Файл: Усенова А. Ж. 6В06120 Апаратты жйелер Білім беру бадарламасы бойынша білім алушыларына арналан.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 171
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1 дәріс. Негізгі және Контекстік мәзір жасау. TMainMenu, TPopupMenu Компоненттері.
Дәрістің мақсаты: қазіргі заман талабына сай программалық қамтамалардың күйлері туралы түсінік; программалау технологиялары туралы негізгі түсініктері мен әдістерін оқып үйрену; құрылымдық, модульдік, объектілік және визуалды программалау туралы тусінік алу.
Тақырыпта қарастырылатын сұрақтар:
1. Программалық камтама
2.Негізгі және Контекстік мәзір жасау
3. TmainMenu компоненті
4. TPopupMenu компоненті.
Программалық камтама деп – программалардың жиынын айтады, ол өз кезегінде компьютерде ақпараттың автоматтандыру өңдеуін іске асыруына мүмкіндік береді. Қазіргі заман талабына сай программалық камтама жүйелік (жалпы) және қолданбалы (арнайы) деп бөлінеді.
Программалық қамтаманың құрылуы – аса қиынға соғады, егер программаның қарапайым көлемі мыңдаған оператордан асып түссе. Програмалық қамтаманы құру облысындағы маман - талдау тәсілдері, жобалау, программалық жүйелерді тесттеу және өңдеу, сондай-ақ бар болатын тәсілдер мен технологиялардың бағыт жолдары туралы түсінігі болуы қажет.
Программалық қамтаманың құрылуы – аса қиынға соғады, егер программаның қарапайым көлемі мыңдаған оператордан асып түссе. Програмалық қамтаманы құру облысындағы маман - талдау тәсілдері, жобалау, программалық жүйелерді тесттеу және өңдеу, сондай-ақ бар болатын тәсілдер мен технологиялардың бағыт жолдары туралы түсінігі болуы қажет.
Бірақ бағдарламалық технологиялар бір орында тұрмай ары қарай дамиды, сондықтан Borland фирмасы (1998 жылдың сәуір айынан бастап Inprise Corporation) тағы бір жаңалық ашады: Turbo Pascal тілінің орнына Object Pascal тілі келеді, ол объектілі – бағытталған бағдарламалау концепциясына сүйенеді.
Rad Studio және Object Pascal көп жылғы эволюцияның нәтижесі болып саналады, сондықтан бүгінгі таңда олар қазіргі компьютерлік технологияның өнімі болып табылады. Жеке тұрғыдан алғанда оны былай айтуға болады, Rad Studio –көмегімен бағдарламаның әртүрлі типін – консольді қосымшалардан бастап, деректер базасы мен Internet – те жұмыс істейтін бағдарлама құруға болады.
Rad Studio бағдарлама құратын және жаңа бағдарламаны даярлайтын бағдарлама құру әдістерінен, сондай-ақ құрауыштар кітапханасынан тұрады. Rad Studio бағдарламасы – бұл өзара байланысқан бірнеше файлдар. Кез – келген бағдарлама жоба файлы (мұндай файл .dpr кеңейткішінен тұрады) және бір немесе бірнеше модульден тұрады (
.pas кеңейткіші бар файлдар). Жоба файлы бағдарламаның жинақтаушы бөлігі болып табылады, ол өте үлкен емес және Rad Studio бағдарламалау жүйесінде автоматты түрде қалыптасады.
Класс
Бұл жүйенің жобалау және қосымшаларды әзірлеу бойынша барлық жұмысы негізделген Embarcadero RAD Studio маңызды компоненті. Пішінде оның жұмыс істеуінің ең күрделі алгоритмдерін оңай реттеуге және ұйымдастыруға мүмкіндік беретін қасиеттердің, әдістер мен оқиғалардың бай жиынтығы бар.
