Файл: Тас дуірі Ежелгі азастан тарихына жатпайтын тарихи деріс Ислам дініні таралуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.12.2023
Просмотров: 1330
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
іс қағаздарын жүргізу
Моңғол мемлекеті құрылғанда онда хатшылық қызметін атқарған тайпалар:Керейіттер
Керейіт хандығының құрамына кірген аймақ саны: 8
Керейіттерде малдың басты түрі: Жылқы мен қой
Моңғол жеріндегі ІХ-ХІІІ ғасырда өмір сүрген керейлер күшті дамыған ел»-деп айтқан тарихшы: Рашид ад-Дни
Керейіт мемлекетінің әлсіреу себебі:Шыңғыс ханның шапқыншылығы
Шыңғыс хан қай жылы керейіттерді жаулап алды:1203 жылы
Жалайырлар
Ортағасырларда жалайырлар туралы мәлімет берілген дерек көзі: Моңғол шежірелері
Шыңғысханның ант берген басында адал досы,кейін қас жауы болған;Жамұқа
1201жылы Аргун өзенінің бойында өткен құрылтайда таққа отырған жалайыр билеушісі өзін жариялады:Гурхан деп
Шыңғысханның жалайырлар тайпасының ішіндегі ең жақын адамы, ақын, әрі батыр: Мұқылай
Жалайырларда ұлыстың ішкі істерін жүргізген лауазым иесі: Шерби
Жалайырларда әскери басқару жүйесі бөлінген кезең: ХІІгасыр
Жалайырларда түмен басын сайлады: хан
Қыпшақ
ХІ-ХІІІ ғасырдың басы
ХІ ғ. қыпшақ хандығының қолына толығымен көшкен қағанат жері:Қимақ
ХІ ғ. басында қимақ қағанатынан кейін,Қазақстанның негізгі аймағында билікке келді : Қыпшақтар
Моңғолдар шапқыншылығы қарсаныңда Қазақстанның көптеген аумағында иелік еткен хандық: Қыпшақ
Дешті Қыпшақ аумағының қамтыған жерлері: шығысында Алтайдан батсысында Днестерге дейін
ХІ ғасырдан бастап Қазақстанның қай аймағы қыпшақтардың иелігінде болған жоқ:Жетісу
Қыпшақтардың этникалық құрамы қалыптаса бастады: УІІ-УІІІ ғасыр
Қыпшақтардың этникалық құрамы неше бөліктен тұрды: 2
Қыпшақтардың батыс бірлестігінің құрамындағы тайпалар саны;11
Қыпшақтардың этникалық құрамы 11 тайпадан тұратын бөлігі: Батысы
Қыпшақтардың батыс бірлестігіне кіретін тайпалары: Дурут,тоқсоба,иетиоба
Қыпшақтар құрамындағы дурут тайпасының аты:Төрт тайпа дегенді білдіреді
Қыпшақ құрамындағы иетиоба тайпасының аты:жеті тайпа дегенді білдіреді
Қыпшақтар құрамындағы тоқсоба тайпасының аты: тоғыз дегенді білдіреді
Қыпшақтар жаз айларында көшіп-қонып жүрген өзен аңғарлары: Жайық,Қобда, Ойыл
Қыпшақтардың шығыс бірлестігіндегі тайпалар саны:16 тайпа
Қыпшақтардың этникалық құрамы 16 тайпадан тұратын бөлігі: Шығысы
Аталуы қасқырға табынуды көрсететін қыпшақ тайпасы:Елбөрі
Қыпшақ тайпаларының ішіндегі ең беделдісі:Бөрілер
Қыпшақтардың билеуші лауазымы: Хан
Қыпшақ тілінде құлдарды атады :Яланкуг
Қыпшақтарда құлдықтың болғандығын және оларды ялангук деп атағанын айтқан: М. Қашқари
Қыпшақ хандығының ақсүйек шонжарларының аталуы: тархандар,басқақтар,бектер
ХІ ғасырда қыпшақтар аталған тайпалардың көптеген аумақтарын иеленді:Оғыздар мен қимақтардың
ХІ ғасырда оғыздарды Сырдария, Арал бойынан ығыстырған мемлекет: Қыпшақтар
ХІІ ғасырдан бастап Қаңлы,Қарлұқ,Жікіл тайпалары құрамына кірген мемлекет:Қыпшақ
Қыпшақтардың әскери басқару жүйесі бөлінді: Оң қанат және Сол қанат
Қыпшақтардың астанасы болған қалалар: Сарайшық, Сығанақ
Қыпшақтардың оң қанатының ордасы: Сарайшық
