ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.11.2023
Просмотров: 186
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Анықтамалық басылымдар
1.Қызметіне қарай:
-Ұсыныстық
-Кәсіби өндірістік
-Баспалық
-Кітап сауда ісі
2.Мазмұнына қарай:
-Әмбебап көрсеткіштер
-Салалық көрсеткіш.
-Тақырыптық көрсет.
-Дербес көрсет.
-Өлкетану көрсетк.
-Библиографиялық көрсеткіш
3.Мерзіміне қарай:
-Ретроспективті(өтіп кеткен жылдардағы әдебиеттер)
-Ағымдағы(жаңа әдебиеттерді қамтиды)
-Перспективті(болашақта шығуға жоспарланған әдеб.)
4.Қамтылуына қарай:
-Толық тіркелген
-Таңдап тіркелген
5.Мінездемесіне қарай:
-Сигналды
-Аннотацияланған
6.Топтастырылуына қарай:
-Алфавиттік
-Хронологиялық
-Жүйелі
-Пәндік және Тақырыптық.
10 билет;3сұрақ
Қазақ мәдениеті энц.анықтамалық 400-401бет
№11 билет
1-сұрақ:Балаларға арналған мерзімді басылымдар тізімі.
"Айгөлек"журналы-2000ж қазан айынан бастап,ай сайын шығады.Директоры-бас редакторы-Қ.Әбділдәқызы.Республика балалар журналы "ұлылар ұлағаты","ақыл-ой сабағы","оқушылар қаламына","комикс".
"Ертелілер елінде"-2013ж қантар айынан бастап ай сайын шығады.Директоры-Махмуд Қосматабетов.Бас редакторы –Әдина Жүсіп журналы.Тұрақты айдарлары:Жаңа ертегі,Балалар жазған ертегі,қызықты математика,Кім?Не?Қашан?
"Балдырған" -1958 ж шілдесінен бастап ай сайын шығады.Директоры-Жүсіпбек Қорғасбек.Бас редакторы-Дүйсен Қорғасбек.Республикалық бүлдіршіндер мен сәбилерге арналған журнал.Тұрақты айдарлары:"Ой сала","Ертегілер елінде","Өзің жасап ал".
"Балақай"-2000ж ақпан айынан бастап2 айда 1 рет бара алады.Директоры-Жамбы Нұрбекова.Редакторы-Әсем Браймова.Республика балалар журналы.Тұрақты айдарлары:"Ертегілер әлемінде","Өзіміз жасаймыз","Ой серек".
"Ералаш газеті"-издаётся с 2008 года газет выходит 1 раз в 3 месяца.Директор-Ирина Евгеньевна.Редактор-Ирина Евгеньевна,Детская веселая,полезная газета,Рубрики:"Читальный зал","Большая игра","Хочу все знать".
"Ұлан газеті"-1930 ж 14 наурызынан бастап ай сайын шығады.Бас редакторы-Бағдат Мәжитов.Балалар мен жасөспірімдердің Республикалық газеті.Тұрақты айдарлары:"Бейбіт күннің батырлары","Біз де бала болғанбыз","Ашық әңгіме алаңы","Өнер өнеге".
"Алтын сандық газеті"-2009 ж 25 мамырда шығады.Айына 2 рет.Республикалық балалар газеті.Директоры-Әмина Уәлиханқызы.Редактор-Әмина Уәлиханқызы.Тұрақты айдарлары:"Табиғат аясында","Ұлы қалалар","Әлемге саяхат".
Ақ желкен журналы-1925 ж айына 1 рет шығады.Республикалық балалар мен жасөспірімдер журналы.Директоры-Жүсіпбек Қорғасбек.Редакторы-Жүсіпбек Қорғасбе.Тұрақты айдарлары-"Кісілік келбет","Ақ желкенің сурет галериясы","Сегіз қырлы бір сырлы" ,"Ақ желкеннің поштасынан","Намыс алаңы".
2-сұрақ:Ақпарат тұтынушыларға библиографиялық қызмет көрсету.
