Файл: Kirish Asosiy qism.docx

oshirilayotgan investitsiya loyihalarining aniq ro'yxatlari tegishli, kredit shartnomasi yoki kreditlovchi bankning yozma roziligi mavjud bo'lganda tasdiqlanadi.

Qurilishning aniq ro'yxati birinchi yil mobaynida tanlov savdolari yoki yirik va strategik muhim investitsiya loyihalarini amalga oshirishni muvofiqlashtirish Kengashining alohida qarorlari bo'yicha aniqlashtirilishi mumkin.

Istisno hollarda, O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi va Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda tanlov savdolari natijalariga ko'ra «boshqa xarajatlar» limiti hisobiga asbob-uskunalar xarid qilish limiti aniqlashtirilishiga yo'l qo'yiladi.

Qurilishning titul ro'yxati tasdiqlangan limitlar doirasida qurilishning butun davriga tuziladi va Dastur tasdiqlangandan keyin 2 oydan kechiktirilmasdan tanlov savdolari natijalariga ko'ra shakllantiriladi.

Dasturdagi qurilishning titul ro'yxati investor (buyurtmachi) tomonidan pudratchi bilan kelishilgan holda tasdiqlanadi.

Qurilishning tasdiqlangan ro'yxatida kapital qo'yilmalar limitlari bunda, qurilish-montaj ishlari, asbob-uskunalar xarid qilish, loyiha- qidiruv ishlari xarajatlari va boshqa xarajatlar (pudratchi buyurt- machilar xarajatlari alohida ko'rsatiladi) qurilish yillari bo'yicha taqsimlangan holda ajratib ko'rsatiladi. Tanlov savdolari natijalariga ko'ra belgilangan qurilish qiymati birinchi moliyaviy yilda xarajatlar ortishi prognozini hisobga olishi kerak. Birinchi moliyaviy yilda qurilishning titul ro'yxatida loyiha-qidiruv, qurilish-montaj ishlari ko'rsatkichlari aniqlashtirilishiga yo'l qo'yilmaydi.

Investitsiya Dasturiga kiritish uchun takliflar tayyorlashda buyurtmachilar quyidagi tartibga amal qilishlari kerak:

• 
  dasturni amalga oshirishning 1-yiliga kelgusi yillar loyiha- qidiruv ishlarining aniq ro'yxati va moliyalashtirish bilan ta'min- langan (kelgusi yilga o'tuvchi va yangidan boshlanayotgan) qurilishlarning aniq ro'yxati tuziladi;
  
• 
  dasturni amalga oshirishning 2-yiliga kelgusi yillar loyiha-qidiruv ishlarining aniq ro'yxati va birinchi yildan o'tuvchi qurishlarning prognoz ro'yxati va dasturni amalga oshirishning birinchi yilida loyiha hujjatlari tayyorlangan va tasdiqlangan, birinchi yilida tanlov savdolariga qo'yiladigan yangidan boshlanadigan obyektlar kiritiladi;
  
• 
  dasturni amalga oshirishning 3-yilida unga kelgusi yillar loyiha-qidiruv ishlarining aniq ro'yxati va tanlov savdolari natija¬lariga ko'ra belgilangan amalga oshirish muddatlarini hisobga olgan holda qiymati belgilangan tartibda aniqlashtirilgan birinchi va ikkinchi yildan o'tuvchi qurilishlarining prognoz ro'yxati, loyiha hujjatlari ikkinchi yildan tayyorlanadigan va tasdiqlanadigan yangidan boshlanadigan obyektlar kiritiladi.
  

---

Har bir davlat, birinchi navbatda, moddiy ishlab chiqarish sohasiga mamlakat va chet el investorlarini jalb qilish uchun harakat qilmog'i lozim. Ushbu

maqsadda muayyan investitsiya dasturi ishlab chiqiladi va amalga oshiriladi, tegishli investitsion muhit yaratiladi.

