ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.11.2023
Просмотров: 183
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Әр жылдар әр республикаларда да ретоспективті кітаптар көрсеткіші шыққан.Мыс: "Книга Советского Казахстана 1917-1945","Газеты Каз ССР "1976-1985 қамтиды.
"Қазақстанынның пайдалы қазбалары"(1752-1925) А.Тоқмағамбетовтың"Революцияға"дейінгі қазақ әдебиетінің библиографиясы 1879-1914 атты библиографиялық құралдар.Бұл көрсеткіште қазақша жүз кітаптың сипаттамасы берілген.
Міржақып Дулатұлы – 1926 жылы жарық көреген « қазақ тілінде басылған кітаптар көрсеткішінің» бірінші бөлімі мен 1927 жылы шыққан 2 бөлімі жатады.
Нығмет Сәбитов – 1946 жылы қазақ және орыс тілдерінде « Аманкелді» шығармасы жарық көрген. 1950 жылы Ы. Алтынсаринның еңбегі мен ол муралы шығармаларының тізімі жарияланған.1917 жылға дейін шығыс елдерінде Әдебиеттерінің дерегін қсынатын көрсеткіш жарық көрген.1948 жылы «Қазақ әдебиетінің библиографиялық көрсеткіші» жарық көрген.1917-1939 жылдар аралығын қамтитын библиографиялық көрсеткіштің 2 бөлімін түзеп шығарған.
Сәлім Ақышев – 1949 жылы «Мичуриннің библиографиялық ғылымы туралы не оқу керек?» ұсыныс библиографиялық көрсеткіші, 1954 жылы «Егіншілік туралы не оқу керек?» , «Қазақстанның ауылшаруашылығын миханизациялау және электрлендіру» «Тың және тыңайған жерлерді игеру» атты көрсеткіштері жарық көрген.
Шора Шамғалиұлы Сарыбаев – Қ. Жұбановтың есіміне арнап «Қазақ тіл білімінің библиографиялық көрсеткіші» деген 6 томдық библиографиялық еңбегі , « Түркітану әдебиетінің библиографиясы», «Әдебиеттану ғылымының шежіресі», «Қазақ диолектологиясына арналған пайдалануға тиісті әдебиеттер» атты библиографиялық еңбектері жарық көрген.
2-сұрақ:Оқырманның библиографиялық мәдениетің қалыптастыру.
Кітапханада оқырмандарға библиографиялық білім берудінасихаттаудаң әдістері.
Оқырмандарының оқу мәдениетін арттыру халық арасында библиографиялық білімдерді насихаттау оқырмандарға библиографиялық білім беру елеулі роль атқарады.Жаңа әдебиеттерді қалай қадағалап отыру керек тақырып бойынша әдебиеттерді қалай іріктеп алу керек т.б. Осындай сұрақтарға жауап беру керек.Оқырмандарда библиографиялықбілім беруінің формалары көрнекті ауызша және баспасыз аралығы комплекті түрде болады.Ал аудиториялық саралануына байланысты:
-жеке
-топтық
-көпшілік жұмыстар болып бөлінеді.
3-сұрақ Оқулықтар және т.б бөлінуден тұрады. Жалпы типтік бөлінудің 1 ші қатары орыс алфавитінің кіші әріптерімен белгіленген. Бөлінудің 2ші , 3ші және одан кейінгі сатылары араб цифрымен белгіленді.
Мысалы: «22.1г Математика тарихы» , «28г Биология ғылымының тұтастай алғандағы тарихы» т.б
Жалпы типтік бөлінулер өзарада , сондай ақ тереториялық типтік бөлініс таблицаларының бөлінулерімен де біріктіребереді. Мысалы « 5г (2СССР-дегі медицина мен денсаулық сақтау ісінің тарихы».
№15-билет
1-сұрақ:Кітапханадағы каталогтары
ар жүйесі. Әрбір ОКЖ-да "Каталогтар мен картотекалар жүйесінің нұсқауы" болу керек.Бұл құжатта Орталық кітапханалар мен кітапхана филиалдарында қандай катологтар мен картотекалар болу керек туралы тізім (беріледі) және каталогтарды құрастыру ережелері беріледі.