Қыпшақтардың оң қанатындағы орталығы орналасқан өзен: Жайық
Қыпшақтардың сол қанатының ордасы: Сығанақ
Қыпшақтардың сол қанатындағы орталығы орналасқан өзен: Сырдария
Орта ғасырда орыс жеріне қоныстанған, «половшылар» аталған тайпа:
Қыпшақ
Ресей жеріне барып орналасқан қыпшақтарды орыс деректерінде атады: Половшылар
Орта ғасырда Дунай бойына барып қоныстанған, «командар» аталған тайпа: Қыпшақ
Еуропада қыпшақтардың атауы(-лары): Кундар Командар
Еуропа жеріне барып қоныстанған қыпшақтарды атауы: «Командар»
Қыпшақтар барып қоныстанған өзен бойы: Дунай
ХІІғ. Бастап қыпшақтар Арал маңына билік жүргізген кезде оның құрамына кірген тайпалар:Қаңлы,қарлұқ,жікілдер
Қыпшақтардың егіншілікпен айналысқанын хабарлағандар Әл-Омари, Петахья
Қыпшақтардың арба үстіне тігілген үйлерін сипаттаған саяхатшылар: Карпини, Рубрук
Қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен деген кімнің сөзі Плано Карпини
Қыпшақтардың «айран» деп аталатын сусыны туралы жазған ғұлама: В.Рубрук
Шөлдеп келе жатқанда қыпшақтар сиыр сүтінен жасалған қысқыл сусын бергенін, оны айран деп атайтындарын жазған: В.Рубрук
Қыпшақтардың сиыр малын өсіргендегі туралы айтқан саяхатшы: Ибн Баттута
«Кодекс куманикус» қай тілдегі шығарма: Қыпшақ
ХІІІ ғасырда қыпшақтардың сүттен қалай май алатынын,құртты,қымызды қалай жасайтындарын таңдана жазғандар: Еуропа саяхатшылары
«Қыпшақтарда тамақтарының негізгі түрі тарыдан жасалады» деп айтты: 14 ғасыр әл-Омари
«Қыпшақтарда тары мен күрішті көп өсіреді» деп жазған еврей саяхатшысы: Петахья
Қыпшақтардың тары мен күріш,арпа өсіргендігі туралы жазған саяхатшылар: әл-Омари,Петахья
Қыпшақтар жайлы дерек қалдырғандар қатарына жатпайды: Ж. Баласағұн
Қыпшақтардың сыртқы саудасында жоғары бағаланды: Жылқы
Қыпшақтардың күшейуінен қауыптеніп,өзіне тәуелді етуге ұмтылған мемлекет: Хорезм
Хорезммен жақындасуына байланысты қыпшақтар арасында ислам діні кең тарай бастаған уақыт: ХІІ ғасырдың екінші жартысы
Қыпшақтар мен Хорезм мемлекетінің Сыр бойындағы қалалар үшін қақтығысы тоқтады: Моңғолдардың жаулап алуымен
Мәтінде сипатталған екі елді анықтаңыз: «... олардыңарасындағы жауласушылық мұнымен бітпейді. Отырар, Сығанақ, Арал теңізінің аумағы бұл екі ел үшін ұзақ жылдар бойына қақтығыс көзіне айналды. Билік үшін бәсеке тек моңғолдар екі елді де жаулап алғаннан кейін ғана біржолатынады.»: Қыпшақ- Хорезм
Шыңғысхан құрған моңғол мемлекеті
ХІІ ғасырдың басында Орталық Азияда құрылған әскери-феодалдық мемлекет: Моңғол империясы
Моңғол империясының негізін қалаған: Шыңғыс хан
Шыңғыс ханның шын аты: Теміжүн
Шыңғысхан дүниеге келген жыл: 1155 жылы
Мәтінде сипатталған оқиға қатысты ортағасырлық деректі анықтаңыз: «1206 жылы Онон мен Керулен өзенінің бойында Темүжінді жақтайтын көшпелі шонжарлар құрылтайында тоғыз құйрыұ қыл байлаған қасиетті ақ туды желбіретіп, Темүжінді хан етіп сайлайды. Бұл жағдайды керей ханы Торыға барып айтқанда, ол «Моңғолдарды жеңіске жеткізетін Жеңісхан болсын» деп бата берген. Сол «Жеңісхан» деген сөз моңғолша «Шыңғысхан» болып аталып кеткен. «Моңғолдардың құпия шежіресі»
Шыңғысханның ел билеуі:1206-1227 ж.ж.
