенділігі-қант диабетін дәрі-дәрмекпен емдеудегі маңызды қосымша.Физикалық жүктемелердің әсер ету механизмі.1. жұмыс істейтін бұлшықеттер қаннан қантты белсенді сіңіреді,соның арқасында оның қандағы деңгейі төмендейді.2. физикалық жүктеме кезінде энергия шығыны артады және егер мұндай жүктеме жеткілікті қарқынды және тұрақты болса, жүрісте энергетикалық қорлар (яғни май) жүреді және дене салмағы төмендейді. Физикалық жүктеме тек салмақтың төмендеуі арқылы ғана емес, 2 типті қант диабеті кезіндегі негізгі ақауға оң әсер етеді-инсулинге сезімталдық азаяды.3. дене және психикалық жағдайын жақсартады;4. зат алмасу мен қан қысымын қалпына келтіреді;5. салмақ төмендетуге көмектеседі;6. жүрек-қантамыр жүйесін жаттықтырады;7. липид алмасуының (холестерин және т. б.) көрсеткіштерін жақсартады.);8. қандағы қант деңгейін төмендетеді;9. жасушалардың инсулинге сезімталдығын арттырады.Физикалық белсенділік жүрек — қан тамырлары ауруларының қаупін және олардан болатын өлім-жітімді төмендетіп, өмір сүру сапасын жақсарта отырып, жалпы сауығуға әсер етеді.[44]
Жалпы сипаттағы кейбір ұсыныстарды біз барлық науқастар үшін бере аламыз:1. Дене жүктемелерінің ең қолайлы және қауіпсіз бағдарламасы-бұл жеңіл белсенділік, содан кейін орташа қарқындылық дене шынықтыру жаттығулары. Егер науқас жаттығуды "нөлден" бастаса, олардың ұзақтығы біртіндеп 5-10-дан 45-60 минутқа дейін өсуі тиіс. Дене белсенділігінің қолайлы түрлері-жүзу, велосипед.2. Физикалық жүктемелердің тұрақтылығы маңызды. Оларды аптасына кемінде үш рет қабылдау керек,тек осы жағдайда ғана біз жоғарыда сипаттаған оң әсерлерге қатысты әсер етуге болады. Өкінішке орай, физикалық жүктемелердің пайдасы ұзақ үзіліс болған жағдайда өте жылдам.3. Физикалық жүктеме кезінде жоғары қанттың жағымсыз әсерін, сондай-ақ гипогликемия қаупін ескере отырып, өз жағдайын бақылау, сондай-ақ қан қант деңгейін өзін-өзі бақылау ерекше маңызға ие болады.4. Көптеген адамдарда дене шынықтырумен және спортпен айналысудан тыс дене жүктемелері орын алуы мүмкін екенін ескеру қажет. Бұл, мысалы, күрделі жинау, жөндеу, бақша, бақша және т.б. жұмыс.[45]
Физикалық белсенділік Қандағы қанттың деңгейіне тікелей әсер етуден басқа, 1 типті және 2 типті қант диабеті кезіндегі физикалық жүктемелер барлық ағзаға оң әсер етеді және асқынулардың салдары мен айқындылық дәрежесін төмендетеді.:қан айналымын жақсартады,Ангиопатияның даму жылдамдығы төмендейді;Жүйке жүйесінің зақымдану жылдамдығы төмендейді, нейропатия баяу дамиды.КД кезінде физикалық жаттығулар өте маңызды және қажет, бірақ оларды бақылаусыз жасауға болмайды. Жаттығулардың жалпы кешендері бар болса да, олар диабеттің бастапқы немесе орташа сатысы бар адамдарға арналған. Егде жастағы немесе ілеспелі аурулары бар КД ауыратын науқастарда ауыр ағымдары немесе күрделі асқынулар болған жағдайда, дәрігер-эндокринологпен кеңесу қажет, ол жеке бағдарлама жасай алады. Сол сияқты ЕДШ дәрігері де жасай алады.Ауру ағымының түріне қарамастан, жүктемені дұрыс мөлшерлеу, оларды дұрыс орындау және өз ағзасының жағдайын бақылау маңызды. Егер осы факторлардың біреуі орындалмаса, жаттығу денеге айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Әсіресе егде жастағы адамдар мен қосалқы аурулардан көп адамдар сақ болу керек.Дәрігер тағайындаған жаттығулар кешенін орындау кезінде, өз жағдайын бақылаудың ең оңай жолы, пульсометрді пайдалану. Ол жаттығудың үлкен тиімділігі үшін қажет болғанда жүктеме деңгейін анықтауға және оны төмендетуге немесе арттыруға көмектеседі.[46]