3. 1   2   3   4   5   6

---

Investitsiya dasturining amalga oshirilishi monitoringi

Monitoring, eng avvalo, loyihaning moliyalashtirishga mablag' berish bitimiga tegishli bo'lgan barcha hujjatlarni va ularning shartlari bajarilishini, ularning bank-kredit siyosatiga qabul qilingan me'yorlar va tartiblarga muvofiqligini davriy tekshirib borishni o'z ichiga oladi. Navbatdagi qadam qarzdorning moliyaviy layoqa- tini baholash bo'lib, uning balansini, foyda va zararlar to'g'risidagi hisobotini hamda mijozning moliyaviy-xo'jalik faoliyatini tavsiflov- chi boshqa hujjatlarni tahlil qilish asosida amalga oshiriladi.

Monitoringning yana bir muhim tomoni kreditni qoplashning ikkilamchi manbayi uning qaytarilishining ta'minotini tekshirish hisoblanadi.

Bugungi kunda respublikamizda har yili yuzlab loyihalarni moliyalashtirish amalga oshirilmoqda. Bu loyihalar davlat budjeti mablag'lari, xalqaro moliya institutlari kredit liniyalarining mablag'lari hisobiga, budjetdan tashqari fondlar, banklar, chet ellik va xususiy investorlar tomonidan moliyalashtirilar ekan, albatta, bu mablag'larining qaytarilishi va ma'lum miqdorda ularning foyda bilan ta'minlanishi talab etiladi. Ushbu mablag'larning muayyan foydasi bilan qaytishligini aniqlash, tekshirib borish va tahlil qilib turish uchun kreditorlar tomonidan, shuningdek, mol yetkazib beruvchilar, xususan, lizing, sug'urta kompaniyalari va kafillik beruvchi tashkilotlar tomonidan loyihalarning monitoringi olib boriladi.

Bugungi kunda O'zbekiston Respublikasida ham moliyalash- tirilayotgan barcha loyihalar ustidan monitoring olib borishning umumiy tizimi joriy qilingan.

Har bir moliyalashtiruvchi yoki kreditlashni amalga oshiruvchi tashkilotlar o'zlarining faoliyat turi va xususiyatlaridan kelib chiqib, o'zlariga xos bo'lgan monitoring o'tkazish tartibini ishlab chiqadilar va shu asosida faoliyat yuritadilar.

Monitoringning mazmuni «ko'zgu» degan ma'noni anglatadi.

3.2.1 - jadval

O'zbekistonda amalga oshirilayotgan investitsiya Dasturining asosiy

---

yo'nalishlari va chora-tadbirlari

Yillar	Investitsiya dasturlarining asosiy yo'nalishlari va chora-tadbirlari
1996-1988-yy.	iqtisodiyotda tarkibiyo'zgarishlarni amalga oshirishning ustuvor yo'nalishlarini ta'minlash; import o'rnini qoplash va eksport salohiyatini kengaytirish bo'yicha samarali choralarni amalga oshirish uchun moddiy ishlab chiqarish bazasini yaratish; mahsulotning raqobatbardoshligini tashkil etish; qurilish kompleksida bozor islohotlarini chuqurlashtirish.
1999-2001-yy.	korxonalarning investitsion faolligini oshirish va xorijiyinvestitsiyalarni keng miqyosda jalb etish; makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiy o'sishni ta'minlash uchun mustahkam moddiy ishlab chiqarish bazasini yaratish; milliyiqtisodiyotning jahon xo'jaligiga integratsiyalashuvini faollashtirish.
2002-2004-yy.	ishlab chiqarishni rivojlantirish,texnik jihatdan qayta qurollantirish va modernizatsiyalashtirish,yangi ishchi o'rinlarini yaratish uchun xorijiyinvestitsiyalarni keng miqyosda jalb etish; -tayyor mahsulotva ehtiyoj qismlarni ishlab chiqarishda lokolizatsiya darajasini oshirish; eksportga yo'naltirilgan raqobatbardosh mahsulotlarni ishlab chiqarishni kengaytirish; O'zbekiston iqtisodiyotining barqaror sur'atlarda o'sishiga erishish.
2005-2008-yy.	yalpi ichki mahsulotning barqaror o'sishini ta'minlash; keng miqyosli strategik ijtimoiydasturlarni amalga oshirish; yangi ishchi o'rinlarini yaratish; xorijiyinvestitsiyalarni jalb etishni kengaytirish.
2009-2010-yy.	iqtisodiyotda chuqur tarkibiyislohotlarni amalga oshirish; ishlab chiqarishni texnik jihatdan qayta qurollantirish va modernizatsiyalash.

