Файл: Магистрлік диссертация цифрлы білімдік ортада болаша педагогпсихологтарды коммуникативтік мдениетін алыптастыру.docx
Добавлен: 26.10.2023
Просмотров: 204
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қ. ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Психологиялық-педагогикалық және арнайы беру білім кафедрасы
7М01101 – Педагогика және психология
МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ
Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыру
Орындаған: Дүйсенбай Г.Н.
Ғылыми жетекші: пс.ғ.к., доцент Мамбеталина Алия Сақтағанқызы
Ақтөбе
2023
Мазмұны
| Кіріспе | 3 | |
| 1 | Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың теориялық негіздері | 6 |
| 1.1 | Педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениеті зерттеу көрінісі | 6 |
| 1.2 | Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың тиімді жолдары | 12 |
| 1.3 | Болашақ педагог-психологтардың цифрлық білімдік ортада коммуникативтік мәдениетін дамытудың шарттары | 17 |
| | | |
| 2 | Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың тәжірибелік жұмысы | |
| 2.1 | Болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетінің деңгейін анықтау | |
| 2.2 | Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыру кезеңі | |
| 2.3 | Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың нәтижелері және ұсыныстары | |
| Қорытынды...................................................................................................... | | |
| Пайдаланылған әдебиеттер тізімі................................................................... | | |
| Қосымша (лар) | | |
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі қоғамда коммуникативтік іс-қимыл, ынтымақтастық, бірлесе әрекет ету, өзара түсіністік таныту мәселелерін өзектендіретін жаһандық әлеуметтік-мәдени және ақпараттық-коммуникациялық өзгерістер орын алуда. Осыған орай әрине білім беру жүйесі де өзгеруде, атап айтқанда білім беруді ізгілендіру, цифрлық трансформация, тұлғаға қойылатын жаңа талаптар және білім беру үрдісіндегі педагогтердің рөлі болып табылады.
Мемлекет басшысы Қ. Тоқаевтың тапсырмасы бойынша қабылданған білім мен ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған жаңа мемлекеттік заңында айтылған. Онда білім мен ғылымның бәсекелестік қабілеттілігін арттыруға, тұрақты өсу үшін адами капиталды дамытуға жоғарғы оқу орындардың мақсаты әлемдік талаптарға сай мобильді, жаңаны қабылдауға бейім, креативті, сыни ойлай алатын, коммуникативті кәсіби құзыретті жеке тұлғаны қалыптастыру болып отыр[1].
Қазақстан Республикасының Жоғары білім беру жүйесінде білім беруді цифрландыруды дамыту процесі «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын қабылдауына байланысты белсенді жүзеге асырылуда. Қазіргі заманғы мұғалім жаңа цифрлық білім беру ортасы аясында коммуникациялық технологияларды қолдануды және коммуникативтік дағдыларды жүзеге асыруды көздейтін жаңа жағдайларда жұмыс жасауға дайын және қабілетті болуы тиіс. Цифрлық технологиялар жаңа мүмкіндіктер ашып қана қоймай, оқу үрдісіне қосымша талаптар қойып отыр, білім беруді ұйымдастырудың және әдістемелік және коммуникативтік тұрғыдан дамытудың жаңа жолдарын іздестіруді, мұғалімнің жаңа технологияларды меңгеруін талап етеді[2].
Дәстүрлі білім беру ортасының коммуникативтік ресурстар цифрлық ортадағы икемді сызықтық емес коммуникация түрлерімен толықтырылған, мұнда студенттің рөлі айтарлықтай артады. Оқытушы мен студенттің өзара әрекеттесуінің параметрлері өзгерді. Сондықтан педагог-психологтың коммуникативтік мәдениетін жетілдіру бүгінгі таңда жаратылыстану-ғылыми, әлеуметтік-гуманитарлық және техникалық пәндерді меңгерту саласының маңызды ғылыми мәселесі болып табылады.
Психологиялық-педагогикалық ғылым саласында коммуникативті мәдениетті қалыптастырудың философиялық-әдіснамалық аспектісі Г.В. Мұхаметзянова, В.Т. Лисовский, В.А. Разумный, В.Н. Шубкин, А.Г. Харчевтің еңбектерінде қарастырылса, коммуникативті мәдениеттің қалыптасуының әлеуметтік-психологиялық аспектісі А.А. Бодалев, А.Н. Леонтьев, Б. Ф. Ломов, М. И. Лисина, К. Ш. Ханин және басқалардың зерттеулерінде көрініс тапты. Адамгершілік сана мен ізгілікке негізделген қарым-қатынастың байланысын М.С. Каган, И.С. Кон, М.И. Лисина өз еңбектерінде қарастырды[3].
