Файл: Жиынты баалауа арналан дістемелік сыныстар 10сынып (оамдыгуманитарлы баыт) НрСлтан ., 2019 рметті малім!.doc
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 98
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Азық-түлік мәселесі дегеніміз-қазіргі кездің өзінде адамдардың өзін-өзі өмірлікмаңызы бар азық-түлікпен толық қымтамасыз ете алмауы. Бұл мәселе неғұрлым төмен дамыған елдерде азық-түліктің абсолютті жетіспеушілігі (ашығу) деп танылса, дамыған елдерде тамақтану теңгерімсіздігі болып табылады. Бұл мәселенің шешімі табиғи ресурстарды тиімді қолдану, ауыл шаруашылығындағы ғылыми-техникалық прогресске және мемлекет тарапынан қолдау деңгейінен тікелей тәуелді.
Кедейлік мәселесі жаһандық мәселелердің ішінде ең негізгілерінің бірі болып отыр.Кедейлік деп отырғанымыз мемлекеттің сол елдегі адамдарды ең қарапайым және ең арзан өмір жағдайымен қамтамасыз ете алмауы. Әсіресе дамушы елдердегі кедейліктің үлкен масштабтары тек қана ұлттық емес, сонымен қатар әлемдік тұрақты дамуға үлкен қауіп тудырады.
Қорыта айтқанда, адамзат дамуының жаһандық мәселелері оның кез келген даму кезеңдерінде өзекті болды. Десек те, аталған мәселелер ХХІ ғасырда ерекше маңыздылыққа ие болып, бүкіл халықаралық қоғамдастықты алаңдатып отырғаны жасырын емес.
31
| Бағалау критерийі | № | Дескриптор | Балл | |
| | | тапсырма | Білім алушы | |
| Мәтін | үзінділері | 1-4 | сұраққа болжам жауабын білдіреді; | 1 |
| бойынша болжам жасап, | | оңтүстік және солтүстік мәселесі туралы | 1 | |
| өз сөзімен | тақырыпты | | тақырыпты өз сөзімен жалғастырады; | |
| жалғастырады | | | азық-түлік мәселесі туралы тақырыпты өз | 1 |
| | | | сөзімен жалғастырады; | |
| | | | кедейлік мәселесі туралы тақырыпты өз | 1 |
| | | | сөзімен жалғастырады; | |
| | | | үш мәселе бойынша айтқандарын | 1 |
| | | | түпнұсқамен салстырады; | |
| | | | ұқсас және алшақ ойлар туралы кері | 1 |
| | | | байланыс береді; | |
| | | | қорытынды жасайды. | 1 |
| | | | | |
| Барлығы | | | | 7 |
32
«Қазіргі әлемдегі саясат және жаһандық мәселелер» бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)
Білім алушының аты-жөні ________________________________________________
| Бағалау критерийі | | | | | | Оқу жетістігі деңгейі | | | | | | |||||
| | | | Төмен | | | | | Орта | | | | | Жоғары | | | |
| Мәтін | үзінділері | Сұраққа болжам жауабын білдіріп, | Сұраққа болжам жауабын білдіріп, | Сұраққа болжам жауабын білдіріп, | ||||||||||||
| бойынша | болжам | мәселелер төңірегінде өз | сөзімен | мәселелер төңірегінде өз | сөзімен | мәселелер төңірегінде өз | сөзімен | |||||||||
| жасап,өз | сөзімен | тақырыпты | жалғастыруда, | тақырыпты | жалғастыруда, | тақырыпты | жалғастырады, | |||||||||
| тақырыпты | | түпнұсқамен | салыстыра | отырып, | түпнұсқамен | салыстыра | отырып, | түпнұсқамен | салыстыра | отырып, | ||||||
| жалғастырады | айырмашылықтар | | мен | айырмашылықтар | | мен | айырмашылықтар | | мен | |||||||
| | | ұқсастықтарды табуда қиналады. | ұқсастықтарды | табуда | қиналады | ұқсастықтарды табады. | | | | |||||||
| | | | | | | | қателеседі. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | |
33
«Сөз мәдениеті және шешендік өнер. Пунктуация» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты 10.2.5.1 Мәтіндегі негізгі ойды анықтау, көтерілген мәселеге баға беріп, мәліметтер мен пікірлерді өңдей білу;
10.3.6.1 Әртүрлі тақырып бойынша көркемдегіш
құралдарды ұтымды қолданып, шығармашылық жұмыстар (өлең, хат, әңгіме, шығарма) ұсына білу
Бағалау критерийі
Білім алушы
Мәтіндегі негізгі ойды анықтайды
Көтерілген мәселеге баға беріп, мәліметтер мен
пікірлерді өңдейді
Тақырып бойынша көркемдегіш құралдарды
қолданып, шығармашылық жұмыстар (өлең, хат,
әңгіме, шығарма) ұсынады
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Орындау уақыты
15-20 минут
Тапсырма
Мәтінді оқыңыз.
