Файл: ажайып дние лемі олданбалы курс бадарламасы Алматы, 2019 ож 373 (072) Пікір жазан Исмагулова Б. Х.docx

Скачать файл
Заказать решение

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 03.12.2023

Просмотров: 106

Скачиваний: 2

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.


Бағалау: Оқушылар шолуы



№7-тақырып. Адам әрекетінің табиғатқа оң және кері әсері

Негізгі сұрақтар:

  1. Адам әрекетінің табиғатқа әсерінің күшеюіне ықпал еткен факторлар: адам санының көбеюі, шаруашылық түрлерінің дамуы, ғылым мен техниканың дамуы, өнеркәсіптің өркендеуі.

  2. Адам әрекетінің табиғатқа оң әсері

  3. Адам әрекетінің табиғатқа кері әсері

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: Мұғалім шолуы


№8-тақырып. Экология мәселесі

Негізгі сұрақтар:

  1. Орманды жерлердің өртенуі, кәсіптік мәні бар жануарлар санының азайып кетуі, өнеркәсіптер мен автокөліктерден бөлінетін улы газдармен ауаның ластануы т.б. адам әрекеттерінің үлкен экологиялық сұрақтарды туындатып отырғандығы.

  2. «Тың және тыңайған жерлерді жырту» әрекетінің кері ықпалы.

  3. «Семей полигоны» зардаптары т.б.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: оқушылар сұрақ құрастырады.



№9-тақырып. Табиғатты қорғау

Негізгі сұрақтар:

  1. Табиғат – тіршілік белгісі, ол ырыздықтың, ырыс пен мол қазынаның қайнар көзі, адам денсаулығының кепілі.

  2. Табиғатты қорғау – адамның басты әрекеттерінің бірі

  3. Ауаны ластанудан сақтау, табиғат байлықтарын орнымен ғана тиімді пайдалану, оны ұрпақтан-ұрпаққа гүлденген, жайқалған қалпында жеткізу – бүгінгі буынға аманат.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: түсініктеме арқылы бағалау.
№10-тақырып. Қайталау

Негізгі сұрақтар: тарау бойынша алған білімдерін қайталау, пысықтау, бекіту.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: Смайликтер арқылы бағалау.
№11-тақырып. Қазақстан жерінде өте жиі кездесетін жануарлар

Негізгі сұрақтар:

  1. Қазақстандағы жануарлар дүниесінің зона бойынша таралуы: дала, орман, шөл және шөлейт жерлердегі, биік таулы аймақтардағы жануарлар дүниесі.

  2. Омыртқалылар, сүтқоректілер, бауырымен жорғалаушылар, қосмекенділер т.б. жайлы ақпарат.

Пәнаралық байланыс: дүниетану.

Бағалау: баспалдақ арқылы бағалау.


№12-тақырып. Қазақстан жерінде сирек кездесетін жануарлар

Негізгі сұрақтар:

  1. Қызыл кітаптағы сирек кездесетін жануарлар жайлы түсінік: қар барысы, қаяздар, қара құйрықтар, қызыл қасқыр т.б.

Пәнаралық байланыс: дүниетану.

Бағалау: екі жұлдыз, бір тілек.


№13-сабақ. Қазақстан жерінде кездеспейтін жануарлар

Негізгі сұрақтар:

  1. Піл, зебра, пингвин т.б. тәрізді Қазақстан жерінде кездеспейтін жануарлар жайлы ақпарат беру.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: ғажайып саты.
Қазақстан жерінен жойылып кеткен 5 жануар:


№14-тақырып. Жабайы жануарлар және үй жануарлары

Негізгі сұрақтар:

  1. Жабайы жануарлар мен үй жануарлары туралы толық түсінік.

  2. Жабайы құстар мен үй құстарының арасындағы айырмашылық пен ұқсастық.

  3. Жыртқыш құстар. Қазақтың ертедегі аң аулау кәсібі.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: шаршылар арқылы бағалау.


№15-тақырып. Қызыл кітапқа енген жануарлар

Негізгі сұрақтар:

  1. Қызыл кітапқа енген жануарлардың төмендегі категорияларымен таныстыру:

А) жойылып бара жатқан;

Ә) саны жылдан-жылға азайып бара жатқан;

Б) ғылыми түрде толық зерттелмеген;

В) қалпына келтірілген түрлер.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: оқушылардың өзін-өзі бағалауы.
№16-тақырып. Жан-жануарларға қатысты кейбір сұрақтар

Негізгі сұрақтар:

  1. Жануарлардың тіршілік ортасына бейімделуі.

  2. Жануарлардың қорғаныш бейімділігі.

  3. Жануарлардың қыстап шығуы, ұйқысы.

  4. Жануарлардың адамға пайдасы.

  5. Жануарларды қорғау.

