Барлық осы белгілер практикалық модельдеу кезеңдерінде маңызды. Нақты архивтік жоғалту мен ұрлаудан қорғау объектісі ретінде кешенді зерттеу (модельдеу) архивтік құжаттарды сақтау мен пайдаланудың типтік емес жағдайларында оңтайлы шешімдерді әзірлеуге, төтенше жағдайларда жұмыстарды орындау барысында архивтік құжаттарды қорғау бойынша персоналдың іс-әрекеттерін анықтайтын регламенттерді әзірлеуге мүмкіндік береді. Модельдеу төрт кезеңде жүргізіледі.

• 
  Бірінші кезеңде, әдетте, архив құжаттарына елеулі зиян келтіретін қауіптілік факторларын анықтау және бағалау бойынша жұмыстар жүргізіледі, құжаттардың материалдық негізіне қауіп факторларының әсері зерделенеді. Жұмыс қорытындысы бойынша «архив құжаттарына қауіп төндіретін қауіптілік факторларының тізбесі»құрастырылады.
  
• 
  Екінші кезең архив ғимаратында неғұрлым осал үй-жайларды (орындарды) және осы үй-жайлардағы құжаттармен жұмыс түрлерін анықтау болып табылады, онда тиісті қауіптілік факторларының көрінісі архивтік құжаттарға елеулі залал келтіруі мүмкін. Архив құжаттарын қорғау объектісі ретінде архивтің функционалдық сипаттамаларын зерделеу ғимараттың параметрлерінің тиісті арнайы мақсаттағы объектілерге қойылатын нормативтік талаптарға сәйкестігін талдауды көздейді. Бұл кезеңде негізгі назар архивтің нақты үй-жайларында (орындарында) олардың пайда болу қаупі мен ерекшелігін талдауға бөлінеді, бұл олармен жұмыс істеудің барлық сатыларында: сақтау, пайдалану, орнын ауыстыру және т. б. архивтік құжаттардың жоғалу мен ұрлану қатерінің дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді.
  
• 
  Үшінші кезеңде архив құжаттарын қорғаудың қолданыстағы нормативтік, әдістемелік, сондай-ақ ұйымдастырушылық техникалық құралдары талданады. Техникалық құралдарды саралап таңдау және қолдану негізінде белгіленген нормативтік талаптардың сақталуын қамтамасыз ету — архивтік құжаттарды қорғау жүйесін құрудағы басты міндет. Бұл кезеңде анықталған қауіп факторларын бейтараптандыру үшін қажетті және жеткілікті қорғаныс құралдарын таңдау жүргізіледі, барлық ғимаратта және мұрағат үй-жайларының әрқайсысында қауіп факторларының пайда болу қаупін ескере отырып, оларды орналастыру орындары анықталады.
  
• 
  Төртінші кезеңде осы мақсаттарға қол жеткізу көрсеткіштерін негіздей отырып, қорғау құралдарын қолданудың құндық талдауы жүргізіледі. Жұмыстың әрбір учаскесінде (адамдық, сақтау жағдайы, табиғи және технологиялық катаклизмдер және т.б.) қауіптіліктің нақты факторларының көрінуінен ықтимал залалды бағалау ескеріледі, қатерлердің архивтік құжаттарға ықтимал әсерінің салдарын бағалау жүргізіледі. Қорғау объектілерінің жоғалуынан немесе ұрлануынан экономикалық шығынды есептеу және оны қорғау кешендерінің құнымен салыстыру маңызды.
  

---

Архив объект ретінде құжаттардың жоғалу мен ұрлаудан, нақты қауіп-қатерден қорғаудың кепілі болып табылады. Алайда көптеген архивтардың қорғау объектілерінің жалпы жағдайы қазіргі заманғы талаптарға әлі сай келмейді.

