Файл: Усенова А. Ж. 6В06120 Апаратты жйелер Білім беру бадарламасы бойынша білім алушыларына арналан.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 168
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Ф.7.03-03
Усенова А.Ж.
6В06120 - «Ақпараттық жүйелер» Білім беру бағдарламасы бойынша білім алушыларына арналған
«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәні бойынша
ДӘРІСТЕР ЖИНАҒЫ
Шымкент, 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.ӘУЕЗОВ атындағы ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ
«Ақпараттық жүйелер және моделдеу» кафедрасы
Усенова А.Ж.
6В06120 - «Ақпараттық жүйелер» Білім беру бағдарламасы бойынша білім алушыларына арналған
«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәні бойынша
ДӘРІСТЕР ЖИНАҒЫ
Шымкент, 2021
ӘОЖ 004(07)
КБЖ 32.97 я 7
Э 20
Құрастырған: Усенова А.Ж. - «Ақпараттық жүйелер және моделдеу» кафедрасының аға оқытушысы .
6В06120 - «Ақпараттық жүйелер» Білім беру бағдарламасы бойынша білім алушыларына арналған
«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәні бойынша
дәрістер жинағы.- Шымкент: ОҚУ, 2021, - 108 б.
«Ақпараттық жүйелер және моделдеу» кафедрасының мәжілісінде (хаттама №1, 27. 08. 2021ж.) және АТжЭ ЖМ оқытудың инновациялық технологиясы және әдістемелік қамтамасыз ету комитетімен қарастырылған және баспаға ұсынылған. (хаттама №1,27.08. 2021ж.)
Дәрістер жинағы 5В070300 (6В06120) – «Ақпараттық жүйелер» мамандығының күндізгі және қашықтықтан оқыту бөлімінде оқитын студенттеріне арналған. Дәрістер жинағы пән бойынша өтілу керек 30 дәрісті қамтиды. Сонымен қатар әрбір дәріс бойынша: дәріс тақырыбы, мақсаты, жоспары, дәрісті өткізу түрі, қажетті бақылау сұрақтары, әдебиеттер тізімі келтірілген.
Рецензенттер:
Ахметова С.Т.- Коммерциялық емес акционерлік қоғам «М.Әуезов атындағы ОҚУ»-нің
«Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету» кафедрасының меңгерущісі, ф-м.ғ.к.,доцент
Мырзахметова Б.Ш.- ОҚМПУ-нің «Информатика» кафедрасының аға оқытушысы,т.ғ.к
Адылбекова Э.Т.- ОҚМПУ-нің «Информатика» кафедрасының доценті, п.ғ.к
М.Әуезов ат. ОҚУ-нің Оқу-әдістемелік кеңесімен дәрістер жинағы баспаға ұсынылды,
хаттама № 1 , « 31 » 08 202 1 ж.
ISBN
© М. Әуезов ат. Оңтүстік Қазақстан Университеті
Мазмұны
Кіріспе……………………........………………………………………………….............................…6
Білім алушылардың оқу жетістіктерінің нәтижелерін бағалау жүйесі ................................................7
Дәріс 1. Негізгі және Контекстік мәзір жасау. TMainMenu, TPopupMenu Компоненттері..................9
Дәріс 2.Визуалды компоненттер кітапханасы. Label, Static Text және Panel құрамдастары жазуларында мәтінді көрсету.......................................................................................................12
Дәріс 3. Өңдеу терезелері Edit, Labelededit, MaskEdit. Memo және RichEdit көп жолды өңдеу терезелері.………......................................................………………..………………………....…...15
Дәріс 4. Тізімдерден таңдау компоненттері - ListBox, CheckListBox, ComboBox. .……...............…20
Дәріс 5. Жол кестесі-StringGrid компоненті.……….….......................…………............................26
Дәріс 6. Графикалық ақпаратты бейнелеу компоненттері. Image, PaintBox..……......................................28
Дәріс 7. Пішімдерді көрсету-shape компоненті. Chart компонентінің графиктері мен диаграммалары..............................................................................................................................29
Дәріс 8. Мультимедиа және өзге де ақпаратты бейнелеу компоненттері. Animate, MediaPlayer, ProgressBar, Gauge..………………..............................................................………………............31
Дәріс 9. Графикалық бейнелерді құру. Image компоненті және оның кейбір қасиеттері...................34
Дәріс 10. Tpicture, TBitMap, Ticon TMetafile графикалық объектілерін сақтауға арналған класстар.........................................................................................................................................37
Дәріс 11. Графикалық файлдарды құру. Ресурстар файлдарымен жұмыс..………………………....41
Дәріс 12. . Сурет салу үшін кенеп. Оқиғалар onPaint..…………...................……………………….......44
Дәріс 13. Деректер базасын құру принциптері. Деректер қорының түрлер…..……………........46
Дәріс 14. Database DeskTop көмегімен деректер базасын құру. Жаңа кестені жасау.