Құрауыш – Rad Studio-ның стандартты класы, Delphi ортасында көрнекілік бағдарламаны іске асыруға арналған. Құрауыш болып меню, батырмалар, стандартты диалогтар (мысалы, қаріпті таңдау, файлды сақтау), енгізу терезесі және редактірлеу терезесі және т.б. табылады. Құрауыштар өріс, әдіс және қасиеттерден тұрады. Қолданушының құрауыштармен жұмысы, оны негізгі терезедегі Құрауыштар палитрасынан таңдап және пішіннің терезесіне орналастырып, олардың қасиеттері мен мазмұнына қарай белгілі оқиғаға ықпалын икемдеу болып табылады. Delphi құрауыштары қолданушымен жылдам қарым – қатынас жасау үшін қолданылады.
Құрауыштар қасиеті – белгілі объекті берілгенде немесе өзгергенде автоматты түрде оның атрибутын өзгертетін құрауыштың өрісі. Құрауыштың функциясын (атқаратын міндетін) анықтайды.
Құрауыштың оқиғасы – құрауыштың қолданушы немесе операциялық жүйемен әрекеттесуінің нәтижесінде пайда болады. Әрбір құрауыш стандартты оқиғалардың жиынынан тұрады.
Құрауыш хабарламаны өңдеу әдісінен тұрады, олардың әрқайсысы құрауыштың белгілі оқиғаға ықпалын анықтайды (пернені басу немесе тышқанды жылжыту).
Оқиғаны өңдеу деп – өрбіген оқиғаға жауап ретінде белсенділік танытатын қосымшаның код бөлімін айтамыз.
Құрауыш пішінге немесе басқа құрауышқа тиісті болуы мүмкін.
Пішін деп - Windows терезесінің қасиеттеріне ие және біркелкі функционалдық тағайындалумен байланысқан, құрауыштарды орналастыруға негіз болатын көрнекілік құрауышты айтамыз.
Tform класының кейбір қасиеттері:
Canvas-пішін салу аймағы.
FormState-форманың ағымдағы жағдайы.
BorderIcons-жүйе белгішелерінің тізімі.
Visible – құрамында мәні true, егер нысаны қолда видима кезінде.
TForm сыныбының кейбір оқиғалары:
onActivate-нысан белсенді болды.
onCreate-пішін жасалады.
onPaint-пішін сурет режимінде жұмыс істейді.
onShow-пішіні көрінетін болды.
Егер жобада қолданылатын пішін басқару элементтерімен қаныққан болса, онда ағымдағы жобаға жаңа пішін қосуға болады. Жаңа пішін
File→New→Form командасымен қосылады, бұл ретте жобалаушыда бірден жаңа бос пішін пайда болады, ол Form2 деп аталады, ал оған сәйкес бастапқы мәтіні бар файл жаңа Unit2 панелі редакторына қосылады. Жобадағы нысандар арасында Shift+F12 пернелері тіркесімі арқылы ауысуға болады. Бағдарламаның тек бір басты нысаны болуы мүмкін. Бұл нысан бағдарламаны іске қосу кезінде және бағынышты формалардың шексіз санын көрсетеді.
Кез келген жобаға Button түймесін қосып, onClick оқиғасын өңдейміз.
Procedure TForm1.Button2Click(S:T)
begin
Form2.Visible:=true
end;
бұданбасқа:
Form2.Show.
Жауапберуші: КуликМарияВикторовнаҚазақстанРеспубликасыҮкіметінің 2007 жылғы 27 желтоқсандағы № 1301 қаулысыменбекітілгенМемлекеттіксатыпалудыжүзегеасыруережесінің 102-1 тармағынасәйкесәлеуеттіөнімберушітауарлары, жұмыстары, көрсетілетінқызметтерініңқазақстандықмазмұныанықталады.Form2-ге TImage (сурет) компонентін Additional панеліненорналастыруғажәне Picture сипатыныңкөмегіменсуреттітаңдауғаболады.
TMainMenu Компоненті.