Шыңғысхан қай жылы хан тағына отырды: 1206 жылы
Шыңғысханның хан тағына отыруына көмектескен керей ханы: Торы
Шыңғысхан әскери феодалдық Моңғол мемлекетін құрды: ХІІІ ғасырдың басында
Моңғол хандығы құрылды: 1206 жылы
Шыңғыс хан тұсындағы Моңғол империясының астанасы: Қарақорым
ХІІІ ғасырда Моңғолия аумағы әскери басқару жағынан бөлінген аумақ саны:3
Түмен деген не: 10мың адам
Моңғол империясы қандай әкімшілік аймаққа бөлінді: Оң қанат (Барунгар), Сол қанат (Жоңғар), Орталық қанат(Кул)
Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған: «Кешіктен»
Шыңғысхан құрған моңғол мемлекетінің басты заңы: Жасақ(Яса)
Шыңғысханның «Жасақ» заңы бойынша өкімет билігінің жоғаргы органы: Құрылтай
Шыңғысханның «Жасақ» заңының бірінші бөлімінде қарастырылды: Шыңғыс ханның өзі айтқан нақыл сөздері
Шыңғысхан алғаш бағындырған түркі тілдес хандықтар: Найман, Керейіт
Шыңғыс хан Жамұқаны жеңіп,жалайырларды бағындыру кезінде одақтасты:Керейіт ханымен
1207-1208 жылдары моңғолдар басып алған елдер: Енисей қырғыздары мен Сібір халықтары
Шыңғысхан Енисей қырғыздары мен Сібір орман халықтарын бағындырды: 1207-1208 жылдары
1211-1215жж. Шыңғысхан жаулап алды:Қытай
Шыңғысхан Қытайды жаулап алды: 1211-1215жж.
Тарихи оқиғалар мен олардың нәтижелерін сәйкестендіріңіз:
1 Қазақстанға Моңғол шапқыншылыңы
2 Орта Азияға арабтардың келуі
3 Жетісуға соғдылықтардың көшіп келуі
А) Біртұтас қазақ хандығының құрылуын тездетті
В) Сауда мен отырықшылық дами бастады
С) Халықтардың этникалық құрамы бұзылып, қазақ халқы қалыптасуының аяқталуы ұзақ жылға кешеуілдетті
Д) Халықтардың арасында тұңғыш рет моңғолойдтық белгілер қалыптасты
Е) Қазақстанға ислам діні ене бастады
Е) Қазақстанға ислам діні ене бастады
Ф) Қазақстанға тұңғыш рет мемлекеттік бірлестіктер құрылды
( Дұрыс жауабы) = 1- С, 2- Е, 3- В
Мерзімдер мен оқиғаларды сәйкестендіріңіз:
1 1207-1209жж.
2 1207-1208жж.
3 1211-1215жж.
