ВУЗ: Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова
Категория: Методичка
Дисциплина: Медицина
Добавлен: 04.02.2019
Просмотров: 11393
Скачиваний: 139
Медициналық қызметтің бастығы іс-шараларды жоспарлағанда 3 топқа бөледі: дайындық іс-шаралар кезеңі, темір жолмен эшелонның жылжу кезеңі, түсірілетін аудандағы іс-шаралар кезеңі.
Эшелонды медициналық қамтылу кезеңіне шешім қабылдауды медициналық қызмет бастығы дәрігерді (фельдшер) бөледі, оның аалдына міндет қояды.
Эшелонның гигиеналық қамтылуына эшелон бастығы, оның орын-басарына, саяси, жабдықтау бөлім орынбасары, эшелон дәрігері, бөлімше командирлері, химиялық қорғаныстық команда бастығына және вагонның аға қызметкерлеріне жауапкершілікті жүктейді. Бұл жоғарғы қарулы күштердің ішкі қызметі жарғысының мазмұны міндетті лауазымды қызметкерлерге міндеттеледі.
Вагонның аға жауапты қызметкерлері сарбаздарды, азық-түлік , су алуға және басқада аспаздық жұмыстарға бөледі: сарбаздардың ауырып қалғандары болса эшелон командиріне дереу хабар береді, одан соң вагондағы заттарды түсіру-вагонды жинастыру (тиелген бөлімдерден) тапсырылады.
Эшелон дәрігері дайындық кезеңде тасымалдануға түсірілетін аудандағы медициналық, химиялық, эпидемиологиялық және марш сапарларының жағдайын анықтап, тексеріп, жеке құрамның жуынып шайынуын және медициналық тексерілуін, сапар барысында берілетін тамақтың сапалығын және жеке құраммен кеңестік әңгіме өткізуі керек. Профилактикалық іс-шараларға қажетті құралдарды, бөлімшенің медициналық қызмет бастығынан алады.
Медициналық қызметкерлер жол жүру барысында, вагондарды күнделікті санитарлық жағдайын тексеріп, жеке бас гигиенасының сақталуын бақылайды; азық-түліктің сақталуын және сапалығын, берілетін үлестерін, тамақтың дайындалуын, бөлініп берілуін, ыстық сумен қамтылуын тексереді; жеке құрамның санитарлық өңдеуден өтуіне басшылық жасайды; бактериологиялық барлау ,химиялық қорғауды команда бастығымен бірге, егер эшелонда бактериологиялық заттардың залалдануы болса сынама алып, оны анализге жақын орналасқан санитарлық-бақылау пунктіне жібереді, жеке құрамда санитарлық-ағарту жұмыстарын ұйымдастырады.
Жол сапарында эшелонды суық , ыстық сумен қамтылуын теміржол әкімшілігімен бірге, бір адамға 6-10 л тәуліктік есеппен іске асырады. Эшелонда ішетін су , басы артық су қоры - қазанда, бактарда, флягаларда болуы керек.
Тәулігіне 2 рет ыстық су дайындалады. Егер эшелонда ас үй болмаса,тәулігіне бір рет тамақтандыру әскери азықтық пункттен , әскерлер тәулік нормалық тамақтың 50% - н алу керек , қалғаны өздеріне тиісті үлесті құрғақ сыбаға ретінде нормалық үлесте алады. Сарбаздардың тамақтарын сақтау мүмкіндігі болмағандықтан нанды және қантты, бөлімшеге ыстық тағамдармен қосып береді.
Әскери азықтық тамақтар 30-40 минутта, эшелон келгенше, дайын болуы керек . Ыстық тамақтарды, суды жеке құрам өз қазандықтары мен алады. Осы жағдайда жеке ыдыстары ыстық сумен жуылған таза, котелок, кружка және қасықтары болуы керек . Барлық жеке құрамды эшелонға отырғызар алдында олар моншада жуынуы , қажет болса іш киімдері дезинфекцияланған болуы, киімдерімен жеке заттары таза болуымен қамтылуы керек. Жуынып, шайыну (санитарлық өңдеуден өткен соң) жол сапар алдында, 7-8 тәулік аралығында стационарлық санитарлық өткізгіш орын (санпропуск) поездарда кір жуатын , горнизон моншасы, ал егер керек болса, душевойдан өтуі керек.