Анықтамалық библиографиялық қызмет көрсету –ол тұтынушылардың бір ғана сұранымы бойынша қызмет көрсету емес кітапхана қорының құрамы туралы барлық ақпаратты таңдауға кеңес береді.Бір жолғы сауалға библиографиялық хабарлама беріліп қайтарылған джауапты библиография анықтама деп айтамыз.Анықтамалар берілу формасына қарай:ауызша және жазбаша болып бөлінеді.Сонына қатар формаларына қарай:
-нақтылаушы
-мекен-жайлы
-тақырыптық болып бөлінеді.
Ауызша анықтамалар тұтынушынның талабына қарай қысқа хабарланатын мәліметтен тұрады.Бұған мекен-жайлық анықтама жатады.Құжаттың орналасқанның орнын,шифрын көрсетеді шектеледі.
Жазбаша анықтамалық неғұрлым қатаң әрі күрделі болып келеді.Жазбаша анықтаманы алу арқылы тұтынушы өзінің жеке төлқұжат арқылы библиографиялық жазбалар мен анықтамаларды пайдалануға рұқсат ала алады.
Тақырыптық анықтама дегеніміз-белгілі бір тақырып бойынша жасалған құжаттар тізімдері мазмұны,шынды,тақырып бойынша нышандары біріктірген көпдеген библиографиялық жазбаларды іздеу нәтижесі болып табылады нақтыландыру үшін энцоклопедия құралдар оның жаңа басылымдарда мерзімді басылымы пайдалану керек.
Нақтылаушы анықтама-тұтынушының өзіне белгілі авторынның немесе деректің тақырыбын нақтылау мақсаты берілген анықтамалы нақтылаушы анықтама деп атаймыз.Нақтылаушы анықтама сұранымына сәйкес құжаттар іздеп табуға көмектесетін жетерліктей библиографиялық сипаттама мәліметтерін анықтау болып табылады.
Фактографиялық анықтамалар дегеніміз белгілі бір обектілер,нақты оқиғалар процес кезендер т.б. нақты қойылған сауалдарға берілетін тікелей жауап.Әдетте мындау анықтамаларды ғылыми техниканың кітапханалар ЖОО кітапханада арнайы құрылады факторлық катротекалар аралығы байқауға болады.Фактографиялық мынандай формалар болады.Мыс:адам космос кеңестігін қай жылы болғандары.
11билет;3сұрақ
Қазақ әдебиеті энциклопедиясы 69-бет. Әл-Фараби туралы.
№12 билет
1-сұрақ: Қазақ библиографиялық Орта Азиянның жазу мәдениетіне келсек.
ХVІІ ғ. Орхан-Енесей мәдениетін бастау алады.Орта Азия мәдениеті ІХ-Х ғ. Гулдене бастаған.Таза қазақ библиографиясының дауына келсек,Ұлы Қазақ социология революциясының кейін болған.Ең тұңғыш рет 1926-27 жылдары "қазақ тілінде шыққан кітаптар көрсеткіші" атты библиографиялық құрал Қызылорда қаласында шығады. Кітапхананның авторы: Міржақып Дулатов.
2-сұрақ: Анатация құрастыру,олардың түрлері мен типтері.
Анатация-баспа шығармаларына мазмұны,мақсаты,формасы және басқа да ерекшелектері бойынша қысқаша мінездеме беру.
Анатация түрлері:
Библиографиялық ақпараты дайын аннатацияның бірнеше түрі қолданылады.
Обьектілеріне қарай: жалпы аннатация,талдау аннатация,топтық аннатация.
Жалпы аннатация: баспа басылымның барлық түріне тұтас мінездеме беру.
Талдау аннатация:баспа басылымның немесе шығарманың жеке бір бөліміне берілетін мінездеме.
Топтық аннатация: тақырыбы жағынан ұқсас екі немесе бірнеше басылымына мінездеме беру.
Аннатация қызметінің мақсатына байланысты екі типке бөлінеді.
1)анықтамалық
2)ұсыныстық
Анықтамалық анықтаманың мақсаты: арнау басылымдарының мазмұны мен спецефуикасы туралы қысқаша анықтама беру.Мұндай басылымдар библиографиялық құралдар,ғылыми басылымдар,оқулықтар,зерттеулер.