А) Сыр бойындағы қалалар толығымен моңғолдардың иелігіне өтті
В) Щыңғыс хан әскері Жетісуға басып кірді
С) Отырар апаты болды
Д) Жошы Енисей қырғыздары мен теріскей Сібір халықтарын басып алды
Е) Шыңғыс хан таңғұттарды, Тұрфан княздігі, ұйғарларды бағындарды
Ф) Шыңғыс әскері солтүстік Қытайды басып алды
( Дұрыс жауабы) \ 1- Е, 2- Д, 3- ф
Мерзімдер мен оқиғаларды сәйкестендіріңіз
1 1218ж
2 1217ж
3 1219-1224жж
А) Сыр бойындағы қалалар толығымен моңғолдардың иелігіне өтті
В) Жебе ноянды аттандырды
С) Отырар апаты болды
Д) Жошы Енисей қырғыздары мен теріскей Сібір халықтарын басып алды
Е) Шыңғыс хан таңғұттарды , Тұрфан княздігін Ұйғырларды бағындырды
Ф) Қазақстан мен Орта Азияны моңғолдар толық жаулап алды
( Дұрыс жауабы) \ 1-С, 2- В, 3- Ф
Найман ханы Күшліктің Жетісу мұсылмандарына жасап отырған озбырлығын тоқтатты: Моңғолдардың келуі
Шыңғыс хан Жетісудағы түркі халқын өзіне тарту үшін: Діни қысым жасамау ұранын басшылыққа алды
Моңғол әскеріне қатты қарсылық көрсеткен қалалар: Сыр бойындағы қалалар
Отырар апаты болған жыл: 1218 жылы
«Отырар апаты»- деген: 1218ж. Шыңғысхан жіберілген саудагерлердің өлтірілуі
Отырар әміршісі: Қайыр хан
Шыңғыс хан шапқыншылығы қарсаңындағы Отрар билеушісі: Ғайыр хан
Мәтінде берілген мәліметтен Шыңғысханның қабылдаған шешімін анықтаңыз: «... Мауараннахрдың бірнеше саудагері өзара келісе отырып, Шыңғысханның ордсына түйеге артып тауар алып келді. Хан олар әкелген тауардың бәрін алды. Бір теңге тұратын затына 10 теңге төледі, қошемет көрсетіп, ас-су берді. Мұның үстіне кінәздеріне әр сауагерге бір адамнан қосып жіберуді бұйырды; барлығы адам аттанды. Үшеуін Шыңғысхан Мұхаммед сұлтанға елшілікке жіберді. Бұлар- хорезмдік Махмуд, бұхаралық Әлиқожа және үшіншісі отырарлық Жүсіп еді.бұларға мына сөзді айтуды міндетті «Сіздердің саудагерлеріңіз бізде болып, құрмет- сыйға бөленді, біз де сол сияқты өз тарапымыздан сіздерге бірнеше кісі жөнелтіп отырмыз, жақсылап күтіп, сыйымен жібереді деп сенемін... Менің балам болғын, Алла тағала сен екеумізге әлемді берді, егер мен әкең болсам, сен менің ұлым болсаң, онда біз бір-бірімізге достық рәуіште боламыз, барлық жол қауіпсіз болады, барлығы да тыныштықта өәм ризалық өмір сүреді.» Елшілер Отырарға келді. Отырардың билеушісі Иналшық Мұхаммед сұлтанға анасы жағынан туыс еді. Мұхаммед сұлтан оған Қайырхан деген жаңа ат берген болатын. Саудагерлер өздерін таныстырды; олардың бірі Иналшақты білетін еді сол Қайырхан деудің орнына Иналшық деп атап қалды. Бұл сөзге ренжіген ол саудагерлерді қамауға алуды бұйырды да, Мқхаммед сұлтанға Отырарға бірнеше тыңшы келіпті деп мәлімдейді. Мұхаммед сұлтан істің анығына жетпей, олардың басын кесіп, тауарын тартып алуды бұйырды. Қайырхан оларды өлтіріп, тауарын тартып алды. Бір саудагер қашып құтылып, Шыңғысханңа келді де, өздеріне не істегенін айтты. Мұны естіген Шыңғысхан өте қатты күйінді,кінәздерән шақырып алып, кеңесіп,... шешім қабылдады.»