С у м е н тасымалдаудағы ерекшеліктер мынандай: кемеде әскери контингенттің көп бөлігі орналаса алатындықтан , әскери бөлімше коман-дованиясы және жеке құрамды пароход шарауашылығы (пароходства) өкілдері, берілетін тасымалдау көліктерінің бейімді етілуіне жоспар жасайды. Оған қажетті кеменің барлық құрал- саймандарын пароходства жабдықтайды.
Әскерлерді су көліктерімен тасымалдаудың, мынандай гигиеналық ерекшелігі бар : кемеде, өзен көліктерінде жеке құрам бір ғана бөлмеде орналаасады; көптеген адамдар кеме шайқалуына душар болады; қажеттілікке сай көп мөлшерде су қорымен қамтуы және дератизация іс шаралары өткізуі керек.
Үлкен топты орналастыруда, ілесетін эпидемиялық аурудың таралу қаупі, микроклиматтың төмендеуі, адамның тіршілік әрекетінің өнімдерімен ауаның ластануы болады. Вентиляция көлемінің төмендігі, әсіресе түнгі мезгілде, тоқтайтын уақытта , шторм және суық ауа райы мезгілінде, люк (есік) пен иллюминаторлардың ашылып - жабылып қалуында болады. Сондықтан,кемеге бейімделіп тасымалдануды жоспарлағанда, медициналық қызметтегі әскер қызметкерлерінің көңіл аударатындары командованияға қажетті қосымша вентиляциялық жабдықталуы керек (виндзейли желдеткіщ) саңлаулы- қақпақ , алып жүретін вентилятор, пайдаланылатын жарық және люкте тұратын бөлмені желдететін электрлі шахты мен түтін өткізетін қаптамалар ескерілуі керек.
Кемеде шайқалудың ( немесе «теңіздік ауру») көп адамдарғада қатынасы бар.Сондай профилактикалық іс-шаралардың бірі ,теңіз суларын пайдалануда жеке құрамның активті ұйымдық әрекеті. Сумен тасымалдауда, бөлімшелерді тұщы сумен қамтамасыз етуде, бір адамға 10 л есебінде ,бүкіл жол сапарларының барлық уақытында дайындайды. Теңізкөліктерінде ішетін су қоры көптеп жасалынады, ұзақ уақыт ішінде дұрыс сақталуын талап етеді. Ол жағдайда су тазарту дайындығын өткізуде, балласталық (шпалмен бекітілген ) цистерналарды дезинфекциялайды, цементтейді, оны сапалы таза су мен және хлоры бар препараттармен немесе иондалған күмісті,арнаулы қондырғымен ионизациялайды, ол қазіргі ірі кемелерде жасалады.
Ішуге, тек залалсыздандырылған су пайдаланылады. Кеменің бортының сыртындағы су техникалық мақсатқа , шаруашылыққа пайдаланылады. Су сапасына қатаң санитарлық қадағалау жасайды. Ыстық суды кеменің камбузында және бөлімшелердің алып жүретін ас үйлерінде дайындалады. Кемедегі әскерлерді тасымалдауда дератизация міндетті дайындалған шаралар, оларды пароходство орындайды.
Әскери бөлімді тез арада аудару және жаралыларды алыс жолдарға эвакуациялау ( қоныс аудару) авиациялар арқылы тасымалданады. Ол винто-моторлы және реактивті ұшақтар, тік ұшақтар пайдаланылады. Әскери бөлімді , авиациялық көлікпен жол сапарына қажеттілікпен қамтамасыз ету, өздеріне сәйкес авиациялық және авиадромдары бөлімнің командирлерінің міндеті. Оларда болатын, жеке құрамды бекітуге арналған белдікпен, жүкті сенімді бекіткішпен, борттағы тыныс алатын оттегілік ауа аппаратымен (ТОА-ҚДА) қамтамасыз етеді, ол авиацияның әскери көлік өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Авиациялық тасымалдаудағы гигиеналық қамтамасыз етудің ерекшелігі, әскери қызметкерлер организміне төменгі оттектік атмосфералық қысымының төмендігі, ол аурушаңдық – аэросинусит, аэроотит, биіктік метеоризмі, гипоксияға әкелуі мүмкін. Өзгеріс бағытының аздаған жүктемелік әсерінен болуы, жеке құрамның 1-2%-ң кемедегі шайқалуы байқалады («ауалық ауру»).
