Файл: азастан республикасы білім жне ылым министрлігі . Жбанов атындаы аТбе ірлік университеті дене трбиесіні теориясы мен дістемесі кафедрасы курсты Жмыс.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 99
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Спорттық қабілеттердің құрамдас бөліктерін сынақтан өткізіп бағалау
Oрындаған: С.Бақытжанұлы
Ғылыми жетекшi,
доцент, п.ғ.к: С.С. Кубиева
Ақтөбе-2022
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Спортшыларды даярлауды басқару жүйесінің маңызды элементтерінің бірі - сынақ, бұл спортшылардың дайындығының әртүрлі аспектілерін, дененің жаттығулар мен жарыстарға реакциясын, жаттығу процесінің тиімділігін, сондай-ақ спортшылардың дене функцияларын бейімдеуді есепке алу үшін ұйымдастырушылық шаралар жиынтығын білдіреді.
Спорттағы бақылау спорттық даярлық процесін басқару мақсатында спортшының жай-күйі және оның динамикасы туралы объективті жан-жақты ақпарат алу үшін жаттығу процесінің құрылымдық буындарында (жылдық цикл, мезо цикл, микро цикл, жекелеген сабақтар) қолданылатын бақылаудың әртүрлі түрлерін (кезеңдік, ағымдағы, жедел) практикалық іске асыруды көздейді [1].
Жүктемені бақылау процесінде мамандандырылған жаттығулардың көлемін; қарқындылықтың (қуаттың) жекелеген аймақтарында орындалатын жаттығулардың көлемін; жалпы және арнайы физикалық, техникалық және тактикалық даярлықты жетілдіруге бағытталған жаттығулардың көлемін; микроциклдерде, ай сайын және жылдық циклде орындалған қалпына келтіру сипатындағы жаттығулардың көлемін жинақтайды. Бұл көрсеткіштерді спорттық нәтижелер динамикасымен салыстыру жаттықтырушыға жаттығу жүктемелерінің жекелеген түрлері арасындағы ұтымды қатынасты, олардың шыңдарынан кейін жоғары нәтижелерге қол жеткізу мерзімдерін, жаттығу жүктемелерінің жоғары спорттық нәтижелерге кеш өзгеру кезеңін анықтауға мүмкіндік береді [2].
Жаттығулар мен жарыстарды жоспарлау және бағалау оқу процесін басқару тұрғысынан біртұтас болып табылады. Бақылау және бағалау, ең алдымен, қолданылатын құралдар мен әдістердің тиімділік дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін жоспарды жүзеге асыруға ықпал етеді. Бірінші шарт - бұл жаттығуды жүйелі түрде тіркеу, сонымен қатар жаттығуларда, бақылау сынақтарында және жарыстарда қол жеткізілген нәтижелер. оның пәрменділігі. Бұл жаттығудың әр жауапты кезеңін мұқият бағалауды және спортшылардың белсенді қатысуымен тексеру материалдарын талдауды қамтиды. Педагогикалық бақылаулардың нәтижелері және басқа да маңызды деректер педагогикалық күнделікке енгізіледі [3].
Жаттықтырушы кез-келген уақытта жаттығуды бақылап, оның тиімділік дәрежесін бағалай білуі керек. Бұл жаттығудың әр жауапты кезеңін мұқият бағалауды және спортшылардың белсенді қатысуымен тексеру материалдарын талдауды қамтиды. Нәтижесінде тиісті ұйымдастырушылық және әдістемелік тұжырымдар жасалуы керек.
Спорттағы бақылау спортшылардың дайындығының әртүрлі жақтарын бағалауды қамтамасыз ету, ағзаның жаттығу және жарыс жүктемелеріне реакциясын бағалау, спортшылар организмінің функцияларын бейімдеп қайта құруды есепке алу, жаттығу процесінің тиімділігін бағалау, спортшылардың дайындығын басқару үшін іс-шаралар ұйымдастыруды көздейді. Кешенді бақылаудың мақсаты спортшылардың дайындығы мен бәсекеге қабілеттілігін олардың дайындығының әр түрлі жақтарын және дененің маңызды жүйелерінің функционалды мүмкіндіктерін объективті бағалау негізінде оңтайландыру болып табылады.