Неліктен физикалық жүктемеден кейін қант артады?Әдетте, пауэрлифтинг және спринтинг сияқты жоғары қарқынды физикалық жүктемелерден кейін қандағы глюкоза деңгейі артады. Бұл дене жаттығуларды қосымша стресс ретінде қабылдайды және бұлшықеттердің әлсіреуіне жол бермеу үшін, стресс гормондарының "шайқайды". Немесе егер сіз немесе сіздің балаңыз жарыстарға қатысса, мысалы, стресстің мұндай түрі де гипергликемияны тудыруы мүмкін.Гипогликемияны болдырмау үшін көмірсуларды шамадан тыс тұтынумен немесе инсулиннің тым көп мөлшерін ұстап тұру, сондай-ақ қант жоғарылауына әкелуі мүмкін! Кез келген дене жүктемесінде дәрігерлер әрқашан су ішуді ұсынады. Ағзаның сусыздануы қант деңгейінің жоғары көрсеткішінің себебі болуы мүмкін, өйткені организм инсулин әсеріне төзімді болады. Сондықтан қарқынды жаттығулар, жарыстар кезінде сұйықтықтың жеткілікті мөлшерін қабылдау диабетиктер үшін өте маңызды.[47]
Қант диабеті кезіндегі ЕДШ-бұл аурудан кешенді құтылудың құрамдас бөлігі. Дене шынықтырудың арқасында тін алмасуы жақсарады, науқас адам ағзасында глюкоза жойылады, сондай-ақ бұлшық еттегі қант шөгінділерінің мөлшері төмендейді.[48]
Физикалық жүктемелер ағзаның физиологиялық механизмдерін белсендіреді және барлық жүйелерге әсер етеді. Дене белсенділігі: Қандағы глюкоза деңгейін төмендетеді. Физикалық жүктеме кезінде жұмыс істейтін бұлшықетпен глюкозаның сіңірілуі 20 есе артады. Ағзаның инсулинді пайдалану қабілетін жақсартады. Артық килограммды жоюға және зат алмасуын қалпына келтіруге ықпал етеді. Сонымен қатар, спортпен шұғылдану диабетикаға миокард инфарктісі мен инсульт сияқты басқа да елеулі ауруларды болдырмауға, артериялық қысымды азайтуға және күйзеліске жол бермеуге көмектеседі. Бірақ әр түрлі себептермен кейбір жағдайларда физикалық жүктемелер қандағы қанттың жоғарылауына немесе оның күрт төмендеуіне (гипогликемияға) әкелуі мүмкін.[49]
Физикалық белсенділікті қолдана отырып, сіз қант диабетін бақылауды жақсарта аласыз, көңіл-күйді жақсарта аласыз, қант диабетінің өтемақысын сақтап, асқынулардың дамуын болдырмай аласыз.[50]
Дене жаттығуларымен аптасына 3 реттен кем емес, бірақ қатарынан 2 күннен артық рұқсаттамамен айналысу керек.[51]
Физикалық жүктемені жоспарлау алдында емдеуші дәрігермен талқылау қажет. Шағым болмаған жағдайда да электрокардиографиялық зерттеу тек тыныштықта ғана емес, сондай-ақ дене жүктемесі кезінде де жүргізу қажет, бұл жасырын коронарлық жетіспеушілікті анықтауға мүмкіндік береді. Жаттығуды бастамас бұрын омыртқа мен буындардың жағдайын анықтау маңызды. Көптеген жазықсыз, бір қарағанда, жаттығулар ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. Жүректің ишемиялық ауруымен және артериялық гипертониямен ауыратын науқастар дене шынықтырумен тұрақты шұғылдану кезінде дәрігермен жүйелі түрде кеңесуі тиіс.[52]
Физикалық еңбек немесе жаттығулар науқастағы шөлді тудырады.Ол уақытта нақас алма немесе апельсин шырынын жартылай сумен косып ішкені дұрыс. Физикалық белсенділіктің тағы бір зұлымдық қасиетін ескеріңіз – оның нәтижелері бір сағаттан, екі немесе үш сағаттан кейін әсер етуі мүмкін, сондықтан осы кезеңде гипогликемия белгілерін ұстау керек. Ешқандай жағдайда спиртті ішпеңіз – бұрын да, кейін де, жұмыс уақытында да.[53]
Физикалық белсенділік кезінде науқас міндетті түрде өзін-өзі бақылау әдістерін білуі қажет. Бұл заң: глюкометрсіз – бірде-бір жаттығу, тіпті "жеңіл" жаттығулармен айналысуға болмайды.Егер сіздің дене белсенділігіңіз дүлей шабуыл түрінде көрінсе, сіз денсаулыққа үлкен зиян келтіруіңіз мүмкін. Оң әсерге сіз үнемі жаттығып, өзіңізді тонуста ұстап және бұлшық етке "қорлау"бермейтіндей жағдайда ғана жетеді.[54]