Моңғол мемлекеті құрылғанда онда хатшылық қызметін атқарған тайпалар:Керейіттер
Керейіт хандығының құрамына кірген аймақ саны: 8
Керейіттерде малдың басты түрі: Жылқы мен қой
Моңғол жеріндегі ІХ-ХІІІ ғасырда өмір сүрген керейлер күшті дамыған ел»-деп айтқан тарихшы: Рашид ад-Дни
Керейіт мемлекетінің әлсіреу себебі:Шыңғыс ханның шапқыншылығы
Шыңғыс хан қай жылы керейіттерді жаулап алды:1203 жылы
Жалайырлар
Ортағасырларда жалайырлар туралы мәлімет берілген дерек көзі: Моңғол шежірелері
Шыңғысханның ант берген басында адал досы,кейін қас жауы болған;Жамұқа
1201жылы Аргун өзенінің бойында өткен құрылтайда таққа отырған жалайыр билеушісі өзін жариялады:Гурхан деп
Шыңғысханның жалайырлар тайпасының ішіндегі ең жақын адамы, ақын, әрі батыр: Мұқылай
Жалайырларда ұлыстың ішкі істерін жүргізген лауазым иесі: Шерби
Жалайырларда әскери басқару жүйесі бөлінген кезең: ХІІгасыр
Жалайырларда түмен басын сайлады: хан
Қыпшақ
ХІ-ХІІІ ғасырдың басы
ХІ ғ. қыпшақ хандығының қолына толығымен көшкен қағанат жері:Қимақ
ХІ ғ. басында қимақ қағанатынан кейін,Қазақстанның негізгі аймағында билікке келді : Қыпшақтар
Моңғолдар шапқыншылығы қарсаныңда Қазақстанның көптеген аумағында иелік еткен хандық: Қыпшақ
Дешті Қыпшақ аумағының қамтыған жерлері: шығысында Алтайдан батсысында Днестерге дейін
ХІ ғасырдан бастап Қазақстанның қай аймағы қыпшақтардың иелігінде болған жоқ:Жетісу
Қыпшақтардың этникалық құрамы қалыптаса бастады: УІІ-УІІІ ғасыр
Қыпшақтардың этникалық құрамы неше бөліктен тұрды: 2
Қыпшақтардың батыс бірлестігінің құрамындағы тайпалар саны;11
Қыпшақтардың этникалық құрамы 11 тайпадан тұратын бөлігі: Батысы
Қыпшақтардың батыс бірлестігіне кіретін тайпалары: Дурут,тоқсоба,иетиоба
Қыпшақтар құрамындағы дурут тайпасының аты:Төрт тайпа дегенді білдіреді
Қыпшақ құрамындағы иетиоба тайпасының аты:жеті тайпа дегенді білдіреді
Қыпшақтар құрамындағы тоқсоба тайпасының аты: тоғыз дегенді білдіреді
Қыпшақтар жаз айларында көшіп-қонып жүрген өзен аңғарлары: Жайық,Қобда, Ойыл
Қыпшақтардың шығыс бірлестігіндегі тайпалар саны:16 тайпа
Қыпшақтардың этникалық құрамы 16 тайпадан тұратын бөлігі: Шығысы
Аталуы қасқырға табынуды көрсететін қыпшақ тайпасы:Елбөрі
Қыпшақ тайпаларының ішіндегі ең беделдісі:Бөрілер
Қыпшақтардың билеуші лауазымы: Хан
Қыпшақ тілінде құлдарды атады :Яланкуг
Қыпшақтарда құлдықтың болғандығын және оларды ялангук деп атағанын айтқан: М. Қашқари
Қыпшақ хандығының ақсүйек шонжарларының аталуы: тархандар,басқақтар,бектер
ХІ ғасырда қыпшақтар аталған тайпалардың көптеген аумақтарын иеленді:Оғыздар мен қимақтардың
ХІ ғасырда оғыздарды Сырдария, Арал бойынан ығыстырған мемлекет: Қыпшақтар
ХІІ ғасырдан бастап Қаңлы,Қарлұқ,Жікіл тайпалары құрамына кірген мемлекет:Қыпшақ
Қыпшақтардың әскери басқару жүйесі бөлінді: Оң қанат және Сол қанат
Қыпшақтардың астанасы болған қалалар: Сарайшық, Сығанақ
Қыпшақтардың оң қанатының ордасы: Сарайшық
Қыпшақтардың оң қанатындағы орталығы орналасқан өзен: Жайық
Қыпшақтардың сол қанатының ордасы: Сығанақ