Зерттеудің мақсаты - спортшыларды даярлауды кешенді бақылау және басқару жүйесін қолданудың маңыздылығын анықтау.
Зерттеу обьектісі - спортшылардың дайындығын кешенді бақылау және басқару жүйесін ақпараттық қамтамасыз ету процесі.
Зерттеу пәні - спорттық қабілеттердің құрамдас бөліктерін сынақтан өткізіп бағалау
Жұмыстың міндеті:
1. Бақылау арқылы спортшылардың оқу-жаттығу процесінің дайындық кезеңіндегі спортшылардың физикалық қасиеттерінің даму деңгейін бағалау.
І-тарау. Спортшының дайындық кезеңіндегі арнайы дене дайындығы деңгейін бақылау
1.1 Спорттағы бақылау, оның түрлері
Таңдалған спорт түріндегі спорттық шеберліктің қалыптасуының жалпы заңдылықтарын ескере отырып, іс-әрекеттің, жарыстың және дайындықтың құрылымы туралы білімді объективтендіруге негізделген оқу процесін басқару жүйесін жетілдіру спорттық дайындық жүйесін жетілдірудің перспективалы бағыттарының бірі болып табылады.
Қазіргі уақытта жақсы дамыған: жаттығу жүктемелері мен жарыстарды бақылау жүйесі, спорттағы педагогикалық бақылаудың теориясы мен әдістемесі, жекелеген циклдік спорт түрлеріндегі кешенді бақылау жүйесі; жас спортшыларды даярлауды басқару негіздері.
Сонымен бірге, спорттағы қарқынды прогресс күрестің, жарыстың өте жоғары қарқындылығымен, спорттық нәтижелердің тығыздығының жоғарылауымен, шекті шамалардың жаттығу жүктемелерінің көлеміне қол жеткізумен сипатталады, спортшылардыңқимыл әрекетін қамтамасыз етудегі күрделіліктің артуын көрсетеді. Бұл ережелер оқу процесін кешенді бақылау мен басқаруды қамтамасыз ету бойынша іс-шараларды ұйымдастыруға жоғары талаптар қояды, жаттықтырушыға әртүрлі ақпараттың үлкен көлемін алуға және өңдеуге мүмкіндік беретін жаңа құралдарды, әдістер мен технологияларды әзірлеу қажеттілігін анықтайды, басқаратын шешімді тез қабылдайды.
Спортшылардың жаттығу процесі спорттық дайындықты ұйымдастыру мен жоспарлауға, спортшылардың қызметі туралы ақпарат алу және талдау үшін ғылым мен техниканың жетістіктерін пайдалануға ғылыми негізделген көзқарасты талап ете отырып, ғылыми-практикалық ізденіс сипатына ие бола бастайды.
Спорттық жаттығу теориясы мен әдістемесі саласындағы жетекші мамандардың пікірінше, спортшыларды даярлау жүйесін жетілдірудің перспективалы бағыттарының бірі-жаттығу процесін кешенді бақылау мен басқарудың жаңа, жоғары тиімді құралдарын, әдістерін, технологияларын әзірлеу және іс жүзінде жүзеге асыру.
Спортшылардың дайындығын кешенді бақылау және жаттығу процесін басқару әдіснамасының өсіп келе жатқан маңыздылығы қазіргі заманғы спортқа тән көптеген себептерге байланысты, олардың ішінде спортшыларды даярлау жүйесінің едәуір күрделенуі; кешенді бақылау сапасының басқарылатын процесс ретінде спорттық жаттығуларды ұйымдастыру жөніндегі талаптардан артта қалуы; жаттығулар мен жарыстар процесінде тіркелетін өлшенетін көрсеткіштер санының артуы; спортшылардың дайындығы мен дайындығы туралы ақпаратты жинау мен талдауды метрологиялық қамтамасыз етуге қойылатын талаптардың жоғарылауы.
