ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 18.11.2021
Просмотров: 5545
Скачиваний: 10
516
туа біткен және жүре пайда болған жүрек қақпақшаларының
кемістіктері, миокардиопатиялар кездерінде байқалады;
●
тораптық (атриовентрикулалық) ырғақ
жүрекшелер мен
қарыншалар аралық торапта пайда болатын серпіндерден
дамитын ырғақ. Бұл кезде микробтардың уыттарының, химиялық
улы
заттардың,
гипоксиянын,
некроздың
әсерлерінен
синустық-жүрекшелік торапта серпін мүлде пайда болмайды
немесе өте сирек пайда болады. Сондықтан жүректің
автоматизмдік қасиетін атриовентрикулалық торабы өзіне
алады. Бұл тораптың жоғарғы жағында пайда болатын
серпіндердің жиілігі төменгі бөліктеріндегілерге қарағанда
жиірек болады, және жиырылу жиілігі минөтіне 60-40 рет
мөлшерінде байқалады;
●
қарынша ішілік (идиовентрикулалық) ырғақ.
Синустық-
жүрекшелік және атриовентрикулалық тораптарда серпін пайда
болуы
әлсірегенде
жүректің
автоматизмдік
қасиеті
қарыншаларға ауысады. Бұл кезде серпін қарынша аралық
перденің жоғарғы бөлігінде Гис шоғында, Гис аяқшаларында
пайда болады және жүректің жиырылу жиілігі минөтіне 30-10
реттен аспайды, сөйтіп ауыр қанайналым жеткіліксіздігіне
әкеледі.
Шүріппелік белсенділік артып кетуі.
Шүріппелік (триггерлік) белсенділік – деп жүрек ет
жасушаларында серпін туындауын «оталдыратын» немесе соған
бастама беретін күшті айтады. . Бұл кездерде жүрек етінде
және өткізгіш жүйелердің төменгі бөліктерінде серпін
туындататын қосымша қозу ошақтары пайда болады. Бұл
ошақтар әдеттен тыс жерлерде орналасқан немесе эктопиялық
ошақтар деп аталынады және олардың белсенділігі синустық-
жүрекшелік тораптың белсенділігінен әлдеқайда жоғары болып
кетеді. Оларда өз бетінше диастолалық деполяризация дамуы
немесе серпін туындауының артуы шекті қозу потенциалының
– 60 мВ-тан азаюымен және жасуша мембраналарында иондық
каналдардың қызметтері өзгерістерінен болады Шүріппелік
белсенділік
кардиомиоциттердің
мембранасының
деполяризациясынан
кейін
ерте
немесе
кеш
дамуымен
байланысты болады. Деполяризация ерте пайда болуынан
экстрасистолия, кеш пайда болуынан тахикардия дамиды. Ерте
дамитын
деполяризацияға
гипоксия,
ишемия,
катехоламиндердің
көбеюі,
жасуша
мембраналарындағы
рецепторлардың қызмет атқарулырының өзгерістері әкеледі.
Кеш
дамитын
деполяризацияның
даму
тетіктерінде
кардиомиоциттердің іштерінде Са
2+
-иондары көбеюінің маңызы
зор.
Сондықтан
шүріппелік
белсенділіктен
дамитын
тахикардиялардың даму жолдарында шабан Са
2+
-каналдарының
517
әсерленуінен пайда болатын әрекет ету потенциалдары
маңызды орын алады – деп есептеледі. Осыдан бұл
тахикардияларды емдеуде осы каналдардың тежегіштері немесе
Са
2+
- иондарының антагонистері (изоптин т.б.) нәтижелі
пайдаланылады.
Шүріппелік
белсенділік
жүректің
айқұлағында
(синустық-жүрекшелік
тораптың
төменгі
бөлігінде),
жүрекшелерде,
жүрекше-қарынша
аралық
торапта
және
қарыншаларда орналасуы мүмкін. Сондықтан тахикардияларды
қарынша үстілік және қарыншалық
– деп ажыратады.
Эктопиялық ошақ біреу немесе бірнешеу болулары ықтимал.
Егер
бір
эктопиялық
ошақ
болса
жиі
жекелеген
экстрасистолалар дамиды.
Экстрасистола
—
эктопиялық
ошақта
пайда
болған
серпіндердің әсерлерінен түтас жүректің немесе оның жеке
бөліктерінің кезектен тыс, мезгілсіз жиырылуы.
Жүректің кезектен тыс, мезгілсіз жиырылуының бірінен
соң бірі екіден астам қайталануын
экстрасистолия
дейді.