құрылымы жайында жалпы мағлұматтар.……..............................................................…………..47
Дәріс 15. Тапсырма өрістер. Paradox кестелерінің деректер түрлері. Кесте сипаттарын анықтау. Қарау кестесі..................................................................................................................................50
Дәріс 16. Table компонентінің негізгі қасиеттері. Компоненттер арасындағы байланыстарды орнату, кесте бойынша шарлау..………..............................……………………………………...52
Дәріс 17. Өрістердің қасиеттері, жазбаларды реттеу. Өрістерді өрістер редакторынан пішінге көшіру.............................................................................................................................................54
Дәріс
18. Есептеу өрістері. Деректерді сүзу. Кейбір деректерді көрсету және өңдеу компоненттер................................................................................................................................58
Дәріс 19 Кейбір деректерді көрсету және өңдеу компоненттері.……...…………………………60
Дәріс 20. Secondary Indexes-екінші индекстер. Referential Integrity-сілтемелер деңгейінде тұтас.…..........................................................................................................................................62
Дәріс 21 Password Security-кіру парольдері. Table Languаge-кесте тілі........................ …..........64
Дәріс 22. Лақап аты (алиас). SQL Explorer утилитасы)……................................................…….67
Дәріс 23 Кестелермен жұмыс. Деректер қорының кестелері арасындағы байланыс..……………....73
Дәріс 24. Деректер қорының формаларымен жұмыс. Мастер нысандары. Form Wizard Қосымшасы...................................................................................................................................76
Дәріс 25. Tscroolbox Компоненттері, TDBNavigator, TDBText , TDBEdit, TDBImage, TDBListBox, TDBComboBox, TDBRadioGroup...................................................................................................79
Дәріс 26 SQL тілінің негіздері және оны қосымшаларда қолдану. Кестеден жазбаларды іріктеу.....85
Дәріс 27. . Select Операторы. Query Компоненті. Кестелерді теңшеу, негізгі қасиеттері және байланыстыру................................................................................................................................88
Дәріс 28. Sqlbuilder утилитасы арқылы сұрау жасау. Сұрауларды жасау кезінде агрегаттық функцияны пайдалану...................................................................................................................90
Дәріс 29. Есептерді жасау. TquickRep компоненттерінің қасиеттері мен оқиғалары.………......95
Дәріс 30. SQL тілінің негіздері және оны қосымшаларда қолдану. Кестеден жазбаларды іріктеу.99
Ұсынылған әдебиеттер тізімі......................................................................................................101
Кіріспе
«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәнінен дәрістер жинағының алдына қойған мақсаты студенттердің объектіге бағытталған программалау негіздерін оқу үдерісінде теориялық және практикалық негізгі білім алуы, компьютерлік технологияны қолдана отырып, есептерді өз бетінше шешу дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру. Дәрістер жинағының негізгі мақсаты - студенттердің EmbarcaderoEmbarcadero RAD Studio жылдам даму ортасында қосымшалар құру, графикалық интерфейсі бар қосымшалар және мәліметтер базасы бар қосымшаларды құру дағдыларын меңгеру. Қолданбаларды жылдам әзірлеу (Rapid Application Development -RAD) - бұл дизайнның дәстүрлі тәсілімен мүмкін болатын бағдарламалық жасақтаманың даму жылдамдығына және жылдамдығына қол жеткізуге арналған дизайн процесінің өмірлік циклы. Дәрістер жинағының мазмұны объектілі-бағытталған программалаудың негіздерімен танысуға, жоғары деңгейлі бағдарламалау тілінде бағдарламалық интерфейстерді жобалау мен дамытудың принциптерін зерттеуге байланысты мәселелер кешенін қамтиды.