Ғалымдар О.А. Конопкин, Ю.А. Миславский, А.В. Мудриктің еңбектерінде жеке тұлғаның дамуы мен оның өзін-өзі реттеуі, тәрбиелеуі арақатынасына арналған. Оқытушыларды педагогикалық қарым-қатынасқа дайындау мәселесі Л.А.Аухадеева, К.Н. Волкова, В.Ф. Габдулхаков, В.С. Грехнев, Е.Н. Ильин, В.Г. Казан, И.А. Колесникова және т. б. еңбектерінде қарастырылса, қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың әртүрлі әдістерін Ф. Г. Мұхаметзянова, Р. К. Бикмухаметов, Н. Д. Шилова ұсынды. Ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетінің мәселелерін Г.И. Гусейнов, К.М. Мамедов, Ф.Г. Мұхаметзянова және т. б. қарастырды[3].
Қазіргі уақытта педагог-психологтардың коммуникативті мәдениетін қалыптастырудың педагогикалық жағдайларын анықтау үшін жаңа буынның цифрлық білімдік ортада өзін жүзеге асыруына байланысты зерттеулер жүргізудің объективті қажеттілігі бар екені анық.
Осылайша, ғылыми әдебиеттер мен нақты педагогикалық практиканы талдау негізінде бірқатар қарама-қайшылықтар анықталды:
- болашақ педагог-психологтардың коммуникативті мәдениетін мақсатты түрде қалыптастырудағы білім беру практикасының әлеуметтік қажеттілігі мен объективті қажеттілігі мен жаңа цифрлық білімдік ортада білім беру стандартының ерекшеліктерін ескере отырып, осы мәселенің теориялық және әдіснамалық дамуының жеткіліксіз болуы.
- бір жағынан педагогикалық бейіндегі педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыру қажеттілігі және екінші жағынан, жаңа буын цифрлық білім беру стандартының ерекшеліктерін ескере отырып, оны қалыптастырудың ғылыми негізделген педагогикалық жағдайларының болмауы.
Аталған қарама-қайшылықтар цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыру стандартын іске асыру барысында болашақ мұғалімдердің коммуникативті мәдениетін қалыптастырудың педагогикалық шарттарын зерттеу мәселесін тудырды.
Мәселенің өзектілігі мен қарама-қайшылығын ескере отырып диссертациялық зерттеу тақырыбын «Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыру»,- деп таңдауымызға себеп болды.
Зерттеу мақсаты: цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыруды теориялық және тәжірибелік зерттеу.
Зерттеу міндеттері:
-
Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың теориялық негіздерін қарастыру; -
Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың тиімді жолдары мен шарттарын қарастыру; -
Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың тәжірибелік жұмысын жасау.
Зерттеу әдістері: Цифрлық білімдік ортада коммуникативтік мәдениетіні сипаттау мақсатында зерттеу әдісі қолданылды, сонымен қатар теориялық зерттеулерді талдау жүзеге асырылды. Тәжірибе барысында бақылау жүргізу және диагностикалау әдістері қолданылды. Даярланған материалдар аясында тәжірибелік жұмыстар жүргізіліп, аталған жұмыстарға талдау жасалды.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың тәжірибелік жұмысы жасалынады.
Зерттеу жұмысының теориялық мәні: зерттеудің теориялық негізін шетелдік және отандық ғалымдардың зерттеулері, философиялық, педагогикалық, психологиялық еңбектері құрайды.
Зерттеу жұмысының практикалық мәнділігі: бұл зерттеуде цифрлік білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастыруды негіздейді.
Диссертация жұмысының құрылымы: диссертация жұмысының құрылымы кіріспе, екі бөлімнен, қорытынды және қолданылған әдебиеттерден тұрады.
1 Цифрлық білімдік ортада болашақ педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениетін қалыптастырудың теориялық негіздері
1.1 Педагог-психологтардың коммуникативтік мәдениеті зерттеу көрінісі
«Мәдениет» сөзі көбінесе әртүрлі халықтардың белгілі бір тарихи дәуірлердегі өмірінің белгілі бір саласын, қоғамның, адамдар тобының немесе тарихи кезеңнің өмір сүру тәсілінің немесе өмір сүру салтының ерекшеліктерін, жекелеген әлеуметтік топтардың немесе қызмет салаларының өмірлік жолын сипаттау үшін қолданылады. Бірақ бұл терминді әркім өзінше түсінеді. Кей адамдар үшін мәдениет - үйреншікті мінез-құлық болса, басқалар үшін бұл мінез-құлық емес, оның абстракциясы болып табылады.