Модельдеудің басты мақсаты-қорғау құралдарының құрамы мен орналасуын анықтау, архивтік құжаттардың қауіпсіздігін бағалау. Ол шартты түрде үш кіші жүйені қамтиды: архивтік құжаттарға қауіптілік факторлары; қауіптілік факторларының пайда болу орындары; қауіптілік факторларын бейтараптандырудың нормативтік, әдістемелік және ұйымдастыру-техникалық құралдары.

Осы жұмыстарды жүргізудің ғылыми негізделген әдістемесі болмаған жағдайда, архив ерекшелігіне қатысты қауіптілік факторларын анықтау және жіктеу мәселелері әзірленбеген жағдайда, ақпарат қауіпсіздігіне төнетін қауіп-қатерлерді зерттеу кезінде әлемдік және отандық тәжірибеде өзін көрсете білген жіктеу белгілерін тиімді пайдалану қажет.

Олардың ішінде ерекше маңызы бар:

• 
  қауіп көзін тасымалдаушы (адам, сыртқы орта жағдайлары);
  
• 
  қауіп көзінің орналасқан жері (тәуекелдің бақыланатын аймағынан тыс немесе);
  
• 
  құжаттармен ішкі архив жұмыстарын жүргізу кезіндегі (есепке алу, сараптама, өңдеу, микрофильмдеу және т. б.), сондай-ақ архив құжаттарын пайдалану кезіндегі қауіптерге тәуелділік дәрежесі;
  
• 
  қауіп-қатердің құжаттың негізіне әсер ету дәрежесі: пассивті, оны іске асыру кезінде құжат мәтінінің құрылымы мен мазмұнында өзгерістер болмайды немесе мұндай өзгерістер болған кезде (көшіру, микрофильмдеу, мәтіндерді сканерлеу) белсенді);
  
• 
  архив қызметкерлерінің, сыртқы пайдаланушылардың архив құжаттарына қол жеткізу тәсілдері;
  
• 
  тұлғалардың архивқа заңсыз кіру;
  

Қазіргі заманғы архив қызметкерлерінің алдында тұрған басты міндеттердің бірі электрондық архив құжаттарының сақталуын қамтамасыз ету болып табылады.  Құжаттаманың физикалық жай-күйі және оны пайдалану мүмкіндігі сақтау стратегиясын таңдауға тікелей байланысты. Қазіргі уақытта барлық архивтар үшін өзекті мәселелер:

• 
  электрондық құжаттары бар файлдар, тасымалдаушылардың физикалық сақталуын қамтамасыз ету;
  
• 
  ақпаратты ұзақ мерзімді перспективада оқу мүмкіндігін қолдау. Электрондық құжаттарды тасымалдаушылардың физикалық сақталуына байланысты мәселелер резервтік көшіру технологиясын сақтау мен қолданудың оңтайлы жағдайларын жасау жолымен шешіледі. Компьютерлік файлдардың жоғалуын болдырмау мақсатында олардың көшірмелерін жеке электрондық тасығыштарда орналастыру ұсынылады. Егер даналардың бірі жоғалса, файлдар мен деректерді қалған данадан қайталауға болады. Оңтайлы сақтау шарттары ISO 18923, 18925, 18927 халықаралық стандарттарында бекітілген.
  

---

Қазіргі уақытта көптеген шешімдері бар деректердің физикалық сақталуымен байланысты проблемаларға қарағанда, электрондық құжаттарды ұзақ мерзімді сақтаудың қалған аспектілері жеткілікті пысықталмаған. Бағдарламалық және аппараттық жасақтаманы жылдам ауыстыру және ескіру деректердің сақталуына қауіп төндіреді. Сыртқы тасымалдағыштардан ақпаратты оқуға арналған құрылғылар біртіндеп тозады және ескірген.