«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәнінің негізгі міндеттері: EmbarcaderoEmbarcadero RAD Studio қазіргі заманғы жылдам даму ортасында бағдарламалау туралы білім алу; объектіге бағытталған программалаудың негізгі әдістерін меңгеру;Embarcadero RAD Studio бағдарламаларын құруда практикалық дағдыларды алу.
Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау курсы ақпаратық жүйелер мамандығының оқу жоспарында негізгі пән,яғни базалық пәндер циклындағы таңдау компоненті болып табылады . Бұл оқу жоспарына ақпараттық жүйелердің негізін қалайтын автоматтандыру техника бағдарламалық құралдарының сенімділігін қамтамасыз мәселелеріне жүйелік тұрғыдан көзқарас туындай білу,сонымен қатар Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтаудың арттыру әдістерімен таныстыру “ Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау ” пәнінің қажеттілігі болып табылады.
«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәнінен дәрістер жинағы 6В06120- «Ақпараттық жүйелер» БББ бойынша оқитын 2,3-ші курс студенттеріне арналған. Дәрістер жинағы «Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәнінің оқу жоспары мен бағдарламасы талаптарына сәйкес құрастырылған және осы пән бойынша оқылуға қажетті барлық мәліметтерді қамтиды.«Экономикалық ақпараттық жүйелердегі бағдарламалық жабдықтау» пәнінен жасалған дәрістер жинағы студенттердің :
- программалау тілдерінің жіктелуі бойынша білімдерін көрсету; мәліметтер типтері, операциялар, операторлар мен қоршаған ортаның компоненттері туралы түсініктер, сонымен қатарEmbarcadero RAD Studio ортасында мәселелерді шешуге арналған бағдарламаларды құру принциптері.
- әр түрлі алгоритмдерге арналған бағдарламалар әзірлеу туралы білімді қолдану, бағдарламаны жөндеу және тестілеу мәселелерін шешу үшін білімді қолдану;
-Embarcadero RAD Studio ортасында функцияларды, жолдар мен файлдарды, VCL көмегімен бағдарламалар құра білу; бағдарламалау стилін қалыптастырады
- оны жөндеу кезінде бағдарлама кодына түзетулер енгізу; бағдарламаларды әзірлеу кезінде жоғары дәлдіктің нәтижелерін алуға, сондай -ақ олардың нәтижелерін басқа компьютерлік қосымшалардың көмегімен алынған нәтижелермен салыстыруға
- әзірленген бағдарламаны дербес күйге келтіру және тестілеу;Embarcadero RAD Studio ортасында күрделі бағдарламаларды дербес құру мүмкіндігін игеруіне мүмкіндік береді.
Берілген пәнде дәрістік және зертханалық сабақтар өткізіледі, сонымен қатар компьютер көмегімен есептеу-графикалық жұмысты орындау және теорияны жалпылай білуді тереңдету мақсатында өзіндік жұмыстарды өткізу ұйғарылады.
