ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 08.11.2023
Просмотров: 95
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
2. Төмендегі үлгі бойынша зат есімдерге талдау жаса.
сұрақтары мағынасына қарай құрамына қарай тұлғасына қарай зат есім жасай
тын жұрнақ
тар зат есім жасай
тын жұрнақ
тарға мысал келтір
Мысал келтір
І деңгей
«Табиғат –біздің екінші анамыз» тақырыбына ойтолғау жаз.
ІІІ деңгей
1. Деректі және дерексіз зат есімдерге мысал келтір.
2. Сызбаға қарап, көптік жалғауларының жалғану тәртібін айт.
№ зат есім -лар -лер -дар -дер -тар -тер
1 бала +
2
3
4
3. Мақал – мәтелдің жалғасын жазып, зат есімнің астын сыз.
а) Ерді намыс өлтірер, ....................... .
ә) Дос жылатып айтады, .................... .
б) Әке көрген оқ жонар, .................... .
ІІ деңгей
1. Парталас көршіңе мінездеме бер. Ішінде дерексіз зат есімдер болсын.
2. Қазақстандағы күрделі зат есімдерге жататын жер- су, қала аттарын жаз.
І деңгей
«Менің ауылым» тақырыбына шағын шығарма немесе өлең жаз.
Ішінде жалқы есім болсын.
ІІІ деңгей
1. Зат есімдерді тауып, астын сыз.
а) Шешен кісі сөз бастар, адал кісі ел бастар. (Жамбыл.)
ә) Өмір озады, ажар тозады. (М. Әуезов.)
б) Шын жақсыда тарлық жоқ, әділ сөзде зорлық жоқ.(Сүйінбай.)
2. Қарамен жазылған сөздердің мағынасын түсіндір.
Қонақжайлық белгісі
Сырттан келген мейманға
Сәлем беріп, қол алсаң, -
Бірінші еткен құрметің.
«Түсіңіз» деп түс беріп,
Шылбырына оралсаң,-
Екінші еткен қызметің.
Есік ашып еңгізіп,
Көрпе төсеп құп алсаң,-
Үшінші еткен құрметің.
( «Шешендік сөздер» кітабынан 142-б.)
3. Дара және күрделі зат есімдерге мысал келтір.
ІІ деңгей
1. Мақал – мәтелдерді жалғастырып, зат есімдерді тап, олардың жасалу жолына қарай талда.
а) ... дұшпан, .... дос, ақылыңа ... қос.
ә) ... – кеме, ... – теңіз.
б) Ұлдың ұяты - ...., қыздың ұяты - .... .
2. Кестені толтыр.
жақ Жіктік жалғаулар
дауыстыдан кейін дауыссыздан кейін
жекеше көпше жекеше көпше
І жақ
ІІ жақ
сыпайы түрі
ІІІ жақ
І деңгей
«Мен зат есіммін» атты тақырыпқа эссе жаз.
Сын есім
ІІІ деңгей
1. Сөз төркініне көңіл бөл. Сын есім болса, оның жасалу жолын айт.
а) Адал дос алтыннан қымбат.
ә) Ақылды қасыңнан қорықпа,
Жарымес досыңнан қорық.
б) Ақ пейіл болсаң, ас жерсің,
Тәкаппар болсаң тас жерсің.
2. Төмендегі сын есімесімдерге жақша ішіндегі зат есімдердің лайықтысын тіркеп жаз.
Өнерпаз (сөйлем) Басыңқы (суретші)
Түйінді (шапан) Әуесқой (ой)
Жасанды (бала) Таңдаулы (адам)
Сөзшең (гүл)
3. Төмендегі сын есімдердің антонимдік жұбын тап.
Ащы, биік, бойшаң, жуас, әдемі, ақ, жасанды, ақылы.
ІІ деңгей
1. Төмендегі сын есімдерді сапалық, қатыстық түрін ажыратып жаз.