Авиациялық тасымалдауда қолайсыз факторлар әсерінің негізгі іс- шараларын ескеруі , медициналық тексеріс, жеке құрамның ұшу алдында жататын медициналық тексерісі , борт аппараттарын зерттеу, отыру мен ұшу мезгілінің максималды қысқаруы, ұшуға дайындықта , тамақ ішу 2 сағат уақыт-тан кем болмау және қонарда тоятын ыстық тамақпен , сапалы сумен,күтіп отыру уақытында және ұшу барысында қамтамасыз етуі керек.
Әскердің автомобильдермен тасымалдануы
Әскерлік және армиялық аудандарда , бөлімлдерде, әскерді тасымалдаудың ең кең тараған түрі - автомобильдер, бронетранспортерлер мен әскери машиналар.
Автомобильдік колоннаны құрастырғанда ,автомобильдік бөлімшелер немесе топтық автомобильдер, белгілі бір маршрутпен жалғастырып жүретін,жалпы командованиямен орындалатын міндет.
Марштың орындалуы мен аяқталуының уақыты нақтылы жағдайға байланысты. Түнгі марш өте құпиялықпен, аз жауынгерлік шығынсыздық болуымен жүргізіледі, ол жеке құрамның көп шаршауына әкеледі, өте төменгі қарқында өткізіледі,бірақ жүргізушілер дағдысының жоғарғы дәрежелі біліктілігін , машиналарды жолға мұқият дайындалуын қажет етеді. Колоннаның орташа жүру маршы кезінде, қозғалу жылдамдығы түнде сағатына 30-40км, бір жүргізушіге шаққанда, тәуліктік автомобильдік колоннаның жүру жолының ұзақтығы 150-300 км . Тәуліктік уақытың бөлінуі: қозғалысы -10-12 сағат, тиеу-түсіру-3-4cағат, техникалық қызмет көрсету 1-2cағат, жеке құрамның демалысы 7-8 сағат.
Жеке құрамның демалысы және машиналардың жағдайын тексеру, дамылдау кезінде кіші, үлкен және күндізгі демалысты ұйымдастырады. Кіші дамылдаудың уақыт ұзақтығы 20-30 минут, әрбір 2-3сағатта ,қозғалыстан кейін бой жазу , тамақтану және су ішу , әрбір 1-2 сағатта, қозғалыс басталғанда кіші дамылдау ұйымдастырылады. Бастапқы тәуліктік көшіп, екінші жартысында, әр 6-8 сағаттан соң үлкен дамылдау, әр 2-4сағатта демалыс, ыстық тамақ ішу және ол уақытта бөлімшенің материалдық бөліктерін қарауға көңіл бөледі.
Жеке құрамды тасымалдауға арналған көлік тек таза, қажеттілігіне қарай дезинфекцияланған, отырғыштар және тентпен (күннен қорғау үшін құрылған қалқа) жабдықталған болуы керек. Автомашиналарды дайындауға автомобильдік қызмет бастығы жауап береді, машинаның ,отыратындар үшін бір адамға сол алаңның көлемі 0.27м² нормада есептеледі. Қазіргі автомобильдерге 21-35 адамдарды сиыстырады.
Автомобильдік тасымалдау кезінде, әскери қызметкерлер организміне көптеген қолайсыз сыртқы орта факторларының әсері болуы мүмкін (21-кесте), бәрін қосып айтқанда, мезгілсіз туындайтын шаршау, жауынгерлік қабілеттіліктің төмендеуі, тууы мүмкін. Ерекше көңіл бөлінетіні, ш ы ғ а т ы н пайдаланған газдан уланып қалмауын ескерту, оның болу себебін, газдың теріс әсері, машиналардың ара қашықтықтарының сақталмауы әсіресе, авто-мобильдердің баяу қозғалысы, тұрған кезде мотордың өшуі, әсіресе, орманды-таулы, сай, тоннелдік жолдарда, тынық, желсіз, қуалай соғатын жел болғанда, сонымен танктермен бірге жүрген уақыттарда.