Ұсыныстық аннатация мындай баспа басылымы туралы ақпарат берумен қатар көптеген мақсаттар қояды:оқырманды қызықтыру,даярлық дәрежесін көтеру,көркем әдебиеттер,тақырыптық моногафиялар,танымдық басылымдар, бес цифорлар.
3 сұрақ. Арнаулы типтік бөлінулер.
Жоғарыда аталып өткендей білімнің бір саласына жалпылама қатысты әрі соған ғана тән ұғымджар арнаулы типтік бөліну таблицалары (СТД) түрінде бөліп көрсетілді. Жалпы және террииториялық типтік бөлінуге қарағанда олар тек бір бөлімнен немесе бір білім саласының бірнеше тармағының шегінде ғана қолданылады. Арнаулы типтік бөлінудің айырма белгісі оның цифрлы бөлімінің алдындағы - (дефис) белгі болады.
Арнаулы типтік бөлінулер әдетте олар бөлшектенуге арналған индекстердің астына тікелей орналасады.
Оның үстіне негізгі таблицаның кейбір бөлімдерінде айрықша ерекшеленбеген кейбір бірен – саран арнаулы типтік бөлінулер де кездеседі.
№13 билет.
1-сұрақ: Ақпарат тұтынушыларға библиографиялық қызмет көрсету.
Анықтамалық библиографиялық қызмет көрсету –ол тұтынушылардың бір ғана сұранымы бойынша қызмет көрсету емес кітапхана қорының құрамы туралы барлық ақпаратты таңдауға кеңес береді.Бір жолғы сауалға библиографиялық хабарлама беріліп қайтарылған джауапты библиография анықтама деп айтамыз.Анықтамалар берілу формасына қарай:ауызша және жазбаша болып бөлінеді.Сонына қатар формаларына қарай:
-нақтылаушы
-мекен-жайлы
-тақырыптық болып бөлінеді.
Ауызша анықтамалар тұтынушынның талабына қарай қысқа хабарланатын мәліметтен тұрады.Бұған мекен-жайлық анықтама жатады.Құжаттың орналасқанның орнын,шифрын көрсетеді шектеледі.
Жазбаша анықтамалық неғұрлым қатаң әрі күрделі болып келеді.Жазбаша анықтаманы алу арқылы тұтынушы өзінің жеке төлқұжат арқылы библиографиялық жазбалар мен анықтамаларды пайдалануға рұқсат ала алады.
Тақырыптық анықтама дегеніміз-белгілі бір тақырып бойынша жасалған құжаттар тізімдері мазмұны,шынды,тақырып бойынша нышандары біріктірген көпдеген библиографиялық жазбаларды іздеу нәтижесі болып табылады нақтыландыру үшін энцоклопедия құралдар оның жаңа басылымдарда мерзімді басылымы пайдалану керек.
Нақтылаушы анықтама-тұтынушының өзіне белгілі авторынның немесе деректің тақырыбын нақтылау мақсаты берілген анықтамалы нақтылаушы анықтама деп атаймыз.Нақтылаушы анықтама сұранымына сәйкес құжаттар іздеп табуға көмектесетін жетерліктей библиографиялық сипаттама мәліметтерін анықтау болып табылады.
Фактографиялық анықтамалар дегеніміз белгілі бір обектілер,нақты оқиғалар процес кезендер т.б. нақты қойылған сауалдарға берілетін тікелей жауап.Әдетте мындау анықтамаларды ғылыми техниканың кітапханалар ЖОО кітапханада арнайы құрылады факторлық катротекалар аралығы байқауға болады.Фактографиялық мынандай формалар болады.Мыс:адам космос кеңестігін қай жылы болғандары.
2-сұрақ: Баспа өнімдерінің жіктелуі.
Материалдық конструкциясына ,мерзіміне,табиғи таңбасына, құрылымына қарай бірнеше түрге бөлінеді.
Егер баспа өңімннің көлемі 48 беттен асатын болса,онда ол –кітап, 48 бетке дейін-брашура,1-4 бетке дейін парақша болады.