Қыпшақтардың сол қанатындағы орталығы орналасқан өзен: Сырдария
Орта ғасырда орыс жеріне қоныстанған, «половшылар» аталған тайпа:
Қыпшақ
Ресей жеріне барып орналасқан қыпшақтарды орыс деректерінде атады: Половшылар
Орта ғасырда Дунай бойына барып қоныстанған, «командар» аталған тайпа: Қыпшақ
Еуропада қыпшақтардың атауы(-лары): Кундар Командар
Еуропа жеріне барып қоныстанған қыпшақтарды атауы: «Командар»
Қыпшақтар барып қоныстанған өзен бойы: Дунай
ХІІғ. Бастап қыпшақтар Арал маңына билік жүргізген кезде оның құрамына кірген тайпалар:Қаңлы,қарлұқ,жікілдер
Қыпшақтардың егіншілікпен айналысқанын хабарлағандар Әл-Омари, Петахья
Қыпшақтардың арба үстіне тігілген үйлерін сипаттаған саяхатшылар: Карпини, Рубрук
Қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен деген кімнің сөзі Плано Карпини
Қыпшақтардың «айран» деп аталатын сусыны туралы жазған ғұлама: В.Рубрук
Шөлдеп келе жатқанда қыпшақтар сиыр сүтінен жасалған қысқыл сусын бергенін, оны айран деп атайтындарын жазған: В.Рубрук
Қыпшақтардың сиыр малын өсіргендегі туралы айтқан саяхатшы: Ибн Баттута
«Кодекс куманикус» қай тілдегі шығарма: Қыпшақ
ХІІІ ғасырда қыпшақтардың сүттен қалай май алатынын,құртты,қымызды қалай жасайтындарын таңдана жазғандар: Еуропа саяхатшылары
«Қыпшақтарда тамақтарының негізгі түрі тарыдан жасалады» деп айтты: 14 ғасыр әл-Омари
«Қыпшақтарда тары мен күрішті көп өсіреді» деп жазған еврей саяхатшысы: Петахья
Қыпшақтардың тары мен күріш,арпа өсіргендігі туралы жазған саяхатшылар: әл-Омари,Петахья
Қыпшақтар жайлы дерек қалдырғандар қатарына жатпайды: Ж. Баласағұн
Қыпшақтардың сыртқы саудасында жоғары бағаланды: Жылқы
Қыпшақтардың күшейуінен қауыптеніп,өзіне тәуелді етуге ұмтылған мемлекет: Хорезм
Хорезммен жақындасуына байланысты қыпшақтар арасында ислам діні кең тарай бастаған уақыт: ХІІ ғасырдың екінші жартысы
Қыпшақтар мен Хорезм мемлекетінің Сыр бойындағы қалалар үшін қақтығысы тоқтады: Моңғолдардың жаулап алуымен
Мәтінде сипатталған екі елді анықтаңыз: «... олардыңарасындағы жауласушылық мұнымен бітпейді. Отырар, Сығанақ, Арал теңізінің аумағы бұл екі ел үшін ұзақ жылдар бойына қақтығыс көзіне айналды. Билік үшін бәсеке тек моңғолдар екі елді де жаулап алғаннан кейін ғана біржолатынады.»: Қыпшақ- Хорезм
Шыңғысхан құрған моңғол мемлекеті
ХІІ ғасырдың басында Орталық Азияда құрылған әскери-феодалдық мемлекет: Моңғол империясы
Моңғол империясының негізін қалаған: Шыңғыс хан
Шыңғыс ханның шын аты: Теміжүн
Шыңғысхан дүниеге келген жыл: 1155 жылы
Мәтінде сипатталған оқиға қатысты ортағасырлық деректі анықтаңыз: «1206 жылы Онон мен Керулен өзенінің бойында Темүжінді жақтайтын көшпелі шонжарлар құрылтайында тоғыз құйрыұ қыл байлаған қасиетті ақ туды желбіретіп, Темүжінді хан етіп сайлайды. Бұл жағдайды керей ханы Торыға барып айтқанда, ол «Моңғолдарды жеңіске жеткізетін Жеңісхан болсын» деп бата берген. Сол «Жеңісхан» деген сөз моңғолша «Шыңғысхан» болып аталып кеткен. «Моңғолдардың құпия шежіресі»
Шыңғысханның ел билеуі:1206-1227 ж.ж.