Қызыл, әдемі, ажарлы, орманды, тәтті, келбетті, жақын, тату, көк ала, білгіш, кем, күзгі.
2. Кестені толтыр.
Сұрақтары
Мағынасына қарай түрлері (мысал келтір) 1.
2.
Сын есім тудыратын жұрнақтар
Сын есімнің шырайлар атауы
(жасалу жолдары және мысал келтір)
Сын есімнің сөйлемдегі қызметі
І деңгей
« Алтын күз» деген тақырыпқа сын есімдерді қатыстырып мәтін құра.
Сан есім
ІІІ деңгей
1. Сан есім дегеніміз не?
2. Цифрмен жазылған сан есімдерді жазумен жазып, дара, күрделісін ажырат.
1, 12, 0, 5, 100, 1001, 525, 40, 896.
3. Берілген сан есімдерге сөйлем құра.
30 қазан, 10- сынып, 8 наурыз, 61- үй.
ІІ деңгей
1. Сан есімнің түрленуі туралы айт және мысалдар келтір.
Сан есімнің түрлері 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Жұрнақтары
Мысалы
2. Сан есім мағыналық түрлеріне қарай нешеге бөлінеді? Қарамен жазылған сан есімдердің мағыналық түрін анықтап, құрамына қарай талда.
Жеті байлық
Әуелі байлық – денсаулық,
Екінші байлық – еркіндік.
Үшінші байлық- тіл байлық,
Төртінші байлық – қайрат –күш,
Бесінші байлық – ақ жаулық,
Алтыншы байлық – балаңыз,
Жетінші байлық – жүз саулық.
(Халық даналығы.)
І деңгей
« Менің сыныбым» тақырыбында сан есімдерді қатыстырып мәтін құрастыр.
ІІІ деңгей
1. Сан есімнің сын есімнен айырмашылығы неде? Мысал келтір.
2. Дара есімдерді бір бөлек, күрделі сан есімдерді бір бөлек жаз.
Бір, он екі, тоқсан, он бес, төрт, екі жүз елу, мың, қырық, жиырма үш.
3. Төмендегі сан есімдерді цифрмен жаз.
Он бес, екінші мектеп, бес, жүздей, бес- бестен, отызыншы қазан.
ІІ деңгей
1. Төмендегі мақал – мәтелдерді оқып түсін. Сан есім кездессе, сөйлемнің қандай мүшесі екенін және жасалу жолын айт.
Екі сегіз – он алты.
Екі жақсы ерікпес,
Екі жаман бірікпес.
Үйде бір күн ұрыс болса,
Қырық күн ырыс кетеді.
(«Ақылдың көзі» кітабынан.)
2. Сан есімдердің мағыналық түрлерін қатыстырып, «Математика сабағында» тақырыбына мәтін құра және сан есімдерге толық талдау жаса.
І деңгей
«Ұлық болсаң кішік бол» деген тақырыпқа өз пікіріңді жаз.
Есімдік
ІІІ деңгей
1. Есімдік туралы айтып, мысал келтір.
2. Жырдан есімдіктерді тап.
Туған ел
Туған жер қандай көркем мөлдіреген,
Желегі жермен бірге желбіреген.
Аралап күндіз – түні жүрсем - дағы,
Тыншымай ет жүрегім елжіреген.
Ыстық – ау бүлдіргенді өзендерің,
Саянда сайрап өскен өрендерің.
Мен едім соның бірі – қарыздармын,
Әлі де аз сіңірген өз еңбегін.
Қашан да қарыздармын, елім, саған,
Анамсың алыс жүрсем көп аңсаған.
Жүректің арнап ыстық махаббатын,
Туған ел, берерім көп менің саған.
(М. Ниязбеков.)
3. Жіктеу, сұрау, сілтеу есімдіктерін жазып, сөйлем құра.