Күнделікті физикалық жүктемелер қант диабетінің кешенді терапиясының құрамдас бөлігі болуы тиіс. Бұлшықет жұмысы инсулиннің тиімділігін арттырады: қандағы қанттың қанағаттанарлық деңгейі инсулин дозасында, зат алмасуды ды жақсарады. Бұлшықет жұмысының энергетикалық ресурсы глюкоза болып табылады және дене шынықтырумен айналысуды дұрыс ұйымдастырмау қандағы қант деңгейінің шамадан тыс төмендеуіне ықпал етуі мүмкін.Тұрақты жаттығулар ағзадағы майлардың алмасуын, қанның ұю процестерін (яғни қан кетуді тоқтатуға және жаралардың жазылуына ықпал етеді), ағзадағы кейбір заттардың пайда болуын, оның жұмысына теріс әсер етуі мүмкін.Емдік әсерге жету үшін қажет: физикалық жүктемекүнделікті болып, ол белгілі бір сағаттарда жоспарлануы тиіс;физикалық жүктеме баяу өсіп, ол шаршататын емес, жаттығушы болуы керек .Жарысқа қатысу," үлкен " спорт түрлері өте қажет емес. Қандағы глюкоза деңгейі жоғарылаған кезде физикалық жүктемені тамақтан кейін 1-2 сағаттан кейін жүргізу керек.[55]
Клиникалық анықталған,КД кезінде физикалық жаттығулардың әсерінен қандағы қант деңгейі кейде қалыпты шамаға дейін төмендейді. Дозаланған физикалық жаттығулар инсулин әсерін күшейте отырып, бірқатар жағдайларда оның дозасын азайтуға мүмкіндік береді. Дене жаттығуларының әсерінен артық салмағы бар науқастарда май алмасуы қалыпқа келтіріледі және май ыдырауы азаяды.Физикалық жаттығу қант диабетімен ауыратын науқастарда пайда болатын бұлшықет әлсіздігімен күресуге көмектеседі, ағзаның төзімділігін арттырады.Қант диабетінің жеңіл түрінде емдік дене шынықтыру сабақтарында барлық бұлшық ет топтарына арналған жаттығулар қолданылады. Қозғалыс үлкен амплитудамен, баяу және орташа қарқынмен, ал ұсақ бұлшық ет топтары үшін жылдам орындалады. Бірте-бірте күрделі жаттығулар, заттармен, снарядтарда (гимнастикалық қабырға, орындықтар) және ауырлықпен жаттығулар енгізіледі. Сабақтың ұзақтығы 30-45 минут. Емдік гимнастикадан басқа, біртіндеп ара қашықтықты 5-тен 10-12 км-ге дейін, спорттық жаттығуларды (шаңғымен жүру, конькимен сырғанау, жүзу, есу, жүгіру), ойындар (волейбол, бадминтон, теннис) сабақ барысында қатаң дәрігерлік бақылау кезінде қолдану пайдалы.Орташа ауырлықтағы диабет кезінде емдік дене шынықтырумен айналысу дәрілік препараттардың дозасын бір деңгейде қалдыруға көмектеседі. Барлық бұлшық ет топтары үшін орташа және аз қарқынды жаттығулар қолданылады. Сабақтың ұзақтығы 25-30 минут, ол шиеленіспеуі керек. Емдік гимнастикадан басқа 2-7 км дозаланған жүрісті кеңінен қолдану керек.Аурудың ауыр түрінде, сондай-ақ орта және егде жастағы адамдарда жүрек-қантамыр жүйесінің ілеспелі ауруларында алғашқы сабақтарды жүрек-қантамыр жүйесі ауруларына қолданылатын әдістеме бойынша жүргізу керек. Ағзаға жалпы жүктеме аз немесе орташа түсуі қажет. Ұсақ және орта бұлшық ет топтарына арналған жаттығулар кеңінен қолданылады.Бұлшықеттердің ірі топтарына арналған жаттығулар ағзаның жүктемеге бейімделуіне қарай біртіндеп және абайлап қосылады.Ұзақ уақыт бойы баяу қарқынмен орындалатын физикалық жаттығулар қандағы қанттың құрамын төмендетеді, себебі бұл ретте бұлшықет гликоген ғана емес, қандағы қант да жұмсалады.Емдік дене шынықтырумен шұғылдануды инсулинді инъекциялағаннан және жеңіл таңғы астан кейін бір сағаттан бұрын жүргізу керек. Әйтпесе гипогликемия болуы мүмкін.[56]