Пәнаралық байланыс: дүниетану


Бағалау: екі жұлдыз, бір тілек.
№17-сабақ. Қайталау

Негізгі сұрақтар: бөлім бойынша білімдерін бекіту

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: ғажайып саты.
№18-тақырып. Қазақстан жерінде ең жиі кездесетін әйгілі өсімдіктер

Негізгі сұрақтар:

  1. Қазақстан территориясында 6000-ға жуық өсімдік түрлерінің кездесетіндігі. Олардың түрлерінің көптігі жөнінен Қазақстан одақ көлемінде бірінші тұрғандығы.

  2. Адамзат тіршілігінде өсімдіктер дүниесінің маңыздылығы. Ата- бабаларымыздың өсімдіктерді ерте кезден-ақ зерттеп, танып-біліп, оларға ат қойып, жеміс-жидектерін, дәндерін азыққа, жапырақ, сабақ, гүл, тамырларын дәрі-дәрмекке, тері илеуге, түрлі нәрселерді бояуға пайдаланғандығы. Өсімдіктер - оттегі бөлуші, табиғат көркі, дәрілік шикізат, мал азығы, тағамдық өнім. Алайда өсімдіктердің ішінде улылары да аз емес. Оны тұрғын халық білмесе, малдарын, өздерін уландырып алуы да мүмкін.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: оқушылардың сыныптастарын бағалауы.


Қазақстандағы ең көне хан-ағаш – алып қарағаш. Ол Іле өзенінің «Алтын-Емел» ұлттық табиғи саябақ аумағында, Үлкен Қалқан тауының шығыс жағында өседі. Жасы 700 жылдан асқан. Бұл қарағаш Шыңғысхан шапқыншылығының куәгері деседі. Жергілікті халық ағашты күні бүгінге дейін қасиет тұтады.

Қасиетті қарағаш Жуандығына алты адамның құшағы әрең жететiн 700 жастағы ерекше ағаш Жаркент қаласынан 30 шақырымдағы Әулие-ағаш ауылы маңында өседі. Бұл – кәдімгі қарағаш тұқымы. Мұндай алып ағаштар әлемнiң үш елiнде ғана бар. Олардың бiрi – Қытайда, бiрi – Меккеде болса, үшiншiсi – бiздiң жерге тамыр жайған екен. Киелi ағаштың қасында бiр тамырдан нәр алып тұрған жетi жас ағаш бар. Жұрт оларды жетi ағайынды деп атап кеткен. Және «Бозбала мен бойжеткен» аталған қос шынар да осы киелi ағаштың ұрпағы саналады. «Бозбала мен бойжеткеннiң» арасынан өткен әйелдер сәби сүю бақытына ие болады, ал Әулиеағаштың көз жасындай болып тамшылап тұрған көптеген сулар түрлі ауруларға ем деседі.  Аталған ағашты тамашалау мақсатымен Америка, Австралия, Германия және басқа да шетелдерден туристер жиi келiп тұрады.


№19-тақырып. Қазақстан жерінде сирек кездесетін танымал өсімдіктер

Негізгі сұрақтар:

1. Қазақстан жерінде сирек кездесетін танымал өсімдіктердің кейбірімен жан-жақты таныстыру

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: оқушылардың бағалау сызбасы.

№20 тақырып: Қазақстан жерінде кездеспейтін танымал өсімдіктер

Негізгі сұрақтар: Қазақстан жерінде кездеспейтін танымал өсімдіктер жайлы қысқаша ақпарат беру.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: оқушылардың бағалау сызбасы.
№21-тақырып. Жабайы өсімдіктер мен мәдени өсімдіктер

Негізгі сұрақтар:

  1. Жабайы және мәдени өсімдіктер. Олар неліктен бұлай аталады?

  2. Жабайы өсімдіктердің сыры. Олардың фармацевтикадағы маңызы.

  3. Мәдени өсімдіктер, олардың пайда болуы. Шығу тегі мен түрлері, сорттары. Мәдени өсімдіктердің адам баласы үшін мән-маңызы.

Пәнаралық байланыс: дүниетану

Бағалау: оқушылардың бағалау сызбасы.





№22-тақырып. Емдік өсімдіктер

Негізгі сұрақтар:

  1. Алтын тамыр- ірі әрі жуан тамыры бар, көп жылдық, шөп тектес өсімдік.

  2. Шашыратқы – биіктігі 1,5 метрге дейін жететін, шөп тектес өсімдік.

  3. Жалбыз- биіктігі 20-60сантиметрдей, тік өсетін төрт қырлы сабағы бар көпжылдық өсімдік.

  4. Жантақ – тікенекті көпжылдық дәрілік шөп өсімдігі. Негізінен далада, құрғақшылық аймақта өседі.Жантақтың жас шөбінде, әсіресе С витамині өте көп болады. Дәрілікке жантақтың шөбі және тамыры пайдалы. 