Мерзімсіз басылымдар оқу мақсатына байланысты:
-ресми(заңдар,жарлықтар,нормативтер).
-мамандандырылған өндірістік(халық шаруашылығы)
-ғылыми(техника,ғылым,ғылыми еңбектер жинағы,монография).
-көпшілік (әр түрлі маман иелеріне арналған басылымдар).
-ғылыми көпшілік(әдебиет,өнер,табыснын сипатамасы) оқулықтар(мектеп,ЖОО, практикалар,христоматиялар,методика құрылымы)
-анықтамалықтар(мазмұнына қарай:салалық,дербес,әмбебеп,тақырыптық болып бөлінеді).
Мерзімді басылымдар бұқаралық ақпараттың негізгі құралы болып табылады.
-күнделікті және апта сайын
-орталық және тіршілікті
Барлық газеттерде қаралатын тақырыптар мен айдарлары ұқсас болып келеді.
Журналдар.
Оқу мақсатына қарай:
-ғылыми(қазақ тарихы, ізденіс,ғылымакадемиясының баяндалады)
-ғылыми көпшілік(парасат,қазақ әдебиеті,денсаулық)
-мамандандырылған өндірістік(мектептегі физика)
Көркем әдебиет(Аңыз адам,жұлдыз,жалын)
Бюлетен (ресми басылым,жаңадан шыққан әдебиеттер мен құжаттарының тізімі беріледі).
13 билет;3 сұрақ
Қазақ мәдениеті энц.анықтамалық 112-114бет
№14 билет.
1-сұрақ: Ретспективті ғылыми- көмекші библиографиялық құралдар.
Ретроспекті құралдарда белгілі бір жылдары шыққан баспа басылымдары көрсетіледі.Бұл құралдардың ерекшелігі:мұнда ғылыми құнды әдебиеттер,ғылыми еңбектерінің бастап,аяғы мемуарлар,Хроникальды документальды шығармалар,ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру мен метдикасы муралы материалдар көрсетілген.Ретроспекті ғылыми көмекші құралдарының құрамына жалпы мінездегі анықтамалар,әр түрлі білім саласындағы библиографиялық көрсеткіштер басылып шыққан,қазіргі тақырыптық,библиографиялық құралдар (ғылым,әдебиет,мәдениет қайраткерлері туралы) басылып шығып жатыр.
Жалпы ретреспективті библиографиялық құралдар.
Бұл құралдарда әр түрлі баспа басылым түрлері: кітап,журнал,газет және т.б. ыякөрсетіледі. Соның бірі "Указатель книги " Сведные каталоги.Хронологиялық шеңбері кең, көрсетілген материалдары көп.
ХVІІ ғ. аяғы ХVІІІ ғ. аясында шыққан орыс кітаптарын қамтиды. І Петр кезінде басылған "Свободный каталог" 1689-1727 ж басылымдар сипаттамасы ірі Москва Ленинград кітапханаларында сақталған. Каталог 3 томнан тұрады (1955-1972) шыққын,ал 1972 ж толықтырылып жеке шыққан катологты ГПБ және БАН СССР құрастырған. Әрі қарай хронологиялық тәртіпен ХVІІІ ғ. 1725-1800 ж қамтитын 5 томдық католог 1962-61 ж шықан.
"Свободный католог" русской книги гражданский печати 188.(1725-1800) 1975 ж тағы бірі томы толықтырылхан ақпаратпен шықты.1981-82 ж үш выпуск болып"Свобододный католог русской печательный и запрещеный печати ХІХ в." деген көрсеткіш шыққан.
"Указатель периодически издания россии 1901-1912в." 4 томдық болып баспадан 1958-61 ж шыққан. Бұл көрсеткіш революцияға дейінгі белгілі библиография О.М. Неустраева мен Н.М.Лисовскидің еңбектерімен жалғасады.
Библиографиялық анықтама "СССР мерзімді басылымы 1917-1949 "(1955-63 ж басылып шыққан журналдар мен бюлетендер кіреді) СССР газеттің библиографиялық анықтамасы 1917-1960 ж шыққан газеттерді қамтиды 5 томдық 1970-1984 ж басылып шыққан.