Шыңғысхан қай жылы хан тағына отырды: 1206 жылы
Шыңғысханның хан тағына отыруына көмектескен керей ханы: Торы
Шыңғысхан әскери феодалдық Моңғол мемлекетін құрды: ХІІІ ғасырдың басында
Моңғол хандығы құрылды: 1206 жылы
Шыңғыс хан тұсындағы Моңғол империясының астанасы: Қарақорым
ХІІІ ғасырда Моңғолия аумағы әскери басқару жағынан бөлінген аумақ саны:3
Түмен деген не: 10мың адам
Моңғол империясы қандай әкімшілік аймаққа бөлінді: Оң қанат (Барунгар), Сол қанат (Жоңғар), Орталық қанат(Кул)
Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған: «Кешіктен»
Шыңғысхан құрған моңғол мемлекетінің басты заңы: Жасақ(Яса)
Шыңғысханның «Жасақ» заңы бойынша өкімет билігінің жоғаргы органы: Құрылтай
Шыңғысханның «Жасақ» заңының бірінші бөлімінде қарастырылды: Шыңғыс ханның өзі айтқан нақыл сөздері
Шыңғысхан алғаш бағындырған түркі тілдес хандықтар: Найман, Керейіт
Шыңғыс хан Жамұқаны жеңіп,жалайырларды бағындыру кезінде одақтасты:Керейіт ханымен
1207-1208 жылдары моңғолдар басып алған елдер: Енисей қырғыздары мен Сібір халықтары
Шыңғысхан Енисей қырғыздары мен Сібір орман халықтарын бағындырды: 1207-1208 жылдары
1211-1215жж. Шыңғысхан жаулап алды:Қытай
Шыңғысхан Қытайды жаулап алды: 1211-1215жж.
Тарихи оқиғалар мен олардың нәтижелерін сәйкестендіріңіз:
1 Қазақстанға Моңғол шапқыншылыңы
2 Орта Азияға арабтардың келуі
3 Жетісуға соғдылықтардың көшіп келуі
А) Біртұтас қазақ хандығының құрылуын тездетті
В) Сауда мен отырықшылық дами бастады
С) Халықтардың этникалық құрамы бұзылып, қазақ халқы қалыптасуының аяқталуы ұзақ жылға кешеуілдетті
Д) Халықтардың арасында тұңғыш рет моңғолойдтық белгілер қалыптасты
Е) Қазақстанға ислам діні ене бастады
Е) Қазақстанға ислам діні ене бастады
Ф) Қазақстанға тұңғыш рет мемлекеттік бірлестіктер құрылды
( Дұрыс жауабы) = 1- С, 2- Е, 3- В
Мерзімдер мен оқиғаларды сәйкестендіріңіз:
1 1207-1209жж.
2 1207-1208жж.
3 1211-1215жж.
