Файл: арынды медициналы ктім.docx

Жүрек аурулары, әр түрлі аурулардың асқынуынан немесе жүрек және қантамыр жүйесі қызметі бұзылуы мен зақымдануынан пайда болатын аурулар. Жүрек ауруларының жиі кездесетін түрлері: ревматизм, гипертония, жүрек ақауы, жүрек демікпесі, жүрек және қан тамыр неврозы, миокард инфаркты, гипотония, т.б. Жүрек ақауы – жүрек қарыншалары мен жүрекшелерінің арасындағы қан өтетін саңылау тарылып, жүрек қызметінің бұзылуы.

Жүрек – қан тамыр жүйесінің аурулары

• Гипертония-қан қысымының үнемі немесе
жиі көтерілуі
• Жүрек инфаркті - жүрек бұлшықетінің
жансыздану аймақтарының әсерінен
болатын жүрек жұмысының бұзылуы
• Атеросклероз – қанды өткізу қуыстарының
тарылуы мен қызметінің бұылуынан болатын
артериялық қан тамырларының созылмалы
ауруы.
• Жүрек ақаулығы –жүрек қызметін бұзатын
жүрек пен одан шығатын қан тамырларының
құрылысындағы ақуалықтар

2.Жүрек қан тамыр ауруларына себеп болатын факторларды атаңыз??
Жүрек-қан тамыр аурулардың себептері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы қазіргі уақыттағы жүрек- қан тамыры ауруларының эпидемиясы тамақтану құрамының өзгеруіне тікелей байланысты деп отыр. Қоршаған ортаның 80 пайыздан артық жағымсыз факторлары адам ағзасына жеген тамағы арқылы әсер етеді. Артық салмақ және семіздік, жүрек- қан тамыры ауруларының, қант диабеті және басқа да күрделі аурулардың қауіпті факторы болып табылады. Сондықтан адамдардың дұрыс тамақтану мәдениетінің де маңызы зор. Жүрек-қан тамыры ауруларын қоздыратын тағы бір себеп - стресс, торығу, ол адамдарды жасына қарамай, жүрек талмасына ұшыратады. Адамның көңіл-күйінің денсаулыққа әсері мол. Көңіл күйдің толқуы, мазасыздануы, біріншіден, адамның миы арқылы беріледі. Жағымсыз эмоциялар вегетативтік жүйені қоздырады, одан барып ағзадағы қан айналымына, ішкі органдарға, эндокриндік бездердің қызметіне әсер етеді. Соның салдарынан ағзадағы гормондардың балансы бұзылады. Оның әсері жүрек соғысының, ырғағының бұзылуына, қан қысымының көтерілуіне, бұлшық еттердің, қан тамырларының тартылуына апарады. Мидың қан

---

айналымы нашарлайды, мидың клеткаларында оттегі жетіспеушілігі пайда болады. Жүректің, мидың қан тамырларының қысылуы инфаркт, инсульт сияқты ауыр жағдайға алып келуі мүмкін, немесе жүректің ишемиялық ауруы, гипертония, асқазан жарасы сияқты созылмалы ауруларға ұшыратады Жүрек-қан тамыры ауруларына әйелдерден гөрі ерлер көп шалдығады. Мұндай тенденция 50-55 жасқа дейін, яғни әйелдердің жыныстық гармондарының жұмысы бәсеңдеген тұсқа дейін сақталады. Алдын – алуға, немесе жеңуге болатын қауіпті факторлар- холестериннің жоғары деңгейі, артериалды гипертония, темеку шегу, қант диабеті, семіздік, түрлі күйзелістер болып саналады.

3.Жүрек қан тамыр ауруларында нешінші диеталық үстел дайындалады?