ІІ деңгей
1. Кестені толтырып, есімдіктердің емлесі туралы айт.
Есімдіктің түрлері
2. Көп нүктенің орнына тиісті есімдікті қой, мағынасын аш.
а)..... елінде сұлтан болғанша, .. еліңде ұлтан бол.
ә) .... ор қазба - ... түсерсің.
б) Жақсы ... басынан көреді, жаман жолдасынан көреді.
І деңгей
«Туған жер – алтын бесігім» атты шағын шығарма жаз.
Етістік
ІІІ деңгей
1. Етістік туралы түсінік бер.
2. Өлеңді мәнерлеп оқы. Қимыл, іс- әрекетті білдіретін сөздерді тауып, оларға сұрақ қой.
Өмір заңы –дананы дана табар,
Қайдан тапсын дананы аласалар.
Абайды Мұхтар тауып, Мұхтарды Абай,
Халқын да даңқты етпек және солар.
Ұрпағын көп жаңарту ұшқыны дәл,
Қырындай көк жүзінде ұшып бұлар.
Қазақ деген бақытты ел жер бетінде,
Абай, Жамбыл, Мұхтардай үш шыңы бар.
( Ә. Дастанұлы.)
3. Етістіктің қанша ерекше түрі бар? Мысал келтір.
ІІ деңгей
1. Кестені толтыр.
Сұрақтары
Құрамына қарай
Тұлғасына қарай
Мағынасына қарай түрлері және мысал келтір
Сөйлемдегі қызметі
2. Сөйлемдегі етістіктерді тауып, қызметін анықта.
Қарабет болып қашқанша, қайрат көрсетіп өлген артық. (Б. Момышұлы)
Не мен жатырқаған шығармын, не сен өзгерген шығарсың.(С. Мұқанов)
І деңгей
Теледидардан көрсетілетін бағдарламалар туралы пікір жазып, ішіндегі
етістіктердің астын сыз.
ІІІ деңгей
1. Түсініп оқы. Көсемшелердің төмендегі жұрнақтарына мысал жаз.
- ғалы, - гелі, -қалы, -келі.
Жігіттерге
Ғибрат ал жақсылықтан жақын жүріп,
Аулақ қаш жамандықтан сырттан шеттей.
Орынсыз батырлыққа арандама,
Әр істің мазмұнына көзің жетпей.
Жігіттер, мұнан ғибрат алмай болмас,
Адамға бірлік керек, болса жолдас.
Бірінің айтқанына бірі көнбей,
Істеген бәтуасыз ісің оңбас....
(М.Дулатов.)
2. Етістіктің есімдерден қандай айырмашылығы бар? Мысал келтір.
3. Төмендегі етістіктерден сөйлем құра.
Келе жатыр, сөйледі, жазда ойнап жүр, айтты.
ІІ деңгей
1. Көсемшенің түрленуі туралы айтып, оны мысалдармен дәлелде.
2. Кестені толтыр.
етістік
тер негізгі етістік туынды етіс
тік дара етіс
тік күр
делі етіс
тік болым
ды етістік болымсыз етістік салт етіс
тік сабақ
ты етістік
І деңгей
Бірлік, ынтымақ туралы қандай тақпақ, ән, өлең, мақал – мәтел білесің?
Есімше
ІІІ деңгей
1. Есімше туралы түсіндір және мысал жаз.
2. Бірде есім сөздің, бірде етістіктің қызметінде қолданатын етістіктің түрін айт.
3. Төмендегі есімшелерді жекеше, көпше түрде жікте.
Сөйлеген, тұрған, ойнатқан, тігер.
ІІ деңгей
1. Кестені толтыр.
Есімшенің жасалуы (жұрнақтары, мысал )
2. Мақалдан есімшелерді тауып, қай сөз табының қызметін атқарып тұрғанын түсіндір.
Еңкейгенге еңкей,
Басың жерге жеткенше.