Экстрасистолия
дамуына
жүректің
ет
талшықтары
жасушаларындағы иондық балансты бұзатын қандай да болмасын
зат алмасуларының өзгерістері әкеледі. Бұндай өзгерістер
жүйкелік-сұйықтық реттелудің бұзылыстарында және миокардта
гипоксия, ишемия, некроз, дистрофия, склероз, қабыну
кездерінде пайда болады.
Экстрасистолия даму патогенезінде жүрек етінде әсер
ету потенциалы және серпіндерге жауап қайтару қабілеті
бойынша әртүрлі жасушалардың қатар орналасуы маңызды орын
алады. Бұл кезде бір жасушалар толық қозымсыз (толық
рефрактерлік),
екіншілері
салыстырмалы
қозымсыз,
үшіншілері
қозымды
кезеңдерде
болады.
Рефрактерлік
кезеңнен ерте шыққан ет талшықтарының қозуы олардың
кезектен тыс, мезгілінен бұрын жиырылуына әкеледі.
Эктопиялық ошақтың орналасқан жеріне қарай синустық,
жүрекшелік,
атриовентрикулалық,
сол
қарыншалық,
оң
қарыншалық
және
қарынша
аралық
экстрасистолияларды
ажыратады.
Синустық экстрасистолия
— эктопиялық ошақтың синустық-
жүрекшелік торабтың шеткері жасушаларында орналасуынан
дамиды. ЭКГ-да жүрекше мен қарыншалар кешендерінің
өзгерісі болмайды, тек жүректің кезексіз жиырылғанында
диастолалық үзілістің ұзақтығы қысқарады да, Т - Р -
өркештерінің аралығы жақындайды. Бұл кезде диастоланың
қысқаруынан қарыншалар қанға толып үлгермегендіктен аз
қанмен жиырылады да, экстрасистола кезінде тамырдың соғу
толқыны бәсеңдейді.
Жүрекшелік
экстрасистолия
эктопиялық
ошақ
518
жүрекшелердің әртүрлі бөліктерінде орналасуынан дамиды.
ЭКГ-да Р-өркешінің өзгерістерімен көрінеді. Ол, ошақтың
орналасқан жеріне қарай, қалыптыдан ұзарған, екі бағытта
бағытталған, немесе теріс түрде болуы мүмкін. Бұл кезде
QRST
кешені
өзгермейді,
бірақ
жүректің
кезексіз
жиырылуынан кейін диастолалық үзіліс біршама ұзарады. Бұны
жартылай икемделістік үзіліс
деп атайды. Жүрекшелердегі
қосымша ошақта пайда болған серпін екі бағытта қозғалады.
Бірінші бағыт қалыпты өткізгіш жүйемен жүрек ұшына қарай
қозғалып жүректің кезектен тыс жиырылуына әкеледі. Сонымен
бірге серпін кері бағытта қозғалып синустық-жүрекшелік
тораптағы қалыпты кезекті серпінді жояды. Сондықтан келесі
кезекті серпіннің әсерінен дамитын жүрек жиырылуы біршама
кешігіп дамиды.
Атрио-вентрикулалық
экстрасистолия
қосымша
қозу
ошағының жүрекше-қарынша аралық торапта орналасуынан
дамиды. Егер эктопиялық ошақ бұл тораптың жоғарғы немесе
ортаңғы бөліктерінде орналасса, онда бұл ошақта пайда
болған серпін екі бағытта (қарыншаларға қарай және
жүрекшелерге
қарай)
тарайды.
Бұл
кезде
серпіннің
жүрекшелерге қарай кері бағытта тарауынан ЭКГ-да теріс Р-
өркеші тіркеледі және бұл теріс Р-өркеші қарыншалардың QRS
кешенімен бірігіп кетуі мүмкін. Экстрасистоладан кейін
диастолалық үзіліс біршама ұзарады. Кейде экстрасистола
жүрекшелер мен қарыншалар бір мезгілде жиырылуымен
қабаттасады.
Егер эктопиялық ошақ атриовентрикулалық тораптың
төменгі бөлігінде орналасса, онда экстрасистоладан кейін
екі қалыпты диастолалық үзілістің ұзақтығына тең
толық
икемделістік үзіліс
байқалады.
Қарыншалық
экстрасистолия
қосымша
қозу
ошағы
қарыншалардың қабырғаларында орналасуынан дамиды. Бұл
ошақта пайда болған серпін тек қарыншаларға ғана тарайды
да, жүрекшелерге қарай атриовентрикулалық тораптан кері
бағытта
өткізілмейді.