Каталогтар мен картотекалардың атқаратын қызметі:Оқырмандарға кітап таңдауда,кітапхана қорының мазмұнын ашуда,қызмет көрсету жағдайын жақсатруда,уақыт үнемдеуде,оқырмандардың сұрауын тез және толық қамтамасыз етуге көмектеседі.Кітапхананың ішкі жұмыстарына пайдаланылады:библиографиялық тізім құрастыру,көпшілік-шараларды ұйымдастыру,кітап қорын толықтыру т.б. жұмыстарға.
Каталогтар мен картотекалардың түрлерінің саны: кітапхананың құрылымына,кітапхананың қорын көлеміне,қызмет көрсету профиліне,оқырмандар көлеміне байланыты болып келеді.
Каталогтар мен картотекалар жүйесіне мыналар жатады; алфавиттік және жүйелі каталогтар, пәндік каталог,электронды каталогтар,мақалалардың жүйелік картотекалары өлке тану каталогтары мен картотекалары,библиографиялық және методикалық құралдар картотекасы,көркем әдеби шығармалар аттарының картотекасы, жеке басылымдар мен материалдардың каталогтары мен картотекалары.
ОКЖ-да төменлегідей орталық каталогтар болады:
1.ОКЖ қорына тіркеу каталогы.
2.Қызмет бабына арналған,ересектер мен балалрға арналған орталық алфавиттік католог.
3. Ересектерге арналған әдебиеттердің орталық жүйелі католог.
4. Ересектер әдебиеттерінің оқырмандарға арналған орталық алфабиттік католог.
5.Өлкетану орталық жүйелік католог.
6.Ересектер мен балаларға арналған мерзімді басылымдардың жүйелі катологы.
7. Басылымдардың басқа түрлерінің орталық катологтары мен картотекасына мыналар жатады:
- каталог басылымдардың алфавит каталогы
-дыбыс жазылымдардың алфавит катологы
-диаматериалдардың алфавит катологы
-мақалалардың жүйелік картотекасы.
8. Қызмет бабына арналған орталық алфавиттік каталог.Тіркеу каталгы.
Алфавиттік каталогта библиографиялық жазулар автордың фамилиясының алфавиті бойынша орналастырылады.
Қызмет бабына арналған алфавиттік каталог анықтамалық қызмет атқарады. Ол арқылы белгілі бір автордың қандай шығармаларыкітапханада бар шағы,қанша данада, қандай бөлімдерде қанша данасы бар екені көрсетіледі.Алфавит каталогпен жаңа түскен әдебиеттер салыстырылады.
ОКЖ-ның бөлімдеріне бөлінген кітаптардың саны орталық алфавиттік тіркеу каталогындағы түскен баспа карточкалардың екінші жағында көрсетіледі.
Тіркеу каталогының құрастырылуына байланысты қызмет бабына арналған орталық алфавит каталог өз қызметі тоқтатады.
4. Орталық жүйелі каталог.
Жүйелі каталогта библиографиялық жазулар білім салаларына байланысты, яғни кітап мазмұнына байланысты ББК таблицасынаң негізінде орналасады.
Жүйелі катологтың мақсаты кітапхана қорының мазмұнын ашу, әр түрлі тақырыпта әдебиеттер туралы оқырмандарға ақпарат беру.
Кітаптарды насихаттауда, оқуға басшылық жасауда ең қажетті инструмент болып табылады.Кітапхана қызметкерлері қордың құрамын зерттеуде, қорды толықтыруда,анықтама, библиографиялық және ақпарат жұмыстарында көрме ұйымдастыру, әдебиеттерді насихаттауда, көпшілік шараларды өткізуге көмектеседі. Ашық қорда жүйелі каталогтың атқаратын ролі өте үлкен. Ол кітапхана қорының мазмұнын ашып, оқырмандардың өз бетінше кітап іздеп тауып алуына көмектеседі:
Орталық жүйелі каталог бүкіл орталық кітапхана мен кітапхана-филиалдардың қорын түгелдей ашып көрсету.Әрбір жеке басылымға жеке библиографиялық сипаттама құрастырылады. Ал жүйелі каталог үшін ең соңғы, құнды басылымы тандап алынады.