Monitoringni yuritishda quyidagilar ko'zda tutiladi:

1. 
   Amalga oshirilmoqchi bo'lgan loyihada nima ishlab chiqarish ko'zda tutilganligi.
   
2. 
   Ishlab chiqarish jarayonini bilishlik, ya'ni mahsulot ishlab chiqarish jarayonining boshidan oxirigacha kuzatib borish.
   
3. 
   Ishlab chiqarish korxonasining tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va ekologik jihatdan asoslanishi va tashkil etilishi.
   
4. 
   Loyihaning moliyalashtirish manbalarini aniqlash va uni moliyalashtirishni amalga oshirish.
   

---

Monitoring olib borish bosqichlari bo'lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  korxonaning moliyaviy-xo'jalik faoliyati to'g'risidagi ma'lumotlarni yig'ish va qayta ishlash;
  
• 
  olingan ma'lumotlar asosida korxonalarning moliyaviy- xo'jalik holatini tahlil etish;
  
• 
  tahlil natijalari bo'yicha xulosalar qilish va takliflar berish.
  

Dasturning amalga oshirilishi monitoringi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 4 yanvardagi 1- sonli qarori bilan tasdiqlangan O'zbekiston Respublikasi Investitsiya dasturiga kiritilgan loyihalarning amalga oshirilishi ustidan davlat

monitoringi to'g'risidagi Nizomga va Vazirlar Mahkamasining 2005 yil 15 noyabrdagi 251-sonli «Investitsiya Loyihalarini tasdiqlash va amalga oshirish monitoringi mexanizmlarini takomillashtirish, muruvvat yordami yuklari va texnik ko'maklashish mablag'larini hisobga olish va nazorat qilish chora - tadbirlari to'g'risida»gi qaroriga muvofiq amalga oshiriladi.

Dasturning davlat monitoringi:

• 
  investitsiya loyihalarini va birinchi navbatda, markazlash- tirilgan investitsiyalardan foydalangan holda ro'yobga chiqarilayot- gan investitsiya loyihalarini o'z vaqtida va samarali amalga oshirilishini ta'minlash;
  
• 
  loyihalarning belgilangan tartibda tasdiqlangan parametrlarga (texnik- iqtisodiy asoslar, texnik-iqtisodiy hisob-kitoblar), tanlov savdolari (tenderlar) shartlariga rioya qilishi;
  
• 
  amalga oshirilayotgan loyihalar bo'yicha axborot bazasini shakllantirish;
  
• 
  investitsiya loyihalarini amalga oshirishda paydo bo'ladigan muammoli masalalarni kuzatib borish;
  
• 
  investitsiya iqlimini takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab chiqish maqsadida amalga oshiriladi.
  

Monitoring:

• 
  vazirliklar, idoralar tomonidan tashabbus ko'rsatilgan investitsiya loyihalari va takliflari yuzasidan — Vazirlar Mahkama¬sining tegishli axborot — tahlil departamentlari bilan birgalikda, shuningdek, Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari hamda xorijiy inves¬titsiyalar jalb etilgan korxonalar tomonidan tashabbus Qora¬qalpog'iston
  

Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda tashqi iqtisodiy aloqalar,

---