Қосымша
ошақта
пайда
болған
қарыншалардың
кезектен
тыс
жиырылуынан
олар
толық
рефрактерлік (қозымсыздық) фазаға ілінеді. Бұл кезде
қарыншалар
синустық-жүрекшелік
торапта
пайда
болған
қалыпты кезекті серпінге жауап қайтармайды. Сондықтан
экстрасистоладан кейін қалыпты екі диастоланың ұзақтығына
тең икемделістік үзіліс пайда болады. Егер жүрек
жиырылулары тым сирек болса, онда жүрек еті кезекті серпін
келіп түскенше рефрактерлік жағдайдан шығып үлгереді де,
икемделістік үзіліс байқалмайды. Қарынша қабырғаларындағы
эктопиялық ошақтан серпін әрі жүрек ұшына қарай, әрі
жүрекше-қарынша аралық торапқа қарай бағытталуынан ЭКГ-да
519
QRS кешенінің бейнесі қатты өзгереді. (-сурет).
- сурет. Қарыншалық экстрасистолия және Гис шоғы
аяқшасының бөгеті.
Жекеленген экстрасистолалар қанайналымға елеулі әсер
етпейді. Егер қалыпты жүрек ырғағы экстрасистолалардың
белгілі тәртібімен араласса, ондай аритмияны
аллоритмия
деп атайды. Бұл кезде экстрасистола жүректің әрбір екінші
жиырылуына (бигеминия), үшінші жиырылуына (тригеминия)
немесе төртінші жиырылуына (квадригеминия) дөп келеді (-
сурет).
- сурет. Қарыншалардың экстрасистолиясы.
а.
–
бигеминия,
б,
в.
–
тригеминия,
г.
–
квадригеминия.
Ұстамалы тахикардия.
Қалыпты
номотоптық
ырғақты
толық
жоятын
экстрасистолалардың
топтарының
пайда
болуы
ұстамалы
520
тахикардия дамуына әкеледі. Бұл кезде жүрек соғуы аяқ
астынан ұстамалы түрде минөтіне 140-250 ретке дейін жетеді
және оның ұстамалары бірнеше секундтан бірнеше минөт,
сағаттарға дейін созылады да, аяқ астынан тоқтап, артынан
жүректің қалыпты ырғағы пайда болады.
Жиі ұстамалы тахикардия жүрекшелерде дамиды. Бұл кезде
серпіндердің көпшілігі атрио-вентрикулалық торап бойынша
қарыншаларға өтпейді. Сондықтан қарыншалардың жиырылыстары
жүрекшелерге қарағанда біршама сирек болады.
Қарыншалардың
ұстамалы
тахикардиясы
біршама
ауыр
өтеді.
Ұстамалы тахикардия миокардтың ишемиясы, кардиосклероз
кездерінде жиі дамиды және ол жүрек аритмияларының ауыр
түрлеріне жатады. Тахикардияның ұстамалары кездерінде
жүрек соққылық және минөттік қан көлемі азаяды да, шеткері
ағзалардың қанмен қамтамасыз етілуі төмендейді. Бұл кезде
жүрек диастоласының ұзақтығы қатты қысқарудан жүректе
энергия түзілуі азайып, энергия тапшылығы дамиды.
Өткізгіш жүйесінде серпіндердің өткізілуі
өзгерістерінен дамитын жүрек аритмиялары.
Синустық-жүрекшелік
торапта
пайда
болған
электр
серпіндері жүректің төменгі бөліктеріне өткізгіш жүйесі
арқылы өткізіледі де, оларда қозу үрдісін туындатады. Бұл
серпіндер жасуша мембраналарына әсер етіп, олар арқылы
иондардың алмасуын өзгертеді. Осының нәтижесінде әсер ету
потенциалы бір жасушадан екіншісіне, ары қарай көрші
жасушаларға өткізіліп, олардың деполяризациясы пайда
болады. Осылай электр серпіндері жүректің өткізгіш
жүйесінің жасушалары арқылы өткізіледі.
Жүректің
өткізгіш
жүйесінде
электр
серпіндері
өткізілуінің бұзылыстары:
●
кардиомиоциттерде
әрекет
ету
потенциалының
өзгерістерімен;
● жүрек ет жасушаларының қозымдылығы мен серпіндерді
өткізу уақытының өзгерістерімен, бөгеттер дамуымен;
● өткізгіштіктің бір бағытта бұзылыстарымен және қозу
толқынының қайта оралуымен (ағылш. re-entry) көрінеді.
Бөгеттер (блокада)
жиі жүректің өткізгіш жүйесі
жасушаларының бүліністерінен пайда болады. Бұл бүліністер
жүректің өткізгіш жүйесінде:
♣ ишемия, некроз дамығанда;
♣ жүрек жарақаты, қан қүйылу кездерінде;
♣ кардиосклероз дамығанда;
♣ организмнің арақпен, никотинмен улануы кездерінде