  5. Тасшөп - биіктігі 3-10 сантиметр дәрілік шөп. Дәрілікке шөбін пайдаланады. Онда эфир майы, С витамині емдік заттары бар. 

  6. Жалбыздың емдік қасиеті.

  7. Ырғызбай емші қолданған кенекүнжұт, түймешетен, адыраспан, долана, көккекіре, суқалампыр, қарандыз, киікот, шайқурай, тікенжиде, тәуіпдәрі, томардәрі, қасқыртамыр мыңжапырақ, жаушүмілдік тәрізді өсімдіктер.

  8. Адыраспан, арша,

  9. Қалақай және жолжелкен.

Пәнаралық байланыс: дүниетану


Бағалау: оқушылардың бағалау сызбасы.
№23-тақырып. Қазақстанның Қызыл кітабына енген өсімдіктер

Негізгі сұрақтар:

  1. Қызыл кітапқа тіркелген өсімдіктер тізімі. Олардың кейбірімен жақын таныстыру.




№
Өсімдіктердің Атаулары
Өсімдіктердің ғылыми атаулары
Тұқымдасы

1
Қалқан асаймұса
Abelia corymbosa
Ұшқаттар тұқымдасы

2
Кәдімгі өрік
Armeniaca vulgaris
Раушангүлдер тұқымдасы

3
Шолпаншаш сүмбілі
Adiantum capillus-veneris
Сүмбілдер тұқымдасы

4
Көктем жанаргүлі
Adonis vernalis
Сарғалдақтар тұқымдасы

5
Линчевский кемпіршөбі
Acantholimon linczevskii
Кермек тұқымдасы

6
Ірі жапырақты алкор
Mediasia macrophylla
Күрделігүлділер тұқымдасы

7
Аққаңбақтүсті аллохруза
Allochrusa gypsophiloides
Қалампырлар тұқымдасы

8
Жұмыр бозтүк
Anaphalis racemifera
Күрделігүлділер тұқымдасы

9
Корольков шаяноты
Arum korolkowii
Шаяноттар тұқымдасы

10
Мияжапырақ таспа
Astragalus glycyphyllos
Бұршақ тұқымдасы

11
Шегіршінжапырақ тасжаңғақ
Aflatunia ulmifolia
Раушангүлдер тұқымдасы

12
Іле бөріқарақаты
Berberis iliensis
Бөріқарақат тұқымдасы

13
Ірі гүлді шолпанкебіс
Cypripedium macranthon
Сүйсіндер тұқымдасы

14
Секпіл шолпанкебіс
Cypripedium gauttatum
Сүйсіндер тұқымдасы

15
Сары лапыз
Colchicum luteum
Мелантия тұқымдасы

16
Кессельринг лапызы
Colchicum kesselringii
Мелантия тұқымдасы

17
Коопман өгейбұтасы
Euonymus koopmannii
Өгейбұталар тұқымдасы

18
Қызыл қайың
Betula kirghisorum
Қайыңдар тұқымдасы

19
Талас қайыңы
Betula talassica
Қайыңдар тұқымдасы

20
Ярмоленко қайыңы
Betula jarmolenkoana
Қайыңдар тұқымдасы

21
Талас бәрпісі
Aconitum talassicum
Сарғалдақтар тұқымдасы

22
Қаршыл шүйгіншөп
Valeriana chionophila
Шүйгіншөптер тұқымдасы

23
Түркістан гүлкекіресі
Centaurea turkestanica
Күрделігүлділер тұқымдасы

24
Кәдімгі жүзім
Vitis vinifera
Жүзім тұқымдасы

25
Виталий шөмішгүлі
Aquilegia vitalii
Сарғалдақтар тұқымдасы

26
Шылым
Trapa natans
Рогульник тұқымдасы

27
Алтай қасқыржидегі
Daphne altaica
Тимелеялар тұқымдасы

28
Алтай торсылдағы
Gymnospermium altaicum
Бөріқарақат тұқымдасы

29
Қабықты жалынгүл
Coronaria coriacea
Қалампырлар тұқымдасы

30
Попов қазжуасы
Gagea neo-popovii
Лалагүлдер тұқымдасы

31
Альпі дифазиструмы
Diphasiastrum alpinum
Шоқпарбастар тұқымдасы

32
Қар дәуаяғы
Macropodium nivale
Айқышгүлдер тұқымдасы

33
Батпақ жылантамыры
Epipactis palustris
Сүйсіндер тұқымдасы

34
Кәдімгі емен
Quercus robur
Шамшатыр тұқымдасы

35
Сарғылт сарыбасшөп
Erysimum croceum
Айқышгүлділер тұқымдасы

36
Іле үшқаты
Lonicera iliensis
Ұшқаттар тұқымдасы

37
Қаратау ұшқаты
Lonicera karataviensis
Ұшқаттар тұқымдасы

38
Қаратау жыланбасы
Dracocephalum karataviense
Ерінгүлділер тұқымдасы

39
Кауфман ирекжапырағы
Ikonnikowia kaufmanniana
Кермек тұқымдасы

40
Колпаковский иридодиктиумы
Iridodictyum kolpakowskianum
Құртқашаштар тұқымдасы