Бүгінгі таңда мәдениет ұғымы діни, ғылыми-техникалық, саяси, экономикалық, физикалық, құқықтық және көркемдік салалары ерекшеленетін екінші сипаттағы әлем ретінде түсініледі. Мәдениеттің сипаттамалық, тарихи, нормативтік, әлеуметтік-психологиялық, генетикалық анықтамалары бар. «Мәдениет» ұғымының біртұтас анықтамасын әзірлеу жолында зерттеушілер үшін басты кедергі мәдени құбылыстардың тұрақты көптігі мен көп өлшемділігі болып табылады. Бұл салаларды фрагментарлық қарастыру мәдениет теориясының дамуын тұйыққа тірейді.
Керісінше, мәдениет ұғымы жүйесінің мәні осы салалардың әрқайсысының болуының қажеттілігін де, тұтастай алғанда бүкіл жүйенің құрылымын да анықтайтын барлық мәдени құбылыстардың интеграциялық қасиетін анықтау мәдени құбылыстарды ашудың кілті бола алады. Мәдениетті жүйе ретінде зерттеу бүгінгі таңда мәдениет құбылыстарының тұтастығын зерттеудің белгілі бір тенденцияларын ашатын бірқатар нәтижелер берді.
Мәдениетті біртұтас және өзін-өзі реттейтін жүйе ретінде қарастырған Л.А.Уайт мәдениет ғылымында жүйелі тәсілді алғашқылардың бірі болып қолданған деген пікір бар. Мәдениет, Л.А.Уайттың ұстанымы бойынша, қозғалысы энергияны тұтыну және басқару арқылы анықталатын динамикалық энергетикалық жүйе.
Л.Уайттың мәдениеттің энергетикалық теориясының маңызды ережелерінің бірі мәдениет жүйесінің Әлеммен энергетикалық диалогқа қатысуы туралы тезисі болып табылады. Әлемнің тұйық жүйесінде термодинамика заңдары басым, оған сәйкес энергия кеңістікте біркелкі дисперсияға ұмтылады, ал Әлемнің құрылымы энтропияның ұлғаюымен қатар жеңілдетуге бейім және шекті жағдайда тепе-теңдік күйі, бұл ғаламның термиялық өлімін білдіреді.
Ғаламның ауқымында көрінетін мәдениет адамға және оның өнімді қабілетіне тәуелділік сапасын жоғалтуы мүмкін. Мәдениет - бұл адам бұйырмаған заңдар бойынша өмір сүретін жүйе. Л.А.Уайт өз еңбектерінде мынаны көрсетеді: «...адамдар мәдени құбылыстардың өмір сүруі үшін қажет, бірақ олардың эволюциясы мен вариациясын түсіндіруде қажет емес». . Уайт Л.А. Избранное: Наука о культуре [Текст] / Лесли Уайт ; перевод с англ. – М. : РОССПЭН, 2004. – 960 с.
Мәдениет дегеніміз бірден түсіну қиын ұғым, өйткені ол адам қызметінің әртүрлі салаларымен байланысты. Сондықтан да әр түрлі мағынада түсіндіріледі. «Мәдениет» ұғымы әртүрлі көзқарастардан, мысалы, социологиялық тұрғыдан белгілі бір функцияларды орындайтын әлеуметтік өмірдің бөлігі ретінде қарастырылса, антропологиялық салада адам қызметінің түрі ретінде), ал философияда мәдениет адамның болмысына қатысты ұғым ретінде, яғни жеке тұлға мен қоғам қағидаларының ұштасуы кезінде пайда болатын құбылыс ретінде түсіндіріледі. Қазіргі кездегі бірқатар зерттеулерде «коммуникация» ұғымы екі немесе одан да көп адамдар арасында мағыналық мәні бар ақпарат алмасу үрдісін білдіреді.
Мәдениет – бұл оның тасымалдаушыларының ойлауында, идеяларында және мінез-құлық ерекшеліктерінде көрінетін белгілі бір қоғамның құндылықтар, нормалар мен символдар жүйесінің қосындысы. Сонымен қатар когнитивті антропологияның өкілдері мәдениетті білім жиынтығы ретінде, яғни мәдениетті тасымалдаушылардың санасында бар материалдық емес бірдеңе ретінде көреді.