Білім алушылардың оқу жетістіктерінің нәтижелерін бағалау жүйесі
| Әріптік жүйе бойынша бағалау | Балдың сандық көрсеткіші | % көрсеткіш | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау | Білім алушының білімін бағалау критериялары |
| А | 4,0 | 95-100 | Өте жақсы | Білім алушы көрсетті: - материалдарды толық және терең меңгеруі - сабақтың барлық түрі бойынша жауапты толық, дәйекті, логикалы жауап беруі; - дұрыс, негізделген шешімдер қабылдауы, - пәнді оқуда негізгі және қосымша арнайы әдебиеттерден ақпараттарды қолдана алу дағдысы, - бағдарлама материалдарын өз бетінше жүйелей алуы; - барлық тапсырмаларды орындауда әртүрлі тәсілдерді және дағдыларды меңгеруі; - барлық тапсырмаларды уақытылы және сапалы орындауы. |
| А- | 3,67 | 90-94 | Білім алушы көрсетті: - материалдарды толық және терең меңгеруі - сабақтың барлық түрі бойынша жауапты толық, дәйекті, логикалы жауап беруі; - дұрыс шешім қабылдауы, - пәнді оқуда арнайы әдебиеттерді қолдану дағдысы, - бағдарлама материалдарын өз бетінше жүйелей алуы; - барлық тапсырмаларды орындауда әртүрлі тәсілдерді және дағдыларды меңгеруі; - барлық тапсырмаларды уақытылы және сапалы орындауы. | |
| В+ | 3,33 | 85-89 | Жақсы қанағаттанарлық | Білім алушы көрсетті: - материалдарды меңгеруі - сабақтың барлық түрі бойынша жауапты толық, дәйекті, сауатты және баяндауда анықсыздықтар бар болса; - теориялық білімді дұрыс қолдану; - зертханалық жұмыстарды орындау барысында қажетті дағдыларды қолдану - пәнді оқуда ұсынылған әдебиеттерден қолдана алу дағдысы, - бағдарлама материалдарын өз бетінше жүйелей алуы; - барлық тапсырмаларды орындауда әртүрлі тәсілдерді және дағдыларды меңгеруі; - барлық тапсырмаларды уақытылы орындауы. |
| В | 3,0 | 80-84 | Білім алушы көрсетті: - материалдарды меңгеруі; - сабақтың барлық түрі бойынша жауапты толық, дәйекті, сауатты және баяндауда анықсыздықтар бар болса; - оқытушының жетекшілігімен теориялық білімді қолдану дағдысы; - зертханалық жұмыстарды орындау барысында қажетті дағдыларды қолдану; - пәнді оқуда ұсынылған әдебиеттерден қолдана алу дағдысы, - оқытушының жетекшілігімен бағдарлама материалдарын қортындылап жүйелей алуы; - барлық тапсырмаларды орындауда дағдыларды меңгеруі; - оқытушының көмегімен жіберілген қателіктерді түзете білуі; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жіберілген қателіктерді уақытылы жою. | |
| В- | 2,67 | 75-79 | Білім алушы көрсетті: - материалдарды меңгеруі; - елеусіз қателіктермен жауаптарды баяндап беруі; - оқытушының жетекшілігімен теориялық білімді қолдану дағдысы; - зертханалық жұмыстарды орындау барысында қажетті дағдыларды қолдану; - оқытушының жетекшілігімен пәнді оқуда ұсынылған әдебиеттерден қолдана алу дағдысы, - оқытушының жетекшілігімен бағдарлама материалдарын қортындылап жүйелей алуы; - оқытушының көмегімен жіберілген қателіктерді түзете білуі; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жіберілген қателіктерді уақытылы жою. | |
| С+ | 2,33 | 70-74 | Білім алушы көрсетті: - материалдарды меңгеруі; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жауап беру барысында дұрыс тұжырымдаманың толық болмауы; - бағдарлама материалдарын баяндау барысында ретінің бұзылуы; - зертханалық жұмыстарды өзбетінше орындау барысында туындайтын қиындықтардың болуы; - оқытушының ұсынылған әдебиеттерін қолдану дағдысы; - оқытушының жетекшілігімен бағдарлама материалдарынының жеке бөлімдерін қортындылау дағдысы; - оқытушы көмегімен жіберілген қателіктерді түзете білуі; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жіберілген қателіктерді уақытылы жою. | |