41
Сібір қандығы
Erythronium sibircum
Лалагүлдер тұқымдасы

42
Крашенников сартүтігі
Cancriniella kraschennikovii
Күрделігүлділер тұқымдасы

43
Кавказ таутағаны
Celtis caucasica
Таутағандар тұқымдасы

44
Альберт құртқашашы
Iris alberti
Құртқашаштар тұқымдасы

45
Бұғы мүгі немесе Ягель
Cladina rangiferina
Кладина тұқымдасы

46
Қауырсынды қау
Stipa pennata
Астық тұқымдасы

47
Сарғыш сарана
Hemerocallis lilo-asphodelus
Лалагүлдер тұқымдасы

48
Ақ тұңғиық
Nymphaea alba
Тұңғиықтар тұқымдасы

49
Іріжапырақ көбенқұйрық
Cousinia grandifolia
Күрделігүлділер тұқымдасы

50
Мыңжылқы көбенқұйрығы
Cousina mindschelkensis
Күрделігүлділер тұқымдасы

51
Мүшкетов түйесіңірі
Atraphaxis muschketowii
Тарандар тұқымдасы

51
Мамыр қыңжыгүлі
Convallaria majalis
Лалагүлдер тұқымдасы

52
Тамаша ассүттіген
Prenanthes mira
Күрделігүлділер тұқымдасы

53
Қаратау сетені
Lepidolopha karatavica
Күрделігүлділер тұқымдасы

54
Шаттауық немесе Кәдімгі орманжаңғақ
Corylus avellana
Қайыңдар тұқымдасы

55
Северцов жалғаншөлмасағы
Pseuderemostachys sewerzowii
Ерінгүлдер тұқымдасы

56
Бұйра лалагүл
Lilium martagon
Лалагүлдер тұқымдасы

57
Қаратау жалған бозкілемі
Pseudosedum karatavicum
Жасаңшөптер тұқымдасы

58
Жаңғақты лотос
nelumbo nucifera
Лотос тұқымдасы

59
Афлатун жуасы
Allium aflatunens
Жуа тұқымдасы

60
Түпті жуа
Allium caespitosum
Жуа тұқымдасы

61
Ұсақторлы жуа
Allium microdictyon
Жуа тұқымдасы

62
Тамырлы жуа
Allium polyrhizum
Жуа тұқымдасы

63
Піскем жуасы
Allium pskemense
Жуа тұқымдасы

64
Суворов жуасы
Allium suworowii
Жуа тұқымдасы

65
Ақсары жоңышқа
Medicago ochroleuca
Бұршақ тұқымдасы

66
Мақсыр маралтамыры
Rhaponticum carthamoides
Күрделігүлділер тұқымдасы

67
Аласа дестегүл
Merendera robusta
Мелантия тұқымдасы

68
Попов дембеті
Mertensia popovii
Айлауықтар тұқымдасы

69
Ледебур бадамы
Amygdalus lebedouriana
Раушангүлдер тұқымдасы

70
Зеравшан аршасы
Juniperus seravschanica
Сауырағаш тұқымдасы

71
Ярослав сүттігені
Euphorbia yaroslavii
Сүттіген тұқымдасы

72
Зайсан лақсасы
Echinops saissanicus
Күрделігүлділер тұқымдасы

73
Қоқан салпысы
Morina kokanica
Салпыстар тұқымдасы

74
Кәдімгі жұмсақжеміс
Malacocarpus crithmifolius
Адыраспан тұқымдасы

75
Ірі кекіребас
Jurinea robusta
Күрделігүлділер тұқымдасы

76
Жапырақсыз орашық
Epipogium aphyllum
Сүйсіндер тұқымдасы

77
Жетісу күреңкөкгүлі немесе Қызыл адыраспан
Niedzwedzkia semiretschenskia
Бигнония тұқымдасы

78
Жабысқақ қандыағаш
Alnus glutinosa
Қайыңдар тұқымдасы

79
Көрікті ойраш
Ostrowskia magnifica
Қоңыраугүл тұқымдасы

80
Алматы кекіресі
Oxytropis almaatensis
Бұршақ тұқымдасы

81
Талас кекіресі
Oxytropis talassica
Бұршақ тұқымдасы

Dactylorhiza fuchsii
Сүйсіндер тұқымдасы





Смотрите также файлы