Автомобильдік тасмалдауда орта факторының қолайсыздығы
және организм реакциясы 21 кесте
|
Сыртқы орта факторы |
Организмнің мүмкіндік реакциясы |
|
Күн радиациясы |
Қызыну,фотофтальмия |
|
Ауаның төменгі температурасы,қар,жауын |
Дене суынуы,үсуі,салқын тиіп ауруы |
|
Ауа қозғалысының қарқынды қозғалысы |
Коньюнктивит,блефарит,көздің микро жарақаты |
|
Техникадан шыққан газдар |
Бас ауруы,бас айналу,құлақтағы шу әлсіздік және қалжырау |
|
Шу |
Көңіл күйдің түсуі,жақсы естудің төмендеуі,көңіл аударудың төмендеуі, құлақтағу шу,қажу |
|
Шайқалу |
Жеке бұлшық ет топтарының статикалық ауырлануы (тепе-теңдік қажеттілікті сақтаймын деп), қалыпты қан бөлінуінің бұзылуы ( ишемиялық ауру),кеуде клеткасының қысылуы және жеке нерв, ішкі мүшелердің ауысуы |
|
Өзгерген бағыттағы аздаған ауыртпалық |
Шайқалу- бас айналу, тұрақтылықтың, тепе-теңдіктің бұзылуы, құсу, лоқсу |
Т е х н и к а л ы қ сұйықтардың буынан улану, жиірек улану, сонымен қатар олардың дененің ашық жерлеріне және сілемейлі қабықтарға түскеннен болады. Жанармай буынан жіті улану, ол ұзақ уақыт есінен айырылуына, егер зақымдалған адамға уақытында көмек көрсетілмесе өлімге әкеледі. Жіті уланудың барлық жағдайында жәбірленген адамдарды аймақтан аулақ алып кету керек.
Егер антифриз немесе тежегіштік сұйықтықты жұтып қойған жағдайда адамды құстыруы мүмкін, ондайда жедел түрде медицинадық пунктке жеткізу керек. Иісті газбен улануда жәбірленушіні таза ауаға шығарып нашатырь спиртін иіскету керек, ол кезде құсатын болса, медициналық пунктке жеткізу керек, тұншығып қалмайтындай шаралар қолданылады.
Автоколоннаның жол сапарында, жаппай қырып жоятын қарудан (ЖҚЖҚ) залалданған жерлерге өтіп кетуі мүмкін. Ондай жағдайда 21-кестеде көрсетілгендей, ЖҚЖҚ түріне жататын арнаулы факторлар қосылуы мүмкін.
Жеке құрамның жол сапарында тамақты арнайы бейімділік тәсілді пайдаланып консервілер және концентраттардан дайындайды немесе құрғақ сыбағамен тамақтанады. Әскерилерді автомобильдік жолдармен алып жүргенде тамақтану әскери азық-түлік пункттерінде іске асырылады. Кірісер алдында 1-1.5 сағаттан артық емес уақытта ыстық тамақ беріледі. Маршрутты барлау барысында, қозғалуда маршрутқа, тоқтайтын, аялдайтын, сонымен бірге су көзіне және тұрғындар пункттеріне, солар арқылы автоколонналар өтетіндерге санитарлық-эпидемиологиялық баға беріледі. Сумен жабдықтау және батальонның тамақтану пункті (БТП) қанат жаятын орнын анықтайды.
Маршрутпен жүретін жерлерде залалданған және санитарлық-эпидемиологиялық жаман халдегі аудандарға көзге көрінетін көрсеткіштері қамтылады. Бөлімшелердің пайдалануға арналған су көздерін қорғауға алады берілген жауынгерлік міндетке сай және медициналық қызмет бастығының баяндауымен бөлім командирінің барлаулық мәліметі бойынша және лауазымды қызмет иелері өз бұйрығында немесе қызметтік кеңесте, дайындық кезінде өткізілетін автомобильдермен жүру уақытында профилактикалық іс-шараларды анықтайды.