| С | 2,0 | 65-69 | | Білім алушы көрсетті: - негізгі материалды меңгеруі; - барлық тапсырма түрлері бойынша жауаптардың дұрыс тұжырымдаманың толық болмауы; - берілген материалдарда ретсіздіктің болмауы; - зертханалық жұмыстарды өзбетінше орындау барысында туындайтын қиындықтардың болуы; -оқытушының ұсынылған әдебиеттерін қолданудағы қиындықтардың болуы; - тапсырмаларды орындауда жеке тәсілдерді меңгеруі; - бағдарлама материалдарынының жеке бөлімдерін қортындылаудағы қиындықтардың болуы; - оқытушының көмегімен жіберілген қателіктерді түзете білуі; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жіберілген қателіктерді уақытылы жою. |
| С- | 1,67 | 60-64 | Білім алушы көрсетті: - негізгі материалды меңгеруі; - барлық тапсырма түрлері бойынша жауаптардың дұрыс тұжырымдаманың толық болмауы; - берілген материалдарда ретсіздіктің болмауы; - зертханалық жұмыстарды өзбетінше орындау барысында туындайтын қиындықтардың болуы; - тапсырмаларды орындауда жеке тәсілдерді меңгеруінің жеткіліксіздігі;; - оқытушының ұсынылған әдебиеттерін қолданудағы қиындықтардың болуы; -бағдарлама материалдарынының жеке бөлімдерін қортындылаудағы қиындықтардың болуы; - оқытушының көмегімен жіберілген қателіктерді түзете білуі; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жіберілген қателіктерді уақытылы жою. | |
| Д+ | 1,33 | 55-59 | Білім алушы көрсетті: - негізгі материалдарды жеке бөлімдерді меңгеруі; - барлық тапсырма түрлері бойынша жауаптардың дұрыс тұжырымдаманы түсінбеуі; - зертханалық жұмыстарды өзбетінше орындау барысында туындайтын қиындықтардың болуы; - тапсырмаларды орындауда жеке тәсілдерді қолдануда қиындықтардың болуы; - оқытушының ұсынылған әдебиеттерін қолданудағы қиындықтардың болуы; - бағдарлама материалдарынының жеке бөлімдерін қортындылаудағы қиындықтардың болуы; - оқытушының көрсетілген жіберілген қателіктерді түзетуде қиындықтардың болуы; ; - барлық тапсырмалар түрі бойынша жіберілген қателіктерді уақытылы орындамауы. | |
| Д | 1,0 | 50-54 | Білім алушы көрсетті: - негізгі материалдардың жеке бөлімдерін игеру қиындығы; - барлық тапсырмалар түрі бойынша тұжырымдамаларды түсінбеу; - материалдарды баяндау барысында ретсіздіктің болуы; - зертханалық жұмыстарды өзбетінше орындау барысында туындайтын қиындықтардың болуы; тапсырмаларды орындауда жеке тәсілдерді қолдана білмеуі; - оқытушының ұсынылған әдебиеттерін қолданудағы қиындықтардың болуы; - оқытылған материалдардың жеке бөлімдерін қортындылай алмауы; - оқытушының көрсетілген қателіктерді түзету барысындағы қиындықтардың болуы; - барлық тапсырмалар бойынша жіберілген қателіктерді жөндеуді уақытылы орындалмауы. | |
| F | 0 | 0-49 | Қанағаттанар-лықсыз | Білім алушы көрсетті: - бағдарлама материалын білмеуі, - барлық тапсырмалар түрі бойынша елеулі қателіктердің жіберілуі; - тапсырмаларды орындауда жеке тәсілдерді мүлдем игермеуі; - ағымды, межелік және қорытынды бақылау түрлері бойынша тапсырмаларды мүлдем орындамауы |