Файл: Реферат орындаан абылдаан Алматы 2023 Оушыларды физиологиялы дамуы.docx
Добавлен: 01.12.2023
Просмотров: 28
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Денеде химиялық таза су болмайды. Ол не минералды заттармен, не коллоидтармен байланыста болады. Денеде су не жасуша құрамында, не одан тыс орналасады. Қан плазмасы, ұлпалық сұйық және лимфа құрамындағы су жасушадан тыс орналасқан су фракциясын түзеді. Денедегі судың жалпы мөлшерінің шамамен 70 пайызы жасуша ішінде, 30 пайызы одан тыс орналасады.
Су мен тұздардың алмасуын реттейтін орталық аралық мидың гипоталамустық бөлігінде орналасқан. Орталықта денедегі электролиттер концентрациясынын өзгерістерін сезінетін ерекше осморецепциялық жасушалар болады. Осы жасушалардың қозуы салдарынан рефлекстік немесе гуморальды жолмен бөлу мүшелерінің күйі өзгеріп, ауытқыған қысым қалпына келтіріледі.
Орталыққа денедегі су мөлшерінің ауытқуларын төрт түрлі рецеторлар хабарлап отырады. Олар ауыз қуысының кілегейлі қабығындағы рецепторлар (кебірсіну салдарынан тітіркеніп, шөлдеу түйс тудырады), қарынның кілегейлі қабығындағы барорецепторлар қабырғасының ісінуі немесе семуі салдарынан тітіркеніп, түйсітін тудырады, ұлпалар осморецепторлары (ұлпадағы осмос қысым деңгейінің өзгерістерін хабарлайды), тамырлар қабырғасындағы рецепторлар қан өзгерістерін сезінеді.
Тірек-қимыл аппаратының бұзылуларының алдын алу
Тірек-қимыл жүйесі — бұл қаңқаны құрайтын барлық сүйектердің, олардың буындарының (буындар мен синартроздар), сондай-ақ соматикалық бұлшықеттердің және барлық көмекші құрылғылардың жиынтығы. Барлық сүйектер остеондар немесе гаверсиандық жүйелер деп аталатын құрылымдық бөліктерден тұрады. Олар сүйек тақталары, олар бір-біріне салынып, коллаген талшықтарынан және минералды элементтермен сіңдірілген ақуыз заттарынан тұрады. Пластиналардың арасында остеоцит жасушалары бар асқабақ тұқымы түрінде қуыстар бар.
Тірек-қимыл жүйесінің функциялары:
— тіректі — денені қолдайды, ішкі мүшелер мен бұлшықеттерді бекітуге жауап береді,
— қорғаныс — ішкі ағзаларды қорғайды,
— моторлық — адамның қозғалысына жауап береді,
— серіппелі — әртүрлі соққыларды, созылуларды, сілкіністерді жұмсартады,
— гемопоэз — қан айналымы және гемопоэз процестеріне қатысады,
— метаболизм — зат алмасуға қатысады.
Әдетте, тірек-қимыл жүйесі аурулары әртүрлі ауырсыну мен ыңғайсыздықты қатты айтады:
→Омыртқаның остеохондрозы — денені немесе басын айналдырғанда қысылумен, қолдың әлсіздік сезімі, икемділіктің нашарлауы, бас ауруы және әлсіздік және т.б.
→Артрит және артроз — бұл аурулардың екеуі де әртүрлі сипаттағы ауырсынумен бірге жүреді. Артрозбен ауырсыну тек қозғалыс кезінде пайда болады, артрозбен бірге ол тыныштықта да азаймайды. Артрозбен бірге құрғақ қысылулар, сондай-ақ бірлескен қозғалыстың нашарлауы байқалады. Артритпен бүкіл денеде қаттылық бар. Екі ауру бірлескен деформациямен бірге жүреді, артрит сонымен бірге ісінумен сипатталады.
→Ауырсынуды, (подагра) қарқынды бірлескен ауырсынумен (көбінесе аяқтар ауырады), буын айналасындағы терінің қабынуымен және қызаруымен тануға болады.
→Сколиоздың негізгі белгілері: әлсіз қалып, омыртқаның қисықтығы, жүрістін өзгеруі, иықтың асимметриясы, жауырын мен жамбас, арқадағы ауырсыну, бас ауруы, әлсіздік, кеуде пішінінің деформациясы.
Тірек-қимыл жүйесінің ауруларынын алдын алу жолдары:
1. Көбірек қозғалу. Кеңсе қызметкері жарты сағат сайын жүгіре алмайды, бірақ әр сағат сайын тұрып, дене мүшелерін илеу мүмкін емес, бірақ қажет.
2. Сіз не жейтініңізге назар аударыңыз. Дұрыс тамақтану — денсаулықты сақтаудың кепілі. Өздеріңіз білетіндей, семіздікке шалдыққандар әрдайым әртүрлі дене жүйелерінің ауруларының қаупіне ұшырайды.
3. Физикалық белсенділікті белгілі бір мөлшерде ғана шектеңіз. Егер сіз үнемі салмақ көтеруге тура келсе, ерте ме, кеш пе денеңіз бүлінеді.
4. Кәсіби спорт — бұл қос қылыш. Шамадан тыс жаттығу шамадан тыс жүктеме салдарынан остеоартриттің пайда болу қаупін арттырады, сондықтан барлық нәрсені қабылдауға тырысыңыз.
5. Кальцийдің жетіспеушілігін сүт, ірімшік, күнжіт тұқымы, сарымсақ және тағы басқалар сияқты кальцийге бай тағаммен толықтырыңыз.