№10диеталық стол

Көрсеткіштер:
Жүрек ақаулары, кардиосклероз, гипертониялық аурулар,
қанайналым жеткіліксіздігі.
Жалпы мінездеме:
Ағзаға қажетті қоректік заттар мен энергияны толық көлемде
камтамасыз ету үшін мейлінше қолайлы жағдай жасау.
Ұсынылатын тағамдар:
Нан және нан өнімдері –тұзсыз және ескілеу болу керек.
Вегеторияндық сорпалар(көкөніті,жемісті,сүтті)
Майсыз сиыр, бұзау,тауық,түйетауық еттері буға немесе суға
кайнатылған түрінде.
Балық еті
Сүт және сүт өнімдері.
Жұмыртқа
Кашалар
Көкөністен жасалған тағамдар
Шөп кайнатпалары.

болмайтын тағамдар.
Қуырылған, тұздалған,ащы тағамдар.
Жаңа дайындалған нан
Бұршақ тұқымдастарынан жасалған тағамдар
Еттің майлы сорттары
Тұзды, маринадталған,ащытылған көкөністер.
Шоколад, мықты дайындалған чай,кофе,какао.
Қолдануға

Билет№16

1.Гипертониялық криз дегеніміз не?

Гипертониялық криз деп нерв жүйесінің,қан айналымының бұзылыстарға ұшырап,әртүрлі гуморалдық әсерлердің нәтижесінде қан қысымының кенеттен көтеріліп кетуін айтады. Бұндай бұзылысқа жетелейтін жәйсіз жағдайлар мыналар: 1)науқастың нерв және психикалық жүйесінің зорығуы 2)көп мөлшерде арақ ішу 3)егер қан қысымын түсіретні дәрілерді рұқсатсыз тоқтатып тастатса 4)ауа райының кенеттен өзгеруі 5)клиникада гипертониялық криздің 5 түрі болады.Оның ішінде жиі кездесетіндері:гипертониялық криз,кардиалды криз,мидың ангиогипертониялық және ми қантамырларының қыспасынан т.б. зиянды әсер пайда болатын криздар.

---

Жаңа басталып келе жатқан кезде науқас мазасызданады.Жүрек соғуы жиілейді,науқас түрегеліп отыруға мәжбүр бола бастайды.Ауа жетпей жүрегі қысылады.Басы қатты ауырады.Кейін жүрегі айнып құсқысы келеді,тіпті құсуы да мүмкін.Науқастың тілі күрметіліп,сөздері түсініксіздеу бола бастайды.Науқастың қан қысымы қатты көтерілгені байқалады.ЭКГ тексергенде QRS тісшесінің кеңейгенін,ST сегментінің төмен түскеніп,оның терістігін байқауға болады.

2.Гипертониялық кризге себеп болатын факторлар?

Мұның себептері болуы мүмкін:

• 
  стресс, кез-келген толқу және тіпті қуанышты толқулар;
  
• 
  атмосфералық қысымның өзгеруі;
  
• 
  тұзды тағамдарды теріс пайдалану;
  
• 
  артық сұйықтық қабылдау;
  
• 
  алкогольді ішу;
  
• 
  кез-келген физикалық белсенділік;
  
• 
  дәрі-дәрмектерді қысыммен өткізіп жіберу, емдеуді рұқсатсыз жою;
  
• 
  бауыр циррозы;
  
• 
  ораза ұстау;
  
• 
  бүйрек функциясы бұзылған;
  
• 
  гормоналды бұзылулар;
  
• 
  әйелдерде - менопауза;
  
• 
  түсінде дем алу (апноэ);
  
• 
  жарақат
  
• 
  хирургиялық араласу;
  
• 
  простата аденомасы ерлерде зәр шығару.
  

3Гипертониялық криз кезіндегі күтім шаралары

Гипертониялық дағдарыс әдетте ауыр симптомдармен бірге болатын жағдай деп аталады:

1. 
   Бас ауруы. Ол әдетте бастың артқы жағында орналасқан немесе басын halqa тәрізді жабады. Бұл симптом дене күйінің өзгеруімен жоғарылайды, бас айналады.
   
2. 
   Ғибадатханаларда дірілдеу, басына қан құйылуын сезу.
   