Жүру режимінің қойылуы: машиналар арасындағы ара қашықтығы 25-30м, жүру ұзақтығы және демалысы көрсетіледі. Жауынгерлік қабілеттілігін анықтап орындайды. Дамылдаудағы шаралар анықталады – ол денені жаттықтыру, жеке бас гигиеналық шараларында аяқтарын жуу, шайыну, суға түсу, киімін шаңнан тазалау.
Әскердің маршты іске асыруында қарсыластың жаппай қырып жою қаруларын қолданудағы ядролық жарылыс аймағында, радиоактивті бұлт іздерін немесе химиялық ошақтарды немесе бактериологиялық залал-дандыруды кесіп өту керек. Радиоактивті заттар (РЗ) улы заттар (УЗ), бактериологиялық заттар (БЗ) мен залалданған жерлерден, әскерде жеке қорғану (ӘЖҚ) құралдарымен – противогазбен, қорғаныстық жамылғымен, қорғаныстық шұлық, қолғаптармен жеңіп шығу керек. Машиналар шаңы аз жерлермен жүріс ара қашықтығында өтуі керек. Ол үшін, мүмкіндігінше жергілікті жердің аз залалданған деңгейін пайдалануы керек. Ондай жерлерді ескертпе белгілермен белгілеп қояды. Дәрігер, химиялық барлау және дозиметрлік бақылауы және дезактивацияның мұқият өтілуін, зарарсыз-дандырылуын, дезинфекциялануын білуі қажет.
Маршпен жүрудегі гигиеналық қамтылу
Әскери саппен ж а я у м а р ш пен жүру, орманды, батпақ және басқа да қиындықпен өтетін аудандарда орындалады.
Саппен жаяу марш, жүру режиміне байланысты, жүріп өтудің ара қашықтығына және ширығу дәрежесіне қарай кәдімгі марш, жедел (форсированный) және жылдам өту маршы. Кәдімгі марштың тәуліктік жүру ұзақтығы орта есеппен 25-30 км, жылдамдығы сағатына 4-5 км, ал шаңғымен жүрсе сағатына 5-7 км. Жедел жүрудің тәуліктік өтуі сағатына 40-45 км тең. Ара қашықтығының төрттен бір бөлігі жаяу жүру арқылы өтеді де, қалғандары жайлап жүрумен өтеді. Жылдам жүру маршы (марш бросок) сағатына 5км аралықта өтеді, орташа жылдамдығы сағатына 8-9 км. Жылдам жүру, өз бетіменен жүру, егер бөлімше майдан шебіне жақын болғанда немесе марштың басқа түрлері аяқталғанда орындалуы мүмкін.
Берілген әскери міндет немесе нақтылы жағдайда марш аяқталарда тәуліктік дамылдау түрі оның ұзақтығы, дамылдаудың санына қарай ара қашықтығы анықталады.
Жүру режимі жарғы бойынша: бірі қысқа уақыт дамылдау 1 сағат сайын 10-15мин, одан ары әр 2-3сағат жүрген соң 20-30минут дамылдайды. Екінші тәуліктік жолбасында ұзағырақ дамылдаудың өтуі 2-4сағат, бірнеше күн жүрсе – демалыс бір күннің іші.
Батальон залалданған бөліктерді айналып залалдану дәрежесінің аз болуы үшін қысқа бағытта өте жылдам өтіп кету мүмкін еместігі, жеке сақтану құралдарын пайдаланады. Бөлшектеп арнаулы өңдеу өткізу, залалданған аудандардан шыққан соң толық өңделу үлкен дамылдау кезінде немесе демалу аудандарында өтеді.
Саппен жаяу жүру маршы, ол ауыр дене еңбегі, оған тәулігіне 4000 ккалл энергия жұмсалады. Оның әсерінен жүрек-қан тамыры функциясы және орталық нерв жүйесі және ас қорыту мүшесінің функциясы өзгереді, организмнің тез жылу бөлінуі ұлғаяды, нәтижесінде жылу алмасуы бұзылуы мүмкін.