А) Сыр бойындағы қалалар толығымен моңғолдардың иелігіне өтті
В) Щыңғыс хан әскері Жетісуға басып кірді
С) Отырар апаты болды
Д) Жошы Енисей қырғыздары мен теріскей Сібір халықтарын басып алды
Е) Шыңғыс хан таңғұттарды, Тұрфан княздігі, ұйғарларды бағындарды
Ф) Шыңғыс әскері солтүстік Қытайды басып алды
( Дұрыс жауабы) \ 1- Е, 2- Д, 3- ф
Мерзімдер мен оқиғаларды сәйкестендіріңіз
1 1218ж
2 1217ж
3 1219-1224жж
А) Сыр бойындағы қалалар толығымен моңғолдардың иелігіне өтті
В) Жебе ноянды аттандырды
С) Отырар апаты болды
Д) Жошы Енисей қырғыздары мен теріскей Сібір халықтарын басып алды
Е) Шыңғыс хан таңғұттарды , Тұрфан княздігін Ұйғырларды бағындырды
Ф) Қазақстан мен Орта Азияны моңғолдар толық жаулап алды
( Дұрыс жауабы) \ 1-С, 2- В, 3- Ф
Найман ханы Күшліктің Жетісу мұсылмандарына жасап отырған озбырлығын тоқтатты: Моңғолдардың келуі
Шыңғыс хан Жетісудағы түркі халқын өзіне тарту үшін: Діни қысым жасамау ұранын басшылыққа алды
Моңғол әскеріне қатты қарсылық көрсеткен қалалар: Сыр бойындағы қалалар
Отырар апаты болған жыл: 1218 жылы
«Отырар апаты»- деген: 1218ж. Шыңғысхан жіберілген саудагерлердің өлтірілуі
Отырар әміршісі: Қайыр хан
Шыңғыс хан шапқыншылығы қарсаңындағы Отрар билеушісі: Ғайыр хан
Мәтінде берілген мәліметтен Шыңғысханның қабылдаған шешімін анықтаңыз: «... Мауараннахрдың бірнеше саудагері өзара келісе отырып, Шыңғысханның ордсына түйеге артып тауар алып келді. Хан олар әкелген тауардың бәрін алды. Бір теңге тұратын затына 10 теңге төледі, қошемет көрсетіп, ас-су берді. Мұның үстіне кінәздеріне әр сауагерге бір адамнан қосып жіберуді бұйырды; барлығы адам аттанды. Үшеуін Шыңғысхан Мұхаммед сұлтанға елшілікке жіберді. Бұлар- хорезмдік Махмуд, бұхаралық Әлиқожа және үшіншісі отырарлық Жүсіп еді.бұларға мына сөзді айтуды міндетті «Сіздердің саудагерлеріңіз бізде болып, құрмет- сыйға бөленді, біз де сол сияқты өз тарапымыздан сіздерге бірнеше кісі жөнелтіп отырмыз, жақсылап күтіп, сыйымен жібереді деп сенемін... Менің балам болғын, Алла тағала сен екеумізге әлемді берді, егер мен әкең болсам, сен менің ұлым болсаң, онда біз бір-бірімізге достық рәуіште боламыз, барлық жол қауіпсіз болады, барлығы да тыныштықта өәм ризалық өмір сүреді.» Елшілер Отырарға келді. Отырардың билеушісі Иналшық Мұхаммед сұлтанға анасы жағынан туыс еді. Мұхаммед сұлтан оған Қайырхан деген жаңа ат берген болатын. Саудагерлер өздерін таныстырды; олардың бірі Иналшақты білетін еді сол Қайырхан деудің орнына Иналшық деп атап қалды. Бұл сөзге ренжіген ол саудагерлерді қамауға алуды бұйырды да, Мқхаммед сұлтанға Отырарға бірнеше тыңшы келіпті деп мәлімдейді. Мұхаммед сұлтан істің анығына жетпей, олардың басын кесіп, тауарын тартып алуды бұйырды. Қайырхан оларды өлтіріп, тауарын тартып алды. Бір саудагер қашып құтылып, Шыңғысханңа келді де, өздеріне не істегенін айтты. Мұны естіген Шыңғысхан өте қатты күйінді,кінәздерән шақырып алып, кеңесіп,... шешім қабылдады.»