В. А. Булкиннің пікірінше, шешім қабылдау үшін қажетті ақпараттың үлкен көлемін ретке келтірудің екі негізгі мүмкіндігі бар: біріншіден, басқарушы шешім қабылдау үшін жүйені ұйымдастырудың негізгі, ең маңызды, негізгі ережелерін анықтау, содан кейін иерархиялық тұрғыдан аз маңызды компоненттерге егжей-тегжейлі қарау; екіншіден, шешім қабылдау процесінде заманауи компьютерлік технологияның жетістіктерін пайдалану негізінде жасалған заманауи ақпараттық технологияларды кеңінен қолдану.
Спорт ғылымында ақпараттық технологиялардың дамуы әртүрлі психодиагностикалық әдістерді, функционалды диагностиканың автоматтандырылған әдістерін, ағзаның қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді бейімделу процестерін модельдеуге арналған бағдарламаларды, сараптамалық жүйелерді дамыту түрінде көрініс тапты.
Сондай-ақ, заманауи ақпараттық технологияларды қолдану жеке типологиялық сипаттамаларды диагностикалауды, спортшылардың функционалды дайындығын бағалауды қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар спорттық дайындық жүйесінің жекелеген компоненттерін модельдеу, болжау, жобалау мәселелерін шешуге, сонымен қатар оқу процесінің тиімділігін бағалауға мүмкіндік беретінін атап өткен жөн.
Алайда, спортта ақпараттық технологияларды әзірлеу және пайдалану жөніндегі көптеген мәселелер неғұрлым нақты ғылыми негіздеме мен эксперименттік байқауды талап етеді. Бұл көбінесе спорттың нақты міндеттерінің күрделілігіне және қарама - қайшылығына байланысты (зерттеу тақырыбы-тірі организм), бұл әрдайым ақпаратты өңдеу процесін рәсімдеуге мүмкіндік бермейді.
Осылайша, қазіргі заманғы ғылым мен техниканың жетістіктерін ескере отырып, спортшыларды даярлауды кешенді бақылау және басқару жүйесін ұйымдастырудың заманауи теориялық және әдістемелік ережелеріне назар аудара отырып, спорттық оқыту теориясы мен әдістемесінің ғылыми-әдістемелік ережелерінің даму деңгейі мен спорттағы кешенді бақылау мен басқару жүйесін ақпараттық қамтамасыз ету деңгейі арасында айқын қайшылық бар екенін атап өткен жөн.
Заманауи ақпараттық технологияларды қолдану негізінде спортшыларды даярлауды кешенді бақылау және басқару жүйесін жетілдіру мәселесін бірнеше аспектілерде қарастырған жөн: теориялық-әдістемелік, техникалық және ақпараттық.
Спортшылардың дайындығын кешенді бақылау және басқару жүйесінің теориялық және әдістемелік аспектілері. Спорттық жаттығуды қамтитын күрделі жүйелерді басқаруды оңтайландыру кері байланыс принципін жүзеге асыруды қамтиды, ал ақпаратты алу құралы кешенді бақылау болып табылады.
Жаттығу процесін басқаруды объективтендіруге спортшылардың жеке ерекшеліктері мен дайындығының әртүрлі аспектілері туралы үлкен ақпарат алған кезде қол жеткізуге болады.
1.2 Спортшылардың дене дайындығы қабілеттерінің кешенді бақылау және басқару жүйесінің техникалық аспектілері
Қазіргі қоғамның даму тенденцияларының бірі қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды қолдануды көздейтін адам қызметін автоматтандыру болып табылады.