Мысал ретінде XXI ғасырдың басында қолданудан шыққан 5 дюймдік магниттік дискеталар қызмет ете алады, содан кейін компьютерлерді оқу үшін дисководтармен және драйверлермен жабдықтау тоқтатылды. Осындай жағдай 3,5-дюймдік дискеттермен де қалыптасты. Жақын болашақта бұл оптикалық дискілермен де болуы керек. Оқуға арналған құрылғылар да тасымалдаушылардың артынан жоғалады.  NARA архивисттары архивтік сақтау үшін келесі файл пішімдерін қолданады-TXT, SGML, PDF. Жалпы, американдық мамандар қолданатын басқа форматтар бар.

Қазіргі уақытта түсініксіз себептермен файлдарды контейнерлік сақтау үшін пішім тіркелмеген. Жалпы, форматтарды стандарттау мәселесі өте өткір. Ұзақ мерзімді сақтау кезінде (әсіресе ЭЦҚ куәландырылған) электрондық құжаттардың түпнұсқалығын қамтамасыз етудің неғұрлым қолайлы әдісі эмуляторларды немесе конверторларды қайта шығару кезінде қолдану деп санауға болады.

Бірақ мұндай тәжірибе әлі аз зерттелген. Бұл жерде проблемалар осы бағдарламалық құралдардың шектеулі жиынтығында да, эмуляция немесе айырбастау кезінде пайда болуы мүмкін құжаттарды ойнату мүмкін болатын қателіктерде де көрінеді, бұл тағы да ұзақ мерзімді сақтау кезінде электрондық құжаттардың дәлелді күшіне кері әсерін тигізеді. Инкапсуляция ең перспективалы әдіс болуы мүмкін. Электрондық құжаттардың түпнұсқалылығы мәселесін шешудің дәл тәсілін онда американдық мұрағатшылар көреді. Бірақ ол ұзақ мерзімді сынақтан өткізуді және одан әрі дамытуды талап етеді.

Ұзақ мерзімді сақтау кезінде электрондық құжаттарды қайта форматтау қажеттілігі деректемелермен және бақылау сипаттамаларымен өзгертілген басқа құжаттың пайда болуына әкеледі: соңғы Сақтау күні, көлемі, бақылау сомасы, хэш-код, ЭЦҚ және т.б. электрондық құжаттың түпнұсқасын оқуға және пайдалануға болмайды, ал оның көші-қон көшірмесі заңды күшке ие болмайды.

Аталған мәселе — ұзақ мерзімді перспективада электрондық құжаттардың түпнұсқалығын қамтамасыз ету — бүгінгі таңда ең өткір және күрделі. Оны қалай шешуге болады деген нақты ұсыныстар біздің елде де, шетелде де жоқ. Әзірге шығу бір жерде көрінеді: іс жүргізу кезеңінде ұзақ сақтау мерзімі мен тараптардың маңызды жауапкершілігін болжайтын құжаттарды жасау, содан кейін тек қана электрондық түрде сақтау қажет емес. Бұл ресми құжатты қағаз тасығышта да бір мезгілде жасау және сақтау қажет.

---

Халықаралық Архив қоғамдастығында офистік құжаттардың кең таралған түрлері үшін тіпті архивтік форматтарға қатысты да толық бірлік жоқ (бірегейлендіру үрдісі байқалса да). Архивтік сақтауға арнайы бағытталған форматтардың тұтас тобын әзірлеу үрдісі байқалды, бұл неғұрлым күрделі архивтік объектілерді сақтау үшін арнайы архивтік форматтарға ие болу ниетімен байланысты. Алайда, енді архив форматтарының саны өсуде, бұл өз кезегінде жаңа проблемалардың көзі болып табылады.

Болашақта архивтік контейнерлік форматтарды стандарттау мәселесі де туындауы мүмкін.

Жеке проблема – электрондық цифрлық қолтаңбаларды (күшейтілген электрондық қолтаңбаларды) және оларды тексеру құралдарын стандарттау, «Тарихи» қолтаңбаларды тексеру проблемасын шешу (тиісті сертификаттардың қолданылу мерзімі өткеннен кейін). Арнайы мұрағаттық форматтар-бұл электрондық құжаттардың ұзақ мерзімді сақталуын және пайдалануға жарамдылығын қамтамасыз етуге, сондай-ақ электрондық архивтарды ұстауға жұмсалатын шығындарды азайтуға арналған пайдалы құрал.