3. 
   Көздердегі ауырсыну, оларға қысым сезімі. Симптомдар көру қабілетінің нашарлауына әкелуі мүмкін (көздің алдындағы заттар бүйірден гөрі жақсы көрінеді), шыбындар, түрлі-түсті дақтар немесе көздің айналасындағы шеңберлер.
   
4. 
   Ісінудің пайда болуы, әдетте, бет.
   
5. 
   Жүйке жүйесінің белсенділігінің белгілері бар: қозу, ашу, қатты мазасыздық.
   
6. 
   Өздігінен қозғалу мүмкін болмағанға дейін бас өте қатты айналуы мүмкін. Бұл симптом бірінші гипертониялық кризі бар науқастарда айқын көрінеді.
   
7. 
   Өткір әлсіздік, ұйқышылдық мүмкін, ауыр жағдайларда - шатасу.
   
8. 
   Терінің бозаруы немесе, керісінше, қызыл бет пен мойындағы дақтар, терлеудің жоғарылауы.
   
9. 
   Гипертониялық криздің миға әсер ету белгілері - жүрек айнуы, тамақтың құсу және конвульсия.
   
10. 
    Ми қан айналымының жеткіліксіздігі неврологиялық симптомдармен көрінуі мүмкін: тремор, бұзылған үйлестіру, шоғырлану мүмкін еместігі.
    
11. 
    Жүрек проблемалары, тыныс алу және тіпті тұншығу кезінде кеуде ауыруы мүмкін.
    
12. 
    Аортаның жыртылуымен симптомдар өткір қатты ауырсыну, әлсіздік.
    

---

Медициналық көмек көрсету тактикасы
.
• мақсаты: өмірге маңызды функцияларды
стабилизациялау.
• Асқынбаған гипертензивті криз:
• 1. Науқас қалпы – ьасын жоғары көтеріп.
• 2. ЖЖЖ, АҚ әрбір 15 минут сайын бағалау.
• 3. АҚ біртіндеп алдынғыдан 15-25% төмендету немесе
≤160\110 мм рт.ст. 12-24 сағат көлемінде.
• 4. Пероральді гипотензивті дәрілік заттарды қолдану (бір
препараттан бастау): нифедипин, каптоприл, пропранолол,
бисопролол, метопролол).
• 5. Бас миының перифериялық тамыр қарсыласуды
төмендету және стабилизациялау - винкамин 30 мг
• антигипертензивті терапияны парентералді заттармен
жүргізеді;
• АҚ төмендету ( 15- 20% бастапқысынан алғашқы сағатта,
кейін 2- 6 сағ 160 және 100 мм.сын.бағ. ( пероралді
заттарға көшуге болады).

Билет№17

1.Жүрек қан тамыраурулары кезінде не үшін пациенттердің денесінде ісіктер болады

Ісік-жүрек шамасыздағының,оның ішінде жүректің оң жақ қарыншасының әлсіздігінің белгісі. Ісіктің пайда болу механизмінің ең бастысы-қан іркілісінен туатын капллярдың вена жақ тізесінде науқастардын терісі қажалып, жараға айналуы мұмкін.Ондай жағдайды гидростатикалық қысымының көтерілуі. Соның салдарынан қанның сары суының айналадағы тканьдерге транссудациясы (көшуі) басталады,оны асцит теп атймыз

Асцит - іш қуысында сұйықтық жиналуы.

Жүрек ырғағының бузылуын аритмия деп атайды.Аритмия кезінде жүректегі автоматизм,қозу немесе откізу механизмінің бірі бузылады.Ол көбіне қобалжығанда,ас қабылдағанда,дене температурасының жоғарлауында, анемия, миокарта, ақау ауруларда дамиды.