Ақпараттық технологиялар (ІТ) есептеу және телекоммуникациялық техниканың заманауи жетістіктерін пайдалану негізінде әзірленген құралдар мен әдістердің жиынтығы болып табылады.
Қазіргі ІТ негізін есептеу техникасы, бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз ету және дамыған коммуникациялық құралдар құрайды. Бұл үрдіс спортта көрініс тапты.
Спорт ғылымында қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың дамуы әртүрлі психодиагностикалық әдістерді әзірлеу түрінде ұсынылған; функционалды диагностика әдістерін автоматтандыру, қозғалыс техникасын биомеханикалық талдау, спортшылардың техникалық дайындығын бағалау; модельдеу жүйелерін қолдану; сараптамалық жүйелерді әзірлеу.
Кейбір авторлар атап өткендей, спортта ақпараттық технологияларды қолданудың көптеген аспектілері нақты ғылыми негіздеме мен эксперименттік тестілеуді қажет етеді, компьютерлік технологияның қазіргі жетістіктеріне негізделген жаңа құралдарды, әдістер мен технологияларды әзірлеу спорттық оқыту жүйесін жетілдірудің маңызды және перспективалы бағыттарының бірі болып табылады.
Спортшылардың дайындығын кешенді бақылау мен басқарудың ақпараттық аспектілері. Адам іс - әрекетін автоматтандыру ғылыми зерттеу әдістерін автоматтандыруда да көрініс тапты: жаңа әдіснамалық бағыт-компьютерлік диагностика пайда болды. Бұл әсіресе қазіргі уақытта психологияда айқын көрінеді.
Ғылыми эксперименттер жүргізу процесінде есептеу техникасын пайдалану зерттеушілерге жаңа талаптар қойғанына қарамастан (зерттеуші есептеу техникасын пайдалану мүмкіндіктері мен ережелерін білуі; ойлаудың алгоритмдік стилін меңгеруі; өзінің физика-математикалық және техникалық дайындығының маңыздылығын арттыруы тиіс), ғылыми жұмыстың ақпараттық құрауышы күрт өсті.
Спортшыларды даярлауды кешенді бақылау және басқару жүйесінде ІТ-ны пайдалану, біріншіден, эксперимент жүргізуге қойылатын метрологиялық талаптардың орындалуын қамтамасыз етуге, әдістемелердің мазмұндық валидтілігін арттыруға; екіншіден, зерттеулер жүргізуге жұмсалатын уақыт шығындарын едәуір қысқартуға; үшіншіден, деректерді көп өлшемді математикалық талдау әдістерін одан әрі қолдану мүмкіндігін күрт арттыруға мүмкіндік береді.
Оқу процесін "соқыр емес" басқару үшін жаттығулар мен жаттығулардың барысы мен нәтижелері, спортшының жағдайы, қоршаған орта туралы ақпарат алу керек. Бұл кері байланыс туралы ақпарат. Онсыз кез-келген күрделі жүйені, процесті басқару мүмкін емес. Оны спортшының өзі, жаттықтырушысы және спортшысы алуы керек.
Егер сіз тек жаттықтырушыға баратын кері байланыстармен шектелсеңіз, педагогикалық бақылаудағы төрт түрлі бағытқа сәйкес келетін төрт түрлі байланысты ажыратуға болады:
-
спортшыдан алынатын мәліметтер (хал-жағдайы, болып жатқан жағдайға қатынасы, көңіл-күйі және т. б. туралы); -
спортшының мінез-құлқы туралы мәліметтер (қандай жаттығу тапсырмалары орындалды, қалай жасалды, техникадағы қателіктер және т. б.); -
шұғыл жаттығу әсері туралы деректер (бір реттік дене жүктемесінің әсерінен жаттығу ауысымдарының шамасы мен сипаты); -
кумулятивтік жаттығу әсері туралы мәліметтер (спортшылардың дайындығындағы өзгерістер).