---

ҚОРЫТЫНДЫ

Академик Е.В. Тарле «Құжатсыз тарих жоқ, тарихсыз мемлекет, ұлт жоқ» деген екен. Иә, мұрағат қоғамның өркениетті көрінісі. Мұрағат мекемесі құжаттарды қорғап, сенімді жерде сақтауды қамтамасыз етеді және ұлттық тарихи-мәдени мұраны іске пайдаланады.

Мемлекеттік мұрағаттар:

• 
  мемлекеттік қызметтің негізін құрайды;
  
• 
  мұрағат жұмыстарын кең көлемде іске асырады;
  
• 
  мұрағат істерінің дамуы жөніндегі мемлекеттік жоспардың орындалуын қамтамасыз етіп,
  
• 
  қазіргі кезең жағдайында мұрағат істерінің мұнан ары дамуы бірқатар үлес қосады.
  

Қазақстан Республикасының Ұлтық мұрағат қоры мемлекет меншігі, ұлттық игілік болып саналады. Мұрағат қорындағы құжаттар ежелгі заманнан біздің заманымызға дейінгі қоғамдық, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми, залықтың мәдени қызметін жан-жақты қамтып көрсетеді. Мемлекеттік мұрағаттар өзінің қызметінде Қазақстан Республикасының заңдарын, Қазақстан Республикасының мәдениет және ақпарат министрлігі, мұрағаттар және құжаттар басқармасы комитетінің жарлықтары нұсқауларын басшылыққа алады.

Бұл курстық жұмыстың мақсаты ұлттық мұрағат қоры оның құжаттарын сақтау технологиясының талдау болып табылады. Алға қойған міндеттерді орындау және мақсаттарына жету келесі негізгі бағыттар бойынша жүргізіледі:

• 
  Қазақстан Республикасы Ұлттық мұрағат қоры құжаттарын мемлекеттік есепке алу, сақтау, құжаттардың жаңа түрлерін жинақтау, сақталуын ету, есепке алу және қамтамасыз пайдалануды,
  
• 
  Ведомстволық мұрағаттар жұмысын және құжаттарды құру жұмыстарын ұйымдастыру-әдістемелік басқаруды жүзеге асыру,
  
• 
  Мұрағаттық материалдық-техникалық нығайту бойынша келесі іс-шараларды жүзеге асыру, Мұрағат қоймаларында бақылау-өлшеу құралдарын температуралық-ылғалдық сақтау жабдықтарын ауыстыру;
  
• 
  Ресупбликалық және оңтайлы режімін Мұрағат қоры компьютерлік бағдарламасын жузеге асыру жұмыстарды ұйымдастыру қажет.
  

Ұлттық мұрағат қорының мемлекеттік меншіктегі құжаттары мұрағаттарда уақытша сақталу сатысынан өтеді, содан соң Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын тұрақты сақтауға ерекше құқық берілетін Қазақстан Республикасының тиісті мемлекеттік мұрағаттары мен олардың филиалдарына беріледі.

Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын жинақтау, сақтау мен пайдалану үшін жеке және заңды тұлғалар ведомстволық және жеке мұрағаттар құрады. Өткен жылдардағы мұрағаттық мекемелердің жұмысын саралаудың негізінде мемлекет дамуының жаңа тарихи кезеңінің және реаляларына қажеттіліктеріне сай келетін; мұрағат ісі және құжаттама жүйелерінің үлгісін дамыту және арықарай жетілдіру бойынша шаралар кешені дайындалған.

---

Смотрите также файлы

• Планконспект общего сбора участников Здравствуй, лагерь!.docx

• Конспект урока по теме Война за независимость. Создание сша.docx

• Бастамашыны атыжні.docx

• Комбинированные энергоустановки (кэу).docx

• Управление приемом, размещением и хранением товаров.pdf