Бастымәзірдіқосуүшінарналған. Өңделетінмәзірдіқосуүшін Standard компоненттертақтасында TMainMenu компонентінтаңдап, оныеркінжердепішімдеорналастырукерек.
TMainMenu компонентівизуалдыемес, бұлшағынквадраттүріндекөрінседе, құрылғанбағдарламатерезесіндекомпонентпайдаболмайды.Мәзірарнайыредакторменжасалады. Мәзірөңдегіші MainMenu объектісінде 2 ретбасыңыз. Нысанинспекторында Localizable (теңшелетін) санатынашукерекжәне Caption сипатындамәзірпункттерініңатауыненгізукерек. Жаңаэлементтердіқосуүшін delete жоюүшін Insert пернесіқолданылады. Мәзірдіөңдегішдайындағанкездежабукерек. Соныменқатар, формадаболашақбағдарламадақалайкөріністабатынынасәйкескелетінмәзіркөрсетіледі.
TPopupMenu Компоненті.
Тінтуірдіңоңжақбатырмасынбасуарқылыкезкелгенсауаттыжасалған Windows қолданбасындатуындағанконтекстікмәзіркөптегенбағдарламалардыңстандарттыжәнеыңғайлымүмкіндігіболыптабылады. TPopupMenu компонентімәтінмәндікмәзіржасауғаарналған.TPopupMenu компонентіформадаорналасқаннанкейінболашақмәзірқұрылымымәзіржолынқұрукезіндесипатталғантәсілменқалыптасады, жалғызайырмашылықконтекстікмәзірдежоғарғыдеңгейдіңбірнешебөліміболаалмайды, өйткеніоныңбарлықфункцияларыбіртікбағандаорналасады.
Негізгі әдебиеттер::1-9
Қосымша әдебиеттер: 1-10
Мультимедиялық қамтамасыз ету 1-9
Бақылау сұрақтары:
1. Негізгі және Контекстік мәзір жасау
2. TmainMenu компоненті
3. TPopupMenu компоненті.
2 дәріс. Визуалды компоненттер кітапханасы. Label, Static Text және Panel құрамдастары жазуларында мәтінді көрсету.
Дәрістің мақсаты: Визуалды компоненттер кітапханасымен және бағдарламаның сыртқы құрылымымен танысу.
Тақырыпта қарастырылатын сұрақтар:
1. Объектілер инспекторы.
2. Визуалды компоненттер кітапханасы
3. Бағдарламалық жабдықтаудың даму мәселелері
Rad Studio – көмегімен құрылған бағдарламаның құрылымы дәстүрлі бағдарламаның құрылымынан өзгешелеу болады, ол өз кезегінде мұндай бағдарламаларды құрудың ерекшеліктерін шартты түрде көрсетеді. Мұндай бағдарламаны екі бөлімнен тұрады деп көрсетуге болады: интерфейс – бағдарламаның бөлімі, ол бағдарламаға ақпаратты енгізуге және оны шығаруға, сонымен бірге тікелей тапсырманы шешуге арналған операторларды тағайындауға арналған (есептеу, ақпараттың түрленуі және т.б.).
Rad Studio – көмегімен құрылған бағдарламаның құрылымы дәстүрлі бағдарламаның құрылымынан өзгешелеу болады, ол өз кезегінде мұндай бағдарламаларды құрудың ерекшеліктерін шартты түрде көрсетеді. Мұндай бағдарламаны екі бөлімнен тұрады деп көрсетуге болады: интерфейс – бағдарламаның бөлімі, ол бағдарламаға ақпаратты енгізуге және оны шығаруға, сонымен бірге тікелей тапсырманы шешуге арналған операторларды тағайындауға арналған (есептеу, ақпараттың түрленуі және т.б.).
Сурет 1.1 Бағдарламаның сыртқы құрылғылармен әрекеттесуі
Интерфейс бұл объектілердің жиынтығы, оның көмегімен ақпаратты белгілі бағытқа жіберу асырылады, - пішін, қарым – қатынас терезелері, басқару элементтері және т.б. Көптеген жағдайларда таңдап алынған интерфейс барлық бағдарламаның құрылымын анықтайды.