Шешендік өнер туралы
Шешендік – қазақ елінің көнеден келе жатқан дәстүрлі тіл өнері. Шешендік – сирек ұшырасатын қасиет, дарын. Шешендік сөз терең ойға, ұтқыр шешімге, тапқыр қисынға құрылады. Шешендік өнер мен билік қолма-қол туып айтылатын, суырыпсалма жүрекжарды әділ сөздерге негізделіп шығармашылық сипатымен дараланады.
Қазақтың шешендік сөздерін өзге жұрттың атақты адамдары, ғалымдары жоғары бағалады. Шешендік сөздер нұсқаларын академик В.В.Радлов (XIX ғ.) зерттеп жинаған болатын. Ол: «Қазақтар… мүдірмей, кідірмей, ерекше екпінмен сөйлейді. Ойын дәл, айқын ұғындырады. Ауыз екі сөйлеп отырғанның өзінде сөйлеген сөздер ұйқаспен, ырғақпен келетіндігі соншалық, бейне бір өлең екен деп таң қаласын», – деп көрсете отырып, әсіресе қазақ тілінің тазалығы мен табиғилығын дұрыс аңғарып, қазақтардың сөзге тапқырлығы мен шешендігі өзіне ерекше әсер еткенін жазған.
Сондай-ақ, қазақтың шешендік, тапқырлық, нақыл сөздерін жинап жариялағандардың бірі – Ыбырай Алтынсарин. Ол халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.
Қазақтың шешендік сөз үлгілерін жинақтап, халықтың осы бір ерекше қасиетін байқаған, бағалаған белгілі ғалым В.В.Радлов: “…Қырғыздар (қазақтар) өз көршілестерінен ұтымды сөздің ұрымтал тұсын тауып қолдана білетін тапқырлығымен және керемет шешендігімен ерекшеленеді. Менің жинаған материалдарым қазақтардың ақылы, ой өрісі мен тілі жайында нақты түсініктер мен мағлұматтар береді деп ойлаймын” деп, ойын басқа түркі тілдес халықтармен салыстыра отырып қорытады. Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына.
-
Мәтіннің негізгі ойын және көтерілген мәселені анықтаңыз. Негізгі ой мен көтерілген
34
мәселеге қатысты пікірлерді дәйексөз ретінде келтіріңіз. Ақпараттарға сүйеніп, өз ойыңызды қысқаша жазыңыз.
| Мәтіннің негізгі ойы | Көтерілген мәселе | Мәтіннен негізгі ой | Менің ойым |
| | | мен мәселеге қатысты | |
| | | пікірлер | |
| | | | |
-
«— Сендер не білесіңдер? Сәлем – сөздің анасы ғой. Жолыққан кісіден он ауыз сөз естісең, соның біреуі менің кәдеме жарап жатыр, — деп жауап қатқан екен» деп аяқталатын қысқа әңіме жазыңыз. Әңгіме жазу барысында теңеу, эпитет, метафораны қолданыңыз. Сөйлем және мәтін деңгейіндегі тыныс белгілерін дұрыс қойып жазыңыз
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
35
| Бағалау критерийі | № | Дескриптор | Балл | |
| | | тапсырма | Білім алушы | |
| Мәтіндегі | негізгі | 1 | мәтіннің негізгі ойын анықтайды; | 1 |
| ойды анықтайды. | | көтерілген мәселені анықтайды; | 1 | |
| Көтерілген | мәселеге | | нНегізгі ой мен мәселеге қатысты пікірлерді | 1 |
| баға беріп, мәліметтер | | мәтіннен тауып жазады; | | |
| мен | пікірлерді | | | |
| | ақпараттарға сүйеніп, өз ойын білдіреді; | 1 | ||
| өңдейді | | | | |
| Тақырып бойынша | 2 | тақырыпты ашады; | 1 | |
| көркемдегіш | | | | |
| | шығармашылық танытады; | 1 | ||
| құралдарды | | | әңгіменің құрылымын сақтайды; | 1 |
| қолданып, | | | | |
| | | көркемдегіш құралдарды қолданады; | 1 | |
| шығармашылық | | | | |
| | тыныс белгілерін дұрыс қойып жазады. | 1 | ||
| жұмыстар (өлең, хат, | | | | |
| әңгіме, шығарма) | | | | |
| ұсынады | | | | |
| Барлығы | | | | 9 |