Шалқайғанға шалқай,
Төбең көкке жеткенше.
І деңгей
«Ұрлық түбі – қорлық» деген тақырыпта сыбайлас жемқорлыққа байланысты өз пікірің.
Көсемше
ІІІ деңгей
1. Бірде етістіктің, бірде үстеудің қызметін атқаратын етістіктің ерекше түрін айт.
2. Есімше мен көсемшенің ұқсастығы мен айырмашылығын айтып, мысалдар келтір.
3. Көсемшенің жұрнақтарына мысалдар жаз.
ІІ деңгей
1. Өлеңнің жалғасын жазып, көсемшелерді түрленуі мен қызметіне қарай талда.
Ғылым таппай мақтанба,
Орын таппай баптанба,
Құмарланып шаттанба,
Ойнап босқа күлуге.
Бес нәрседен қашық бол,
Бес нәрсеге асық бол ....
2. Кестені толтыр.
Көсемшенің жасалуы (жұрнақтары, мысал )
І деңгей
«Алманың атасы – Алматы» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.
Тұйық етістік
ІІІ деңгей
1. Есімдерше түрленіп, шақпен де, жақпен де байланысты болмайтын етістіктің түрі қандай етістік?
2. Төмендегі тұйық етістікті септе.
Бару, күлу, сезу, жүру, табу.
3. Сөйлемдерден тұйық етістіктерді тауып, астын сыз.
Сүлекең мақтана салудан бұрын да құр алақан емес еді. (Х. Есенжанов)
Мен өтірік айту дегенді, көзге күлімдеу дегенді, біреуге жарамсақтану
дегенді білмеймін. ( Х. Есенжанов.)
ІІ деңгей
1. Тұйық етістіктің емлесіне мысалдар жаз және төмендегі сөздердің қатесін тауып, дұрысын жазып, себебін түсіндір.
Жабыу, сөгіу, төгіу, қайтыу, батыу.
2. Тұйық етістіктен жасалған тұрақты 10 сөз тіркесін жаз.
Үлгі: Шайдай ашылу, удай ашу, сорпадай сорғалау
І деңгей
Шешуінде тұйық етістік болатын жұмбақ шығар.
ІІІ деңгей
1. Тұйық етістік дегеніміз не? Мысал келтір.
2. Тұйық етістіктің есімше, көсемшеден айырмашылығы.
3. Төмендегі сөздерден тұйық етістік жаса.
Ал, қал, тал, жүз, түс, таң, тұр, кір, сөйле.
ІІ деңгей
1. Тұйық етістіктің жасалу жолын түсіндіріп мысал жаз, жұрнағын дефис арқылы көрсет.
2. Төмендегі жұмбақтардан тұйық етістіктерді тап.
а) Жазудан бір жалықпаған,
Жаза – жаза арықтаған.
ә)Ұшып жүру үшін де
Жаралған бұл мүсін бе?
Сезімталы осы мал
Төрт түліктің ішінде.
Бұл не?
І деңгей
« Ел іші – алтын бесік» деген тақырыпқа ойтолғау жаз.
Үстеу
ІІІ деңгей
1. Үстеу туралы айт және мысал жаз.
2. Мәтіннен үстеулерді тауып, мағынасын түрлеріне қарай ажырат.
Түн ортасы ауа жел бәсендеп, бұлт ыдырай бастады. Әр жерден әлденемен шұғылданып ербендеген кісі. Сол бір тұста күбірлескен екі адамның сыбыры естілді, біз ілгері жүріп кеттік. (С. Мұқанов)
3. Төмендегі үстеулерді қатыстыра отырып, сөйлем құра және осы үстеулерді құрамына қарай ажырат.
Биыл, былтыр, бүрсігүні, қыстыгүні, қолма – қол, қаннен қаперсіз, тым, дәл, өте.
ІІ деңгей
1. Кестені толтыр. Үстеудің мағыналық түрлері