Объектілер бағдарламада жеткілікті түрде автономды болғандықтан, олардың арасында ақпаратты жіберу, сонымен бірге бағдарлама мен операциялық жүйе, бағдарлама мен сыртқы құрылғылар т.б. арасында ақпаратты беру үшін хабарлама жүйесі қолданылады.
Мұндай бағдарламаның жұмысы да өз сипатында. Әдетте ол іске қосылғаннан кейін келесі хабарламаны күту режимінде тұрады. Хабарлама пайда болғанда бағдарлама оған талдау жасайды, қандай әрекет жасау керек екенін анықтайды, одан кейін сол әрекетті орындап, келесі хабарламаны күтеді.
Мұндай бағдарламаның жұмысы да өз сипатында. Әдетте ол іске қосылғаннан кейін келесі хабарламаны күту режимінде тұрады. Хабарлама пайда болғанда бағдарлама оған талдау жасайды, қандай әрекет жасау керек екенін анықтайды, одан кейін сол әрекетті орындап, келесі хабарламаны күтеді.
Бұл объект кітапханасы пайдаланушы интерфейсін құрудың стандартты нысандарын, деректерді басқару объектілерін, графикалық объектілерді, мультимедиа объектілерін, диалогтар мен файлдарды басқару объектілерін қамтиды. Маңызды компоненттер стандартты панелінде (Standard) компоненттердің палитрасында орналасқан. Олар ешқандай бағдарлама болмаған басқарудың негізгі элементтеріне сәйкес келеді. Олардың кейбірін қарастырайық. Компоненттер:
* TMainMenu басты мәзірді бағдарламаға қоюға мүмкіндік береді. TMainMenu үй-жайында жай иконка сияқты көрінеді. Бұл түрдің белгішесі көрінбейтін компонент деп аталады, өйткені олар бағдарламаны орындау кезінде көрінбейтін.
* TPopupMenu қалқымалы мәзір жасауға мүмкіндік береді.
* TLabel экранда мәтінді көрсету үшін қолданылады.
* Tedit стандартты Windows басқару элементі енгізу үшін. Ол қысқа мәтін фрагментін көрсету үшін пайдаланылуы мүмкін және бағдарламаны орындау кезінде пайдаланушыға мәтінді енгізуге мүмкіндік береді.
* TMemo үлкен мәтіндермен жұмыс істеу үшін қолданылады • TMemo сөздерді тасымалдай алады, алмасу буферінде мәтін фрагменттерін сақтай алады және оларды қалпына келтіре алады. Және бұл 10-20 бет.
бағдарламаны орындау кезінде түймені басқан кезде қандай да бір әрекеттерді орындауға мүмкіндік береді.
Объектілер инспекторы.
Формада компоненттер палитрасы бар компоненттерге сәйкес нысандар орналастырылады. Нысандарды формада орналастырғаннан кейін оларды тек бір ғана емес, топпен де тышқан арқылы еркін сүйреуге болады. Бағдарламаның бастапқы мәтініне басқару элементтерін орналастыру сипаттамасы автоматты түрде қосылады. Бағдарламаны құрастыру Project→Compile Project немесе Ctrl+F9пәрменімен орындалады. Содан кейін Run→Run немесе F9 командасын орындаңыз. Ағымдағы жобаны сақтау үшін File→Save All командасын орындау керек. Алдымен әзірлеушіге бастапқы мәтіні бар файлды сақтау ұсынылады (Unit1).pas), содан кейін – кеңейтумен Progect1 жобасының файлы .dpr. Оларды осы жобаға арнайы бөлінген жеке каталогта сақтау керек. Осы каталогта компилятор болашақта орындалатын қосымшаны жасайды. dfm-пішін мен оған орналастырылған барлық компоненттердің сипаттамасы. Әрбір компонент объектілер инспекторының терезесінде өз көрінісін алады.