Оқырмандарға арналған орталық алфавиттік каталог.
Оқырмандарға арналған алфавиттік каталог ОКЖ-ң біріңғай қоры туралы ақпарат береді. Оқырмандар АК арқылы ОКЖ-ң қорында белгілібір кітаптың бар жоғын біледі. Ол ОК мекемесінде орналасады.
Оқырмандарға арналған алфавит каталогының қызмет бабына арналған орталық алфавит каталогтан (ерекшелігі) айырмашылығы,онда ең соңғы немесе жақсы (суреттелген, анықтама ақпараттарымен қамтылған) басылымы көрсетіледі. Каталогта негізгі сипаттамадан басқа,көмекші қосымша сипаттамалар (қос авторларға,редакторға, құрастырушыға,талдау сипаттамалары, сонымен қатар сілтеу және анықтамалық карточкалар (іздестіруді жеңілдету мақсатында) қолданылу еңгізіледі.
Карточканың екінші жағында кітаптың инвентарлық номері көрсетіледі.Кітапхана филиалдарының қойылмайды.
Өлкетану орталық жүйелі каталог.
ОКЖ-ң біріңғай қорындағы өз өлкесі туралы басылымдар мен басқа да материалдар туралы ақпарат беретін каталог. Оның басқа каталогтардан ерекшелігі. Өлкетану каталогына кітаптар,брюшралар,журнал газет мақалалары т.б. құжаттар қамтылады.
Республикалық,облыстық және жергілікті органдардың,мекемелердің материалдары (егер сол өлкеге қатысты болса), түгел толық қамтылады.
Өлкелік жүйелік каталог арнайы жіктеу таблицасы негізінде құрастырылады.
Жүйелі каталогты ұйымдастыру барысында-оған алфавиттік-пәндік көрсеткіш жасалады.
2-сұрақ:Балалар әдебиеті басылымдары,библиографиясы.
Балалар әдебиетінің баланың ойлау қабілетіне тигізер маңыздылығына келер болсақ:психологиялық,педогокалық,дедактикалық тұрғыда ықпалызор.Кітап-баланы жақсылыққа,қоршаған ортаны тануға,өзін-өзі тануға,отаның сүйюге тәрбилейді 3-жасқа толған баланың қойнында,хайуанаттар туралы ертігі,интеративті-электронды мульти оқулықтар ұстану керек.5-жасқа толған кезде ата-анасы менің алғашқы энциклопедия сияқты танымдық библиографиялық құралдар әперу керек.
Баланың алғашқы энциклопедиясында жаратылыстанудан,тылсымтану және адамтану болу керек.
Балалар әдебиетін басып шығаратын Қазақстан баспалары,"Детская литература" "Малыш" "Азбука" "Планета" "Акварюм" тәлімет табу,шығу тарихы,редактор.
Қазақ тілді: Мектеп Бөбек Балалар әдебиеті баспасы.Балалар баспасының ерекшелігі көркемдеуге,илюстрасияға көп көңіл бөледі.
Қазақ балалар әдебиетінің классиктері:М.Әлімбаев.
3- сұрақ:
«Кітап»- дегеніміз- өмір бойы оқитын, ағартушың тәрбиелеуші университет. Адамзаттық идеалогия мен дұрыс өмір сүруге шындайтын құрал. Ғылыми техникалық прогрестің ұйытқысы – кітап болып табылады.
Кітап- құжат, әлеуметтңк ақпаратты жеткізу. Белгілі бір қоғамдық , әлеуметтік ақпаратты жеткізу құралы.
Кітапхана термині гректің «biblion» кітап,«theke» сақтау деген сөзден шыққан. Яғни, кітапхана ғылым, бңлңм, ақпарат алғысы келетін тұтынушының және құжаттарды дұрыс пайдаланушының тиімді жолдарын ұсынатын орталық. Ең алғашқы Александрия кітапханасы б.з.д. ІІІ ғ. бас кезінде ежелгі Грецияда Мысыр елінің патшасы Пталамейдің басшылығымен салынған.
Қазақ совет энциклопедиясының 6 томның 184 беттен алу керек.