2.Жүрек қан тамыр ауруларындағы ісіктердің алдын алу шараларын түсіндіріңіз

3.Жүрек қан тамыр аурулары кезінде физикалық жүктемеге сипаттама беріңіз

Жүрек-тамыр жүйесінің қызметі бұзылған жағдайларында

науқастардың жалпы күтімі.
Жүрек-қан тамыры жүйесі бұзылған науқас күтімінің негізгі міндеті - жүрек жұмысын жеңілдету. Бұл кезде дене тыныштығының маңызы зор. Жүрек қызыметінің жеткіліксіздігі жеңіл дәрежеде жүрек қызыметін қалпына кетіру үшін төсек тартып жату режимін қатаң сақтау жетіп жатыр. Сондықтан мейірбике науқастың төсектен тұрып кетпеуін қадағалауы тиіс. Барлық физиологиялық жайлар палатада істеліп,дәрет ыдысы мен «уткалар» төсекке беріледі. Науқасты жуындырады,шашын тарайды,жеке басының гигиенасы бойынша барлық шаралар орындалады.

---

Жүрек аурумен наукастанған ауруларды күту көп жағдайларды білуді қажет етеді. Мысалы : миокард инфарктісін шалдыққан, артериялық қысым көтеріліп,кризге ұшыраған немесе жүрек клапанының тесігі тарылудан стеноз жүрек ауруларына тап болған наукастарды күту оларды емдеу өте біліктілікті, ұстамдылықты, шыдамдылықты талап етеді. Жүрек ауруына ұшыраға наукастар көбінесе ауруханада емделеді, онын үстіне миокард инфарктісін ұшыраған наукастар дәрігердін нұскау бойынша төсекте жатады. Мұндай науқасты күту мен қызмет көрсетуге;оны жаткан орында дәретке отырғызу, таңертен беті-қолын жуу қажет болса,қолмен тамақтандыру жатады. Төсекте ұзақ жаткан болдырмас үшін ауру жамбасының астына резеңке дөңгелегін қояды, төсегінің жұмсақ болуын,қыртыстанбауын,оған тамақтын қатқан түйірлері түспеуін қадағалау қажет. Теріні өте мұқият ұстау керек, себебі науқас ісінуі салдарынан жұқаланып, құрғай бастайды, жарылған жерлер оңай пайда болып,одан ісік сарысуы ағып, терінің кеселге ұшырауына қолайлы жағдай жасайды. Егер науқас өздігінен жуына алмаса, күнделікті таңертен және кешке оның терісін суға немесе қандай да бір дезинфекциялайтын ерітіндіге (камфора спирті, арақ, иіс су, т.б.) малынған мақтамен немесе сүлгімен сүрту қажет. Науқасты ваннаға тек дәргердін рұқсатымен түсіреді. Мейірбике науқастың ішін босатуын қадағалап әрі дәрігердің белгілеуі бойынша (іш босататын) ішектерді тазартатын клизма салуы тиіс.

Палатада және оған жақын сенекте өте тыныштық болуы керек. Науқасты тынышсызданудан, ренішті хабар, шаршататын әңгімелерден сақтау қажет. Палатаны жиі желдетіп жүру керек. Жүрегі ауыратын науқастар оттегіне зәру болғандықтан организмді қажетті мөлшерде оттегімен қамтамасыз етудің маңызы зор. Оттегін енгізу тәсілін дәрігер белгілейді.

Комплекті терапияда емдік тағам үлкен роль атқарады. Тағамдық рацион былайша құрылады, диурезді (несеп бөлу) сұйықты, ас тұзын және кейбір белоктар мен майларды шектей отырып (№10 мен №10а диетасы) диета белгілеу арқылы көбейту. Сондай-ақ жеңіл тамақ күндері де (алма, ірімшік, сүт, т.б.) қолданылады. Калориясы аз, белок құрамы бойынша құнарсыз диетаны тек аз уақытқа белгілейді. Тамақты шағын үлеспен күніне 5-6 рет беру керек. Соңғы тамақ ұйықтаудан 3 сағат бұрын ішілуі тиіс. Тағамдық рационға майсыз ет пен жеткілікті мөлшерде көміртегін (қант, тосап, кисель), жеміс-жидек, В және С топтарындағы витамендерді қосады. Науқастарға аптасына 1-2 рет жеңілдеткіш тағамдарды ұсынуға да болады

---